Inleiding
Nvidia bracht halverwege september de GTX 660 uit: een snelle videokaart, geschikt om mee te gamen op een resolutie van 1920x1080, voor een redelijke prijs. Op moment van schrijven kost de goedkoopste GTX 660 ongeveer tweehonderd euro - maar elke fabrikanten heeft ondertussen een eigen variant van deze videokaart uitgebracht, en geen twee kaarten zijn hetzelfde.
Voor gamers met een klein budget publiceerden we eerder al een round-up van goedkope GTX 650 Ti's en binnenkort volgt een overzicht van GTX 660 Ti's, die al snel 300 euro kosten. In dit artikel lees je echter over de vier GTX 660's die Tweakers.net in handen kreeg: we zetten de kaarten op een rijtje om te zien welke kaart de snelste is, maar ook welke de stilste is en welke de meeste waar voor zijn geld biedt.
Voor de verschillen tussen de verschillende GTX 600-kaarten van Nvidia verwijzen we naar een pagina die we eerder publiceerden. Ondanks de verwarrende naamgeving, waar amper verschil uit blijkt, zit er wel degelijk een groot verschil tussen bijvoorbeeld een GTX 650 en GTX 650 Ti./i/1350377785.jpeg?f=imagenormal)
PoV GTX 660
Point of View heeft een samenwerkingsverband met het Duitse TGT, dat de videokaarten van Point of View overklokt. Zo nu en dan heeft Point of View hierdoor zelfs de verst overgeklokte kaarten in zijn assortiment. Voor deze review testten we de GTX 660 Ultra Charged. De gpu is op 1084MHz geklokt, 104MHz hoger dan de standaardklok. De boost clock staat op 1163MHz in plaats van 1033MHz ingesteld en het geheugen moet het met een kleinere overklok stellen: dat werd van 6000MHz naar 6200MHz opgevoerd.
:fill(white)/i/1350378984.jpeg?f=thumb)
Nvidia's koeler werd vervangen door een exemplaar met twee fans. Deze koeler zou effectiever en stiller moeten zijn. Een nadeel van de koeler is wel dat de warme lucht niet uit de behuizing wordt afgevoerd, maar dat is het geval bij bijna alle koelers die niet door Nvidia of AMD zijn ontworpen. Ook deze koeler is anders dan bij PoV's GTX 660 Ti.
| GTX 660 | GTX 660 PoV |
Cuda-cores |
980 |
980 |
Texture units |
80 |
80 |
Kloksnelheid |
980MHz |
1084MHz |
Boost Clock |
1033MHz |
1163MHz |
Geheugensnelheid |
6008MHz |
6200MHz |
Geheugenbus |
192bit |
192bit |
Geheugengrootte |
2GB |
2GB |
Productieprocedé |
28nm |
28nm |
Die size |
221mm² |
221mm² |
Tdp |
115W |
115W |
MSI GTX 660
Asus GTX 660
Asus stuurde ons de overgeklokte Geforce GTX 660 DirectCU II Top, die is voorzien van een DirectCU II-koeler. Deze topkoeler wordt in verschillende uitvoeringen geleverd; de GTX 660 is voorzien van de medium-versie met drie 8mm heatpipes en twee fans. De koeler neemt twee slots in beslag; er is ook een versie met een kleinere heatsink, die bijvoorbeeld voor de GTX 650 Ti wordt gebruikt.
:fill(white)/i/1350378697.jpeg?f=thumb)
De kloksnelheid werd opgekrikt van 980MHz naar 1072MHz en daarmee is deze kaart slechts marginaal langzamer dan de GTX 660 van Point of View. De boost clock staat op 1137MHz, terwijl het geheugen slechts van 6000MHz naar 6100MHz werd overgeklokt.
| GTX 660 | GTX 660 Asus |
Cuda-cores |
980 |
980 |
Texture units |
80 |
80 |
Kloksnelheid |
980MHz |
1072MHz |
Boost Clock |
1033MHz |
1137MHz |
Geheugensnelheid |
6008MHz |
6100MHz |
Geheugenbus |
192bit |
192bit |
Geheugengrootte |
2GB |
2GB |
Productieprocedé |
28nm |
28nm |
Die size |
221mm² |
221mm² |
Tdp |
115W |
115W |
EVGA GTX 660
De GTX 660 van EVGA is een zogeheten Superclock-versie. De gpu is op 1046MHz geklokt in plaats van op de standaard kloksnelheid van 980MHz, en de boost clock is ingesteld op 1111MHz in plaats van op 1033MHz. De geheugensnelheid is met 6008MHz onveranderd en levert in combinatie met de 192bits geheugenbus een doorvoersnelheid van 144,2GB/s op.
| GTX 660 | GTX 660 SC |
Cuda-cores |
980 |
980 |
Texture units |
80 |
80 |
Kloksnelheid |
980MHz |
1046MHz |
Boost Clock |
1033MHz |
1111MHz |
Geheugensnelheid |
6008MHz |
6008MHz |
Geheugenbus |
192bit |
192bit |
Geheugengrootte |
2GB |
2GB |
Productieprocedé |
28nm |
28nm |
Die size |
221mm² |
221mm² |
Tdp |
115W |
115W+ |
Zoals zo vaak heeft EVGA de koeler met rust gelaten, maar de standaardkoelers van Nvidia zijn over het algemeen vrij behoorlijk, dus dat hoeft geen problemen op te leveren. De GTX 660 heeft dezelfde koeler als de GTX 670 en is met 24,13cm ook precies even lang. Aangezien de GTX 660 een tdp van 115W heeft, zou deze koeler hier geen enkele moeite mee mogen hebben, al zal de uitvoering van EVGA door de hogere kloksnelheden nog wel iets meer verbruiken.
3DMark 11 en Unigine
Tegenwoordig gebruiken we alleen nog 3DMark 11 en Unigine om een indicatie te krijgen van de prestaties. 3DMark Vantage hebben we uitgefaseerd, omdat dat in tegenstelling tot de meeste spellen geen DirectX 11 gebruikt; zelfs Intels igp's kunnen in die benchmark aansprekend ogende resultaten halen.
In 3DMark 11 zien we al wat verschillen. Zo is de Asus duidelijk de snelste kaart, terwijl we op basis van de kloksnelheden de Point of View op de eerste plek hadden verwacht.
Ook in Unigine gaat de Asus aan de leiding, terwijl de kaarten van EVGA, PoV en MSI weinig voor elkaar onderdoen.
Sleeping Dogs en Metro 2033
Far Cry 2 hebben we met pensioen gestuurd en vervangen door het nieuwe actie-en-avonturenspel Sleeping Dogs, dat volop gebruikmaakt van DirectX 11. We draaiden de ingebouwde benchmark met alle settings op maximaal; alleen anti-aliasing stond op High in plaats van op Extreme.
Sleeping Dogs - 1920x1080 - Ultra |
Videokaart | Minimum / Gemiddelde Framerate in fps, hoger is beter |
HD 7950 AMD |
******
+
**
42,0 / 58,0 |
HD 7870 |
*****
+
***
38,5 / 56,4 |
Asus GTX 660 |
****
+
***
32,8 / 55,0 |
MSI GTX 660 |
*****
+
***
33,7 / 53,6 |
PoV GTX 660 |
*****
+
***
35,2 / 53,4 |
EVGA GTX 660 |
****
+
***
31,0 / 53,0 |
In Sleeping Dogs doen de kaarten, net als bij de synthetische benchmarks, nauwelijks voor elkaar onder. Van kaart tot kaart variëren de minimale framerates nog wel wat, maar de gemiddelden liggen erg dicht bij elkaar.
Metro 2033 - 1920x1080 - high |
Videokaart | Minimum / Gemiddelde Framerate in fps, hoger is beter |
HD 7950 AMD |
******
+
**
35,0 / 48,0 |
Asus GTX 660 |
*****
+
**
31,0 / 40,6 |
PoV GTX 660 |
*****
+
**
30,7 / 40,4 |
MSI GTX 660 |
*****
+
**
29,3 / 39,5 |
EVGA GTX 660 |
*****
+
**
30,0 / 39,0 |
HD 7870 |
*****
+
*
30,5 / 38,2 |
Ook in Metro 2033 presteren de videokaarten vrijwel gelijkwaardig, al moet gezegd worden dat de GTX 660 van Asus opnieuw bovenaan staat en de EVGA GTX 660 weer als laatste eindigt.
DiRT: Showdown en The Witcher 2
Het verouderde Stalker: Call of Pripyat is ook al afgedankt, en vervangen door DiRT: Showdown. Deze game is bij uitstek geschikt als benchmark omdat de engine voor alle racespellen van Codemasters wordt gebruikt. Ook ondersteunt deze engine een aantal nieuwe technieken, maar bij onze tests stonden Global Illumination en Enhanced Lighting wel uit.
DiRT: Showdown - 1920x1080 - Ultra - 4xAA |
Videokaart | Minimum / Gemiddelde Framerate in fps, hoger is beter |
HD 7870 |
******
+
**
78,0 / 95,0 |
HD 7950 AMD |
******
+
**
77,0 / 94,0 |
Asus GTX 660 |
******
+
*
67,8 / 84,3 |
MSI GTX 660 |
*****
+
*
66,1 / 80,6 |
PoV GTX 660 |
*****
+
*
65,0 / 80,3 |
EVGA GTX 660 |
*****
+
*
63,0 / 76,0 |
In DiRT zien we iets grotere verschillen, met name tussen de GTX 660 van Asus en EVGA. De GTX 660's van MSI en Point of View houden daartussen het midden.
The Witcher 2 is opgenomen om wat variatie in onze benchmarksuite te hebben. Waar ontwikkelaar Bethesda Softworks enkele jaren geleden de toon voor rpg's zette, is het nu The Witcher dat grafisch voor de muziek uitloopt. Alle settings staan zo hoog mogelijk, maar übersampling staat uit.
The Witcher 2 - 1920x1080 - Ultra |
Videokaart | Minimum / Gemiddelde Framerate in fps, hoger is beter |
HD 7950 AMD |
****
+
****
32,0 / 58,0 |
HD 7870 |
****
+
***
33,0 / 55,0 |
Asus GTX 660 |
*****
+
**
39,5 / 50,7 |
MSI GTX 660 |
*****
+
**
38,0 / 48,9 |
PoV GTX 660 |
*****
+
**
37,7 / 48,3 |
EVGA GTX 660 |
*****
+
*
38,5 / 48,0 |
In dit spel zijn de verschillen erg klein, maar de GTX 660 van Asus staat opnieuw bovenaan.
Shogun 2 en Alien vs. Predator
Het strategiespel Shogun 2: Total War gebruikt enkele DirectX 11-technieken en weet de gpu's daarmee behoorlijk op de proef te stellen.
Shogun 2: Total War - 1920x1080 - Ultra |
Videokaart | Minimum / Gemiddelde Framerate in fps, hoger is beter |
Asus GTX 660 |
******
+
**
32,0 / 43,7 |
HD 7950 AMD |
******
+
**
33,0 / 43,0 |
EVGA GTX 660 |
******
+
**
31,0 / 42,0 |
PoV GTX 660 |
******
+
**
30,5 / 41,2 |
MSI GTX 660 |
******
+
**
30,5 / 41,2 |
HD 7870 |
****
+
**
24,0 / 35,0 |
De verschillen blijven klein. De Asus staat - natuurlijk - weer bovenaan, maar verder zijn de onderlinge verschillen zo klein dat ze eigenlijk net zo goed aan meetfouten toegeschreven kunnen worden.
Voor Alien vs. Predator maken we gebruik van de ingebouwde benchmark, waarvan zelfs een stand-alone-versie gedownload kan worden. We gebruiken voor deze DirectX 11-game bijna de hoogst mogelijke settings, maar passen slechts 2x anti-aliasing toe. Op de full-hd-resolutie is de benchmark dan al zwaar genoeg, hoewel de nieuwere high-end kaarten er al heel wat minder moeite mee hebben.
Alien vs. Predator - 1920x1080 - High - 2xAA |
Videokaart | Minimum / Gemiddelde Framerate in fps, hoger is beter |
HD 7950 AMD |
*****
+
***
39,5 / 64,5 |
Asus GTX 660 |
****
+
***
33,0 / 55,4 |
PoV GTX 660 |
****
+
***
31,3 / 53,6 |
HD 7870 |
****
+
***
33,0 / 53,6 |
EVGA GTX 660 |
****
+
***
31,0 / 53,0 |
MSI GTX 660 |
****
+
***
31,3 / 52,4 |
In Alien vs. Predator zijn de verschillen iets groter; de GTX 660 van Asus weet zijn koppositie dan ook moeiteloos te handhaven.
Battlefield 3
Battlefield 3 is niet alleen een van de mooiste shooters, het is ook een van de meest veeleisende. Uiteraard is het vooral in de multiplayermodus van belang dat de framerates zo hoog mogelijk zijn en we testten de kaarten op de hoogste instellingen, inclusief 4xAA en 16xAF.
Battlefield 3 - 1920x1080 - Ultra |
Videokaart | Minimum / Gemiddelde Framerate in fps, hoger is beter |
Asus GTX 660 |
******
+
**
34,0 / 44,6 |
MSI GTX 660 |
******
+
**
32,5 / 43,6 |
EVGA GTX 660 |
*****
+
**
31,0 / 43,0 |
HD 7950 AMD |
******
+
**
34,0 / 42,0 |
PoV GTX 660 |
******
+
**
32,0 / 41,6 |
HD 7870 |
*****
+
**
31,0 / 40,0 |
Het zal geen verbazing wekken dat de Asus weer aan kop gaat, op de voet gevolgd door de GTX 660 van MSI. De Point of View staat nu onderaan, en gezien de hoge kloksnelheden van zowel gpu als geheugen is dat behoorlijk opvallend.
Energieverbruik
We hebben het energieverbruik van het hele systeem gemeten aan het stopcontact. Het onbelaste systeem gaf enkel de Windows-desktop weer, op één scherm.
Het idle-verbruik van de kaarten met aftermarket-koelers - en dus: met twee fans - is hoger dan dat van de GTX 660 van EVGA, die over de standaard koeler beschikt.
Onder maximale belasting verbruiken de vier GTX 660's nagenoeg evenveel. Alleen de EVGA verbruikt een kleine drie procent meer.
Ingame zien we een iets andere verhouding: de snelste kaart verbruikt hier duidelijk meeste energie, terwijl de kaarten van EVGA en MSI juist het zuinigst zijn.
Geluid
Naast het energieverbruik hebben we ook de geluidsproductie in kaart gebracht. De geluidsproductie is gemeten op een afstand van 20cm, in een afgesloten ruimte met een omgevingsgeluid van 31 tot 31,5dBA.
De GTX 660's van Asus en MSI zijn beide fluisterstil. Die van Point of View en EVGA zijn iets minder stil, maar maken bepaald geen lawaai.
Onder load blijft alleen de GTX 660 van MSI onder de 40dBA. De GTX van Asus doet het niet veel slechter. De koelers van EVGA en Point of View zijn al een stuk duidelijker hoorbaar, maar ze zijn lang niet zo erg als bijvoorbeeld de standaard koeler van de HD 7870.
Conclusie
Uit de benchmarks blijkt dat er bij games nauwelijks prestatieverschillen tussen de GTX 660's zijn. De Asus-kaart blijkt de snelste, maar de voorsprong op de concurrentie is marginaal. Een game die met de andere GTX 660's onspeelbaar is, draait niet ineens soepel met de videokaart van Asus.
Het energieverbruik van de videokaarten laat ook nauwelijks verschillen zien, maar de geluidsproductie verschilt wel degelijk. De kaarten van Asus en MSI zijn verreweg het stilst, terwijl die van EVGA en Point of View weliswaar redelijk presteren, maar lang niet zo stil zijn.
De grootste verschillen treffen we eigenlijk aan op de prijskaartjes. De GTX 660's van MSI en EVGA kosten momenteel 210 tot 215 euro, terwijl de kaart van Asus al snel 230 euro moet opbrengen. Nu is de GTX 660 van Asus wel een tikje sneller en stiller, maar de meerprijs van 20 euro ten opzichte van de MSI vinden wij niet gerechtvaardigd. De GTX 660 van Point of View is ten tijde van schrijven nog nergens te koop, maar de regulier geklokte versie kost al 210 euro; de Ultra Charged-versie zal dus ongetwijfeld duurder zijn dan de MSI. Als we alles bij elkaar optellen, mogen we dan ook wel stellen dat de MSI GTX 660 de meeste waar voor je geld biedt.