Inleiding: aan de rand van het ravijn
Het begint een jaarlijkse traditie te worden dat Samsung op elektronicabeurs IFA in Berlijn, zo aan het einde van de zomer, iets geks doet. Zo presenteerde het Zuid-Koreaanse bedrijf drie jaar geleden tot ieders verrassing de Galaxy Note, een toestel dat volgens Samsung 'tussen smartphone en tablet' inviel.
De verrassing van twee jaar geleden was de Galaxy Camera, een camera met een groot touchscreen aan de achterkant en Android. De bedoeling daarvan was om de functionaliteit van een Android-telefoon met al zijn apps voor het bewerken en delen van foto's te combineren met de kwaliteit van een echte camera.
Vorig jaar kwam Samsung op IFA met de eerste Galaxy Gear, een horloge draaiende op - toen nog - Android. Inmiddels heeft de fabrikant afgelopen jaar nog vier smartwatches aangekondigd, waarvan drie op het eigen platform Tizen en een op Android Wear. Ook de eerste Gear draait inmiddels op Tizen.
Dit jaar was Samsung er nog meer dan vorige jaren op gebrand om veel nieuwigheden te laten zien. Immers: het momentum van Samsungs smartphonetak lijkt ze te ontglippen en terwijl concurrenten als Huawei en LG het goed doen, zou Samsungs smartphonetak niet langer groeien. De Zuid-Koreaanse fabrikant is nog altijd veruit de grootste op de smartphonemarkt. Maar ja, dat was Nokia begin 2010 ook.
Misschien wel daarom bracht de fabrikant zelfs meerdere nieuwigheden mee. De Gear VR die we in een eerdere preview bespraken en de opvallende Galaxy Note Edge. De bijzonderheid van de Note Edge is zijn scherm: die stopt namelijk niet aan de zijkant van de telefoon, maar krult zich voor een deel om de zijkant heen.
In onze eerste ontmoeting met de Note Edge probeerden we erachter te komen hoe Samsung dit gebogen scherm gebruikt en of je er in het dagelijks gebruik echt wat aan zult hebben.
Wat kun je met dat extra randje?
Samsung heeft gelijk de sdk vrijgegeven zodat ontwikkelaars ondersteuning kunnen inbouwen voor het stukje scherm aan de rand van de Note Edge en dat is met goede reden: de fabrikant hoopt dat ontwikkelaars nuttige features maken voor de schermrand en misschien zelfs komen met de killer-feature voor dit technologische snufje.
De toepassingen die Samsung zelf heeft bedacht, zijn best handig, maar niet wereldschokkend. Je kunt de schermrand gebruiken als nachtklokje, iets dat zeker handig is als je telefoon 's nachts op ooghoogte ligt. Hij is te gebruiken als liniaal en hij kan weergeven hoeveel stappen je hebt gelopen. Er zit zelfs een spelletje op, een variant op het aloude Memory, maar waarom we dat zouden willen spelen op zo'n ontzettend klein schermoppervlak is vooralsnog een raadsel.
Samsung heeft ook de knoppenbalk onderin beeld verwijderd ten gunste van snelkoppelingen in de schermrand aan de zijkant. Het voordeel is dat er daar meer passen, het nadeel is dat ze daar veel kleiner zijn. De schermrand kan ook notificaties weergeven, maar dat is beperkt tot gemiste oproepen, sms'jes, Hangouts-berichten, mailtjes en meldingen van Samsungs agenda S-Planner. WhatsApp-berichten zijn daar bijvoorbeeld dus niet te zien.
Bij het nemen van foto's staan de knoppen van de camera-app in de balk, die zich dan bovenaan bevindt, waardoor het mogelijk is een foto te nemen door op de plek te drukken waar bij een camera normaal de cameraknop zit. Tijdens het kijken van video's zitten de afspeelknoppen van de video daar.
Samsung maakt dus op veel plekken gebruik van de balk, maar het geeft nooit echt het gevoel een meerwaarde te zijn ten opzichte van de manier waarop je een plat toestel gebruikt. Samsung vervangt functionaliteit, maar voegt niet veel toe.
Wie linkshandig is, kan de telefoon ook bedienen: volgens Samsung dienen linkshandigen het toestel om te draaien. De interface draait inderdaad mee, maar de Home-knop zit dan aan de bovenkant en bij het bellen zul je eraan moeten denken het hele toestel om te draaien; ideaal is het dus niet.
Daar komt bij dat het toestel het lastig heeft op de kleine rand een klik van een veegbeweging te onderscheiden: hij ziet daardoor als snel het aantikken van een snelkoppeling als veegcommando. Dat gebeurde meerdere keren tijdens de hands-on en dat is irritant. Het is een detail dat vermoedelijk verbeterd kan worden met software-optimalisaties.
De techniek achter het scherm
Het scherm van de Edge is grotendeels een gewoon plat scherm van het Super Amoled-type met vermoedelijk een Pentile-layout, waarbij elke pixel bestaat uit twee subpixels: een rode en een groene of een blauwe en een groene. Dat platte scherm heeft een resolutie van 2560x1440 pixels, met daarnaast dus 2560x160 pixels aan de zijkant; dat samen zorgt ervoor dat de diagonaal uitkomt op 5,6". De zijbalk is breder dan die 160 pixels extra: als je de balk opent op volle breedte, valt hij voor een klein deel over de huidige interface heen.
Het scherm bedekt bovendien niet de hele zijkant: op een gegeven moment houdt het op. Daardoor is de balk echt een gebogen scherm element: het neemt een deel van het platte scherm in en gaat op een gegeven moment over in de zijkant. De hoek waaronder het scherm zit is ongeveer 45 graden.
Het scherm dat doorloopt aan de zijkant geeft de Note Edge een futuristische look. Het is niet zozeer dat dit lijkt te bestaan omdat er grote behoefte aan was, maar omdat het technologisch kan - wat de precieze toepassing zal worden van gebogen schermen, is waarschijnlijk nog steeds van later zorg. Zo voelt het ook: het is misschien geen revolutie in de manier waarop je met een smartphone zult omgaan, maar het is wel een stukje toekomst in de hand.
Hoe maak je een gebogen scherm?
De Note Edge komt niet uit de lucht vallen. Sterker nog: Samsung toonde meer dan anderhalf jaar geleden een prototype van een smartphone met precies zo'n gebogen scherm als de Note Edge. Deze kromming in het scherm is mogelijk door ontwikkelingen in de productie van buigbare schermen.

Deze buigbare schermen hebben veelal een substraat van plastic in plaats van glas. Omdat plastic buigbaar is en de oleds verder geen nadeel ondervinden van de buiging, kunnen fabrikanten het scherm dus buigen. Onder meer Samsung en LG maar ook het Nederlandse Philips waren al rond 2006 bezig met deze technologie.
Ondanks dat het simpel klinkt, is de productie niet eenvoudig. Het grootste probleem met vrijwel elke nieuwe displaytechnologie zijn de yields. Omdat er nog veel misgaat, zijn er veel schermen die niet goed genoeg zijn en is het dus nog relatief duur om een beperkt aantal goede schermen te maken. Bij de Note Edge is dat te merken doordat Samsung hem alleen in sommige landen uitbrengt: de fabrikant kan nog niet genoeg schermen maken om de hele wereld van Note Edge-exemplaren te voorzien.
Sommige van de problemen waar schermmakers tegenaan lopen, kun je zelf al bedenken. Een van de meest prominente is dat je het materiaal onder druk zet. Alles wat je buigt terwijl het recht was, heeft de neiging om terug te buigen en dus staat er druk op. Bovendien moet een gebogen scherm altijd in dezelfde vorm blijven, ook als de temperatuur schommelt en het materiaal dus nog meer onder druk komt te staan.
Een ander probleem is dat de temperatuur bij de fabricage te hoog is voor het plastic substraat. Het proces om de oleds op de plaat met connectoren te plaatsen gaat gepaard met grote hitte. Glas weerstaat die hitte, maar het buigbare plastic niet. Samsung werkt daaromheen door de oleds eerst met glas te lamineren en er pas na de plaatsing op de plaat weer af te halen. Daarna gebruikt Samsung ltps voor de bescherming van de oleds.
Inmiddels gebruikt Samsung gebogen schermen in al een handvol producten: na de eerste, experimentele Galaxy Round kwam de Gear Fit, een fitnessgadget. Bovendien heeft smartwatch Gear S een 2" gebogen scherm.
Het ontwerp en de hardware
Samsung heeft veel moeten schuiven met zijn ontwerp om de schermrand mogelijk te maken: aan de rechterkant zitten normaal gesproken immers veel knoppen. De aan-uitknop zit nu aan de bovenkant en dat is voor zo'n grote telefoon ontzettend onhandig. Gelukkig heeft hij een fysieke Home-knop om de telefoon wakker te maken, maar het is niet erg gebruiksvriendelijk om het scherm te moeten uitzetten met zo'n moeilijk bereikbare knop. De volumeknoppen zitten aan de linkerkant, wat een prima plek is, ook al zijn Samsung-fans het niet gewend.
Het hele ontwerp is asymmetrisch en dat oogt wel een beetje vreemd. De asymmetrie is aan de achterkant terug te vinden, tot aan de binnenkant aan toe. Verder deelt de Note Edge veel ontwerpelementen met de reguliere Note 4, zoals de metalen rand en achterkant van leerachtig plastic.
De Note Edge lijkt bovendien in vrijwel alle andere opzichten op de Note 4 - ze hebben dezelfde Qualcomm Snapdragon 805-soc met ondersteuning voor 4g+, dezelfde camera met optische beeldstabilisatie en hebben beide niet langer de usb 3.0-poort die de Note 3 wel heeft. We nemen de nieuwe features en kenmerken van de Note 4 onder de loep in een komende, aparte preview.
Tot slot: van de Note Edge een deugd maken
Samsung heeft er een handje van om producten uit te brengen waarvan ze er zelf nog niet helemaal uit zijn wat precies de functies en features zouden moeten zijn. De eerste Gear-smartwatch was daarvan een voorbeeld - het horloge kreeg met een update zelfs een heel nieuw besturingssysteem. Ook de eerste Galaxy-telefoon uit 2009 kun je daarvan als voorbeeld zien: een opvolger verscheen toen binnen twee maanden met een verfijnd ontwerp, het jaar erop kwam Samsung met zijn immens succesvolle Galaxy S-lijn.
Het vereist veel verbeeldingskracht om met de huidige stand van de technologie op het gebied van gebogen schermen goede toepassingen te verzinnen. Samsung doet een dappere poging, maar overtuigt niet echt: de schermrand is een waanzinnig stukje technologie dat op zoek is naar de killer feature die het verdient.
Net als de eerste Galaxy-telefoon en eerste Gear-smartwatch staat de Note Edge op de rand van een nieuw tijdperk, waarin de technologie een toegevoegde waarde kan krijgen doordat smartphones met nieuwe vormen nieuwe mogelijkheden kunnen krijgen.
De Note Edge komt vooralsnog niet naar Nederland. Erg rouwig hoef je daarom niet te zijn: hij is vermoedelijk peperduur en heeft vooralsnog weinig meer te bieden dan een gewone Note 4. Het is een smartphone voor in de geschiedenisboeken: de eerste met een omgevouwen schermrand. De Note Edge maakt ons vooral benieuwd naar de toekomst, naar waar Samsung en concurrenten als LG mee komen om gebogen schermen voor gewone gebruikers een meerwaarde te laten bieden in dagelijks gebruik.
/i/2000541918.jpeg?f=imagenormal)