Waar voor je geld
Waar voor je geld
AMD heeft de HD 7790 geïntroduceerd, waarmee het slechts één doel voor ogen heeft: het uitbrengen van de ideale videokaart tegen een zo scherp mogelijke prijs. Het klinkt bijna als marketingprietpraat, maar AMD heeft de gpu in de HD 7790 ontwikkeld voor de toekomstige Xbox of om zo veel mogelijk waar voor je geld te bieden. De gpu is namelijk compleet nieuw en dus geen snellere of langzamere versie van de gpu in respectievelijk de HD 7770 of HD 7870. Misschien wordt hij ook gebruikt in de HD 8700-serie, waar de HD 7790 de naam HD 8770 zal krijgen en een minder snelle versie de plek van de HD 8750 zal innemen.
Moet je als gamer nu meteen een gat in de lucht springen? Wel als je op 1920x1080 beeldpunten wil gamen en rond de 125 euro wil uitgeven. De HD 7790 is vanaf begin april te koop en het gros van de modellen zal voorzien zijn van een andere koeler en wellicht ook een overgeklokte gpu. Wij ontvingen in ieder geval een exemplaar van Sapphire, waarvan de gpu overgeklokt is van 1000MHz naar 1075MHz terwijl het geheugen op 6400MHz in plaats van 6000MHz tikt. Houd hier dus rekening mee, de resultaten zullen iets hoger liggen dan bij een standaard uitgevoerde HD 7790./i/1363893991.jpeg?f=imagenormal "Sapphire HD 7790")
Bonaire
Bonaire is de codenaam van de gpu die voor de HD 7790 wordt gebruikt. Bonaire past goed in het rijtje Tahiti, Pitcairn en Cape Verde, aangezien ook Bonaire een eiland is. De komst van Bonaire is enigszins onverwacht, aangezien het een geheel nieuwe gpu is, met de inmiddels anderhalf jaar oude GCN-architectuur. Met 896 streamprocessors en een kloksnelheid van 1000MHz is de gpu in staat tot 1,79Tflops. Dat is bijna evenveel als de gpu in de PS4, die 1,84Tflops zou kunnen berekenen.
Hoewel de gpu van de HD 7790 ruimschoots sneller is dan de gpu van de HD 7770, verbruikt de videokaart met 85W slechts 5W meer dan de HD 7770. De HD 7790 beschikt verder over dezelfde 128bit-geheugenbus als de HD 7770, maar het geheugen heeft een kloksnelheid van 6000MHz, in plaats van 4500MHz. Aanzienlijk hoger dus, wat een geheugenbandbreedte oplevert van 97GB/s. Volgens AMD telt de gpu 2,08 miljard transistors en meet hij 160mm².
Behalve wat het aantal compute units betreft, die elk 64 streamprocessors herbergen, wijkt de Bonaire-gpu op meer punten af van de HD 7770. Door het grotere aantal cu's zijn er ook meer texture units aanwezig, maar opvallender zijn de dubbel uitgevoerde geometry- en tesselation-engines. De HD 7770 moet het met met slechts een van beide engines stellen.
Verder heeft AMD zijn PowerTune-technologie een update gegeven. Terwijl er eerst vier verschillende states waren waarin de videokaart zich kon bevinden, met bijbehorende kloksnelheden en spanningshoogte, zijn dat er nu acht geworden. Kortweg zou dat ertoe moeten leiden dat de gpu altijd op een zo'n hoog mogelijke kloksnelheid werkt.
| | HD 7770 | HD 7790 | HD 7850 |
|---|
| Streamprocessors |
640 |
896 |
1024 |
| Texture units |
40 |
56 |
64 |
| Rops |
16 |
16 |
32 |
| Kloksnelheid |
925MHz |
1000MHz |
860MHz |
| Geheugensnelheid |
4500MHz |
6000MHz |
4800MHz |
| Geheugenbus |
128bit |
128bit |
256bit |
| Geheugen |
1GB |
1GB |
2GB |
| Transistors (miljard) |
1,5 |
2,08 |
2,8 |
| Productieprocedé |
28nm |
28nm |
28nm |
| Die size |
123mm² |
160mm² |
212mm² |
| Tdp |
80W |
85W |
130W |
Testsysteem
Vorig jaar hebben we een nieuw testsysteem op basis van Intels Sandy Bridge E-cpu's en de X79-chipset in gebruik genomen. Van Intel kregen we een Core i7 3960X-cpu, die in een Asus Rampage IV Extreme-moederbord werd gestoken. Deze cpu werd naar 4,3GHz overgeklokt en wordt met de standaardwaterkoeler van Intel op temperatuur gehouden. Verder gebruikten we 8GB op 1600MHz geklokt ddr3-geheugen, een Kingston Sandforce 2281-ssd van 240GB en een Corsair AX750W Gold-voeding. Alle hardware werd op een benchtable van CoolerMaster gemonteerd.
| Testsysteem | |
|---|
| Moederbord |
Asus RoG Rampage IV Extreme |
| Processor |
Intel Core i7 3960X |
| Geheugen |
Kingston KHX1600C9D3K4/8GX |
| Ssd |
Kingston HyperX 240GB |
| Videokaarten |
Sapphire HD 7790
HD 7770
HD 7850
Asus GTX 660
GTX 650 Ti
|
| Koeler |
Intel Thermal Solution RTS2011LC |
| Voeding |
Corsair Professional Gold AX750 |
We streven ernaar om altijd de nieuwste drivers te gebruiken en als er bètadrivers zijn gebruikt, vermelden we dat.
Als benchmarks kozen we de games Battlefield 3, Alien vs. Predator, DiRT: Showdown, Sleeping Dogs, The Witcher 2, Shogun 2: Total War en Crysis 3. Van deze games werden, voor zover beschikbaar, alle patches geïnstalleerd. Waar mogelijk werden de interne benchmarks van de games gebruikt.
:fill(black)/i/1285675715.jpeg?f=thumb)
Elke game is getest met een Dell U3011-beeldscherm op de resolutie 1920x1080 pixels. De instellingen verschillen per game en worden daarom telkens vermeld. In principe wordt altijd anti-aliasing toegepast, tenzij dit resulteert in onspeelbaar lage framerates. Hetzelfde geldt voor sommige in-game-instellingen, die naar beneden worden bijgesteld als de videokaart anders onvoldoende fps produceert. Ook wordt altijd 16x af toegepast. Bij games die dat niet ondersteunen, wordt deze instelling afgedwongen met behulp van AMD's Catalyst Control Center of Nvidia's Control Panel.
In AMD's CCC staat adaptive aliasing op multisampling en is mipmapping op de hoogste kwaliteit ingesteld. In Nvidia's Control Panel staat de anti-aliasing-transparancy-modus op multisampling en is de texture-kwaliteit op 'quality' ingesteld.
3DMark en Unigine
Maak plaats, maak plaats: de opvolger van 3DMark 11 zag in februari eindelijk het levenslicht. Na 3DMark 05, 06, Vantage en 11, zijn we weer terug bij af, met simpelweg 3DMark. De Windows-versie is sinds enige tijd te downloaden, maar de langverwachte iOS-, Android- en RT-versie laten nog op zich wachten. Gelukkig hebben we aan de Windows-versie genoeg. We maken gebruik van het FireStrike-onderdeel en dan de niet-extreme uitvoering. De andere benchmarks zijn te licht, terwijl FireStrike Extreme te zwaar is, zelfs voor geweldenaren als de GTX 690. Wij noteren de gpu-score, aangezien de cpu-score voor ons weinig nut heeft, terwijl die wel in de algehele score is verwerkt.
De HD 7790 scoort aardig. De videokaart is bijna veertig procent sneller dan de HD 7770 en slechts tien procent langzamer dan de HD 7850.
Unigine Heaven 4.0
Ook Unigine Heaven kreeg een nieuw versienummer opgeplakt. Tegenwoordig maken we dan ook gebruik van versie 4.0. De benchmark blijft echter nagenoeg onveranderd. De manier waarop de score wordt berekend werd wel veranderd, dus alle kaarten moesten opnieuw getest worden.
In Heaven is het verschil met de HD 7850 groter, namelijk rond de twintig procent. Het verschil met de HD 7770 nam juist af en bedraagt nu nog slechts dertig procent. Wellicht komt de HD 7790 geheugenbandbreedte te kort ten opzichte van de HD 7850.
Battlefield 3 & Shogun 2
Battlefield 3 is niet alleen een van de mooiste shooters, het is ook een van de meest veeleisende. Uiteraard is het vooral in de multiplayermodus van belang dat de framerates zo hoog mogelijk zijn. We hebben de kaarten getest op de hoogste instellingen, inclusief 4x aa en 16x af.
| Battlefield 3 - 1920x1080 - Ultra |
|---|
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 660 |
******
+
**
34,8 / 47,5 |
| HD 7850 |
*****
+
**
29,0 / 38,0 |
| HD 7790 |
****
+
*
25,0 / 32,9 |
| GTX 650 Ti |
***
+
*
20,3 / 27,8 |
| HD 7770 |
***
+
*
17,5 / 23,9 |
In Battlefield 3 is de HD 7790 bijna veertig procent sneller dan de HD 7770, een fors verschil. De HD 7850 is op zijn beurt ruim vijftien procent sneller. De instellingen zullen iets omlaag moeten, maar op High zou BF3 prima speelbaar moeten zijn met een HD 7790. Ook is de videokaart de GTX 650 Ti redelijk de baas met een verschil van ongeveer 20 procent.
Shogun 2: Total War
Het strategiespel Shogun 2: Total War gebruikt enkele DirectX 11-technieken en weet de gpu's daarmee behoorlijk op de proef te stellen. Het verlagen van de instellingen naar high doet overigens wonderen voor de framerates, zonder dat je al te veel op de graphics hoeft in te leveren.
| Shogun 2: Total War - 1920x1080 - Ultra |
|---|
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 660 |
******
+
**
35,0 / 45,2 |
| HD 7850 |
****
+
**
21,0 / 29,4 |
| HD 7790 |
***
+
**
19,5 / 27,8 |
| GTX 650 Ti |
***
+
*
20,0 / 27,0 |
| HD 7770 |
***
+
*
15,0 / 20,5 |
In Shogun zijn de verschillen iets kleiner. Zo is de HD 7850 amper sneller, terwijl de HD 7790 nu ongeveer dertig procent sneller is dan de HD 7770. Verder presteert de GTX 650 Ti nagenoeg gelijk aan de HD 7790.
Sleeping Dogs & Crysis 3
Het nieuwe actie-en-avonturenspel Sleeping Dogs maakt volop gebruik van DirectX 11. We draaiden de ingebouwde benchmark met alle instellingen op maximaal; alleen anti-aliasing stond op High in plaats van Extreme.
| Sleeping Dogs - 1920x1080 - Ultra |
|---|
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 660 |
*****
+
***
38,6 / 58,7 |
| HD 7850 |
*****
+
***
36,4 / 53,6 |
| HD 7790 |
****
+
**
33,0 / 47,6 |
| GTX 650 Ti |
***
+
**
24,7 / 37,5 |
| HD 7770 |
***
+
**
23,2 / 33,7 |
In Sleeping Dogs toont de HD 7790 zijn potentie. De HD 7850 is rond de tien procent sneller, maar de HD 7790 laat zowel de HD 7770 als de GTX 650 Ti ver achter zich.
Crysis 3
Crysis 3 is een nieuwe toevoeging aan onze benchmarksuite en behoeft amper introductie. Het is het mooiste spel op de markt, maar ook het meest veeleisende. Een GTX 680 of HD 7970 GHz Edition is nodig om het spel op 1920x1080 beeldpunten te kunnen draaien met de hoogste instellingen. Het verlagen van de instellingen doet echter wonderen en dan ziet Crysis 3 er nog steeds prachtig uit.
| Crysis 3 - 1920x1080 - Very High |
|---|
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 660 |
******
+
**
28,0 / 35,5 |
| HD 7850 |
****
+
*
20,0 / 25,3 |
| HD 7790 |
***
+
**
15,7 / 23,6 |
| GTX 650 Ti |
***
+
*
15,5 / 20,6 |
| HD 7770 |
***
+
*
12,0 / 16,9 |
In Crysis 3 lijken de verschillen kleiner, maar procentueel gezien valt dat mee. Zo is de HD 7790 dertig procent sneller dan de HD 7770 en dertig procent langzamer dan de HD 7850. De GTX 650 Ti kan de HD 7790 ook nu goed bijbenen.
Far Cry 3 & AvP
Far Cry 3 is net zoals Crysis 3 een nieuwe toevoeging aan onze benchmarksuite. Tot op het moment dat Crysis 3 uitkwam, was Far Cry 3 het mooiste spel en bijna net zo veeleisend als Crysis 3. We testen het spel met de instellingen op de hoogste stand, waaronder 4x aa. Hoe we het spel testen, kun je in onze hardware-test van Far Cry 3 lezen.
| Far Cry 3 - 1920x1080 - Ultra |
|---|
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 660 |
*******
+
*
30,0 / 35,3 |
| HD 7850 |
*****
+
*
20,7 / 25,8 |
| HD 7790 |
****
+
*
18,0 / 21,4 |
| GTX 650 Ti |
****
+
*
16,7 / 20,3 |
| HD 7770 |
***
+
*
13,0 / 16,9 |
In Far Cry 3 heeft de HD 7790 moeite zich te onderscheiden van de GTX 650 Ti. De HD 7770 wordt wel met gemak op achterstand gezet.
Alien vs Predator
AvP is een van de oudste spellen in onze benchmarksuite, maar nog steeds behoorlijk veeleisend. We hopen het in de nabije toekomst te kunnen vervangen door Metro: Last Light.
| Alien vs Predator - 1920x1080 - High - 0xAA |
|---|
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 660 |
*****
+
***
33,5 / 55,1 |
| HD 7850 |
****
+
***
27,0 / 45,5 |
| HD 7790 |
***
+
**
23,0 / 37,0 |
| GTX 650 Ti |
***
+
**
18,5 / 31,9 |
| HD 7770 |
**
+
**
16,0 / 27,5 |
De HD 7790 is ruimschoots sneller dan de GTX 650 Ti en HD 7770, maar is ook meer dan vijftien procent langzamer dan de HD 7850.
DiRT: Showdown & The Witcher 2
DiRT: Showdown is het nieuwste racespel van Codemasters, op basis van de EGO-engine, die Codemasters voor al zijn racespellen gebruikt, inclusief GRID 2, dat over enige tijd moet uitkomen. Alle instellingen staan op de hoogst mogelijke stand, maar Global Illumination en Enhanced Lighting staan uit.
| DiRT: Showdown - 1920x1080 - Ultra - 4xAA |
|---|
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 660 |
******
+
**
69,8 / 85,2 |
| HD 7850 |
******
+
**
65,5 / 80,8 |
| HD 7790 |
*****
+
*
58,3 / 72,3 |
| HD 7770 |
****
+
*
46,0 / 56,2 |
| GTX 650 Ti |
****
+
*
44,1 / 53,8 |
DiRT is niet bijzonder veeleisend en alle videokaarten weten dan ook speelbare framerates te produceren. Het verschil van bijna dertig procent tussen de HD 7790 en de GTX 650 Ti is hierdoor goed te zien.
The Witcher 2
The Witcher 2 is opgenomen om wat variatie in onze benchmarksuite te hebben. Waar ontwikkelaar Bethesda Softworks enkele jaren geleden de toon voor rpg's zette, is het nu The Witcher 2 dat grafisch voor de muziek uitloopt. Alle settings staan zo hoog mogelijk, maar übersampling staat uit.
| The Witcher 2 - 1920x1080 - Ultra |
|---|
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| GTX 660 |
******
+
**
37,2 / 48,3 |
| HD 7850 |
*****
+
***
30,0 / 46,7 |
| HD 7790 |
****
+
***
24,0 / 38,2 |
| GTX 650 Ti |
****
+
*
23,7 / 30,9 |
| HD 7770 |
***
+
**
20,0 / 28,5 |
In The Witcher 2 presteren Nvidia-kaarten altijd erg goed en de HD 7790 weet dan ook amper een gat te slaan met de GTX 650 Ti. Vooral de minima liggen dicht bij elkaar.
Energieverbruik
We hebben het energieverbruik van het hele systeem gemeten aan het stopcontact. Het onbelaste systeem gaf enkel de Windows-desktop weer, op één scherm.
Zoals gebruikelijk heeft AMD het idle-verbruik prima onder controle, net zoals Nvidia overigens.
Met behulp van Furmark worden de videokaarten flink op de proef gesteld. Het energieverbruik van de HD 7790 blijft aardig binnen de perken, maar ligt wel iets hoger dan verwacht ten opzichte van de HD 7770.
In-game ligt het verbruikte vermogen iets lager dan in Furmark. De HD 7790 is nu bijna net zo zuinig als de HD 7770. Een pc met een HD 7790 heeft genoeg aan een goede voeding van nog geen 400W.
Geluid
Naast het energieverbruik hebben we ook de geluidsproductie in kaart gebracht. De geluidsproductie is gemeten op een afstand van 20cm, in een afgesloten ruimte met een omgevingsgeluid van 31 tot 31,5dBA.
De koeler van Sapphire op de HD 7790 is fluisterstil.
Onder load moet de koeler van de HD 7790 wel iets harder aan de slag, maar de geluidsproductie blijft ruimschoots binnen de perken.
Conclusie
De HD 7790 is geen indrukwekkende kaart, zoals Nvidia's GTX Titan, maar hij maakt wel degelijk een goede indruk. De nieuw ontworpen chip is klein en zuinig. Met slechts 160mm² kan AMD de chip goedkoop aan de man brengen. De chip verbruikt ook nog eens weinig energie in verhouding tot zijn prestaties. Zo liggen de prestaties veelal dertig tot veertig procent hoger dan die van de HD 7770, maar neemt het verbruik amper toe. Zonder overklok zal de HD 7790 nog steeds een stuk sneller zijn dan de HD 7770. Ook de GTX 650 Ti moet in een aantal spellen aardig in het stof bijten.
In onze test gebruikten wij een overgeklokt exemplaar van Sapphire, met een koeler die ook van Sapphire afkomstig is. De verwachting is dat er alleen maar overgeklokte modellen met zelf ontworpen koelers zullen verschijnen. De grote vraag is wat de videokaart moet gaan kosten. De HD 7790 heeft een adviesprijs van 150 dollar, maar hoe dit zich in euro's vertaalt, is nog niet bekend. De HD 7770 kost rond de 100 euro, terwijl de HD 7850 1GB rond de 150 euro kost. Volgens AMD gaat de HD 7850 1GB-versie uit de schappen verdwijnen, maar voordat het zo ver is, mag de HD 7790 niet meer dan 130 euro kosten, evenveel als de GTX 650 Ti.
Als AMD de HD 7790 voor 130 euro weet te verkopen, heeft Nvidia mogelijk een probleem met zijn GTX 650 Ti, die in een aantal spellen ruimschoots langzamer is dan de HD 7790. Een andere mogelijkheid is de 190 euro kostende GTX 660 in prijs te verlagen, aangezien die op zijn beurt een stuk sneller is dan de HD 7790. Begin april kunnen aspirant-videokaartkopers met een niet al te groot budget in ieder geval een goede koop doen met de HD 7790.
Pluspunten:
- Veel waar voor je geld
- Zuinig
- Stille koeler
Minpunten:
- Net niet krachtig genoeg voor de allernieuwste spellen op hoogste settings
Pluspunten
-
Veel waar voor je geld
-
Zuinig
-
Stille koeler
Minpunten
-
Wellicht te lang voor compacte systemen
Eindoordeel
:fill(white):strip_exif()/i/1363946389.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/1363946389.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/1366957163.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/1241511581.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1358501421.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/1259744290.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/1362392750.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/1295600046.gif?f=fpa)
/i/1361114754.png?f=fpa)
/i/1286531505.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/441706/crop6876e4f61774b_cropped.jpg?f=community){kind=small}
Op lagere settings kun je tenminste zien wat deze laart echt kan. Het is me eigenlijk nu nog steeds vrij onduidelijk wat deze kaart kan...
/u/475916/Globalstripe%2520Avatar%252060x60.png?f=community){kind=avatar}
./u/430342/crop5f4f39c1ab7e5_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/211274/bestabstractwallpapers5.gif?f=community){kind=small}
./u/47120/crop5b474591c4ffc.png?f=community){kind=small}
/u/122911/hehe.PNG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/371277/download.jpg?f=community){kind=small}
/u/180271/av.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/157138/MonsterPrincess-SS.jpg?f=community){kind=small}
/u/286848/crop5893df624a917.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/263315/crop592fef8caf3e6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/90692/avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
/u/413002/keyboard.png?f=community){kind=small}
/u/410487/tar_1.png?f=community){kind=small}