Inleiding
Intels Haswell en Nvidia's GeForce 700-serie zijn al een poosje geleden uitgebracht en over beide chips hebben we al aardig wat geschreven. De mobiele GeForce chips zijn daarin vooralsnog onderbelicht gebleven. Daarom testen we twee gamelaptops van BTO. Een daarvan is uitgerust met de mobiele GeForce GTX 765M en de ander beschikt over topmodel GTX 780M. Beide laptops worden aangedreven door een quadcore Haswell-processor. We kijken met behulp van benchmarks en verschillende games hoe de gpu's zich onderling verhouden en kijken ook met welke videokaarten voor desktops de twee mobiele videokaarten zijn te vergelijken. We houden het uiteraard niet alleen bij desktop-videokaarten, maar trekken waar mogelijk ook de vergelijking met andere mobiele gpu's.
BTO 17CL56 (links) en 17CL58
De BTO-laptops zijn beide barebones, wat inhoudt dat het 'omhulsel' van de laptop door verschillende laptopbouwers gebruikt wordt, maar van verschillende interne hardware kan worden voorzien. Beide barebones zijn afkomstig van fabrikant Clevo. De 17CL58 beschikt over het Clevo W370ST-chassis, terwijl de 17CL56 gebaseerd is op de Clevo P170SM-behuizing. Een laptop met nagenoeg dezelfde behuizing als laatstgenoemde reviewden we al eens eerder in de vorm van de XNB Titan IV17. Ook de BTO-laptops van een generatie terug, toen nog met Ivy Bridge- en GeForce 600-hardware, hebben we eerder gereviewed. Vanwege de overeenkomsten tussen de behuizingen kijken we bij deze review daarom vooral naar de prestaties van de nieuwe gpu's en gaan we niet uitgebreid in op de andere features van de laptops.
Laptops: twee maal de BTO X-book
BTO X-Book 17CL56 met GTX 780M
BTO heeft het reviewexemplaar van de 17CL56 voor ons van vlotte hardware voorzien. De barebones kunnen in veel verschillende configuraties geleverd worden, waarbij het basismodel 1429 euro kost en dan is voorzien van een Core i7-4700MQ, 8GB werkgeheugen en een GeForce GTX 770M-videokaart. Ons reviewexemplaar kreeg een i7-4900MQ en een GeForce GTX 780M mee, in combinatie met maar liefst 32GB werkgeheugen. Die hardware drijft het prijskaartje wel op; de geteste configuratie wordt verkocht voor iets meer dan 2900 euro.
| BTO X-Book 17CL56 | |
|---|
| Processor |
Intel Core i7 4900MQ
2,8GHz / 3,8 GHz
8MB cache |
| Gpu |
Nvidia GeForce GTX 780M |
| Werkgeheugen |
4x 8GB Kingston KHX1600C9S3/8G |
| Chipset |
Intel HM87 |
| Opslag |
Samsung 840 Pro 128GB
Hitachi 1TB 7200rpm |
BTO X-Book 17CL58 met GTX 765M
Een iets voordeliger prijskaartje heeft BTO's 17CL58. Deze laptop is standaard voorzien van een Core i7 4700MQ-processor en een GeForce GTX 765M-videokaart van Nvidia. Het werkgeheugen bedraagt 8GB en de laptop beschikt over een harde schijf van 1 terabyte. Totaalprijs: 1075 euro. De door ons geteste configuratie was voorzien van een ssd en twee keer zo veel geheugen, waardoor ons testsysteem voor 1375 euro over de toonbank gaat.
| BTO X-Book 17CL58 | |
|---|
| Processor |
Intel Core i7 4700MQ
2,4 / 3,4 GHz
6MB cache |
| Gpu |
Nvidia GeForce GTX 765M |
| Werkgeheugen |
2x8GB Corsair CMSX8GX3M1A1600C10 |
| Chipset |
Intel HM87 |
| Opslag |
Samsung 840 Pro 256GB |
Gpu: GK106M en GK104
Bij de gpu's van Nvidia kan de naamgeving voor verwarring zorgen. In de 'nieuwe' GeForce 700-serie vertonen verschillende videokaarten onderhuids flinke gelijkenissen met de videokaarten uit de vorige serie. Alleen de topkaart in de nieuwe GeForce 700-serie is namelijk daadwerkelijk voorzien van een nieuwe gpu. Die gpu, de GK110, is voor consumenten alleen in de GTX 780 en de GTX Titan terug te vinden. De GTX 770 en 760 krijgen de GK104-gpu mee, die eerder in de topmodellen van de GeForce 600-serie te vinden waren.
Met de mobiele gpu's speelt Nvidia ook een dergelijk spelletje. De GTX 780M beschikt over dezelfde GK104-chip als de GTX 770 en GTX 680 voor de desktop, maar beschikt over fors lagere klokfrequenties om het stroomverbruik binnen de perken te houden. In laptops werd dezelfde gpu al eerder gebruikt in Nvidia's GTX 680MX, zij het met nog iets lagere klokfrequenties.
| | GTX 765M | GTX 650 Ti | GTX 780M | GTX 770 | GTX 760 |
|---|
| Gpu |
GK106 |
GK106 |
GK104 |
GK104 |
GK104 |
| Cuda cores |
768 |
768 |
1536 |
1536 |
1152 |
| Klokfrequentie / boostfrequentie |
797MHz / 863MHz |
928MHz |
771MHz / 797MHz |
1046MHz / 1085MHz |
980MHz / 1033MHz |
| Geheugensnelheid (gddr5) |
2000MHz |
2700MHz |
2500MHz |
7000MHz |
6000MHz |
| Geheugenbus |
128bit |
128bit |
256bit |
256bit |
256bit |
| Geheugenbandbreedte |
64GB/s |
86.4GB/s |
160GB/s |
224.3GB/s |
192.2GB/s |
De GTX 765M komt het dichtst in de buurt bij Nvidia's GTX 650 Ti op de desktop. De beide gpu's hebben evenveel Cuda cores en beschikken over een 128bits-geheugenbus. De desktopkaart mag meer energie verstoken: daarom zijn de cores en het geheugen hoger geklokt dan bij de 765M.
Het equivalent van de GTX 780M laat zich wat de architectuur betreft op desktopgebied vinden in de GTX 770 en de al enigszins verouderde GTX 680. De drie videokaarten beschikken allemaal over de veelgebruikte GK104-gpu, die in al deze gevallen over 1536 Cuda-cores beschikt. De klokfrequenties lopen behoorlijk uiteen; een GTX 680 tikt op 1006MHz en heeft een boostfrequentie van 1058MHz, terwijl de GTX 770 met 1046MHz en 1085MHz boost daar nog een schepje bovenop doet. De GTX 780M in onze laptop blijft hangen op een maximale klokfrequentie van 797MHz. Die fors lage klokfrequenties van de GTX 780M zorgen ervoor dat deze kaart de GTX 770 niet bij zal kunnen benen en daarom nemen we zijn kleine broer, de GTX 760, ook in de vergelijking mee.
Benchmarks
Om de prestaties van de gpu's te meten draaien we benchmarks met verschillende games. We gebruiken verschillende testprotocollen voor videokaarten voor desktops en laptops. Om ook eens weer te geven hoe de laptopkaarten presteren ten opzichte van de desktopchips testen we de beide laptops via beide protocollen.
Bij het testen van videokaarten voor desktops gebruiken we steeds hetzelfde testsysteem, maar dat wordt in het geval van de laptops lastig. Om toch een indicatie van de prestaties te geven kiezen we voor vrij lichte games, waarbij de processor weinig invloed heeft op de uitkomst van de tests. We gebruiken dezelfde resolutie en instellingen als bij de benchmarks van desktopkaarten. Voor de benchmarks gebruiken we Nvidia's 320.49-driver en op de laptops installeren we de mobiele variant van die driver.
Uiteraard vergelijken we de twee mobiele gpu's ook met hun mobiele voorgangers en concurrenten die we de afgelopen tijd getest hebben. Voor laptops gebruiken we over het algemeen dezelfde games als bij desktopbenchmarks, maar dan met lagere instellingen, omdat dat snel tot onspeelbaar lage framerates leidt.
3Dmark en Unigine Heaven
Om een eerste indicatie van de prestaties van de gpu's te krijgen draaien we 3DMark en de Heaven-test van Unigine.
In 3DMark blijkt de GTX 780M een score neer te zetten die in de buurt van de desktop-GTX 760 komt. De GTX 765M loopt nog zo'n 15 procent achter op de GTX 650 Ti.
Unigine Heaven vertoont hetzelfde beeld. De GTX 770 presteert, niet verwonderlijk, stukken beter dan de GTX 780M, welke op zijn beurt weer in de buurt komt van de GTX 760.
Alien vs Predator en DiRT: Showdown
Alien vs Predator en DiRT: Showdown draaien we al enige tijd en kunnen ondertussen wel als redelijk verouderd bestempeld worden. Beide games zijn weinig intensief voor de processor en daardoor zouden de verschillende cpu's in de testsystemen weinig verschil mogen maken. Grafisch weet de game het ook snelle videokaarten nog wel eens moeilijk te maken.
| Alien vs Predator - 1920x1080 - High - 2xAA |
|---|
| GPU | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 770 |
****
+
***
49,0 / 80,1 |
| GTX 760 |
***
+
***
39,8 / 66,8 |
| GTX 780M |
***
+
**
34,7 / 57,9 |
| GTX 650 Ti |
**
+
*
19,7 / 32,7 |
| GTX 765M |
*
+
*
15,0 / 26,1 |
Om de mobiele videokaarten te vergelijken met desktopkaarten draaien we Alien vs Predator bij hoge instellingen op 1920x1080 pixels met 2xAA en 16xAF. De GTX 780M is ongeveer veertien procent langzamer dan de GTX 760. De GTX 765M weet op deze instellingen geen speelbare framerates in de AvP neer te zetten.
| AvP - 1920x1080 - High - 0xAA/16xAF |
|---|
| GPU | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 780M |
*****
+
**
45,7 / 61,1 |
| GTX 680M |
****
+
***
33,0 / 58,0 |
| HD 7970M |
****
+
***
34,0 / 56,7 |
| GTX 675M |
**
+
**
22,0 / 38,6 |
| HD 6990M |
***
+
**
23,0 / 37,8 |
| HD 6990M |
***
+
**
23,0 / 37,2 |
| GTX 670M |
**
+
**
17,6 / 32,8 |
| HD 6970M |
**
+
**
19,0 / 32,5 |
| GTX 765M |
**
+
*
15,7 / 26,1 |
| HD 6850M |
*
+
*
11,9 / 20,5 |
| GT 555M |
*
+
*
8,0 / 17,0 |
| HD 7690M |
*
+
*
10,0 / 16,8 |
Na de vergelijking met desktop-gpu's, die getest zijn met anti-aliasing ingeschakeld, vergelijken we de gpu's ook met mobiele concurrenten. Aangezien we mobiele gpu's echter altijd met anti-aliasing uitgeschakeld testen, moeten we die functionaliteit uitschakelen. Zo kunnen de GTX 780M en 765M worden vergeleken met andere mobiele gpu's in onze database. In vergelijking met alle mobiele gpu's die we tot nu toe getest hebben is de GTX 780M ruimschoots de snelste. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat de gebruikte driver tussen de laptops verschilt. Nvidia zal echter de afgelopen tijd weinig optimalisaties voor een drie jaar oude game in de drivers hebben doorgevoerd, waardoor de resultaten toch een goede indicatie moeten geven van de prestaties van de GeForce 700-chips ten opzichte van hun voorgangers en concurrenten.
DiRT: Showdown
| DiRT: Showdown - 1920x1080 - Ultra - 4xAA |
|---|
| GPU | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| Nvidia GTX 770 |
******
+
*
98,3 / 120,7 |
| Nvidia GTX 760 |
*****
+
*
79,7 / 97,5 |
| Nvidia GTX 780M |
***
+
*
61,2 / 68,1 |
| Nvidia GTX 650 Ti |
***
+
*
46,1 / 56,2 |
| Nvidia GTX 765M |
**
+
*
36,6 / 44,7 |
De racegame DiRT: Showdown draait prima op recente computers en ook de GTX 765M speelt de game op de hoogste instellingen met acceptabele framerates.
Battlefield 3 en Stalker
Battlefield 3 en Stalker hebben we op medium instellingen gedraaid, zodat er vergelijkingen getrokken kunnen worden tussen de GeForce 700-chips en andere mobiele gpu's.
Op ultra-settings draait de GTX 780M Battlefield 3 af met een indrukwekkend framerate. De 765M heeft moeite met de game en weet geen speelbare framerates neer te zetten.
| Battlefield 3 - 1920x1080 - Med |
|---|
| GPU | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 680M |
*****
+
**
51,0 / 68,0 |
| GTX 780M |
******
+
*
57,0 / 62,0 |
| HD 7970M |
*****
+
*
45,4 / 56,4 |
| GTX 765M |
****
+
*
40,3 / 49,9 |
| GTX 675M |
****
+
*
35,3 / 47,6 |
In Battlefield 3 ligt de gemiddelde framerate van de 780M gek genoeg lager dan die van de oudere GTX 680M. De minimale framerate ligt echter wel weer hoger. Ook de GTX 765M speelt Battlefield 3 met deze instellingen soepeltjes.
Stalker: Call of Pripyat
| Stalker: CoP - 1920x1080 - Medium - 0xAA |
|---|
| GPU | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 780M |
******
+
*
56,0 / 62,0 |
| GTX 765M |
*****
+
**
43,0 / 60,0 |
| HD 7970M |
*****
+
**
41,0 / 60,0 |
| HD 6990M |
****
+
*
36,0 / 46,0 |
| GTX 675M |
***
+
**
27,5 / 42,0 |
| HD 6970M |
***
+
*
30,0 / 40,0 |
| GTX 670M |
***
+
*
23,0 / 33,3 |
| GT 555M |
*
+
**
13,0 / 30,0 |
| HD 6850M |
**
+
*
20,0 / 25,0 |
| HD 7690M |
**
+
*
15,0 / 19,0 |
Stalker is zodanig verouderd dat we de game niet meer gebruiken om nieuwe videokaarten op de desktop mee te testen. Voor laptops draaien we de game op medium settings, met anti-aliasing uitgeschakeld. Dat zorgt ervoor dat de beide Nvidia-chips hoge framerates neer kunnen zetten. Ten opzichte van de GeForce 600-serie liggen de framerates een flink stuk hoger.
Shogun 2 en Sleeping Dogs
Shogun 2 en Sleeping Dogs tot slot, zijn twee vrij recente games. Shogun 2 gebruiken we exclusief om desktopkaarten mee te testen, dus mobiel vergelijkingsmateriaal is niet voorhanden.
| Shogun 2: Total War - 1920x1080 - Ultra |
|---|
| GPU | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| Nvidia GTX 770 |
*****
+
**
53,0 / 68,7 |
| Nvidia GTX 780M |
****
+
*
40,7 / 53,1 |
| Nvidia GTX 760 |
****
+
**
38,7 / 52,1 |
| Nvidia GTX 650 Ti |
**
+
*
21,3 / 28,0 |
| Nvidia GTX 765M |
*
+
*
15,0 / 22,7 |
Ondanks de ultra-instellingen in Shogun weet de GTX 780M een prima framerate neer te zetten. In deze game is de laptop zelfs sneller dan de desktop-GTX 760. De GTX 765M kan er op deze instellingen gemiddeld niet meer dan 23 frames per seconde uit persen.
Sleeping Dogs
Sleeping Dogs is voor het benchmarken van laptops een relatief nieuwe game. De benchmarks draaien we zowel op desktops als op laptops. Voor laptops gebruiken we niet de hoogste instellingen, maar we draaien de game op medium settings.
| Sleeping Dogs - 1920x1080 - Ultra |
|---|
| GPU | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| Nvidia GTX 770 |
****
+
***
53,7 / 83,3 |
| Nvidia GTX 760 |
****
+
***
43,7 / 73,4 |
| Nvidia GTX 780M |
***
+
**
37,6 / 58,6 |
| Nvidia GTX 650 Ti |
**
+
*
26,1 / 41,4 |
| Nvidia GTX 765M |
*
+
*
18,1 / 29,5 |
Voor desktop-videokaarten draaien we Sleeping Dogs op ultra-instellingen, en daar heeft de GTX 765M moeite mee. De GTX 780M weet alle eyecandy wel soepel weer te geven met deze instellingen.
| Sleeping Dogs - 1920x1080 - Med |
|---|
| Systeemnaam | GPU | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| XNB Destiny IV15 |
HD 7970M |
****
+
***
36,0 / 63,5 |
| BTO 17CL56 |
GTX 780M |
******
+
*
58,7 / 62,4 |
| BTO 17CL58 |
GTX 765M |
******
+
*
51,3 / 61,9 |
| MSI GX60 |
HD 7970M |
**
+
*
20,9 / 32,9 |
| Samsung Ativ Book 8 |
HD 8870M |
**
+
*
21,6 / 32,2 |
Met de instellingen op medium staat anti-aliasing uit en dat scheelt aanzienlijk in de framerates die de laptops neerzetten. De GTX 765M is daardoor aanzienlijk sneller. De GTX 780M is werderom de snelste laptopvideokaart. De HD 7970M van AMD staat weliswaar hoger in het lijstje, maar heeft een minimale framerate van 36 fps, terwijl dit bij de GTX 780M flink hoger ligt.
Conclusie: mobiel gamen?
Videokaarten in laptops zijn altijd langzamer dan hun desktop-evenknie. Dat wisten we voordat we aan de test begonnen al en dat blijkt eens te meer uit de resultaten van de benchmarks. Dat is niet verwonderlijk, want laptops bieden minder ruimte voor koelmogelijkheden en het energieverbruik moet natuurlijk ook binnen de perken blijven. De 230 watt-adapter van de 17CL56 alleen al weegt net zo veel als een MacBook Air en de laptop zelf is met bijna 3,9 kilogram ook geen lichtgewicht.
Uit de testresultaten blijkt hoe groot het verschil tussen de desktop- en laptopchips is. De snelste mobiele Nvidia-gpu van dit moment blijkt redelijk vergelijkbaar te zijn met de GTX 760, die Nvidia eind juni uitbracht. De 780M is in de meeste games wat langzamer, maar het verschil is niet enorm. In Sleeping Dogs is de 780M zelfs sneller dan de GTX 760; een knappe prestatie voor de laptop-gpu.
De GTX 780M blijkt dus een echte desktopvervanger te zijn; Nvidia's snelste scoort in de zware benchmarks, die we normaalgesproken alleen op desktop-kaarten draaien, goed en laat zich niet tegenhouden door anti-aliasing. De GTX 765M doet dat wel; het toepassen van anti-aliasing doet de gpu in de meeste gevallen de das om en zorgt voor onspeelbaar lage framerates. Het uitschakelen van anti-aliasing doet echter wonderen en zorgt ervoor dat de framerates omhoog schieten.
In vergelijking met de mobiele GeForce 600-serie heeft Nvidia wel weer een aantal snelle videokaarten uitgebracht. De goedkopere GTX 765M presteert per benchmark verschillend en legt het alleen in Alien vs Predator af tegen vergelijkbare chips uit de vorige generatie.
De GTX 780M is in de mobiele benchmarks heer en meester en de veeleisende gamer die ook nog eens over een ruime portemonnee beschikt heeft met de 780M absoluut de snelste mobiele gpu van dit moment te pakken. Daarmee kan de mobiele gpu zich meten met desktop-gpu's van een jaar oud: een vrij imposante prestatie. De 765M profileert zich wat minder als desktopvervanger, maar kan uitstekend voor games ingezet worden, mits de instellingen niet al te zeer opgeschroefd worden.
:fill(black):strip_exif()/i/1375727730.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/1379423595.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/u/401615/edit.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/209873/crop60a18fd59f497_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/42999/kamikaze.jpg?f=community){kind=small}
.:strip_icc():strip_exif()/u/370750/Welcome2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/327863/crop576544f956388_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55093/UPpharoah.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/54116/Image1.jpg?f=community){kind=small}
/u/440339/crop5ba3f90572364_cropped.png?f=community){kind=small}
Ik mis de tijd dat ik maar één keer van de auto naar de ruimte hoefde te lopen. Met /u/488034/crop5bc05764b1211_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/295699/crop609bc9a510a14_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/3550/S2462.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/122141/ic.tweakimg.net2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/18149/catfish60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/250037/crop66670cd3ecc69_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/475916/Globalstripe%2520Avatar%252060x60.png?f=community){kind=avatar}
/u/5028/assassins-creed-II-iconwarped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/348403/skipper-smaller.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/23110/spaceboy1.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/83849/pat1.jpg?f=community){kind=small}
/u/109114/crop55c4c6027bcb8_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/147791/crop56e423ed8d794_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/129411/therapieklein1.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/116283/crop5814e3224425d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/398958/overdose_milk_cow_small.jpg?f=community){kind=small}
/u/313905/crop67cafe3a4bc49_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/386815/296252.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/281179/70px_avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/235429/crop5ec389b86a87b_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
