Inleiding: klaar voor Broadwell
Het Series 9-platform voor Intels Haswell-, Haswell Refresh- en straks Broadwell-processors is inmiddels goed verkrijgbaar. De Haswell Refresh-processors, feitelijk niet meer dan Haswells met een iets hogere kloksnelheid, zijn inmiddels ook al volop te krijgen en binnenkort moeten de Devil's Canyon-processors in de schappen liggen. Deze overklokbare serie, ook bekend als de K-serie of K-sku's, vergt een Z97-chipset om van alle overklokfeatures gebruik te kunnen maken.
Nog een reden om niet met een Series 8-moederbord te blijven zitten: de rond de jaarwisseling verwachte Broadwell-processors werken niet in de Series 8-borden, daar zijn Series 9-chipsets voor nodig. Broadwell is de die-shrink van Haswell, ook bekend als de tick in Intels tick-tock-model. Waar Haswell op 22nm geproduceerd wordt, is Broadwell een 14nm-architectuur. Pas bij de generatie daarna, de Skylake-generatie, wordt een nieuwe socket geïntroduceerd. Die tock blijft een 14nm-processor, maar krijgt een nieuwe architectuur./i/1399548015.png?f=imagenormal)
Tweakers onderwierp een aantal Z97-moederborden aan benchmarks. De prijzen van de borden liggen over het algemeen dicht bij elkaar; zes borden kosten net iets meer dan honderdvijftig euro, drie liggen op ongeveer honderddertig euro. Ook zijn er uitschieters naar boven en beneden; een van de Asrock-borden zit onder de honderd euro, terwijl de vlaggenschepen van Gigabyte en MSI ook zijn meegenomen. Met prijzen tussen de driehonderd en vierhonderd euro zijn deze zeker niet voor iedereen weggelegd.
Testsysteem en specificaties
We hebben de moederborden met Intels Core i7-4790-processor aan boord getest. De processor wordt gecombineerd met 8GB Corsair-geheugen dat op 1600MHz is geklokt. Windows 8.1 is op een Samsung 830-ssd van 128GB geïnstalleerd. Voor energiemetingen wordt een Voltcraft Energylogger gebruikt.
| Testsysteem Z97-moederborden | |
|---|
| Processor |
Intel Core i7-4790 |
| Geheugen |
Corsair 2x 4GB 1600MHz |
| Opslag |
Samsung 830 128GB |
| Besturingssysteem |
Windows 8.1 |
| Moederborden |
Asrock Z97 Extreme6
Asrock Z97 Pro4
Asus RoG Hero
Asus RoG Ranger
Asus Z97 Pro
Biostar HiFi Z97WE
Gigabyte Gaming 5
Gigabyte Gaming G1
Gigabyte Z97X-UD5H
MSI Z97 Gaming 5
MSI Z97 Gaming 7
MSI Z97 MPower
MSI Z97 XPower AC |
/i/1404486428.jpeg?f=imagenormal)
Keuzes: een korte introductie
Uitputtende lijsten met alle specificaties en unieke features van de dertien moederborden zijn op de productpagina's van de moederborden te vinden. We beperken ons hier tot opvallende kenmerken en in de volgende pagina's gaan we in op de belangrijkste features.
Asrock Z97 Extreme6 Onbekend
Het Extreme6-bord kenmerkt zich door zijn relatief lage prijs in combinatie met tal van features. Zo is dit het enige bord met een x4-m.2- en mini-pcie-slot, en tal van poorten. Er zijn 12 powerphases met koele mosfets en speciale condensators. Er zijn powerbuttons, twee bios-chips en een post-led op het bord aangebracht.
Asrock Z97 Pro4 Onbekend
De Pro4 is het goedkoopste bord uit de test, maar biedt nog altijd een volledige featureset. Er zijn vier geheugenslots, twee x16-, twee x1- en twee pci-slots. Sata-express, m.2 en reguliere sata-poorten ontbreken niet, een redelijke hoeveelheid usb-poorten evenmin. Onboard-powerbuttons zijn er dan weer niet, maar net als bij de Extreme6 zijn er wel softwaretools voor onder meer een ram-disk.
Asus RoG Hero Onbekend
/i/1404294523.png?f=imagenormal)
/i/1404294543.png?f=imagenormal)
Asus stopt in zijn RoG-borden diverse extra's, die primair op gamers gericht zijn. Het geluid is verrijkt met Creative-software met diverse presets en Asus heeft met zijn Sonic Radar een visuele indicatie voor geluidsbronnen aan games toegevoegd. Met KeyBot zijn macro's voor het toetsenbord te programmeren. Ook Asus levert software voor een ram-disk en qos-netwerksoftware voor games mee, en het bord heeft powerbuttons aan boord.
Asus RoG Ranger Onbekend
/i/1404294689.png?f=imagenormal)
/i/1404294746.png?f=imagenormal)
De Ranger lijkt sterk op de Hero, maar deze uitvoering heeft iets meer sata-poorten, dankzij een extra controller van ASMedia. Beide borden beschikken over een controller die 5V op de usb-poorten handhaaft, zodat randapparatuur de juiste spanning geleverd krijgt. Het uefi-bios van de RoG-borden werkt prettig en is zeer overzichtelijk.
Asus Z97 Pro Onbekend
/i/1399280449.jpeg?f=imagenormal)
/i/1399280450.jpeg?f=imagenormal)
Het Z97 Pro-bord is naast de geteste uitvoering ook verkrijgbaar in een ac-uitvoering, met wifi aan boord. De Pro is wat ruimer voorzien van usb- en sata-poorten dan de Hero van Asus. Het bord is voorzien van qos-software voor het netwerk en van presets voor eenvoudige overklokopties en andere optimalisaties. Net als alle Asus-borden kan het bios een update krijgen zonder dat er een processor moet worden geïnstalleerd.
Biostar HiFi Z97WE Onbekend
Biostar heeft een van de goedkopere borden in de test, maar de features zijn daar ook naar, tenminste deels. Het bord is het enige zonder formele sli-ondersteuning, hoewel het daar technisch wel toe in staat moet zijn. Ook wat usb-poorten betreft komt dit bord er het minst vanaf, maar het heeft wel weer sata-, sata-express- en m.2-poorten. Ook is dit het enige bord met lan-teaming, dankzij twee identieke nic's.
Gigabyte Gaming 5 Onbekend
/i/1399625004.png?f=imagenormal)
/i/1404293636.png?f=imagenormal)
Gigabyte heeft zijn Gaming-borden dezelfde naam gegeven als MSI en de Gaming 5 is het midrange-bord in deze serie. Het bord kan overweg met drie videokaarten, mits van AMD, of twee van Nvidia of AMD. Het geluid is in een gescheiden circuit gevat, met een individuele pcb-laag voor het linker- en rechterkanaal. Het bord is vrij compleet, maar powerbuttons zijn er niet op te vinden.
Gigabyte Gaming G1 Onbekend
/i/1404293836.png?f=imagenormal)
/i/1404293851.png?f=imagenormal)
Het G1-bord is het compleetste bord van Gigabyte en is een Black Edition. Dat houdt onder meer in dat het bord een volle week onder zware belasting getest is. De G1 heeft een verwisselbare versterker in het audio-circuit rondom de Sound Core3d-chip van Creative. Dankzij extra plx-chips kunnen maar liefst vier videokaarten ingeprikt worden en het bord heeft legio usb- en sata-poorten. Overklokken kan onder meer met de meegeleverde software en er zijn powerbuttons en spanningsuitleespunten voor het serieuzere werk. Een m.2-slot ontbreekt, maar wifi is wel weer aanwezig.
Gigabyte Z97X-UD5H Onbekend
/i/1404294170.png?f=imagenormal)
/i/1404294187.png?f=imagenormal)
Een van de populairste mainstream-borden in elke generatie is de UD5 en voor de Z97-chipset is dat de Z97X-UD5H. Wat poorten betreft is het moederbord vrij compleet, met voldoende usb-poorten, sata-express, sata- en m.2-slots. Er kunnen maximaal drie videokaarten geïnstalleerd worden, mits van AMD, en het bord heeft inmiddels bekende features als een gescheiden audiocircuit, twee netwerkpoorten en de voor de ulta-durable-borden kenmerkende extra dikke koperlagen in het pcb.
MSI Z97 Gaming 5 Onbekend
/i/1399450326.png?f=imagenormal)
/i/1399450327.png?f=imagenormal)
Net als de Gaming 5 van Gigabyte is ook die van MSI als mainstream- of midrange-bord voor gamers gepositioneerd. De poortconfiguratie van het bord is nogal standaard, zonder extra controllers of poespas. Wel is veel aandacht aan het geluid besteed en is het bord voorzien van OC Genie voor eenvoudig overklokken. Dat kan ook handmatig, onder meer met behulp van spanningsuitleespunten. Hardwarematige powerbuttons ontbreken echter. Wel is er een extra zuinige optie met Eco Center.
MSI Z97 Gaming 7 Onbekend
/i/1399450206.png?f=imagenormal)
/i/1399450207.png?f=imagenormal)
Op het Gaming 7-bord zijn de powerbuttons die op de 5 ontbreken wel aanwezig. Dit bord heeft ook extra usb- en sata-controllers, waardoor vier extra usb 3.0- en sata-poorten beschikbaar zijn. Een groot deel van de overige specificaties, zoals pcie-samenstelling, lan en geluid, komt overeen met het goedkopere bord. MSI levert aan software onder meer ram-disk-software en het Control Center mee.
MSI Z97 MPower Onbekend
/i/1399449718.png?f=imagenormal)
/i/1399449719.png?f=imagenormal)
De Mpower-moederborden zijn bedoeld voor overklokkers en hebben daarvoor onder meer een OC Engine. Daarmee kunnen de diverse kloksignalen, zoals de baseclock, flexibeler aangepast worden. Ook zijn features als spanningsuitleespunten, de OC Genie-knop en switches om pcie-slots uit te schakelen aanwezig. Ook voor normaal gebruik beschikt het bord over meer dan voldoende features, zoals een extra usb 3.0- en een sata-controller.
MSI Z97 XPower Onbekend
/i/1399449469.png?f=imagenormal)
/i/1399449470.png?f=imagenormal)
De XPower is het topbord uit de MSI-stal en is eveneens bedoeld als overklokbord. Alle features die op het MPower-bord te vinden zijn, zitten ook op het XPower-bord, met nog diverse extra's. Zo is het bord net als Gigabytes G1-bord in staat om vier videokaarten aan te sturen, maar die pcie-slots kunnen ook uitgeschakeld worden. Voor ln2-gebruik kan het bord in slow-mode gezet worden om crashes tijdens booten te voorkomen, er is een fan-mount om condens te voorkomen en een speciale Delid Die Guard beschermt processors zonder ihs. Voor normaal gebruik beschikt het bord over zeer veel poorten voor usb-apparaten en opslag, en is er wifi aanwezig.
Zoek de verschillen
We zullen ons bij een vergelijking van deze moederborden vooral concentreren op de grote verschillen. Logischerwijs hebben alle borden een lga1150-socket, een Z97 Express-chipset en vier geheugenslots, maar op standaardspecs wordt de slag niet gewonnen. Wie heeft de betere netwerkchip aan boord, wie heeft extra usb 3.0-poorten of extra ssd-mogelijkheden?
Netwerk
Om met die netwerkchips te beginnen: er zit flink wat variatie tussen de borden. Veel fabrikanten mogen graag pochen met een Killer NIC van Qualcomm. Die zijn er in een aantal varianten; soms wordt generiek de E2200-serie genoemd, die de E2201 en E2205 omvat. De E2200-serie borduurt voort op de naam die de dure E2100-serie heeft gemaakt. Die had een aparte network processing unit met een kloksnelheid van 400MHz en 128MB werkgeheugen aan boord. De 2200-serie heeft dat niet en maakt gebruik van qos-software om netwerkactiviteit van games voorrang te geven.
MSI gebruikt de E2205 voor zijn Gaming-serie en Gigabyte heeft de E2201 op alle drie de geteste borden zitten. De overige moederborden hebben een Intel I218V-nic aan boord, met als enige uitzonderingen de Asrock Extreme6 en het Biostar-bord. De eerste heeft een Intel- en RTL8111GR-nic aan boord, terwijl Biostar twee 8111G-nic's van Realtek aan boord heeft. Dat bord is het enige dat teaming van de lan-poorten ondersteunt. De overige borden met twee netwerkchips mixen netwerkcontrollers van verschillende makelij, waardoor teaming geen optie is.
Naast bedraad netwerk komt op sommige borden ook ondersteuning voor draadloos netwerk voor. Op het XPower-bord van MSI en het eveneens zeer prijzige Gaming G1-bord van Gigabyte is ondersteuning voor ac-netwerken standaard aanwezig. Die borden hebben ook bluetooth 4.0-functionaliteit aan boord.
Geluid
Een ander aspect waarmee veel fabikanten zich trachten te onderscheiden, is het geluid. Inmiddels is, zeker op moederborden die voor gamers bedoeld zijn, het geluid een speciaal aandachtspunt. Veel borden hebben dan ook een van de rest van het moederbord gescheiden audiocircuit, wat elektronische ruis moet tegengaan. Een randje om het audiocircuit met oplichtende ledjes erin moet dat luister bijzetten. Achtkanaalsgeluid, ook wel 7.1-kanaals, is standaard op alle borden, behalve de duurste. De Gaming G1 van Gigabyte heeft zeskanaalsgeluid, afkomstig van een Creative Sound Core3D-chip. Die chip vinden we nergens anders terug. Asus maakt voor zijn RoG-borden gebruik van SupremeFX-chips en de ALC892 van Realtek is op het Asrock Pro4-bord en Biostars moederbord te vinden. De rest heeft dezeflde Realtek ALC1150-chip aan boord.
| Moederbord | Netwerkchip(s) | Extra | Geluids-chip | Kanalen |
|---|
| Asrock Z97 Extreme6 |
1x Intel I218V 1Gbit/s, 1x Realtek RTL8111GR 1Gbps |
Esd-bescherming |
Realtek ALC1150 |
7.1 |
| Asrock Z97 Pro4 |
1x Intel I218V 1Gbit/s |
XFast Lan |
Realtek ALC892 |
7.1 |
| Asus RoG Hero |
1x Intel I218V 1Gbit/s |
Esd-bescherming
|
SupremeFX |
7.1 |
| Asus RoG Range |
1x Intel I218V 1Gbit/s |
Esd-bescherming |
SupremeFX |
7.1 |
| Asus Z97 Pro |
1x Intel I218V 1Gbit/s |
Turbo-lan software |
Realtek ALC1150 |
7.1 |
| Biostar HiFi Z97WE |
2x Realtek RTL8111G 1Gbit/s (met teaming) |
Lan-teaming |
Realtek ALC892 |
7.1 |
| Gigabyte Gaming 5 |
Atheros Killer E2201 1Gbit/s |
QoS-software Windows-only |
Realtek ALC1150 |
7.1 |
| Gigabyte Gaming G1 |
1x Atheros Killer E2201 1Gbit/s, 1x Intel I218V 1Gbit/s, wifi-ac |
Wifi-ac, geen lan-teaming |
Creative Sound Core3D |
5.1 |
| Gigabyte Z97X-UD5H |
1x Atheros Killer E2201 1Gbit/s, 1x Intel I218V 1Gbit/s |
Geen lan-teaming |
Realtek ALC1150 |
7.1 |
| MSI Z97 Gaming 5 |
Bigfoot Killer E2205 1Gbit/s |
QoS-software Windows-only |
Realtek ALC1150 |
7.1 |
| MSI Z97 Gaming 7 |
Bigfoot Killer E2205 1Gbit/s |
QoS-software Windows-only |
Realtek ALC1150 |
7.1 |
| MSI Z97 MPower |
1x Intel I218V 1Gbit/s |
Esd-bescherming |
Realtek ALC1150 |
7.1 |
| MSI Z97 XPower AC |
1x Intel I218V 1Gbit/s, wifi-ac |
Wifi-ac |
Realtek ALC1150 |
7.1 |
Biostar is het enige bord dat lan-teaming ondersteunt om de netwerkdoorvoersnelheid hypothetisch te verdubbelen. De QoS-software voor de E2200-nic's en de XFast Lan-software werken in principe alleen onder Windows. De twee duurste moederborden hebben wifi en bluetooth aan boord.
Het geluid is, onder de betaalbare borden, bijna allemaal vergelijkbaar. De borden gebruiken Realtek-chips, inclusief Asus met de SupremeFX; dat zijn Realtek-chips met Creative-software. Wel kan een extra hoofdtelefoonversterker, zoals bij de Extreme6 of Sonic Amp van RoG, of MSI's dubbele versterker, de moederbordkeus beïnvloeden.
Sata en usb
Ook op het gebied van aansluitingen kunnen de fabrikanten afwijken van elkaar. Een extra chip als controller voor sata-poorten, een usb-hub voor meer usb 3.0-poorten of een afwijkende pcie-configuratie behoren allemaal tot de mogelijkheden.
Sata en usb
Standaard biedt de pch van de Z97-chipset een totaal van veertien usb-poorten, waarvan zes usb 3.0-poorten. Er zijn daarnaast zes sata-600-poorten en acht pcie-lanes beschikbaar. Nieuw bij Z97 is de mogelijkheid om pcie-lanes voor m.2-ssd's of sata express-interfaces te reserveren. Een paar bordjes zijn daadwerkelijk uitgerust met zes sata-600-poorten, een m.2-slot en een sata express-aansluiting, die samen twee pcie-lanes delen. Let op: in de regel 'kost' het gebruik van het m.2-slot twee sata-poorten.
Het Gaming 5-bord van Gigabyte, De Pro van Asus en de Pro4 van Asrock volgen bovenstaande standaardconfiguratie. Bij het Biostar- en Gaming 5-bord van MSI ontbreekt alleen een sata express-poort, net als bij Asus' Ranger. Dat geldt ook voor Asus' Hero en MSI's MPower- en Gaming 7-borden, maar die hebben ieder twee extra sata-poorten. Bij zowel de Hero als de MSI-borden zorgt een ASMedia ASM1061-controller voor die poorten. Bij het XPower-bord zijn er vier extra sata-poorten in plaats van een sata express-poort, eveneens verzorgd door de ASM1061-controller.
Gigabytes UD5-bord heeft de standaardconfiguratie plus twee sata-poorten via een 88SE9172-chip, terwijl bij het duurste bord, de G1, een m.2-slot ontbreekt maar er wel vier extra sata-poorten zijn via twee van die controllers. ASrock heeft de compleetste uitrusting, met naast een m.2- en sata-express-aansluiting ook nog eens tien sata-poorten, dankzij ASM1061-chips. Als kers op de taart heeft dit bord een tweede m.2-slot, dat maar liefst vier pcie-lanes van de derde generatie ondersteunt, goed voor 32Gbit/s.
De veertien usb-poorten die standaard bij de Z97-chipset zitten, hebben de standaardconfiguratie van acht usb 2.0- en zes usb 3.0-poorten in de Gaming 5-moederborden van Gigabyte en MSI, en het Asrock Pro4-bord. Biostars bordje komt er met zes om zes het karigst vanaf, gevolgd door de Ranger en Hero van Asus, met beide zeven om zes poorten. De Gaming 7 van MSI heeft tien usb 3.0-poorten, maar zes usb 2.0-poorten, terwijl Gigabytes G1-bord maar liefst twaalf usb 3.0-poorten biedt.
| Moederbord | Usb 2.0/3.0-poorten | Usb-poorten op i/o-shield | Usb-poorten op frontpanel-connector | Sata-configuratie | Extra poorten |
|---|
| Asrock Z97 Extreme6 |
5x / 10x |
2x usb 3.0 (ASM1074),
4x usb 3.0 (ASM1042A) |
4x usb 2.0 via 2 headers (pch)
1x usb 2.0 via connector (pch)
4x usb 3.0 via 2 headers (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x sata-express / 1x M.2, 1x ultra-M.2 (4x pcie), 1x esata (ASM1061) |
4x sata-600 (ASM1061) |
| Asrock Z97 Pro4 |
8x / 6x |
4x usb 2.0 (pch)
4x usb 3.0 (pch) |
4x usb 2.0 via 2 headers (pch)
2x usb 3.0 via 1 header (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x sata-express / 1x M.2 |
geen |
| Asus RoG Hero |
7x / 6x |
2x usb 2.0 (pch)
4x usb 3.0 (pch) |
5x usb 2.0 via 3x headers (pch)
2x usb 3.0 via 1 header (pch) |
6x sata-600, 1x M.2 (pcie x2-only) |
2x sata-600 (ASM1061) |
| Asus RoG Ranger |
7x / 6x |
2x usb 2.0 (pch)
4x usb 3.0 (pch) |
5x usb 2.0 via 3x headers (pch)
2x usb 3.0 via 1 header (pch) |
6x sata-600, 1x M.2 (pcie x2-only) |
geen |
| Asus Z97 Pro |
6x / 8x |
2x usb 2.0 (pch)
2x usb 3.0 (pch)
2x usb 3.0 (ASM1042A) |
4x usb 2.0 via 2 headers (pch)
4x usb 3.0 via 2 headers (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x sata-express / 1x M.2 |
2x sata-600 (ASM1061) |
| Biostar HiFi Z97WE |
6x / 6x |
2x usb 2.0 (pch)
4x usb 3.0 (pch) |
4x usb 2.0 via 2 headers (pch)
2x usb 3.0 via 1 header (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x M.2 |
geen |
| Gigabyte Gaming 5 |
8x / 6x |
4x usb 2.0 (pch)
4x usb 3.0 (pch) |
usb 2.0 via 2 headers (pch)
2x usb 3.0 via 1 header (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x sata-express / 1x M.2 |
geen |
| Gigabyte Gaming G1 |
8x / 8x |
2x usb 2.0 (pch)
2x usb 3.0 (pch)
4x usb 3.0 (1x pch+uPD720210-hub) |
6x usb 2.0 via 3 headers (pch)
2x usb 3.0 via 1 header (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x sata-express |
4x sata-600 (2x Marvell 88SE9172) |
| Gigabyte Z97X-UD5H |
6x / 8x |
2x usb 2.0 (pch)
2x usb 3.0 (pch)
4x usb 3.0 (1x pch+uPD720210-hub) |
4x usb 2.0 via 2 headers (pch)
2x usb 3.0 via 1 header (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x sata-express / 1x M.2 |
2x sata-600 (Marvell 88SE9172) |
| MSI Z97 Gaming 5 |
8x / 6x |
4x usb 2.0 (pch)
4x usb 3.0 (pch) |
4x usb 2.0 via 2 headers (pch)
2x usb 3.0 via 1 header (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x M.2 |
geen |
| MSI Z97 Gaming 7 |
6x / 10x |
2x usb 2.0 (pch)
2x usb 3.0 (pch)
4x usb 3.0 (1x pch+ASM1072-hub)
2x usb 3.0 (ASM1042) |
4x usb 2.0 via 2 headers (pch)
2x usb 3.0 via 1 header (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x M.2 |
2x sata-600 (ASM1074) |
| MSI Z97 MPower |
8x / 8x |
4x usb 2.0 (pch)
2x usb 3.0 (pch)
4x usb 3.0 (1x pch+ASM1074) |
4x usb 2.0 via 2 headers (pch)
2x usb 3.0 via 1 header (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x M.2 |
2x sata-600 (ASM1061) |
| MSI Z97 XPower AC |
6x / 12x |
2x usb 2.0 (pch)
6x usb 3.0 (pch+ASM1074)
2x usb 3.0 (ASM1042) |
4x usb 2.0 via 2 headers, (pch)
4x usb 3.0 via 2 headers (pch) |
4x sata-600, 2x sata-600 / 1x M.2 |
4x sata-600 (ASM1061) |
Het Extreme6-moederbord van Asrock is het enige met een x4-m.2-slot en is zeer toekomstvast. Een sata-express-aansluiting ontbreekt bij de moederborden van MSI, het duurste G1-bord van Gigabyte, de twee RoG-borden en het Biostar-bord.
Een m.2-slot kan in principe met twee pcie-lanes en/of twee sata-poorten verbonden worden. Als een sata-m.2-drive wordt geïnstalleerd, moeten twee sata-poorten opgegeven worden. Een sata-express-poort maakt gebruik van twee sata-poorten en een derde, kleinere poort. De twee sata-poorten kunnen dan logischerwijs niet door andere drives gebruikt worden. Het m.2-slot van de RoG-borden is alleen geschikt voor pcie-ssd's; sata-ssd's worden niet ondersteund.
Pci-express-configuratie
De pci-slots ten slotte zijn eveneens flexibel in te delen. Lane-multipliers als plx-chips kunnen het standaardaantal lanes van de processor en chipset uitbreiden, maar in de regel worden de lanes gewoon verdeeld tussen de slots. De processor levert zestien pcie 3.0-lanes, terwijl de chipset acht pcie 2.0-lanes biedt. Opstellingen met verschillende videokaarten zullen de zestien 3.0-lanes dus moeten verdelen.
Bij het MSI Gaming 5- en 7-moederbord gebeurt dat door de drie x16-lanes als enkel x16-slot te benutten, of als twee keer x8 of x8/x4/x4 in te zetten. Het UD5- en het Gaming 5-bord van Gigabyte hebben dezelfde configuratie, terwijl het Gaming G1-bord van Gigabyte vier pcie 3.0-slots heeft. Die zijn door middel van een plx-chip en twee switches op de processor aangesloten, zodat van de 16 lanes 48 lanes gemaakt worden. Dat houdt in dat er twee x16-slots en twee x8-slots zijn, waarbij de x8-slots bandbreedte van de x16-slots gebruiken.
| Moederbord | Pcie 3.0-slots (elektrisch) | Pcie 2.0-slots | Twee kaarten | Drie kaarten | Vier kaarten | Extra | Pci-slots |
|---|
| Asrock Z97 Extreme6 |
2x x16 (x16, x8) |
1x x16 (x2)
2x x1 |
x8/x8 |
x8/x8/x2 |
niet ondersteund |
1x mini-pcie |
geen |
| Asrock Z97 Pro4 |
1x x16 (x16) |
1x x16 (x4)
2x x1 |
x16/x4 |
niet ondersteund |
niet ondersteund |
Alleen Crossfire-ondersteuning |
2x pci |
| Asus RoG Hero |
2x x16 (x16, x8) |
1x x16 (x8)
3x x1 |
x8/x8 |
niet ondersteund |
niet ondersteund |
Het x16 pcie 2.0-slot deelt lanes met de x1- en M.2-slots |
geen |
| Asus RoG Ranger |
2x x16 (x16, x8) |
1x x16 (x8)
3x x1 |
x8/x8 |
niet ondersteund |
niet ondersteund |
Het x16 pcie 2.0-slot deelt lanes met de x1- en M.2-slots |
geen |
| Asus Z97 Pro |
2x x16 (x16, x8) |
1x x16 (x8)
4x x1 |
x8/x8 |
niet ondersteund |
niet ondersteund |
Het x16 pcie 2.0-slot is standaard als x1-slot geconfigureerd |
geen |
| Biostar HiFi Z97WE |
2x x16 (x16, x16) |
2x x1 |
x8/x8 |
niet ondersteund |
niet ondersteund |
Alleen Crossfire-ondersteuning |
2x pci |
| Gigabyte Gaming 5 |
2x X16 (x16, x8) |
1x x16 (x4),
3x x1 |
x8/x8 |
x8/x4/x4
(alleen CF) |
niet ondersteund |
Het x4-slot deelt lanes met de x1-slots |
1x pci |
| Gigabyte Gaming G1 |
2x x16 (x16), 2x x16 (x8) |
3x x1 |
x16/x16 |
x16/x8/x8 |
x8/x8/x8/x8 |
Plx 48 lanes en 2 switches |
geen |
| Gigabyte Z97X-UD5H |
3x x16 (x16, x8, x4) |
2x x1 |
x8/x8 |
x8/x4/x4
(alleen CF) |
niet ondersteund |
|
2x pci |
| MSI Z97 Gaming 5 |
3x x16 (x16, x8, x8) |
4x x1 |
x8/x8 |
x8/x4/x4
(alleen cf) |
niet ondersteund |
|
geen |
| MSI Z97 Gaming 7 |
3x x16 (x16, x8, x8) |
4x x1 |
x8/x8 |
x8/x4/x4 (alleen cf) |
niet ondersteund |
|
geen |
| MSI Z97 MPower |
3x x16 (x16, x8, x8) |
1x x16 (x8)
3x x1 |
x8/x8 |
x8/x4/x4 (alleen cf) |
niet ondersteund |
|
geen |
| MSI Z97 XPower AC |
5x x16 (x16, x16, x8, x16, x8 |
2x x1 |
x16/x16 |
x16/x8/x8 |
x8/x8/x8/x8 |
Plx-chip met 48 lanes, 1 slot direct op cpu |
geen |
Bij borden die Sli- en Crossfire-configuraties ondersteunen, moet goed opgelet worden. AMD's CF wordt al snel ondersteund en is vrij flexibel, maar Nvidia eist voor Sli twee x8-interfaces. Sommige borden leveren dat wel, maar dan kunnen andere pcie-slots niet gebruikt worden, omdat ze die delen met de videokaart. De Extreme6 is een bijzonder geval; het x4 m.2-slot maakt gebruik van pcie 3.0-lanes, die het deelt met de videokaart. Wordt dit slot gebruikt, dan kan het tweede x16-slot alleen als x4 gebruikt worden, waardoor Sli niet meer ondersteund wordt.
Resultaten: synthetische tests
De klassieke benchmark Cinebench belast eerst de cpu met een singlethreaded werklast. Daarna wordt dezelfde last over alle beschikbare cores en threads verdeeld, om vervolgens met een opengl-test de gpu aan het werk te zetten. We draaien zowel de oude 11.5-versie als de nieuwe 15-versie van Cinebench.
De verschillen tussen de moederborden zijn over het algemeen zeer gering. In versie 11.5 is het grootste verschil net drie procent, wat nauwelijks significant is. In de multi-cpu-test is dat verschil minder dan een half procent. Met de opengl-test zijn de verschillen wat groter, maar nog steeds niet opzienbarend. MSI's borden doen het hier wel goed. Asus' moederborden doen het juist in de cpu-tests wat beter, hoewel dat niet voor Cinebench 15 geldt.
Futuremark- en Luxmark-benches
Cloudgate is een van de eenvoudigste benchmarks van 3DMark. De test zet de ingebouwde gpu van de processor en de cpu-cores aan het werk, waarbij onder meer de geheugenbandbreedte van belang is.
De twee mainstreamborden van Gigabyte en het MPower-bord van MSI scoren niet geweldig, terwijl het duurste bord van MSI, de XPower, het best scoort. De verschillen komen vooral van de Graphics-test; de onderlinge verschillen in de Physics-test, voor de cpu-cores, zijn kleiner.
De Home-test van PCMark is een gpgpu-versnelde benchmark; niet alleen de cpu, maar ook de gpu kan meerekenen. De benchmark bestaat uit onder meer browsen, fotobewerken en eenvoudige games.
Alleen het UD5H-bord van Gigabyte valt hier uit de toon. De scores van de overige borden liggen zeer dicht bij elkaar.
Ook Luxmark is een gpgpu-versnelde benchmark, waarbij overigens ook een score voor alleen de cpu en de gpu wordt neergezet.
Drie borden scoren hier wat lager dan de rest. Gigabyte doet het vooral met de gpu-tests niet geweldig vergeleken met de rest van het testveld.
Realworld-benchmarks
Met Photoshop CC laten we diverse bewerkingen, waaronder een gpgpu-versnelde bewerking, los op een afbeelding. De Photoshop CS5-test doet iets vergelijkbaars, maar is niet gpgpu-versneld.
Het snelste bord in Photoshop CC is zo'n drie procent sneller dan het traagste, waarmee opnieuw de verschillen nauwelijks meetbaar zijn. Met Photoshop CS5 zijn ze iets groter, maar aangezien dit stopwatch-werk is, zijn ook de meetfouten in deze korte tijd relatief groter.
Met Lightroom worden twintig raw-afbeeldingen verscherpt en vervolgens geëxporteerd na een resize-operatie.
Er is slechts één uitschieter en dat is het Z97 Pro-bord van Asus; dat scoort echt wat lager dan de rest. Als we dat bord niet meerekenen, verschillen de snelste en traagste borden nog geen twee seconden, wat op iets meer dan drie procent neerkomt. Ook deze benchmark wordt met een stopwatch uitgevoerd, wat altijd een beetje variatie door reactietijden met zich meebrengt.
De laatste Adobe-benchmark wordt met Première uitgevoerd. Daarmee renderen we een video met diverse effecten en exporteren we deze met de h264-codec.
MSI is hier weer met alle bordjes, op de Gaming 5 na, de snelste, terwijl het Hero-bordje van Asus wat achterloopt. De verschillen tussen het best presterende systeem en het minst presterende bord zijn weer zo'n drie procent.
Met Handbrake converteren we een filmtrailer van 1920x800 pixels naar een kleiner, 1280x528 pixels groot m4v-filmpje.
Ook in Handbrake zijn de verschillen niet schokkend. Met twee seconden tussen de uitersten krijgen we opnieuw net iets meer dan drie procent verschil.
Met multipar repareren we een archief waarvan enkele bestanden ontbreken. Met behulp van par2-bestanden kunnen die uit de pariteitsgegevens gereconstrueerd worden, een rekenintensief werkje.
Het grootste deel van de moederborden presteert weer identiek, met twee uitschieters naar boven en twee naar beneden, die in beide gevallen een seconde van de 'norm' afwijken.
Games en opgenomen vermogen
We tekenen ook de prestaties van de systemen op het gebied van games op. Ook nu moet niet alleen de gpu, maar uiteraard ook de cpu aan het werk. We zetten geen losse videokaart in, maar maken gebruik van de in de processor geïntegreerde Intel HD Graphics 4600-gpu.
Met Sleeping Dogs heeft de i7-4790 het wat moeilijker dan met Grid 2. Tussen het snelste en het traagste systeem zien we een verschil van bijna vier fps, wat bijna tien procent verschil maakt. Bij Grid 2 zijn de verschillen in frames per seconde vergelijkbaar.
De laatste test is het meten van het opgenomen vermogen. Dat doen we idle, met alleen de desktop op het scherm, onder belasting van de cpu met behulp van Prime95 en ten slotte met de cpu én gpu belast, waarbij de gpu door Furmark vol aan de bak gezet wordt.
Het Gaming 5-moederbord van MSI is idle zeer zuinig, terwijl het gros laag in de dertig watt verstookt. De twee meest uitgebreide borden, het XPower-bord en de Gaming G1, verstoken logischerwijs het meest; die hebben immers de meeste extra controllers voor onder meer extra usb- en sata-poorten aan boord.
Onder load van alleen de cpu blijkt Asrock aardig wat prik te verstoken. Vooral het Extreme6-bord is wat minder zuinig dan de rest. Het Pro-bord van Asus valt daarentegen op door zijn relatief lage verbruik. De rest ontloopt elkaar niet veel.
Met ook de gpu actief is het Gaming 5-bord van MSI het zuinigst, gevolgd door het gelijknamige bord van Gigabyte. Asus heeft de minst zuinige borden, maar ook het Asrock Extreme6-bord is opnieuw onder de meest energievergende borden te vinden.
Conclusie
Welk moederbord het best is, hangt af van een aantal factoren. Allereerst kunnen we kijken naar de prestaties. Wanneer we sec turven hoe vaak een moederbord het snelst is, de tweede plaats haalt, derde wordt, et cetera, en daar achtereenvolgens een, twee, drie en zo verder punten aan toekennen, krijgen we een keurig lijstje. Het G1-bord van Gigabyte komt dan als snelste uit de bus, maar dit is ook het op een na duurste bord. Op de tweede plaats komt Biostars Z97WE-bord, gevolgd door het Ranger-bord van Asus.
Wie twee videokaarten van Nvidia wil gebruiken, kan de Asrock Pro4 en het Biostar-bord overslaan; die ondersteunen alleen crossfire van AMD. Moeten drie kaarten gebruikt worden, dan blijven er nog minder opties over, zeker als dan Nvidia-kaarten het beeld moeten verzorgen.
Er zijn echter ook andere criteria. Het XPower-bord van MSI is met 320 euro voor vrijwel iedereen te duur, terwijl Biostars bord vergeleken met andere borden vrij kaal is. Asus' RoG-borden zijn interessant, maar wie aan extra features als sata-express hecht, moet verder zoeken. Ook de Gaming-borden van MSI missen die poort.
Kijken we dus naar de hoeveelheid features versus de prijs, dan valt vooral het Extreme6-bord van Asrock positief op; het bord is featurerijk, maar kost relatief weinig. Het Extreme6-bord is wat ons betreft dan ook de beste koop.
:fill(white):strip_exif()/i/1399982411.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1399451671.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1399452468.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2000825204.jpeg?f=thumbmedium)
/u/468821/crop594848c6b86e5.png?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/1399278535.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1399280449.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1399628002.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/1399625003.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1398936225.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1398934168.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/1399450325.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/1399450205.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/1399449719.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/1399449468.png?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/u/477321/f0b9d8e22f21decea455ad6e871841c5_1307347872-60x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/186656/tux_msn.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/235429/crop5ec389b86a87b_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/263109/crop628df15d4a00f_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/411101/crop636bd3ebad62b_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/378992/Frozen.jpg?f=community){kind=small}
/u/156933/Vuklein.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55093/UPpharoah.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/107918/s1.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/53522/crop583d477015a24.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/490468/Avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
/u/148738/crop56ff7585390b7_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/28051/gwystyl_av.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/249960/meneerkietel.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/157053/crop574c68cea92df_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/57655/SuperTeamLogo.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/46721/wolf-av.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/116283/crop5814e3224425d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/88308/tieinterceptor2%252070.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/258216/TweakCV.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/78279/crop5a9fe3f83191c.jpeg?f=community){kind=small}
) maar over het algemeen veel minder gedoe met asus. En dan niet eens enkel de RMA gevallen, maar ook dingen als installatie en competibiliteit zijn simpelweg beter.
:strip_icc():strip_exif()/u/449315/crop5630ddc30dde8_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/3842/w55.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/296445/crop5dc080c91c573_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/3550/S2462.jpg?f=community){kind=small}
/u/286848/crop5893df624a917.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/78438/klein.jpg?f=community){kind=small}