Met 4g begint het pas

De mobiele netwerken van Nederland (3)

Voorbij 4g

Tot nu toe doen we met 4g eigenlijk of het een soort 3g is. Providers benadrukken in hun reclames graag dat alles wat via internet werkt, sneller gaat met 4g. Dat is een logische stap, want iedereen kent de mogelijkheden van 3g en iedereen wil wel minder lang tegen laadschermen of voortgangsbalken aankijken.

Het voelt echter ook een beetje alsof de auto net is uitgevonden en op de markt wordt gezet als 'een snellere paard-en-wagen'. Inmiddels weten we wel beter; de auto heeft veel meer mogelijk gemaakt dan paard-en-wagens ooit hebben gekund. Dankzij de snellere auto komen mensen verder en voelen ze zich vrijer om ver weg met vakantie te gaan bijvoorbeeld.

De waarheid is dat we nog geen idee hebben waarvoor we 4g in de toekomst gaan gebruiken. Toen de providers 3g in gebruik namen, nu bijna tien jaar geleden, haalden veel mensen hun schouders op. Zonder Facebook, Twitter, WhatsApp, onlinenavigatie en regenradars, en zonder telefoons met mooie, grote schermen om al die gegevens weer te geven waren er nog bar weinig redenen om 3g te willen. De huidige 4g-netwerken vormen waarschijnlijk pas het begin van allemaal nieuwe toepassingen van mobiel internet. Welke technologie komt er op en na 4g, en hoe kunnen we die gebruiken?

Dit verhaal is het laatste in een reeks over de Nederlandse mobiele netwerken. Tweakers sprak met mensen die bij de drie grote providers, KPN, Vodafone en T-Mobile, de netwerken beheren en de beslissingen nemen, om erachter te komen wat er schuilgaat achter de streepjes of bolletjes die je telefoon boven in beeld weergeeft en wat de toekomst zal brengen voor de mobiele netwerken in Nederland.

'Nieuwe' technologie: lte-a, broadcast en hd-voice

De kans is groot dat providers je in de komende jaren gaan overspoelen met ingewikkelde namen van technologie die allemaal mogelijk is geworden door 4g. Of dat allemaal nieuw is en iets toevoegt, is de vraag.

Lte-advanced

De eerste technologie die eraan komt, is lte-advanced. Officieel is dat simpelweg een volgende release van de lte-standaard; we zitten inmiddels bij categorie 6. Vodafone is een van de providers die er als eerste mee zullen komen, zegt Matthias Sauder, die als hoofd netwerk is verbonden aan Vodafone Nederland. "We hebben het up and running in ons testcentrum in Nederland. We gaan nu onderzoeken op welke plekken we het in de komende periode gaan testen."

Ook KPN doet proeven, zegt Jacob Groote, vice president mobile operations van KPN. "Dat zijn proeven om te kijken of het werkt met telefoons als de Samsung Galaxy S5 en iPhone 5s. Met lte-advanced willen we laten zien dat we technologisch vooroplopen." De test met huidige toestellen is belangrijk voor KPN. "Het is makkelijker om het in een laboratorium te laten functioneren, maar het is veel belangrijker dat het werkt met toestellen die mensen zelf hebben."

De Olympische Winterspelen in Sotsji waren een eerste grote test voor het 4g-netwerk

T-Mobile daarentegen slaat de huidige ontwikkelingen rondom lte-advanced voorlopig even over. Het gebruikt 4g vooralsnog maar op één frequentie, zegt Richard Marijs, technology-strateeg van T-Mobile "Wel testen we lte-advanced samen met ons moederbedrijf in Duitsland, waaronder met 'dubbele lte-configuratie', bijv 20MHz op de 1800MHz-band en 20MHz op de 2600Mhz-band en we halen hiermee 580Mbit/s." T-Mobile heeft wel meer ruimte ingeruimd dan andere providers op de primaire frequentie, 1800MHz, namelijk 20MHz. Daardoor haalt het nu al de snelheden die KPN en Vodafone met de eerste versie van lte-advanced willen bereiken. "Op zolder met een simkaart zonder beperking haal ik 140Mbit/s. Je kunt goed rammen, zeg maar."

Als een telefoon op KPN of Vodafone lte-advanced heeft, dan voegt hij de verbinding op de 800MHz-band samen met die op de 1800MHz-band. Het gevolg is dat er meer bandbreedte is en dat up- en downloads dus sneller worden. T-Mobile heeft echter in de 1800MHz-band nu al meer ruimte dan KPN en Vodafone in de 800MHz-band, waardoor T-Mobile die hogere snelheden nu al kan halen.

De technologie, carrier aggregation, is geen nieuw principe. De meest gebruikelijke toepassing is dual carrier hspa, de technologie die in Nederland bij providers snelheden tot 42Mbit/s mogelijk maakt. Het verschil is dat bij dual carrier hspa de telefoon twee 3g-verbindingen onderhoudt op dezelfde frequentie, in plaats van een verbinding op twee verschillende frequenties.

Lte-broadcast

Live-tv-kijken is voor veel tweakers iets van het verleden, met alternatieven als Netflix, Uitzending Gemist en YouTube, maar soms kijken veel mensen tegelijk ergens naar. De Olympische Winterspelen in februari in Sotsji waren een eerste grote test voor het 4g-netwerk, zeggen alle providers. "We zagen toen echt een piek op de momenten waarop Nederlanders in actie kwamen met het schaatsen", aldus Sauder. Die piek kwam ook omdat races enkele malen plaatsvonden in de namiddag, op het moment dat veel mensen in de auto of trein zitten.

Op die momenten hadden de providers wellicht gewild dat ze al lte-broadcast hadden. Lte-broadcast is een technologie die het mogelijk maakt om over het netwerk een enkele stream te laten lopen die door elk apparaat kan worden opgepikt. Nu moet het netwerk honderd streams overbrengen als honderd mensen naar schaatsen of voetballen willen kijken via live-tv.

KPN is de eerste die publiekelijk een proef heeft aangekondigd. De provider had in het verleden al de dienst MobielTV, die werkte via een apart netwerk: dvb-h, de mobiele versie van Digitenne-technologie dvb-t. Een gebrek aan smartphones met dvb-h en een gebrek aan interesse deden de dienst de das om.

Ondanks de test is Groote van KPN er niet van overtuigd dat er veel toepassingen zullen zijn. Hij denkt vooral aan streams van bijvoorbeeld voetbalwedstrijden in een stadion. "Dat je bij de laatste twee competitiewedstrijden in het stadion streams uitzendt van een andere belangrijke wedstrijd." Voor het overige zijn er volgens Groote niet bijzonder veel momenten waarop lte-broadcast de beste oplossing is.

Hoe nieuw lte-broadcast ook klinkt, over 3g is dat ook al mogelijk. T-Mobile gebruikte dit jaren geleden, onder de naam mbms of multimedia broadcast multicast service, onder meer voor zijn tv-abonnementen. Live-tv-kijken op telefoons sloeg niet aan bij KPN noch bij T-Mobile. Het is logisch dat ze daarom ook nu voorzichtig zijn met deze technologie.

HD-voice en VoLTE

Providers verwachten dat ze de kwaliteit van de spraakverbinding ook kunnen verbeteren dankzij het nieuwe netwerk, maar ze twijfelen nog of ze iets moeten met VoLTE, voice over lte. "Ik vraag me af of we dat moeten gebruiken, maar we gaan er zeker proeven mee doen", zegt Groote van KPN. "Als we bepalen of we met VoLTE aan de slag gaan, dan is dat op basis van eigen onderzoek."

Er komt volgens Groote in elk geval een soort 'bellen over 4g'. "Je hebt als voordeel dat bij bellen over 4g de dataverbinding in stand blijft. Bij 3g en 2g is die weg. Bovendien zijn de call set-up-tijden korter, dus je hebt sneller een telefoonverbinding. Dat is nu zeven tot tien seconden en zal dan enkele seconden zijn."

Marijs van T-Mobile valt hem bij. "We zijn ernaar aan het kijken en het is interessant, maar niet heel interessant. Wij moeten er vooral voor zorgen dat mensen kunnen bellen, dus de overgang van VoLTE naar 3g en 2g moet dan goed werken. En waarom wil je het eigenlijk?"

Wat na de netwerkwerkzaamheden in elk geval makkelijker is, is het aanzetten van hd-voice. Nu gebruikt alleen KPN dat nog. T-Mobile bevestigt dat het daarmee aan de slag gaat. Marijs: "Voorheen kon alleen ons 3g-netwerk hd-voice aan en ons 2g-netwerk niet overal en dan zou het dus kunnen dat je tijdens een gesprek terugschakelt van hd-voice naar de nu bestaande spraakkwaliteit. Dat wilden we niet aan onze klanten geven. Nu kunnen we zowel op ons vernieuwde 2g- als 3g-netwerk hd-voice gebruiken en zullen we na het goed getest te hebben ook aan alle klanten aanbieden."

De volgende generatie: 5g

Nu profileert KPN zich duidelijk als provider die nadrukkelijk investeert in 4g, maar dat was ooit anders. "Ik weet nog dat collega's een jaar of zes, zeven geleden in Barcelona (waar telecombeurs Mobile World Congress plaatsvindt, red.) 4g voor het eerst zagen en zeiden: Daarin hoeven we niet te investeren, dat gaan we toch nooit gebruiken. En nu kunnen we eigenlijk al niet meer zonder", vertelt Groote.

Zoals Tweakers enkele maanden terug schreef, kan dat met 5g hetzelfde gaan. "Ik heb in China wat proeven gezien met 5g. Het blijft indrukwekkend als je downloadsnelheden van 1Gbps op een mobiel apparaat ziet, maar daar heb je nu nog apparatuur ter grootte van een forse kamer voor nodig." De toepassingen zitten vooral in de capaciteit die het zal bieden. "Je kunt veel meer apparaten op snel internet aansluiten dan nu het geval is. Met 1Gbps kun je veel 3d- en 4k-films streamen, en heb je nog bandbreedte over."

Ook al weten wij niet wat we met 5g zouden moeten, onze kinderen weten dat wel

Sauder van Vodafone sluit zich daarbij aan. "In het begin zal het vooral draaien om snelheid en latency." Toepassingen ziet Sauder vooral in realtime augmented reality. "Dat je door een stad loopt en realtime een hele hoop informatie kunt binnenhalen. Het is wel de vraag of, als het veel informatie is, je brein dat allemaal kan verwerken."

T-Mobile is nog niet bezig met een opvolger voor 4g, maar vooral met het sneller maken van de huidige technologie. "Het mag volgens mij officieel 5g heten als het een downloadsnelheid heeft van 1Gbps of hoger en als je genoeg carriers op elkaar stapelt met lte-advanced, kom je er wel. We zijn nu bij 580Mbit/s, maar een echt nieuwe technologie voorzie ik nu nog niet."

Zowel Sauder als Groote geeft toe dat we eigenlijk nog geen idee hebben hoe we 5g zouden gaan gebruiken. "Je moet kijken naar hoe kinderen technologie gebruiken. Die zullen andere eisen stellen dan wij", aldus Sauder. "Die vraag naar 5g komt er wel. Ook al weten wij niet wat we ermee zouden moeten, onze kinderen weten dat wel."

De komst van 5g-netwerken kan desondanks nog lang op zich laten wachten. Na 4g komen er eerst verbeteringen aan de huidige netwerken, terwijl bedrijven en instellingen in r&d-labs de nieuwe netwerktechnologie testen. De eerstkomende jaren hoef je dus nog geen 5g op je toestel te verwachten; het kan makkelijk duren tot 2020 of nog veel later.

Tot slot

De technieken die ten grondslag liggen aan de uitbreidingen voor 4g, zoals carrier aggregation, hd-voice en lte-broadcast, zijn allesbehalve nieuw. Ze bestonden eerder immers ook al voor 3g, maar in Nederland konden maar weinig mensen er gebruik van maken. Dat zal nu vermoedelijk anders zijn. Vooral carrier aggregation maakt veel hogere snelheden mogelijk.

Als de aanleg van de nieuwe netwerken klaar zal zijn eind volgend jaar, is er veel meer mogelijk dan ooit tevoren. Providers kunnen dan snel beslissen om de capaciteit van 4g of 3g te verhogen als dat nodig is. Hopelijk gaan capaciteitsproblemen op Nederlandse mobiele netwerken dan tot het verleden behoren.

In de komende tien jaar lijken we echter veel, veel meer van mobiele netwerken te gaan vragen. Er komen vermoedelijk veel meer apparaten online, zoals simpele sensors, auto's en andere apparatuur. Bovendien komen er waarschijnlijk veel datavretende toepassingen bij, die we nog niet eens hebben kunnen bedenken. Daarom zal 5g op een gegeven moment nodig blijken te zijn, ook al is dat nu nog nauwelijks voorstelbaar.

Dit was het laatste deel in een driedelige serie over mobiele netwerken in Nederland. In het eerste deel ging het over het tweede leven van 2g, terwijl het tweede deel ging over de problemen met bereik en capaciteit op netwerken.

Reacties (127)

[Verwijderd]

Tja, ik vind dit eerlijk gezegd helemaal niet zo informatief. "4G komt eraan, verder moeten we afwachten." Daarmee zeg je in feite hetzelfde als het hele artikel. Wat ben ik nu wijzer geworden dan? (Retorische vraag, hoef ik geen antwoord op)

[tweaker2010]

Inderdaad, het blijft afwachten. Ik vind het trouwens wel vreemd dat T-Mobile zegt nog helemaal niet bezig te zijn met een opvolger voor 4g, terwijl de concurrentie dat al wel is met lte-advanced en 5g.

[Paffelton]

Ik had exact hetzelfde idee. Er zijn wat meer exacte getallen genoemd en lte is genoemd. Daarnaast blijft de informatie van dit soort stukken een beetje repeterend. 4G komt er aan, we zijn ook al bezig met 5G, we weten niet waar we het allemaal voor gaan gebruiken, en in de toekomst gaan er meer apparaten gebruik maken van mobiel internet.

[Paksoy]

'T is ook zo lekker dat ik op mijn Nexus 5 met 4G meer bandbreedte heb dan op 3G. Alleen, wat heb ik er aan als de datalimieten alleen maar omlaag gaan? Waarom gaat dit artikel niet iets dieper in op de huidige datalimieten, en of ze in de toekomst eindelijk zullen verdwijnen?

Ik betaal nu 25 euro voor een 1GB datalimiet. Voor mijn Kabel verbinding betaal ik niet eens zoveel, en ik haal maandelijks makkelijk de 350GB.

[TheKmork]

Waarom gaat dit artikel niet iets dieper in op de huidige datalimieten, en of ze in de toekomst eindelijk zullen verdwijnen?

Omdat dat niet de focus is van dit artikel. Dit artikel gaat over de technologie van 4G en wat de providers daar mee van plan zijn.
Op zich zou een artikel over de datalimieten wel een mooie toevoeging aan deze serie zijn. Uitleg van de verschillende providers waarom zij de datalimieten nodig vinden (zal vermoedelijk wel een politiek antwoord worden, maar toch ben ik benieuwd om van elke partij het officiële standpunt expliciet te lezen) en wat zij voor ontwikkelingen daarin verwachten zou op zich wel prettig zijn. Met name nu er inderdaad weer capaciteit beschikbaar is gekomen in het mobiele netwerk (wat eerder het argument was voor de invoering).

[mathy_]

Heerlijk dat 4g.

Was gister in de arena en wou even kijken hoe het bij de lampjes in Eindhoven ging.

Stream van fox sports gewoon in top kwaliteit binnen no time op me scherm in een stadion met + 50k mensen plus de duizenden die buiten het stadion waren.

[Sorcerer8472]

Kijk hier eens het item over de ArenA:
http://tweakers.net/advertorials/KPN4G

18 richtantennes op de tribune zodat data het blijft doen tijdens drukke momenten!

[GekkePrutser]

Uit het artikel (over VoLTE):

"We zijn ernaar aan het kijken en het is interessant, maar niet heel interessant. Wij moeten er vooral voor zorgen dat mensen kunnen bellen, dus de overgang van VoLTE naar 3g en 2g moet dan goed werken. En waarom wil je het eigenlijk?"

Ik vind het heel vervelend dat ze zo treuzelen met Voice over LTE. Ik heb een tijdje 4G gehad (met een soort proefabonnement) maar ik zit nu liever op 3G.

Waarom? Als je loopt te tetheren via 4G (en dat doe ik veel) klapt elke keer je dataverbinding er uit als je gebeld wordt. Hij valt dan namelijk (zoals het artikel zegt) terug naar 3G, en het probleem is dat daarbij ook het IP verandert. Omdat het twee totaal verschillende netwerken zijn met een andere onderliggende techniek. Dus elke keer worden al je SSH, VPN sessies en dergelijke afgeknald.

Tetheren is juist een van de grote voordelen van de nieuwe snelheden van LTE, puur op een smartphone heb je er nog niet zo heel veel voordelen van. Dus zonder VoLTE is juist een van de grote voordelen weggenomen. Daarom wil je dat dus eigenlijk

[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 22 juli 2024 14:19]

[CaptainBokkum]

Hoewel door voornamelijke de veel lagere Ping, zelfs of drukke plekken voelt alles wel rete soepel aan op m'n telefoon. Als of ik met een WiFi netwerk verbonden ben.

[GekkePrutser]

Klopt, het is ook super als het werkt! Lage ping (35ms), snelle verbinding (snelste dat ik heb gezien was 60Mbit down, 20 up, 2x zo snel als thuis op de kabel)

Maar het is gewoon mateloos irritant als je aan het werk bent, gebeld wordt en je VPN sessie afgeschoten wordt omdat het IP is veranderd. Web browsers hebben daar niet zo veel last van (die maken voor elke pageview een nieuwe TCP verbinding) maar software die constant een verbinding open heeft staan wel.

Uiteindelijk ben ik maar terug gegaan naar een 3G-only prepaid kaartje, want in de praktijk zette ik LTE toch steeds uit om niet het risico te lopen de verbinding kwijt te zijn.

Als ze dit oplossen (dus VoLTE invoeren) dan is het helemaal super.

[Verwijderd]

Voorspellen is altijd moeilijk, vooral waar het de toekomst betreft. Veel verder dan extrapoleren komt Wokke dan ook niet in dit aritkel. Verder vind ik het tweakgehalte van het artikel erg laag.
De meer filosofische vraag die je zou kunnen stellen is of er straks überhaupt nog wel wat te tweaken valt aan smartphones of dat je ze steeds meer out of the box zult gebruiken net zoals je dat doet met een wasmachine of een magnetron. Net zoals je vroeger misschien zelf aan auto's kon sleutelen, maar dat met moderne auto's voor een doe-het-zelver bijna niet meer mogelijk is.

[arnoudwokke]

Voorspellen is altijd moeilijk, vooral waar het de toekomst betreft. Veel verder dan extrapoleren komt Wokke dan ook niet in dit aritkel.

Deze serie verhalen is gebaseerd op interviews met alle grote providers en gaat *dus* over netwerken en netwerktechnologieen. Lees vooral ook het verhaal van een paar maanden geleden over de potentie van 5g als je meer wilt weten over wat 5g wellicht gaat brengen.

De meer filosofische vraag die je zou kunnen stellen is of er straks überhaupt nog wel wat te tweaken valt aan smartphones of dat je ze steeds meer out of the box zult gebruiken net zoals je dat doet met een wasmachine of een magnetron.

Dit valt totaal buiten het topic van dit artikel, maar is idd interessant. Ik was een tijdje bang dat het zou gaan verdwijnen - de trend was geslotener besturingssystemen (iOS, Windows Phone, HTC's rare gelockte bootloader-crap) en minder mogelijkheden voor aanpassing (gesealde accu's, geen microsd-slots). Als je het kort samenvat: everyone went the Apple way.

Maar die trend is gaan keren: Sony en later HTC gingen bootloader unlocks ondersteunen, HTC gebruikt ook weer sd-slots en er is een generatie nieuwe fabrikanten gekomen die veel tweakers aanspreken: de goedkope, dualsim MediaTek-powered Chinese telefoons, maar ook Xioami en natuurlijk het 'herboren' Motorola met 'design your own phone'. Om nog maar te zwijgen over de grote potentie van zaken als FairPhone, Blackphone en PhoneBloks (nu Project Ara bij Google, de modulaire smartphone).

Die nieuwe initiatieven trekken de aandacht van een groot publiek en onder tweakers zijn ze ook behoorlijk populair. Dat geeft mij veel hoop dat er toekomst is voor de tweakbare telefoon. En sterker nog: ik hoop dat je op een gegeven moment als particulier in een catalogus je eigen smartphone kan bestellen in China, zoals je nu doet met een Dell-PC en daarbij met upgradeable onderdelen een toestel samenstelt.

Nu ik er zo over schrijf, misschien is het wel eens leuk om dit alles wat uitgebreider te beschrijven in een achtergrondartikel over 'de toekomst van de tweakbare smartphone'. Thanks voor de tip!

[Reactie gewijzigd door arnoudwokke op 22 juli 2024 14:19]

[Dj Neo Ziggy]

Ik zie de toekomst als je mobiel als je primaire internet verbinding.
Dan moeten er wel wat dingen veranderen. Geen datalimiet, lagere ping en de snelheid mag up en down omhoog.

[GekkePrutser]

Ik denk niet dat dat haalbaar is.

Wat vaak vergeten wordt, is dat de kanaalbreedte steeds groter wordt. Een GSM kanaaltje was 200kHz breed. Een snel LTE-advanced kanaal is 20Mhz. Dat is 100 keer zo breed. De efficientie (bit/s per hz) is helemaal niet zo hard omhoog gegaan in al die tijd waardoor die snellere netwerken van nu ook een stuk meer bandbreedte gebruiken dan vroeger. Die opgegeven pieksnelheden zijn gedeeld, dus als iedereen in de wijk flink gaat lopen torrenten op dezelfde LTE cel dan zakt de snelheid als een kaartenhuis in elkaar. Daarom zijn er datalimieten.

En radiospectrum is schaars. Niet alleen zijn er veel andere diensten die ook bandbreedte nodig hebben, maar het is ook maar een beperkt gebied dat gebruikt kan worden voor mobiele telefonie. De frequenties onder de 700/800 vereisen te lange antennes, en die boven de 3 Ghz dringen te moeilijk door muren heen. Dus uiteindelijk raakt het radiospectrum gewoon op terwijl we wel hogere snelheden blijven verlangen. Omdat het een gedeeld medium is.

Terwijl je met kabels voor elke kabel een compleet spectrum tot je beschikking hebt (met gebruik van glasvezel is dat vele malen breder dan wat er aan radiospectrum beschikbaar is, en dan ook nog eens niet gedeeld). Dat kan veel verder doorgroeien in snelheid.

[Reactie gewijzigd door GekkePrutser op 22 juli 2024 14:19]

[xTmPizzaMan]

Leuk die snelheden. Met de huidige internet abonnementen vlieg je zo door je data bundel heen. Met de nieuwe snelheden horen denk ik nieuwe verdienmodellen en/of limieten. Anders heb je naar mijn mening niets aan 4G, lte-advanced.

Ik hoop dat ik in de naarbije toekomst mijn "vaste" internet over kabel kan opzeggen en thuis mobiel internet kan aanschaffen. Eventueel met meerder simkaarten zodat mijn laptop ook "overal internet" heeft. Dat zou pas vooruitgang zijn!

[84hannes]

Ik denk dat je altijd hogere snelheden kunt halen op een dedicated medium (bijvoorbeld een (glasvezel)kabel) dan op een gedeeld medium (bijvoorbeeld de ether). Daarom zie ik het eigenlijk niet gebeuren dat de kabel gaat verdwijnen, totat onze honger naar meer bandbreedte gestild is.

[Titan_Fox]

T-Mobile levert (nog) geen 4G in Roermond. Dankzij de huidige prijzen en datalimieten gebruik ik meestal WiFi en heb een databundel van slechts 250 MB, waarvan ik er misschien 100-125 MB gebruik iedere maand.

Voor mij heeft 4G geen enkele toegevoegde waarde. Sterker nog; hoe meer mensen naar 4G / LTE wisselen, des te meer capaciteit er op 3G vrij komt. En dat is weer bevorderlijk voor mij.

[Cinemaniak]

Geen enkele?! Vaak is het zo dat je achteraf pas ervaart wat je misschien wel gemist had. Ik zit nog weleens met mijn laptop op het netwerk van mn mobiel en vooral daarvoor is het echt heerlijk. Plus het feit dat de capaciteiten van smartphone (lees: de snelheid) beter overeenkomt met mijn internetverbinding.

[Titan_Fox]

Even goed lezen a.u.b. Ik schreef duidelijk "Voor mij heeft 4G geen enkele toegevoegde waarde."

Voor die paar MB die ik per maand verbruik is 3G ruimschoots voldoende. Ik zou niet weten waar ik die hogere 4G snelheid voor nodig heb. Persoonlijk hecht ik veel meer waarde aan onbeperkt internet, zonder dat daar allemaal addertjes onder het gras liggen. Het enige wat ik met mijn mobiele internet doe is incidenteel internetbankieren, een e-mailtje sturen en bereikbaar zijn via sociale media en Whatsapp. Voor die taken heb ik helemaal geen hogere snelheden nodig. Daarbij moet ik dan weer een nieuw toestel gaan kopen omdat mijn Samsung Galaxy S3 geen 4G/LTE ondersteunt. Afgezien daarvan levert mijn provider voorlopig geen 4G in Roermond en biedt zo'n beetje het hele centrum (waar ik woon) "gratis" WiFi (wordt door gemeentelijke belastingen betaald).

Ik stap pas over op 4G zodra providers eindelijk écht onbeperkt internet gaan leveren tegen schappelijke prijzen, dus niet met zo'n belachelijke snelheidsbeperking zodra je door je databundel heen bent. De huidige limieten en bijbehorende prijzen zorgen er juist voor dat ik zo veel mogelijk uitwijk naar WiFi, waardoor ik weer flink aan abonnementskosten kan besparen iedere maand. Het beleid en de prijsstrategie dat telco's momenteel hanteren heeft mij doen uitwijken naar goedkopere alternatieven die nét zo goed werken. Zo gezegd zijn de telecomproviders het zelf schuld dat ik niet meer diensten bij hun afneem. Ze zullen dus met heel aantrekkelijk geprijsde producten moeten komen als ze willen dat ik overstag ga.

Vergelijk het maar een beetje met de gedachtegang achter onbetaald downloaden. Door de hebberigheid van de entertainmentindustrie en de absurd hoge prijzen die zij hanteren wijkt een aanzienlijke groep mensen uit naar gratis alternatieven zoals usenet, torrents en Popcorn Time. Die mensen krijg je echt niet 1-2-3 aan het betalen voor legale content. Als je consumenten wegjaagt door je eigen wanbeleid moet je van heel goede huizen komen om deze groep weer terug te winnen.

Als ik de tarieven bekijk die providers berekenen voor hun producten en dit combineert met de vaak belabberde dienstverlening die je erbij krijgt, heb ik echt zo iets van "Dikke snikkel, daar gaan we dus mooi niet aan beginnen".

[Reactie gewijzigd door Titan_Fox op 22 juli 2024 14:19]

[Twenet]

In Zweden waar ik 6 maanden per jaar woon pakken ze dat beter aan. Eerst had ik een vast jaarcontract bij Bredbanbolaget incl. telefoon voor rond omgerekend € 30 p/mnd. Dus betaalde ik 6 maanden voor niets omdat ik dan in Nederland was. Vorig jaar zomer ontdekte ik dat de mobiele-internet prijzen p/mnd ongeveer het zelfde zijn als voor de vaste aansluitingen en met zeer bruikbare 3G snelheden rond de 10 tot 20Mb/s.Vooral afhankelijk van de provider b.v. Telia (zeg maar de Zweedse KPN), Telenor of Tre (Zweeds voor 3) met 10, 20 of 30GB data. Kom daar in Nederland eens om. Toen van ieder provider een goedkope proef USB dongle gekocht en met een uitstekende Dovado router en een 9 dB antenne gaan proefdraaien. Die spullen zijn ook overal verkrijgbaar. Bij MM zie ik die nog niet liggen. Uiteindelijk is het prepaid van Tre geworden met een zeer stabiel signaal en vanwege de 30Gb p/mnd. En het leuke er van is, mijn heel goedkope Voip Sip telefonie (Free Voip Deal en Budgetphone) werkt ook als een trein. Geen Zweedse of Nederlandse vaste tel.verbinding meer nodig. Men belt mij gewoon met mijn Nederlandse tel.nr. En dan te bedenken dat ik midden in de bossen woon met een 50 tot 60% bruikbaar signaal. 4G hebben ze ook. 2 Jaar eerder dan in Nederland. Door de grootte van het land (1600km lang) is er niet overal ADSL beschikbaar en daarom wordt er veel met mobiele-telefonie en internet gewerkt. De Zweedse Staat vindt dat iedere Zweed gebruik moet kunnen maken van telefoon en internet en stimuleert dat ook financieel.
Ik zie zojuist dat Tre nu prepaid (kontant) 100 GB data geeft voor Kr. 299 (delen door 9 voor €) https://www.tre.se/privat...redband-kontant/Oversikt/

[Reactie gewijzigd door Twenet op 22 juli 2024 14:19]

[xFeverr]

4G bied meer voordelen dan alleen een snellere verbinding. Alhoewel mijn telefoon 4G ready is kan ik het ook nog niet ontvangen op tmobile in mijn gebied, vind het 3g (of tegenwoordig H+) netwerk rap zat, maar... Het 4G netwerk zou bijvoorbeeld ook zuiniger zijn voor je telefoonaccu, en ik denk dat iedereen daar baat aan heeft. Ook het schakelen tussen netwerken moet veel en veel beter gaan, wat ook een leuk pluspunt is. Er is dus veel meer dan alleen die snellere verbinding, dus staat je daar niet blind op.

[swimmer4]

Is 4g niet enkel zuiniger als voice ook werkt over 4g? Want nu moeten er 2 verbindingen zijn. 4g verbinding voor data en voor voice bv een 3g verbinding.

[xFeverr]

Dat zal waarschijnlijk waar zijn, maar deze technologie maakt het mogelijk om VoLTE aan te bieden. Dat is dus zeker een voordeel aan 4g. Nu de providers nog

[Sorcerer8472]

Nee, hij gaat alleen naar 3G/2G voor voice als je ook een telefoontje krijgt. Op 4G wordt er dan een seintje gegeven waardoor je toestel een 2G/3G-verbinding gaat opzetten.

4G gaat dan even uit tijdens het telefoontje, en data is alleen mogelijk als je via 3G belt.

[nvidia666]

voor mij is latency ook belangrijk
op 3G zit de ping op 130-150 als het goed gaat
4G is nog niet beschikbaar bij mij thuis

als je dan eens in nood een online spelletje (World of tanks enz.) wilt spelen
heb je er wel soms last van
er zullen wel nog app zijn die er baat bij hebben aan lage ping

maar ik denk dat dit voor 90% geen moer scheelt maar voor mij wel

[maevian]

in nood een online spelletje spelen???

[nvidia666]

jah als ouders internet afsluiten bij het slapengaan

[firest0rm]

ik heb er ook zo eentje maar das een digibeet
ze heeft power line internet en nu is ze bang dat men met een stekker in het stop contact in haar laptop kan komen

ik werk bij een it bedrijf maar luisteren nee hoor internet gaat er volledig uit bij haar

heb zelfs bijna kans dat ze dr stroom uit zet

[quintox]

Helemaal mee eens. Allemaal leuk en wel die extra snelheid, maar extra snelheid brengt ook weer extra bandwidth met zich mee. 1Gb data verstook je zo als je intensief gebruik gaat maken van een 4G connectie, en met de huidige woekerprijzen wordt dat gewoonweg onbetaalbaar voor het gros van de consumenten.

4G zou bijv ideaal zijn voor Netflix ( of andere streamingdiensten ), maar niet als je daardoor het tienvoud van je abonnement moet gaan betalen. En de abonnementen worden elk jaar duurder, is nu al ronduit belachelijk wat je voor een abonnement betaald en hoe slecht de dekking (in de grensgebieden) is.

[dretje]

Het grappige is dat als je een doorlopend abonnement hebt (kan heel voordelig zijn) dan wordt vanzelf en gratis voorzien van een upgrade.
Ik begon bij Telfort voor €5,- onbeperkt met 768kbs en heb inmiddels gratis een 7mbit verbinding onbeperkt.
So who needs 4G en pay more for it? Dus inderdaad gaan jullie maar allemaal over naar 4G dan hebben wij meer 3G en die "4" komt vanzelf wel.

[Verwijderd]

Als je je afvraagt of je 4g wel nodig hebt hoef je toch geen zorg te hebben over onbeperkt internet. Je gaat het toch niet gebruiken schrijft je

[Titan_Fox]

Ik zou onderweg graag online radio willen streamen via Shoutcast o.i.d. Met de huidige prijzen en limieten vind ik dat veel te duur. Als ik nu muziek wil luisteren moet ik het thuis downloaden en op de 64GB micro-sdxc kaart zetten die in mijn telefoon steekt.

Voor radio streams heb ik geen heel hoge snelheden nodig maar wel écht onbeperkt mobiel internet.

[Reactie gewijzigd door Titan_Fox op 22 juli 2024 14:19]

[bbob]

Wat ik lees is marketing. Neem als voorbeeld de eerst aflevering season 4 van game of thrones van hbo. Te veel mensen wilden kijken, te weinig capaciteit en hup netwerk ging plat.

Die 1 gb is leuk maar het gaat om de totale capaciteit er achter. als 500.000 mensen nu ineens allemaal tegelijk via internet tv gaan kijken is er toch echt een probleem ook mobiel.

Neem niet weg dat die snelheden leuk zijn en er over een paar jaar ook flat rates op mobiel komen. Pas dan zal het een groot succes worden en wie weet zal mobiel internet over een x aantal jaren je vast lijn overbodig maken.

[ucsdcom]

En dat is nu precies het voordeel dat LTE-broadcasting je kan bieden en waarom KPN daar nu mee aan het testen is. Net als met de analoge radiozenders zend je daarbij 1 signaal uit over een groot gebied. Dit ene signaal kan dan weer opgevangen worden door een oneindig aantal kijkers. Dus niet meer 1 stream per gebruiker nodig, maar 1 stream voor het hele land. Dat ontlast de netwerken enorm in het geval van mobiel TV kijken. KPN denkt er over om dit in te gaan zetten in plaats van Digitenne. Het kunnen stoppen met Digitenne zou dan weer nieuwe frequenties vrijmaken.

[bbob]

Een tv signaal zo streamen is 1 maar we gaan er juist naar toe dat je zelf kan bepalen wanneer je wat wil kijken, dus echt on demand. Dan heb je toch grote brandbreedte nodig.
Neemt niet weg dat het ter vervanging van digitenne een leuk alternatief kan zijn in gebieden waar geen kabel is.

[William_H]

Technisch denk ik ook dat LTE-B zeer interessant kan worden ter vervanging van Digitenne. Mits er gebruik wordt gemaakt van lage frequenties zodat het ook goed gebouwen binnendringt. Anders heb je weer het probleem dat mensen het niet kunnen ontvangen in huis.
Het voordeel boven DVB-T kan zijn:
1 Hogere bitrates / HD zenders
2 Kleinere uitzendvermogens nodig dan DVB-T, waardoor meer maatwerk geleverd kan worden (meer zenders ?)
3 Meerdere aanbieders van broadcasting TV
4 Meerdere apparaten die TV kunnen ontvangen zonder nieuwe apparatuur aan te hoeven schaffen (want 4G is al geïntegreerd in de meeste telefoons en andere apparatuur)
5 Betere afstemming van zenders en content op het kijkgedrag van de consument.

[Reactie gewijzigd door William_H op 22 juli 2024 14:19]

[fre0n]

flat rates zijn toekomst muziek... en ook geschiedenis/historisch! Op mijn mobiel heb ik nog heerlijk flatrate internet Zolang abo's niet meer bieden of hetzelfde voor minder geld, zie ik geen reden om over te stappen op een nieuw contract. Deze bevalt me prima.

[ucsdcom]

Tot je toch bij Vodafone blijkt te zitten (heeft vorige week de flatrate klanten laten weten dat hun abonnement wordt omgezet) of je eigen provider volgt.....

Binnen enkele maanden heeft helaas het grootste gedeelte van Nederland een abonnement met bijbetalen als je bundel op is of een abonnement met snelheidscap als je bundel op is en die tegen bijbetaling weer kan worden opgeheven.a

[Reactie gewijzigd door ucsdcom op 22 juli 2024 14:19]

[fre0n]

vodafone begin ik niet over. dat zijn een stelletje oplichters Die bieden elk jaar minder dienstverlening, waarvoor ze meer geld vragen. Bovendien kun je als nieuwe klant een nieuw abo goedkoper afsluiten dan bestaande klanten die proberen te verlengen. Weird. Als het nou nog een beetje kwaliteit was, zou het nog logisch zijn dat ze een van de duurste providers zijn,maar in denhaag en omgeving is de 3G om te huilen zo brak. Sinds de brand is het signaal welliswaar volle bak, maar zelfs mobiele versies van websites zijn regelmatig niet te laden, laat staan de volledige versies.

overigens heb ik ook van mijn provider een brief gekregen dat er wijzigingen doorgevoerd worden. In zowel de tekst als het bijgevoegde overzicht werd netjes vermeld dat t daarbij alleen om de naam van de dienst ging. Alle specificaties zijn netjes overgenomen . Netjes van kpn

[himlims_]

idem; geen enkel voordeel/meerwaarde tozv 3G
goed, meer bandbreedte, maar goed is goed. Zit thuis ook op een 20mbit; prima, is voldoende. Zal wel komen omdat we van de "dail-up generatie" zijn

[Verwijderd]

Gelijk heb je: voor smartphones is het nut van 4G redelijk beperkt.

Wat in dit artikel helaas mist, is in hoeverre nu mobiel internet gaat concurreren met vast internet.

ik voorzie dat 4G het begin van het einde is van vast internet. We staan aan een vooravond die vergelijkbaar is net de eerste mobiele telefonie.

Mijn verwachting is dat uiteindelijk iedere laptop, iedere TV, iedere tablet een eigen internet verbinding krijgt, in plaats van via een router thuis. Dit kan overigens alleen in combinatie met IPv6.

Met telefonie is hetzelfde gebeurd: van 1 telefoon per huishouden, naar meer telefoonverbindingen dan gezinsleden.

[MelvinV2]

Dan mogen ze me nou echt eens iets gaan aanbieden wat gebruikelijk is, ik heb geen zin in onderbrekingen of data-limiet prijzen zoals de belachelijke prijzen wat mobiele telefonie nu is

[Eswip]

Of juist andersom.. je hebt tegenwoordig op steeds meer plekken gratis Wifi (helemaal nu bijvoorbeeld met Ziggo Hotspots). Ik kan me voorstellen dat (voorlopig) mensen die niet zoveel internet verbruiken, helemaal geen mobiel abonnement nemen. Ze hebben genoeg aan wifi dat tegenwoordig op heel veel plekken beschikbaar is. Als dit zich gaat uitbreiden, zou dat wel eens een probleem kunnen worden voor de mobiele providers..

[EliteGhost]

Het wordt pas veel interessanter wanneer de datalimieten veel hoger worden of helemaal weg vallen. Zo heeft een Amerikaanse vriend van mij 4G en onbeperkt mobiel data. Die gebruikt dus nauwelijks zijn WiFi thuis, omdat 4G veel sneller is. Dus alles behalve Netflix gaat bij hem over het 4G netwerk.
En dat heb ik, sinds ik 4G heb, ook. Het draadloze netwerk thuis voldoet prima, daar niet om, maar het 4G netwerk is sneller. Ik zit ook in Roermond en wij hebben geen glasvezel verbinding, maar een 20MB/s verbinding. 4G is aanzienlijk sneller maar ik heb helaas wel een limiet van 1,5GB. Ik ben een 500MB limiet gewend dus ik kom ook nooit aan die 1500MB maar sinds ik 4G heb is het verbruik wel omhoog gegaan. Het gaat allemaal veel makkelijker.

[TKroon]

Wat houdt HD voice precies in? Is dat "gewoon" bellen, maar dat met een betere kwaliteit? Of is het een VoIP?

Typo op pagina 3: augmented reality. edit: is gefixed zie ik

Verder, net zoals de vorige achtergronden, erg informatief Ik ben erg benieuwd naar hoe we de netwerken in de toekomst gaan gebruiken. In ieder geval goed dat alles onderzocht wordt (4G was erg laat vond ik), ook al zijn er nog geen toepassingen voor.

[Reactie gewijzigd door TKroon op 22 juli 2024 14:19]

[3x3]

Wat houdt HD voice precies in? Is dat "gewoon" bellen, maar dat met een betere kwaliteit? Of is het een VoIP?

Betere audiokwaliteit in de overdracht van geluid, door gebruik van een bandbreedte van 96Kbit of meer.
Dit wordt mogelijk gemaakt, doordat je ipv van een bandbreedte tussen de 11.4Kbit en 22.8kbit een bredere bandbreedte kunt gebruiken.
En ook menselijk geluid onder de 300Hz en boven de 3400Hz kan oppikken. (mensen horen geluid tussen de 20Hz en de 14KHz). Dit laatste is mede afhankelijk van goede microfoons

Als je zorgt dat je op de hele keten kiest voor kwaliteitscomponenten, Goede microfoons, ruisonderdrukking, overdracht met HD-voice, en een redelijke speaker, dan kun je elkaar helderder en beter verstaan. En dat is een merkbaar verschil.

Dit in combinatie met actieve ruisonderdrukking die mogelijk wordt gemaakt met extra microfoontjes, levert het dit uiteindelijk verschil op: video. Vrijwel alle telefoons, hebben vanaf de samsung s2, of Iphone4 hebben 2 microfoons, een voor spraak de andere voor omgevingsgeluid onderdrukking.

HD-voice-ondersteuning en een goede speaker hebben tegenwoordig bijna alle telefoons.
Als je echt focust op een goede microfoon en ruisonderdrukking, heeft sony met de headphones en technologie van de Z2 een superieur product.

[Reactie gewijzigd door 3x3 op 22 juli 2024 14:19]

[ReneX]

Actieve ruisonderdrukking staat los van HD Voice. HD Voice is uitsluitend een "breedband" codec die voor een betere spraakoverdracht zorgt. Dat je daarnaast nog allerlei trucs kan uithalen om bv achtergrond geluiden te onderdrukken is leuk maar kan ook al met de huidige codecs (in feite is dit onafhankelijk van welke codec je gebruikt).

[3x3]

Op de weg naar ene betere gesprekskwaliteit is de spraakoverdracht, slechts een onderdeel van de keten.

De algemene gesprekskwaliteit ligt dus aan de hele keten, en wordt bepaald door de zwakste schakel, als je de bandbreedte als zwakste schakel weghaalt, gaan dus andere dingen spelen als ruisonderdrukking en kwaliteit van de microfoon.

Er zijn traditioneel een paar merken die vanuit het verleden ook aandacht hebben voor goede microfoons,nokia, Motorola, sony, blackberry philips en siemens. Aziatische merken hebben traditioneel minder de focus hierop, doordat de wetenschappelijke onderzoeken naar geluid, en hoe dat te vangen vooral aan westerse universiteiten verfijnd is in de 20e eeuw.

[TKroon]

Dat begreep ik, de techniek was me alleen onduidelijk. Zie nu dat mijn reactie dat niet duidelijk maakte

[woekele]

Ja, het is echt een wereld van verschil, HD-Voice. Er wordt een andere codec gebruikt, met meer bandbreedte. Ongeveer gelijk aan verschil tussen 32kbps mp3 en 320kbps mp3 Ipv blikkerig klinkt iemand levendig, alsof hij/zij naast je staat. Volgens mij vervagen de grenzen tussen VoIP en 'normaal' bellen nogal trouwens. Volgens mij is alles VoIP, behalve het laatste stukje naar je toestel dan.

[Reactie gewijzigd door woekele op 22 juli 2024 14:19]

[vix-ducis]

Technisch gezien is voLTE inderdaad VoIP, aangezien er gebruikt gemaakt wordt van ims. Uiteraard is GSM ook al digitaal, maar daar wordt spraakverkeer inderdaad niet over het volledige pad gerouteerd over een IP netwerk.

[MensionXL]

Foutje in het artikel:

'Er komt volgens Groote in elk geval een soort 'bellen over 4g'. "Je hebt als voordeel dat bij bellen over 4g de dataverbinding in stand blijft. Bij 3g en 2g is die weg.'

Bij 3G blijft de dataverbinding wel degelijk in stand en bruikbaar, dus dat is geen meerwaarde voor 4G.

[arnoudwokke]

In dat geval bel je via 2g en verloopt de dataverbinding over 3g, volgens mij. Ik heb dat aan Groote gevraagd, hij zei dat het technisch momenteel niet kon via een netwerk - of in elk geval bij KPN.

[Sorcerer8472]

Nee, da's niet zo; zowel data als voice lopen dan via 3G. Als je belt via 2G dan is er geen data meer mogelijk.

In gevallen waar geen 3G aanwezig is heb je dus geen data tijdens je gesprek als je een telefoontje krijgt terwijl je op 4G bezig was. In gevallen waar wél 3G aanwezig is, kun je blijven bellen en data blijven gebruiken als je op 4G bezig was.

Dit is één van de redenen waarom KPN nu ook UMTS900 uitrolt.

[awenmaek]

Gelijktijdige data & voice op 3G werkt wel degelijk.

Ik heb daarstraks hiervan nog gebruik gemaakt (PC via wifi tether op 3G en tegelijk bellen). Dit was op het mobistar netwerk.

Het lijkt mij onmogelijk dat het toestel gelijktijdig verbindingen ondehoudt op 2G en 3G (die dan nog op een andere frequentie zit. Een single SIM GSM heeft ook slechts 1 transmitter). Deze laatste is ook de reden waarom men tijdens een gesprek geen 4g data verbinding kan onderhouden. Anders was het simpel: Een 4G vebinding voor data, en 2G/3G voor voice.
In sommige gebieden (meestal met zwakkere 3G) duwt de operator de voice call naar een 2G verbinding. In dat geval ben je ook de data verbinding kwijt (maar heb je wel een stabiel gesprek).


linkje uit de USA (was zowat de enige waar een rechstreekse referentie instaat hierover)
https://developer.att.com...t-simultaneous-voice-data
Does UMTS/HSDPA support simultaneous voice and data
Yes. UMTS/HSDPA mobile telephones can engage in simultaneous voice and data sessions. This means you can be talking on the phone while using the microbrowser or while using the phone as a modem to a computer.

[pa2ra]

Inderdaad, foutje in artikel.

[richard-encore]

Leuk hoor 4G, maar 1x NOS-journaal kijken en je hebt al 500 MB verstookt. Waarom hoor ik van Tweakers geen enkele kritisch opmerking over de verhouding snelheid/datalimiet? Bij een snelheid van 42 Mbit hoort geen datalimiet van 2 GB, eerder 200 GB.

Nu is de verbetering van 4G tov 3G vooral: binnen een paar dagen door je datalimiet heen.
Op mijn koperen landlijn (ADSL dus) met een max snelheid van 2,5 MBits zit ik nu met m'n smartphone al op een dataverbruik van 6,33 GB in 33 dagen.

Overigens: waarom hebben we in vredesnaam zo'n snelle verbinding nodig? Ik heb nog steeds max 2,5 MBits en heb niet het idee dat ik iets mis. Het wordt allemaal weer vreselijk opgedrongen.De meute volgt wel.

[Verwijderd]

2,5mbit
Jij doet nooit een filmpje streamen ofzo, tuurlijk is 120mbit zwaar overkill, maar om 2,5mbit nou voldoende te noemen...

[FreezeXJ]

Filmpje streamen met een datalimiet is inderdaad niet handig nee. Zeker als je een limiet sub 1GB hebt ben je dan al snel zuur, of het gaat om films waarbij 2.5 Mbit zat is. Dan maar 10 seconden langer wachten, dat kan ik best

[arnoudwokke]

Waarom hoor ik van Tweakers geen enkele kritisch opmerking over de verhouding snelheid/datalimiet? Bij een snelheid van 42 Mbit hoort geen datalimiet van 2 GB, eerder 200 GB.

Datalimieten moeten dood.