ASRock Z97 Extreme6

Review: ASRock Z97 Extreme 6

- Inleiding
- Specificaties
- Uitpakken
- In de Praktijk
- UEFI
- Software
- Conclusie

Productpagina @ ASRock.com



Een moederbord review is niet iets waar ik vaak aan toe kom. De Intel- of AMD chipset bepaalt vaak grotendeels het kunnen en de beperkingen, en voor de gebruiker is het normaliter zaak het bord met eventuele benodigde features uit te zoeken, en daarmee is het vaak klaar. Benchmarks van de prestaties van vergelijkbare producten ontlopen elkaar vaak niet (meer) of nauwelijks, en die verschillen zijn vaak ook nog eens toe te wijzen aan de bui van het OS waar ze op dat moment op draaien.

Toch wil ik dit maal weer een stapje wagen in de wereld van moederborden, omdat het moederbord in één van onze nieuwe systemen toch wel een paar unieke features heeft, die ook nog eens leuk zijn om te laten zien. Het bord in kwestie is de ASRock Z97 Extreme 6, een ATX moederbord op basis van het 1150 socket met een prijskaartje van ca 160 euro, en –de- feature welke dit bord interessant maakt is het Ultra m.2. Gen3 x4 socket. Om het eenvoudig uit te leggen: Hiermee werkt je SSD direct op de PCI-E lanes van je CPU, in plaats van op de chipset zoals normaliter het geval is.. uhm.. was. Resultaat? Meer bandbreedte, en een lagere latency (=hogere snelheid). Nadeel? Nou je hebt er wel een ‘speciale’ SSD voor nodig om er gebruik van te maken. En je voelt de bui wellicht al hangen, ‘speciaal’ is synoniem voor duurder.



Om te beginnen de verkorte specificaties van ASRock:



Het totaal overzicht van de specificaties is bijzonder lang, ik raad dan ook aan deze op de site van ASRock te bekijken:

http://www.asrock.com/mb/...reme6/?cat=Specifications

Enkele basis elementen en belangrijke onderdelen lopen we even door. Uiteraard betreft het hier om een moederbord met Socket 1150 en de Z97 chipset. Daarmee is hij geschikt voor de recente Celeron (als je een Celeron op dit moederbord zet kom ik je persoonlijk bezoeken), Pentium, Core i3, Core i5, en Core i7 processoren. Uiteraard is hij ook (juist) geschikt voor de k-series processoren, dus overklokken is mogelijk. Gezien het om een 12 phase design gaat, en het moederbord tot en met DDR3-3200 ondersteunt, is de ruimte aanwezig om serieus te gaan overklokken. Uiteraard zijn deze VRM’s en andere onderdelen voorzien van stevige heatsinks.

ASRock legt duidelijk de nadruk op een degelijke kwaliteit en een luxe uitstraling van de onderdelen, wat uiteraard ook mag bij een moederbord van 160 euro. We zien een nadruk op luxe heatsinks, mosfets, japanse caps, en ook een mooi zwart PCB.

Uiteraard is het moederbord Crossfire en SLI capable. Hoewel Quad-SLI mogelijk is zullen de liefhebbers van dergelijke systemen ongetwijfeld bekend zijn met de beperkingen van de Z97 chipset voor zulke extreme builds, en weten dat zij beter een X99 setup kunnen overwegen. Die optie laat ik dan ook buiten deze review.

Verder zien we een mooie algemene featureset, met de betere Realtek ALC1150 codec voor het geluid aangevuld met ASRock hun “Purity Sound 2” welke voor een nog betere geluidservaring zou moeten zorgen, 10 SATA poorten, een eSATA poort, 10 USB 3.0 headers, 5 USB 2.0 headers, en tal van andere aansluitingen. WiFi ontbreekt, al vinden we wel twee ethernet aansluitingen.

En uiteraard –de- feature, het Ultra M.2 slot. Heb je een ‘oude’ M.2 SSD? Ook daar hebben ze nog een plekje voor gemaakt. Je kan dus twee SSD’s in je moederbord kwijt zonder extra ruimte in de behuizing in te nemen.



Uitpakken! De ASRock Z97 Extreme 6 komt in een flinke, en vooral ook chique verpakking. Een handsvat, bovengemiddeld stevig karton, duidelijk een luxe productje.



In de verpakking vinden we een handleiding, een handleiding voor de software, en uiteraard ook de driver-CD. Een SLI bridge wordt meegeleverd, en ook schroefjes voor de 2 M.2 SSD’s zitten erbij. Het I/o Panel is zwart uitgevoerd, en we krijgen er 4 SATA kabels bij meegeleverd.



Één kabeltje valt eigenlijk extra op, de HDD-saver kabel. Deze voedt niet alleen 2 harde schijven (scheelt weer een dikke kabel uit je voeding), maar zo kunnen we straks ook naar wens de harde schijven geheel uitschakelen.



Het bord zelf is indrukwekkend. Een mooi zwart PCB met blauwe elementen. Ik vind het een ‘schoon’ bord om te zien, dus niet te veel clutter.







De elementen rondom de processor zien er uitstekend uit, en de flinke heatsinks mogen er wezen.















Hoewel 160 euro nog niet echt high-end is, hebben we toch een zee aan echte high-end features. Een bios-switch voor de 2 biossen, een reset- en aan/uit knop direct op het moederbord. Ook de LED display komt goed van pas in het geval van problemen, hier kunnen we namelijk foutcodes aflezen. De HDD saver sticker zit over de aansluiting waar dat kabeltje van zojuist in gaat.



ASRock heeft gekozen voor PCI-E sluitingen die zichzelf vast zetten, en eenvoudig los komen. Ik vind deze beter dan de schuivende sluitingen, welke bij veelvuldig GPU wisselen de geest geven.



Ook de aansluitingen aan de achterkant niet vergeten. Eigenlijk ontbreekt enkel VGA, maar ik vermoed dat niemand dat gebruikt met een bord in deze categorie. Zoals we wel zien zijn alle USB aansluitingen USB 3.0. Dat was wel even tricky, want sommige game apparatuur wordt niet direct herkend, de bovenste twee USB poorten lijken echter op de Intel chipset te zitten, en werkten prima tijdens de windows installatie. Een bios upgrade naar 1.40 verhielp ook de compatibiliteit met alle randapparatuur op alle USB poorten in de UEFI en windows installatieprocedure



Terug naar de binnenkant, 4 DDR3 sloten in blauw en zwart uitgevoerd, ook zien we hier één van de twee interne USB 3.0 headers, en een 3-pin fan aansluiting helemaal in het hoekje.



Maar liefst 10 SATA 3 poorten die naar de zijkant wijzen, en een SATA Express poort zijn aanwezig. Nog net in beeld links zien we een 4-pin fan aansluiting.



Naast de LED display die we net al zagen zit het frontpanel, interne USB 2.0 headers, en ook een volwaardige USB aansluiting. Een beetje apart om dit intern terug te vinden, maar het kan zijn nut hebben.





Nog even wat aansluitingen op een rij, en weer zien we een 3-pin fan header, en de tweede interne USB 3.0 header.







Ook PCI-E sloten genoeg voor Z97 lijkt mij, want Quad-SLI setups zijn toch het domein van de X99 borden. We zien daar tevens de geluidschip en de twee M.2 sloten tussen de PCI-E sloten in.



En dat is ‘hem’, het Ultra M.2 Slot waar we de nieuwe generatie en snellere SSD’s in kwijt kunnen.



En daar zien we de geluidschip.



We zijn er bijna… nog twee fan-headers naast de processor, welke uiteraard gevoed wordt door een 8-pin aansluiting.







Nu komen we bij het onderdeel waar van ik moet toegeven dat ik er een beetje tegen op kijk. Ik zou met alle plezier tal van mooie benchmarks willen draaien, waar vervolgens niemand echt wat aan heeft zonder dat ik echt tal van Z97 borden zou hebben. De 9-serie chipset en de Core i processoren hebben zich inmiddels wel bewezen.

Ik heb dit moederbord inmiddels een maand of twee vier (review bouwen heeft even geduurd ) in gebruik, en tot dusver heb ik geen problemen kunnen opmerken. De Intel Core i7-4790k draait met de Scythe Ashura op een leuke max van 4.4 GHz, en hoewel hogere snelheden met het moederbord mogelijk zijn zitten we al een beetje tegen de limiet van de Ashura aan (al heb ik inmiddels een extra ventilator er bij voor de Ashura, dus wie weet kan er nog een tiende bij). Stabiliteitsproblemen zijn geen sprake van, geen crashes of bugs hebben hun kop opgestoken (en als dat al zou gebeuren rest nog de vraag of het bord de oorzaak is) en de features zoals de HDD-saver om vanuit windows je harde schijven tijdelijk uit te schakelen doen wat ze moeten doen. Scheelt dat veel? In verbruik afhankelijk van de harde schijf die je aan sluit, en kan het tot een paar euro per jaar oplopen als je die HDD zelden gebruikt. Gevolgen voor de levensduur van de harde schijf zijn lastig in te schatten en doe ik dus geen uitspraken over.

De ‘geluidskaart’, oftewel de ALC1150 chip, klinkt ook keurig, al moet ik toegeven dat ik zelf geen verschil kan horen met de ALC898 uit de Gigabyte Z87X-UD3H met een Sennheiser PC 360 of ROCCAT Kave XTD Stereo. ASRock heeft een mooie testprocedure beschikbaar waarbij je aan kan tonen dat de ALC1150 in combinatie met hun Purity Sound technisch gezien een vooruitgang is, maar met deze mid/mid-high range headsets kan ik dat verschil simpelweg niet horen in een directe vergelijking, laat staan als je ze niet direct naast elkaar zou zetten. Hoewel de codec een belangrijke rol speelt, is de daadwerkelijk gebruikte versterker ook van belang, en bij de Z97 Extreme 6 maakt ASRock duidelijk dat er in dit bord sprake is van de “TI® NE5532 Premium Headset Amplifier” Welke tot 600 Ohm headsets aan zou kunnen sturen, ter illustratie, de Roccat is een 35 Ohm model, de Sennheiser een 50 Ohm model. Mocht iemand met mij een keer willen testen met een echte high-end headset (>250/300 Ohm) laat het mij gerust weten, want wellicht dat het je dan een extra investering in een geluidskaart zou kunnen besparen. Vergeet echter niet dat de ALC898 ook geen slechte reputatie heeft, en beide daadwerkelijk beter worden ervaren dan de budget chipsets zelfs met wat minder extreme headsets.

Zelfs als ik deze geïntegreerde chip vergelijk met de SilverStone EB01 DAC en hem vergelijk met een Bower & Wilkins P3 hoofdtelefoon (~200 euro) is het verschil erg lastig waar te nemen, overigens hoor je daar wel een verschil met bijvoorbeeld een geïntegreerde chip van een gemiddeld laptopje. Gevoelsmatig wil je zeggen dat je echt wat hoort, je hebt het tenslotte over een DAC die duurder is dan het gehele moederbord, maar ook hier blijf ik met het vermoeden zitten dat je eigenlijk een nog duurdere/betere/luxere headset nodig hebt om van de verschillen echt gebruik te maken. Als je al verschil denkt te horen moet je snel weer overschakelen naar het andere systeem, om er vervolgens toch weer niet helemaal zeker van te zijn, en dan vooral bij zeer hoge kwaliteit audio opnames, want bij een beetje gamen komen die duurdere muziekheadsets gewoon niet tot hun recht. Nu moet ik wel toegeven dat ik zelf totaal geen fijnproever van de muzikale kunsten ben. Op zich wel een compliment voor de prestaties van dit moederbord: Je moet een serieuze audiofiel zijn om extra te willen investeren als je het mij vraagt, en als gemiddelde gamer met een hoofdtelefoon van zeg 50-100 euro kan je beter een paar tientjes extra in een betere hoofdtelefoon stoppen of iets compleet anders alvorens je overweegt te investeren in een losse geluidskaart.

Wat wel een echt praktisch voordeel is, en in mijn mening –de- feature die dit bord van de concurrenten onderscheid, is het Ultra M.2 slot. De meest recente SSD’s zitten allen dicht tegen de beperkingen van de SATA porten aan, en de nieuwe generatie M.2 SSD’s die direct op de PCI-lanes zitten zijn duidelijk sneller. Naar mijn weten heeft enkel ASRock besloten deze nieuwere SSDs te ondersteunen bij S1150 moederborden, wat mij wel verbaasde. In de grafieken zien we daar wel enige verschillen, gezien ik niet meerdere SSDs heb kunnen testen op hetzelfde moederbord, of deze SSD heb kunnen testen op mijn test bench (gebrek aan een dergelijke m.2 slot), maak ik hier gebruik van de grafieken die Harware.info onlangs gebruikte in een artikel over PCI-E SSDs




Bron: Hardware.info

Grafieken en de gebruikerservaring liggen echter niet altijd op één lijn. Zo moeten fabrikanten soms gekke sprongen maken om met grafieken aan te kunnen tonen dat hun product beter is. Bij deze M.2 SSDs is het m.i. andersom, en is het verschil meer voelbaar dan de grafieken zouden doen vermoeden, en het is voor het eerst sinds de Crucial M4 / Samsung 830 generatie SSDs dat ik echt een serieuze sprong in snelheid kon opmerken. Vooral bij Windows 7 is het verschil opmerkelijk, mede dankzij de hogere inherente snelheid van Windows 8.1, maar ook bij Windows 8.1 zie en voel ik wel enig verschil tussen de nieuwe generatie SSDs en de oudere SATA modellen. We praten dan over gevoelssnelheid in normaal gebruik; opstarten van het systeem, reactie bij starten van applicaties, laadtijden, etcetera. Het is net weer even “snappier”, al is dat wel lastig om concreet te onderbouwen. Uiteraard zal niets de stap van HDD naar SSD nog evenaren, maar het blijft prettig als je nieuwe tech gevoelsmatig weer een stapje vooruit is.

Nog enkele stappen van het bouwproces:




















Ik zal niet de gehele bios UEFI bespreken, dat is een boekwerk op zich, maar wel een selectie van screenshots delen. Ik ben zelf erg te spreken over de indeling die ASRock gebruikt, al moet ik toegeven dat ik recentelijk regelmatig ASRock bordjes gebruikt heb, wat uiteraard ook wel een beetje helpt. De meeste UEFI’s van high-end moederborden zijn tegenwoordig gewoon erg compleet, welk merk je dan ook kiest. Let niet te veel op de instellingen die je ziet, de meeste screenshots zijn gemaakt voor het handmatig aanpassen. (Cropped om het vlot leesbaar te houden)





































Wat ik wel een handige feature vind is de Easy Driver installer, welke de LAN driver voor jouw OS naar een USB Stick download (moet je die er wel in prikken uiteraard). Hoef je niet met een CDtje te rommelen, of zelf een LAN Driver op de site te vinden.



Ook erg handig is de fan speed control implementatie van ASRock, deze kan vanuit de software worden bediend, maar je kan ook je fan profiel in de bios instellen. In mijn geval draait dit moederbord in een SilverStone Raven RV05, die een ingebouwde fancontroller heeft, dus het screenshotje is nu niet heel spannend.









Software bij moederborden blijft altijd een twijfelachtig onderwerp. De meeste fanatieke gebruikers zullen er niets van willen weten, en de fabrikanten doen altijd graag alsof de software helemaal geweldig is. ASRock wil ook graag hun "App store" laten zien, en bij elk moederbord zit een briefje om van hun Cloud backup dienst gebruik te maken, maar ik kan er lastig warm van worden. Ik moet ook toegeven, ik ben ook zo'n "drivers only" type. Gelukkig biedt het meegeleverde CDtje dan ook precies die functie. Die automatische "drivers only" installatie werkt uitstekend, aanklikken en weglopen, en hij installeert de drivers inclusief meerdere herstarts.

Toch valt er voor één applicatie wel wat te zeggen: A-Tuning. In deze applicatie vinden we bijna volwaardige UEFI functionaliteit, en nog wat handige extra's. Het begint met een keuze scherm tussen Performance, Standard, en Power Saving. Standaard doet weinig anders dan dat wij handmatig instellen, Power Saving is erg agressief in het terugschakelen van de kloksnelheid, en traag in het verhogen er van, en Performance mode is pure hippie-haat: niets geen power saving, geen C-states, etcetera. Wel handig aan Performance mode is dat het toegang geeft tot de automatische overklok feature, oftewel een leek kan zo "overklokken"



Onder Tools vinden we tal van features, veel spreekt voor zich, maar we lopen het toch even door. Xfast RAM is een RAM-drive feature. Oftewel gebruik een deel van je werkgeheugen als tijdelijke supersnelle opslag. De opmerking "Extend the HDD's or SDD's (SSD?) lifespan!" lijkt mij wel een beetje optimistisch. Borderline theoretisch, praktisch lastig te onderbouwen.





Fast Boot is handig, sneller opstarten, wie wil dat niet? In combinatie met de M.2 SSD start dit ding ook absurd snel op, dusdanig snel dat je niet de UEFI in komt. De optie om vanuit Windows je systeem naar de UEFI te herstarten is dan ook zeer welkom.



De Online Management Guard, oftewel OMG, laat je het internet van de computer op bepaalde tijden afsluiten. Parental controls dus, met mogelijk een minimaal extra voordeel wat beveiliging en/of energieverbruik betreft. (Wederom, vooral theoretisch)



Ook de Good Night LED is handig, want deze schakelt de Power en HDD LEDs van je systeem uit wanneer je wilt. Handig als je wilt slapen, maar hinder ondervindt van die LEDs van je behuizing.



FAN-Tastic Tuning (Zijn wel grappige gozers daar bij ASRock hè) geeft je toegang tot je ventilator-profielen.



OC DNA laat je verschillende overklok instellingen opslaan, laden, en delen met anderen.



DISK Health Report is een ingebouwde SMART checker. Wel handig om de gezondheid van je harde schijven in de gaten te houden.



Onder OC Tweaker kunnen we uiteraard onze overklok instellingen naar wens aanpassen.





System Info geeft zoals de naam doet vermoeden info.. over ons syste(e)m. Van kloksnelheden tot temperaturen, van voltages tot ventilatorsnelheden.







Ook Live Update is niet onaardig, want Windows Update pakt zeker niet alle driver updates vanzelf. Zoals je hier kon zien was het voor ons ook weer eens tijd om eea te updaten.



Via Tech Service kan je ASRock contacten met een probleem. Ook geen onaardige feature... tenzij je hele systeem niet werkt natuurlijk.



Al met al toch wat handige informatie. Niet alleen informatie die je soms enkel in de UEFI kan vinden, maar ook wat details waar je normaliter 3rd party apps voor moet downloaden.





ASRock zet met de Z97 Extreme 6 een dijk van een moederbord neer, dat wist ik uiteraard vooraf gezien het label “Beste Koop” van Tweakers, en de “Gold Award” van Hardware.info, en hoewel ik mijn reviews niet wil laten beïnvloeden is enige voorbereiding bij het uitzoeken van een moederbord natuurlijk noodzakelijk. ASRock heeft duidelijk gekozen voor een uitvoering die geen steekjes laat vallen: Wat aansluitingen betreft is hij erg rijk voorzien, zowel intern als extern. De uitstraling is top, zowel door het zwarte PCB als de hoogwaardige uitstraling van de componenten die er op zitten, en het zwart/blauw is een kleurstelling die prima te combineren valt met andere componenten. Ook de interne componentkeuze is keurig, zoals de phases, de heatsinks, de geluidschip, en de kleinere componenten. Serieuze (praktische) overkloks zijn zeker mogelijk, en ook SLI en Crossfire er bij zal gamers aanspreken. Vanuit elk perspectief is het een high-end moederbord die praktische high-end builds aan zal kunnen, en waarbij je als koper nergens echt in hoeft te leveren. Enkel de categorie van die-hard overklokkers die bijvoorbeeld voltage metingen willen kunnen doen zullen een OC-gericht bord willen zoeken, de Z97 Extreme 6 richt zich duidelijk meer op “echte” builds. Anders dan dat zie ik een bord met een dusdanig sterke all-round prestatie dat alle duurdere borden onder stevige druk staan van dit model.

De enige echte overweging is de vraag of je een dergelijk bord wel nodig hebt, er zijn tenslotte goedkopere Z97 moederborden, en met een enkele grafische kaart, een bescheiden overklok, een mid-range headset, en een beperkte hoeveelheid ventilatoren, harde schijven, etcetera is de aanschaf van een moederbord van 160 euro niet zo maar nodig en zal je met een goedkoper bordje soms prima uit de voeten kunnen. Je levert dan wel hier en daar aardig in, maar de praktische gevolgen zijn voor dergelijke builds lang niet altijd te merken. Toch mag ik de categorie die graag iets meer uit geeft voor enkel een degelijker uitgevoerd moederbord niet onderschatten, en ik denk ook zeker dat de ASRock Z97 Extreme 6 daar stiekem een beetje op in springt met een prijs die eigenlijk niet heel ver boven de instap-Z97 borden ligt, zeker gezien de grote hoeveelheid extra’s.

Naast de goede algehele uitvoering is het toch vooral de Ultra M.2 port welke dit bord echt uniek maakt binnen het Z97 segment, enkel ASRock heeft gekozen deze techniek toe te passen, en gezien er wel degelijk een winst te behalen valt verbaas ik mij daar erg over. De kleine zaken als de HDD’s uitschakelen zijn leuk, maar zullen niet altijd een extra investering waard zijn. Het feit dat echte snelheidswinsten te behalen zijn, die zowel voor serieuze doeleinden als bij eenvoudige taken te ervaren zijn, is waar ik de echte winst zie. Zelfs met een goedkopere PCIe 2X SSD als de Plextor M6E is het verschil niet enkel in grafiekjes te zien, maar ook echt te voelen, en met de honderd euro duurdere Samsung XP941 zal dat vermoedelijk enkel verder toenemen. Nadeel is dat zelfs de iets goedkopere PCIe M.2 SSDs nog altijd ruim duurder zijn dan SATA SSDs, en dat het verschil tussen deze nieuwe generaties SSDs natuurlijk lang niet zo groot is als de stap van HDD naar SATA SSDs. Maar een Z97 systeem zal je normaliter wel enkele jaren mee willen doen, en met het Ultra M.2 slot op de Z97 Extreme 6 ben je klaar voor de toekomst op SSD gebied zonder dat je iets in moet leveren ten opzichte van concurrenten in z’n prijsklasse.

Ik zie de ASRock Z97 Extreme 6 zich duidelijk onderscheiden van andere moederborden in zijn prijsklasse, en hij zet zelfs de duurdere modellen onder stevige druk. Iets te uitgebreid wellicht voor wat meer budget-gerichte Z97 builds, maar een echte alleskunner voor een zeer redelijke prijs. Na mijn ervaring met dit bord in de nieuwe game-pc van mijn vrouw is het wel mijn go-to bord geworden voor luxe Z97 builds. Een echte aanrader.

.
Nog enkele vergrotingen, klikken voor vol formaat:


Vind je deze review leuk dan zou ik een leuke reactie hieronder natuurlijk erg waarderen, dit geeft de motivatie om door te gaan met deze reviews, maar uiteraard is kritisch commentaar ook zeer welkom. Kijk anders ook eens bij mijn andere reviews; ik vind het leuk ze te maken, maar natuurlijk ook om ze te delen!

Terug naar boven