Achter de schermen: displays in smartphones

Inleiding: venster op de wereld

Schermen zijn tegenwoordig met afstand het belangrijkste onderdeel van de smartphone. Waar de display van een mobiele telefoon vroeger alleen liet zien met welk nummer er werd gebeld, is het nu een venster op de wereld, dat toegang geeft tot mail, het web, facebook, twitter, navigatie, video en nog veel meer.

Het scherm is niet alleen de belangrijkste vorm van output: met het langzaam uitsterven van numerieke en qwerty-toetsenborden is het onscreen keyboard de dominante vorm van tekstinvoer geworden.

Uiteraard hoeft een scherm niet meer te doen dan het weergeven van informatie, maar veel gebruikers geven de voorkeur aan een scherm dat goed contrast, een hoge helderheid en natuurlijke of juist felle kleuren weergeeft. Nieuwe technologieën duiken vaak als eerste in smartphones op en de pixeldichtheid is veel hoger dan bij tablets en laptops.

Om zich met hun displays te onderscheiden, bedenken fabrikanten mooie marketingnamen; een scherm heet niet meer gewoon een scherm, maar een Super Amoled, Retina Display, Super LCD2, True HD IPS, Reality Display of WhiteMagic. Die marketingnamen klinken als een klok, maar is het alleen marketing of zitten er echt vernieuwende technologieën achter? Tweakers.net nam een kijkje achter de schermen en maakte een overzicht van de voor- en nadelen van de verschillende typen displays.

Lcd en amoled

In smartphones worden twee displaytechnologieën gebruikt: lcd en amoleds. Waar bij lcd een backlight voor het licht zorgt, geven bij amoled-panelen de individuele pixels zelf licht.

Lcd

Liquid crystal displays bestaan uit twee polarisatiefilters met, zoals de naam al zegt, vloeibare kristallen ertussen. De polarisatierichting van het voorste filter staat haaks op die van het achterste, zodat licht normaliter niet wordt doorgelaten. Als de kristallen onder spanning worden gezet, krijgen ze echter een spiraalvorm, waardoor de polarisatierichting van het licht wordt verdraaid. Hoe meer spanning op de kristallen staat, hoe sterker de polarisatie verandert, en hoe meer licht er wordt doorgelaten.

Om kleur weer te geven heeft elke subpixel een kleurenfiltertje. Normaal gesproken bevatten schermen alleen rode, groene en blauwe subpixels, al bestaan er ook schermen met witte en gele exemplaren, waarmee het beeld in theorie helderder of kleurechter kan worden gemaakt.

Er worden diverse typen lcd's in telefoons gebruikt. In goedkopere modellen zitten veelal twisted nematic-lcd's, die relatief goedkoop zijn en niet al te veel energie verbruiken. In veel high-end smartphones zit tegenwoordig vaak een in plane switching-lcd, waarbij de oriëntatie van de vloeibare kristallen ervoor zorgt dat het licht minder wordt verstrooid. Daardoor zijn de kijkhoeken groter en worden kleuren beter weergegeven.

Ips-schermen zijn wel duurder om te maken. Dat komt omdat ips-panelen per pixel twee keer zoveel transistors nodig hebben als tn-schermen. Ook is er een krachtigere backlight nodig om dezelfde helderheid te bereiken, waardoor het energieverbruik hoger is.

Alle lcd's in smartphones zijn active matrix-lcd's. Dat wil zeggen dat de pixels zijn aangesloten op geleidende rijen en kolommen, en door één rij en één kolom te kiezen, kan één pixel worden aangestuurd. De pixels worden dus een voor een voorzien van de gewenste waarde, die ze met een minicondensatortje vasthouden om het beeld stabiel te houden. Als elke pixel zijn eigen verbinding met de aansturingslogica zou hebben, zouden er voor een scherm met 1280x720 pixels in totaal 921.600 circuits nodig zijn - met een active matrix kan het aantal aansluitingen tot minder dan 2000 worden teruggebracht.

Amoled

Amoled, een afkorting van active matrix organic light emitting diode, is een heel andere technologie. Waar bij lcd's een backlight voor het licht moet zorgen, bestaat een amoled-paneel uit een matrix met leds, die elk individueel licht kunnen geven. Deze schermen zijn een stuk dunner dan lcd's. Zo is er geen backlight nodig, er zijn geen twee polarisatiefilters en ook geen kleurenfilters: het materiaal van de individuele pixels bepaalt welke kleur ze weergeven.

De toevoeging 'am' in amoled is in feite overbodig; passive matrix-technologie wordt niet voor smartphoneschermen gebruikt, niet in lcd's en niet in amoled-displays. Overigens gebruiken amoleds, net als de lcd-schermen in smartphones, tft-technologie om de benodigde elektronische componenten in het scherm onder te brengen. Zowel 'am' als 'tft' voegt bij de benaming van smartphoneschermen dus weinig toe.

Een amoled is op zijn zuinigst als hij zwart moet weergeven: de pixels worden dan simpelweg uitgeschakeld. Dat betekent dat zwart ook echt zwart is; bij lcd's kan het licht van de backlight nooit volledig worden geblokkeerd, omdat de pixels niet het hele oppervlak afdekken. Wit wordt door amoleds weergegeven door subpixels van alle kleuren tegelijk aan te zetten. Daarbij is de afstelling van belang; het blijkt nog knap lastig om wit er als wit te laten uitzien - vaak is er een roze of groene waas aanwezig.

Het hangt van het weergegeven beeld af hoe zuinig amoleds zijn: wordt er vooral zwart getoond, dan zal het scherm bijna geen energie verbruiken, maar bij de weergave van veel wit, bijvoorbeeld op een webpagina, zijn amoleds niet erg efficiënt. Ook de maximale helderheid laat nog wel eens te wensen over.

Subpixels en resolutie

Subpixels

Sommige amoled-schermen gebruiken de propriëtaire PenTile-layout, die is gebaseerd op het feit dat het menselijk oog veel gevoeliger is voor groen dan voor andere kleuren, vooral als het om de helderheid van een pixel gaat. Daarom zijn er bij zogeheten rgbg-displays twee keer zoveel groene subpixels als rode en blauwe exemplaren. Omdat de rode en blauwe subpixels als het ware worden 'gedeeld' door aangrenzende pixels, kan met slimme software de indruk van een hogere resolutie worden gewekt.

PenTile-schermen zijn daardoor relatief goedkoop. Vooral bij contrastrijke overgangen is echter goed te zien dat de resulterende pixels minder scherp zijn dan bij traditionele rgb-schermen, die voor elke pixel drie 'eigen' subpixels hebben. PenTile-schermen zijn daardoor wat minder geschikt voor met name teksten en lijntekeningen.

De traditionele rgb-layout van subpixels zorgt voor een scherper beeld, al zijn schermen met eenzelfde waargenomen resolutie als PenTile-schermen wel duurder, omdat de pixeldichtheid noodgedwongen hoger is. De pixels kunnen verder op verschillende manieren zijn gerangschikt; de manier waarop hangt af van de luimen van de fabrikant.

De verschillen zijn goed te zien als de schermen in close-up worden bekeken. Hieronder staan foto's van de PenTile-amoled van de Galaxy S III, de rgb-amoled van de Galaxy S II en de ips-lcd van de HTC One X.

Sony is de enige smartphonefabrikant die schermen met vier subpixels per pixel gebruikt. In een macrofoto van het zogeheten WhiteMagic-scherm van de Xperia P zijn de witte subpixels duidelijk te zien.

Resolutie

De pixeldichtheid van smartphoneschermen is aanzienlijk hoger dan bij monitoren, tablets en laptops. Zo heeft de laptop met de hoogste pixeldichtheid, de Macbook Pro met Retina-scherm, een pixeldichtheid van 220 pixels per inch. In smartphones werden al in 2008 schermen met een hogere pixeldichtheid gebruikt.

Resoluties in high-end smartphones
Jaar	Smartphonemodel	Resolutie	Diagonaal	Pixeldichtheid
2007	Nokia N95	240x320	2,6"	153
2007	iPhone	480x320	3,5"	163
2008	HTC Touch Diamond	640x480	2,8"	285
2008	Sony Ericsson Xperia X1	800x480	3,0"	311
2010	iPhone 4	960x640	3,5"	326
2011	HTC Sensation	960x540	4,3"	256
2011	Galaxy Nexus	1280x720	4,65"	316
2011	Galaxy Note	1280x800	5,3"	284
2012	Sony Xperia S	1280x720	4,3"	341

Niet alleen de grootte van schermen, maar ook de pixeldichtheid is in de afgelopen jaren dus flink toegenomen. De huidige koploper is de Sony Xperia S, met een pixeldichtheid van 341ppi. De Xperia S telt 1280x720 pixels op zijn 4,3"-scherm. De Galaxy Nexus van Samsung heeft hetzelfde aantal pixels, maar omdat die een PenTile-scherm aan boord heeft, is het aantal subpixels een stuk lager. De Galaxy Note heeft een nog hogere resolutie, maar ook een beduidend groter scherm en dus een lagere pixeldichtheid.

Naar verluidt werkt HTC momenteel aan een smartphonescherm met 1920x1080 pixels en dit kunststukje is door LG zelfs al vertoond. Wanneer smartphones met full-hd-schermen daadwerkelijk in de winkel liggen, is nog onduidelijk, maar binnen een jaar of wat zijn ze ongetwijfeld te koop. De hogeresolutieschermen zullen wel meer van de hardware vragen, omdat er meer pixels aangestuurd moeten worden. Uiteraard zal dat ook zijn weerslag op het energieverbruik hebben.

Marketingnamen en wat ze betekenen

Tn, ips en amoled zijn geen namen die veel indruk op de gemiddelde consument maken. Daarom gebruiken fabrikanten allerhande fantasievolle marketingkreten, die soms uit de lucht gegrepen zijn, maar soms ook echt op een bepaalde technologie wijzen. Hieronder staat een overzicht van marketingnamen en de bijbehorende eigenschappen.

Naam	Merk	Techn	Subpixels	Resolutie	Verkoopargument	Product
Super Amoled	Samsung	amoled	rgbg	960x540 800x480	Hoog contrast	Galaxy S,
Super Amoled Plus	Samsung	amoled	rgb	800x480	Scherp, hoog contrast	Galaxy S II
Super Amoled HD	Samsung	amoled	rgbg	1280x720	Hoge resolutie, hoog contrast	Galaxy S III
Retina Display	Apple	ips-lcd	rgb	960x640	Scherp	iPhone 4S
ClearBlackAmoled	Nokia	amoled	rgbg/rgb	800x480	Afleesbaarheid in zonlicht, zwart	Lumia 900
ClearBlack LCD	Nokia	ips-lcd	rgb	800x480	Afleesbaarheid in zonlicht	Lumia 710
Super LCD	HTC	lcd	rgb	960x540	-	Sensation
Super LCD2	HTC	ips-lcd	rgb	1280x720	Scherpte, natuurlijke kleuren	One X
True HD IPS	LG	ips-lcd	rgb	1280x720	Scherpte, natuurlijke kleuren	4X HD
Nova	LG	ips-lcd	rgb	800x480	Helder	Prada Phone
Reality Display	Sony	ips-lcd	rgb	1280x720	Natuurlijke kleuren	Xperia S
WhiteMagic	Sony	ips-lcd	rgbw	960x540	Helder, zuinig	Xperia P

Samsung: Super Amoled, HD en Plus

Tot nu toe is Samsung de enige grote producent van amoleds voor smartphones. Het bedrijf heeft inmiddels enkele generaties amoleds op de markt gebracht. De eerste display werd simpelweg 'amoled' genoemd en zat onder meer in de Omnia i8910 HD, een Symbian-smartphone uit 2009.

In 2010 kwam Samsung met Super Amoled, waarbij de touch-sensors in het scherm verwerkt zijn, waardoor het scherm dunner kon worden gemaakt. Dat zorgt onder meer voor minder interne reflecties en helderder kleuren. Ook het energieverbruik zou lager zijn.

Helaas!
De video die je probeert te bekijken is niet langer beschikbaar op Tweakers.net.

Het eerste toestel met een Super Amoled-display was de S8500 Wave, die in mei 2010 op de markt kwam. Achttien maanden later dook het scherm voor het eerst op in een toestel van een concurrent: in november 2011 kwam de Motorola Razr uit. Omdat de Razr een scherm had met een hogere helderheid en een hogere resolutie dan Samsung gebruikte, noemde Motorola de display 'Super Amoled Advanced'. Ook HTC en Panasonic hebben inmiddels toestellen met een Super Amoled-scherm.

Super Amoled kent inmiddels twee varianten: Super Amoled Plus en Super Amoled HD.

Super Amoled Plus wordt toegepast in de Galaxy S II. Ook de Lumia 900 van Nokia maakt gebruik van een scherm dat vergelijkbaar is met Super Amoled Plus, al wordt dat niet zo genoemd.

Super Amoled HD is een PenTile-variant die onder meer wordt gebruikt in de Galaxy Nexus, de Galaxy Note en de Galaxy S III. De nadelen van PenTile-schermen vallen door de hoge pixeldichtheid minder op dan bij de schermen met lagere resoluties. Bovendien beweert Samsung dat een rgb-versie van het Super Amoled HD-scherm minder lang meegaat.

De amoled-schermen van Samsung zijn populair en dat is niet vreemd: het contrast is hoog en de kleuren spetteren van het scherm. Ook de geringe dikte van deze displays ziet er in de praktijk goed uit. Er zijn echter ook nadelen: de kleuren zijn overgesatureerd en ogen niet erg natuurlijk, wat bijvoorbeeld aan de veel te rode huidtinten te zien is.

Apple: Retina-display

Apple noemt de lcd's in de iPhone 4 en de 4S 'Retina-displays', waarmee wordt bedoeld dat een gebruiker met normaal zicht op een normale afstand van het scherm geen individuele pixels kan onderscheiden. Daartoe zou de pixeldichtheid bij smartphones minimaal 300ppi moeten bedragen. Voor tablets en laptops zou die waarde lager liggen, omdat de schermen daarbij normaliter van grotere afstand worden bekeken. De naam van de schermen verwijst dus alleen naar de pixeldichtheid van 326ppi en niet naar de schermtechnologie; Apple gebruikt overigens ips-displays in zijn Retina-modellen.

De pixels op het scherm van de iPhone 4S zijn inderdaad nauwelijks van elkaar te onderscheiden en bovendien is de kleurbalans goed, waardoor afbeeldingen er natuurlijk uit zien. Bij de introductie van de iPhone 4 in 2010 was de display ongeëvenaard, maar inmiddels heeft de concurrentie Apple ingehaald.

Naar verluidt wil Apple in de volgende iPhone de zogeheten tsic- oftewel 'touch sensor in-cell'-technologie toepassen. Dat betekent dat de touch-sensors van het scherm in de lcd verwerkt zijn, en dat maakt dunnere schermen mogelijk.

De technologie bestaat al sinds 2007, maar was jarenlang niet rijp voor massaproductie. Het probleem van tsic-schermen is dat ze moeilijk afgedekt kunnen worden, een laagje Gorilla Glass was dus niet mogelijk. Het is niet bekend of de problemen inmiddels zijn opgelost, maar geruchten willen dat er nog altijd problemen bij de productie van tsic-schermen zijn. Toch zou Apple al in september een nieuwe iPhone, mét tsic-scherm, presenteren.

LG: True HD IPS en Nova

LG ontwikkelt en produceert smartphonedisplays in eigen huis, zowel voor zichzelf als voor andere fabrikanten. De twee belangrijkste LG-displays van dit moment zijn True HD IPS en Nova.

True HD IPS is het scherm van LG's Optimus 4X HD. 'True HD' is een sneer naar Samsung: de 720p-schermen van LG hebben een traditionele rgb-layout, terwijl Samsung met PenTile-schermen werkt. De schermen van Samsung hebben dus een derde minder subpixels en LG vindt daarom dat het 'echtere' hd-paneeltjes maakt. LG maakt overigens ook ips-schermen voor Apple.

True HD IPS doet wat LG belooft: de kleuren zijn redelijk natuurgetrouw en het beeld is scherp. Nadeel is wel dat het paneel vrij dik is.

Nova-schermen zijn ook van het lcd-type, maar zijn volgens de fabrikant ongewoon helder en zuinig. Het eerste toestel met een Nova-display was de vorig jaar verschenen Optimus Black, en ook de Prada 3.0-smartphone had er een aan boord.

Hoewel LG weinig details over de technologie geeft, zit er vermoedelijk een krachtigere backlight in, waardoor de helderheid hoger is. Bijzonder is bovendien dat het scherm bij de weergave van zwart erg weinig energie verbruikt en bij wit juist meer, wat normaal gesproken een karakteristiek van amoleds is.

Het Nova-scherm is inderdaad helder, maar verder heeft het weinig voordelen ten opzichte van de concurrentie. Net als de True HD IPS-schermen is het echter vrij dik, en op maximale helderheid verbruikt het veel meer energie dan zijn concurrenten.

Sony: Reality en WhiteMagic

Ook Sony ontwikkelt en produceert zijn eigen schermen. Voor smartphonedisplays heeft deze fabrikant de naam 'Reality' bedacht, en ook dit is weer een sneer naar Samsung, om precies te zijn naar de oververzadigde kleuren van de Samsung-paneeltjes. De ips-schermen van Sony zouden een natuurlijker beeld bieden en bovendien is de pixeldichtheid onovertroffen: met 1280x720 pixels op een 4,3"-scherm haalt Sony een waarde van 341ppi.

Sony's scherm is goed, maar niet superieur: vooral onder een wat grotere hoek vervagen de kleuren enigszins en door de relatief dikke toplaag zijn reflecties een probleem.

Met WhiteMagic geeft het bedrijf aan dat het scherm vier in plaats van drie subpixels per pixel heeft. De extra, witte subpixel zorgt voor een helderder beeld en zou volgens Sony ook helpen om het energieverbruik terug te dringen.

Dat gebeurt doordat de witte subpixels backlight doorlaten zonder filter. Daardoor gaat er minder licht verloren en is er dus minder felle backlight nodig om dezelfde helderheid te bereiken. De minder felle backlight bij dezelfde helderheid moet ervoor zorgen dat de accu langer meegaat.

Het toevoegen van de witte subpixel is niet een trucje dat je zomaar kan toepassen: er is een algoritme nodig om te zorgen dat niet alle plaatjes zomaar overbelicht raken door de grotere hoeveelheid backlight die door de subpixels heen komt. Dat algoritme werkt aardig: op gewone helderheid is de schermkwaliteit prima, maar op hoge helderheid raken elementen op het scherm toch wat overbelicht. Het is de kleine prijs die je betaalt voor het feit dat het scherm goed afleesbaar is op een zomerse dag.

Tot nu toe is alleen de Xperia P van een WhiteMagic-scherm voorzien, met een schermdiagonaal van 4" en een resolutie van 960x540 beeldpunten. Dit najaar zou er volgens de geruchtenmolen een high-end WhiteMagic-toestel verschijnen, dat een 4,6"-scherm met een resolutie van 1280x720 pixels zou krijgen.

WhiteMagic-schermen zijn in de praktijk inderdaad goed afleesbaar, ook in direct zonlicht. Van de energieconsumptie van het paneel hebben we geen cijfers, maar tests wijzen uit dat de Xperia P bij gelijke helderheid in elk geval niet zuiniger is dan andere telefoons.

Nokia: ClearBlack

Nokia's ClearBlack-technologie is er in twee varianten: eentje voor lcd's, zoals in de Lumia 710, en een amoled-variant, die onder meer in de Lumia 800 en 900 te vinden is. In beide gevallen is het principe hetzelfde: met polarisatiefilters worden reflecties tegengegaan, waardoor het scherm in zonlicht beter afleesbaar zou moeten zijn.

Bij de lcd-versie maakt dat veel verschil: die zijn van nature niet zwart en de Nokia-filters maken een duidelijk verschil. Bij amoled-schermen is het effect minder zichtbaar en zijn reflecties niet veel beter of slechter dan bij Samsungs amoled-schermen. De uitzondering is de cameratelefoon 808 PureView, die een voor een amoled bizar hoge helderheid heeft.

HTC

HTC ontwikkelt en produceert zelf geen schermen, maar heeft toch wat fraaie termen voor zijn displays bedacht. De twee bekendste zijn Super LCD en Super LCD2. Super LCD is een weinig bijzonder lcd-scherm met trekken van ips, maar beduidend minder mooi dan die van veel concurrenten. De naam komt van de joint venture SLCD, die de schermen maakt.

Super LCD2-panelen, die voor de HTC One X worden gebruikt, hebben de karakteristieken van ips, maar die naam mag niet gebruikt worden. Het beeld wordt bovendien zo dicht onder het oppervlak weergegeven, dat het bijna lijkt alsof de in-cell-technologie van de volgende iPhone hier al wordt toegepast.

Het is onbekend welke technologie er voor Super LCD2 wordt gebruikt, maar wij vinden het - mede door het design van de One X, dat de schermkwaliteit goed benadrukt - het mooiste scherm dat we tot nu toe in een smartphone zagen. De pixeldichtheid is hoog genoeg om geen afzonderlijke pixels te kunnen onderscheiden, kleuren worden natuurlijk weergegeven en er is geen ruimte tussen het oppervlak en de display waar te nemen.

Tot slot: een plaatje

Een scherm is een belangrijk onderdeel van een smartphone, maar hoe mooi een scherm is, wordt mede bepaald door het design van de behuizing. Dat is goed te zien bij bijvoorbeeld de Lumia 800 van Nokia: door een bolling lijkt het scherm iets naar voren te komen. Bij de HTC One X is dat effect nog sterker: door de kromming van de behuizing lijkt het alsof het scherm op de telefoon ligt. De One X is wat ons betreft voorzien van het mooiste scherm en dat wordt uitstekend door het design geaccentueerd.

Op het gebied van schermtechnologie is in de afgelopen jaren grote vooruitgang geboekt, maar ook marketingafdelingen hebben niet stilgezeten. Toch gaan er achter fraaie kreten als Super Amoled HD, ClearBlack en WhiteMagic vaak innovatieve technologieën schuil, die voor een beeldkwaliteit zorgen die enkele jaren geleden nog nauwelijks voorstelbaar was.

Als het tempo van de ontwikkelingen van de voorbije jaren een indicatie is, staat ons nog veel moois te wachten: sinds de introductie van de smartphone zijn de verbeteringen in beeldkwaliteit niet minder dan spectaculair. De enige vraag die we niet kunnen beantwoorden, is welke technologie we nog kunnen verwachten: de toekomst is, zoals altijd, een stuk minder helder dan het beeld op moderne smartphones.

Reacties (107)

[nottofret]

De enige vraag die we niet kunnen beantwoorden, is welke technologie we nog kunnen verwachten: de toekomst is, zoals altijd, een stuk minder helder dan het beeld op moderne smartphones.

Na rgbw zal de ontwikkeling zich concentreren op "oplicht"-schermen (elektronische inkt) met subtractieve of partitieve kleurmenging. Denk aan kindle en sony reader. Kwaliteit en energiebehoud daarvan zijn ver superieur tov deze "tegenlicht"-schermen. De +300ppi zal worden doorgezet in alle devices aangezien geen van de technieken voor schermen overloop kan nabootsen. Interessant gevolg van de ppi-race is dat het een alternatieve rendering van het jpg-formaat op Internet teweeg zal brengen. Het kan ook het einde van de levenscyclus van jpg inluiden.
Ik verwacht tenslotte transparant-opties in smartphoneschermen in combinatie met een spiegelsysteem dat de opaciteit kan beïnvloeden.

[f.v.b]

Met deze research heeft Tweakers weer genoeg informatie voor een deel II.

[meneer william]

Ik herinner mij nog wel dat ik een goedkoop prepaid telefoontje had van Sony Ericsson. Je kon zonder moeite de pixels zien zitten. Als je dat eenmaal doorhad was dat erg vervelend omdat het telkens opviel. Toch kan ik van mijn iPhone 3GS ook de pixels zien als ik heel goed kijk. maar toch als je hem gebruikt valt het je niet op.

Wat ik mij eigenlijk altijd afvraag: "Wat is de resolutie van het menselijk oog, of heeft het menselijk oog wel een resolutie. " als je er zo over nadenkt zien wij allemaal breedbeeld. Maar hoe hoog is de resolutie in beeld punten maar wij zien niet in beeldpunten wat is dan de juiste opvatting van het woord resolutie.

maar goed het is fijn dat deze technologie goed door ontwikkeld wordt. waarna ik mij weer afvraag: "Waarom worden die kleine beeldschermen niet als grote beeldschermen gemaakt dan zou mijn resolutie nog veel hoger zijn toch?". wat natuurlijk niet helemaal zo is want resolutie zegt meer over grote en bereik van diepte (dacht ik tenminste) en daarmee weten we vaak niet wat het nou werkelijk aanduidt.

[TheekAzzaBreek]

Cheeseowner's verhaal klopt op zich wel, maar er zit wel wat meer aan vast, namelijk de hersenen. Die hebben een grote invloed op wat je waarneemt, zo groot dat wat je denkt te zien iets heel anders is dan wat de 'pixels' in je oog meten, sommige vormen van optische illusie laten dat zien. De werkelijke resolutie van je waarneming (dus niet van je oog, maar van je hele visuele systeem) is van veel factoren afhankelijk, zoals hoeveelheid licht, bekendheid met het onderwerp, associaties, kleur en kleurcontrast, afstand, tijdstip van de dag, stemming, mate van vermoeidheid en nog een hele riedel meer, en is daarom niet constant.

Daar komt nog bij dat we inderdaad maar een heel kleine hoek hebben waar we echt scherp mee zien. Maar we scannen met dat kleine stukje voortdurend, en stukjes beeld die we eenmaal scherp hebben, blijven relatief scherp in ons visuele geheugen staan. Dat is de reden waarom we denken een grote bruikbare beeldhoek te hebben, terwijl dat puur vanuit het oog gezien niet zo is.

[cheezzzowner]

Bedankt voor deze, ook nodige, aanvulling op mijn verhaal. Ik probeerde een basaal beeld te scheppen over hoe het werkt En hoopte daarbij op een aanvulling door een andere tweaker. Zoals jij dus gedaan hebt! Erg fijn altijd hoe hier op Tweakers gereageerd en aangevuld wordt, ik lees dan ook vrijwel altijd de reacties bij een artikel

[cheezzzowner]

Het menselijk oog werkt met lichtgevoelige zenuwcellen die in groepen verbonden zijn met de oogzenuw. In het gebied van ons oog waar wij het scherpste zien (de gele vlek) Zijn deze groepen het kleinste, maar zijn ook de meeste zenuwcellen per oppervlakte eenheid. Je zou iedere groep kunnen zien als een beeldpunt, maar zo werkt het niet helemaal. het zijn uiteindelijk de hersenen die alle signalen combineren en zo een beeld maken van de signalen van de zenuwcellen. Je zou dus kunnen zeggen dat onze "resolutie" die is van het aantal groepen lichtgevoelige zenuwcellen in beide ogen. Dit verschilt dan weer voor ieder persoon.

Maar het "grappige" is dat wij eigenlijk alleen scherp zien waar wij direct naar kijken (als het beeld dus op de gele vlek valt) en onze scherpte wordt steeds minder naar de randen van ons gezichtsveld, sterker nog aan de randen kunnen wij geen kleuren onderscheiden vanwege het feit dat daar bijna geen kegeltjes meer zijn (de cellen die kleurselectief zijn).

We zouden ook de "resolutie" kunnen afleiden van de kleinste afmetingen die een mens kan onderscheiden, alhoewel dit ook weer afhankelijk is van je ooglens. En door te meten wat ons gezichtsveld is kun je dan bepalen wat de "resolutie" zou zijn van ons gezichtsveld. Maar helaas zal dit niet echt werken aangezien mijn verhaal over de gele vlek hierboven, aan de randen is de "ppi" namelijk lager.

Hopelijk kan een mede-tweaker dit basale verhaal nog aanvullen en misschien zelfs cijfers toevoegen. En mij corrigeren als ik iets onzinnigs heb gezegd

[BeerenburgCola]

Dit geeft je een indruk van de "resolutie" van je ogen:

http://www.xkcd.com/1080/

[Vizzie]

Wat een warrig verhaal. Ik snap je vraag niet helemaal.

Resolutie zegt niets over scherpte zonder erbij te vermelden welke afmetingen het scherm heeft en vanaf welke afstand je er naar kijkt. 1920*1080 (FullHD) op een 40 inch scherm is onscherp als je er heel dichtbij zit, maar van een meter of 2 afstand is het best scherp.

Op de afstand die je een telefoon meestal van je af houdt geeft iets rond de 200 tot 300ppi een zo scherp beeld dat de losse pixels niet goed meer te onderscheiden zijn (ja ja sommige hebben superogen en anderen houden hun foon erg dicht bij hun ogen etc., maar ongeveer). Het aantal pixels per inch (ppi) wordt bepaald door de resolutie en de afmetingen van het scherm.

Daarnaast heb je nog een hele verhandeling over beeldverhoudingen. Ik weet niet precies welke verhoudingen het menselijk blikveld heeft, maar qua schermen lijkt iedereen (telefoon, tv, laptop etc.) naar een 16 breed 9 hoog verhouding toe te gaan. Dat kijkt voor de meeste mensen redelijk relaxed, hoewel ik persoonlijk op m'n PC en laptop liever 16:10 heb omdat veel informatie daarop verticaal geörienteerd is.

[watercoolertje]

Toch kan ik van mijn iPhone 3GS ook de pixels zien als ik heel goed kijk.

Met moeite? Dan moet je toch echt naar de oogarts, zelfs bij de 4 kunnen genoeg mensen de pixels (met moeite) zien, en dat is exact 2x zo scherp.

Dus tenzij jij je telefoon op 60cm gebruikt oid is het echt niet goed dat je geen pixels kan zien...

[meneer william]

tja ik heb wel -8, daarnaast werken mijn lenzen van afstand en niet van dichbij als ik ze uit zou halen zou ik de pixels weer heel goed kunnen zien.

[ph4ge]

Kwestie van afstand, de afbeelding waar je naar kijkt en of je je er op focust.

[Greyh0und]

Phil Plait (van de Bad Astronomy blog) heeft een goeie post hierover gemaakt:

http://blogs.discovermaga...e-ipad-3-retinal-display/
http://blogs.discovermaga...ng-the-iphone-resolution/

[Tjappioso]

Ik wil nog even wat toevoegen op het volgende stukje:
"Sommige amoled-schermen gebruiken de propriëtaire PenTile-layout, die is gebaseerd op het feit dat het menselijk oog veel gevoeliger is voor groen dan voor andere kleuren, vooral als het om de helderheid van een pixel gaat."
Hierbij geldt, behalve dat het goedkoper is, ook dat de inefficiëntie van de blauwe oled meespeelt. Waarbij, zoals gezegd, groen het meest efficiënt is omdat we daar het gevoeligst voor zijn, is blauw dat niet omdat blauw i.v.m. een groene oled 10 keer zoveel energie gebruikt, en dus ook een mindere leeftijd heeft omdat die meer gebruikt wordt. Ook de rede dat samsung een Pentile display gebruikt in de s3 (nieuws: Samsung Galaxy S III heeft PenTile-scherm wegens levensduur

[Brad Pitt]

"Ook de rede dat samsung een Pentile display gebruikt in de s3"

De énige reden dat de S3 een Pentile display heeft is dat het nu te kostbaar/niet mogelijk is om zo'n scherm te maken met een RGB-paneel. De S4 zal dan ook vrijwel zeker geen gebruik maken van dit systeem aangezien het gewoon in de praktijk vrijwel geen voordelen biedt.

Dat de marketing-machine jou/men dit soort dingen laat geloven is wel netjes natuurlijk.

[Verwijderd]

Oow, is dat zo?

nieuws: 'Samsung ontwikkelt rgb-amoled-schermen met hoge resolutie'

[Verwijderd]

Nee hoor, ze hebben gewoon niet genoeg capaciteiten.

[knirfie244]

Jullie zijn één interessante "technologie" vergeten: LG's Ultra Amoled (zoals bijvoorbeeld in de LG Optimus Sol).

Overigens zou het leuk geweest zijn als jullie ook nog een pagina hadden besteed aan wat de toekomst ons gaat brengen, zoals ElectroWetting (LiquaVista), verbeteringen in AMOLED en meer concurrentie op AMOLED, etc.

De toevoeging 'am' in amoled is in feite overbodig; passive matrix-technologie wordt niet voor smartphoneschermen gebruikt, niet in lcd's en niet in amoled-displays.

Daar is niets overbodigs aan, OLED is namelijk geen display technologie maar een lichtbron (net als een LED).

De display technologie heet gewoon AMOLED (of PMOLED).

[Reactie gewijzigd door knirfie244 op 23 juli 2024 16:53]

[GS88]

Toekomstige technologieën behandelen zou inderdaad leuk geweest zijn. Met name de 'zuinigheid' van schermen (en andere elementen) is een interessant onderwerp, want een "high-end" telefoon dat verplicht elke avond aan de oplader moet, zou niet nodig hoeven te zijn (in de toekomst... hopelijk.). De 'next-big-step' na deze schermenoorlog zou i.i.g. zeker de batterijduur moeten zijn.

[passion fruit]

Ik mis ook een stukje over de toekomstige RGBW layout van de Pentile schermen van Samsung.
Zowel in de huidige Galaxy Nexus als de Galaxy S3 wordt er voor het Pentile scherm nog een RGB layout gebruikt.
Met de nieuwe RGBW layout straks is het niet meer nodig om de RGB subpixels tegelijkertijd aan te hebben om Wit te kunnen weergeven.
Door de extra W subpixel zal het weergeven van Wit straks dus een stuk minder energieverspillend zijn.

Hier de extra info voor de geïnteresseerden:
http://www.nouvoyance.com/technology-what.html

[Cow86]

Nou DIT zie ik graag erg snel in telefoons! Ook zo logisch om bij AMOLED schermen te doen, maar dat maakt het vast nog niet meteen evident om ook daadwerkelijk toe te passen. Verdorie, waarom blijft er altijd het volgende jaar weer iets zwaar opwindends op de markt komen, durft een mens nooit de huidige technologie te kopen...je voelt meteen outdated! Maar ja, zo is het nu eenmaal momenteel.

Anyway, vond het artikel ook zeer verhelderend! Erg fijn dat Tweakers dit soort stukjes schrijft, in heldere taal. Nu wist ik er al redelijk wat vanaf, maar ook ik ben nog wat wijzer geworden, en wat extra kennis is alleen maar goed voor de consument Laat verder de toekomst maar komen, hoe onscherp (of juist scherp, met die hogere resoluties) hij ook is!

[laadmin]

RGBW is juist een achterhaalde techniek. Dat zat vroeger in Pentile schermen (en dus nog steeds in de Xperia P), maar dat levert duidelijk rafelige randen op.

[Martinspire]

Mooi artikel, maar ik had eigenlijk nog wel een overzicht willen zien in welke situaties welk scherm beter is en wat de beste allround keus is.
En wat voor technieken er de komende jaren nog aankomen die daar weer overheen gaan.

[V-rg]

Dat kan je dus niet zeggen welke scherm het beste is.. Omdat het kwestie van smaak is en ook een erg gevoelig onderwerp, heel verstandig van Tweakers.net om daar geen uitlatingen over te maken. Dat veroorzaakt een oorlog, geloof me.

Enige advies wat ik je kan geven is, ga naar de winkel test deze schermen uit en kijk wat bij jou het beste indruk geeft.

Persoonlijk vind ik AMOLED de mooiste scherm, daarom heb ik ook alleen nog maar Samsung Android toestellen gekocht, precies te zijn de S1 t/m S3 en tsja elk erg verschillend met hun AMOLED scherm. Maar goed zijn ook andere die AMOLED niet mooi vinden en het bij IPS-LCD houden. Daaruit wordt de keuze voornamelijk bepaald met Galaxy S3 vs HTC One X bij mensen die high-end toestel willen kopen.

De voordelen van AMOLED tegenover LCD en andersom staat eigenlijk in de tekst. AMOLED is algemeen zuiniger, heeft beste contrast (vanwege zwart = zwart) en de kleuren spatten van je scherm en LCD heeft betere wit, kleuren komen vaak wat natuurgetrouwer uit en is algemeen beter in zonlicht te gebruiken doordat de backlight veel meer licht kunnen uitstralen dan OLED.

Maar goed zoals ik zei je kan beste zelf kijken wat jij persoonlijk het mooiste vind, kwestie van smaak en geen enkele persoon kan daardoor zeggen welke scherm beter is.

[Vetsmelter]

Ok mooi een overzicht te hebben maar...
Ben ik nu de enige die gewoon wil kiezen welk scherm ik op mijn smartphone aka zakcomputer zet?
Mag ik even een gewone LCD , Resistief van enige resolutie?

[Vizzie]

Ja dat ben je, of in elk geval een van de weinigen.

Telefoons zijn gewoon veel te klein en de hardware is veel te veel onderling op elkaar afgestemd om modulair te kunnen werken zoals jij voorstel. De trend is juist dat zelfs accu's niet meer verwisseld kunnen worden, niet dat meer onderdelen verwisselbaar zijn.

Ik hoef absoluut geen veel grotere telefoon zodat ik makkelijk het zelf een scherm kan kiezen en verwisselen.

[Mr_Big]

Ik zou er wel blij mee zijn, in ieder geval.
Moeten ze dat ook gelijk mogelijk maken voor laptops, want die worden meestal geleverd met en bagger tn-scherm met lage resolutie. Alleen bij de allerduursten heb je soms een goed scherm, of in ieder geval de keuze daarvoor...

[_sTIMpie_]

het is mooi hoor al die mooie schermen, maar zoals in het artikel ook genoemd werd zullen die grotere resoluties niet gunstig zijn voor het accu verbruik. Dit is in mijn ogen toch echt een heikel punt bij hedendaagse smartphones. laat ze voorlopig eens meer aandacht besteden aan het vergroten of verbeteren van de accu capaciteiten i.p.v. steeds sneller en scherper... ik zou het erg op prijs stellen dat ik gewoon 2 of 3 dagen met de telefoon kan doen zonder deze te hoeven opladen.

[TheGhostInc]

laat ze voorlopig eens meer aandacht besteden aan het vergroten of verbeteren van de accu capaciteiten i.p.v. steeds sneller en scherper
Het is niet zo dat er 3 mensen een telefoon in elkaar knutselen, dat zijn tientallen grote bedrijven met (in de volledige keten) honderduizenden mensen.

Het is dus veel te simplistisch om te zeggen: "Laat die mannen van de display-afdeling maar even een batterij gaan verbeteren".

Daarnaast gaat batterij techniek met stappen vooruit, dus voor een grote verandering is een doorbraak nodig in techniek en daarna duurt het even (lees: tot wel 10 jaar) voordat het in productie is.

[Verwijderd]

Als ik ga slapen laad ik de telefoon op. Met dat systeem heb ik nooit last van lege telefoons.

[Blitzdoctor]

En dan gaat midden in de nacht je scherm aan omdat ie helemaal opgeladen is, en als je pech hebt staat je geluid ook nog aan. Mijn Galaxy Gio licht op als ie opgeladen is iig, dus die laad ik niet meer 's nachts op.

Die accuduur moet echt omhoog. Mijn Gio (budget ding dus), met wifi aan, trekt net 2 dagen als ik er niks mee doe. Veel te weinig imo.

Tip: op je werk opladen, scheelt stroomkosten

[zakkenjongen]

Geweldige, briljante tip: leg de telefoon op het scherm neer.

[Pyramiden]

Ik leef in een wereld waarin je de telefoon ook met het scherm naar beneden neer kan leggen.

Hey! dan heb je helemaal geen last van het oplichtende scherm! Wat een goed idee!

(en ja ik weet dat het scherm dan kan bekrassen, als je telefoon geen rand of dieper liggend scherm heeft zoals mijn n8 leg er dan maar een magazine onder ofzo...)

[T-CM11]

En dan gaat midden in de nacht je scherm aan omdat ie helemaal opgeladen is, en als je pech hebt staat je geluid ook nog aan. Mijn Galaxy Gio licht op als ie opgeladen is iig, dus die laad ik niet meer 's nachts op.

Waarom slaap je eigenlijk met je telefoon naast je hoofd? Leg 'em ergens anders dan?

[MossMan]

Voor mij geldt hetzelfde - de telefoon is mijn wekker, en mijn nachtkastje... tja, "traditioneel" ligt dat naast je hoofd!

Toen ik mijn Galaxy S kreeg was het *ontzettend* storend, want dan piepte hij ook nog als hij klaar was met opladen (meestal net iets na 02:00 - ongeveer het minst leuk moment om van je slaap gestoord te worden). Gelukkig kwam er toevallig een firmware update na een paar weken (naar Android 2.3) en heeft Samsung dat piepje gewist.

Ik heb daarom ook nooit begrepen waarom Android per se iets moet doen als de accu klaar is met opladen. Ik begrijp dat het "beter" is om de lader daarna los van toestel en lichtnet te koppelen, maar ik verwacht dat de meeste gebruikers, net zoals ik en Blitzdoctor, de toestel 's nachts op de lader gooien. Het ligt voor de hand dat dat eigenlijk het makkelijkst is - er is één periode van de dag dat de toestel èn niet bewogen wordt èn niet gebruikt wordt; en dat is als je slaapt. Verder is de kans groot dat mocht je hem opladen terwijl je TV zit te kijken oid. het toch niet opvalt wanneer de toestel in een hoekje even oplicht omdat hij klaar is met laden. Geef aub. een optie om dat signaal dan uit te zetten!

(rant over)

[HerrPino]

Voor mij geldt hetzelfde - de telefoon is mijn wekker, en mijn nachtkastje... tja, "traditioneel" ligt dat naast je hoofd!

Deed ik vroeger ook totdat ik merkte dat het niet zo'n goed idee was. Het is nog niet eens zozeer de continue straling naast je hoofd maar het feit dat je er een soort van op gaat slapen. Veel mensen blijven nog steeds alert voor bijvoorbeeld het moment dat er een SMS-je binnenkomt. Hierdoor verstoorde het mijn nachtrust en dus kocht ik voor 5 euro bij de HEMA een wekker ... die het ook nog eens een stuk handiger is als wekker :-)

[MossMan]

Gelukkig ligt 'ie zo'n 50cm van mijn bed verwijderd en heb ik geen vrienden die gestoord genoeg zijn om SMSjes midden in de nacht te sturen!

Nee, momenteel heb ik geen last van... héél af en toe heb ik 's ochtends een vage herinnering van me slaperig afragen waarom er licht in de kamer was - om twee seconden later weer diep in snurkland te zijn gevallen. Het valt dus mee.

[Pure_evil]

Jammer maar als je zoals ik een 24/7 permanentie hebt valt dat dus dik tegen om je foon ergens ver weg te leggen.
Gelukkig heb ik toch nog 2 op 3 weken geen permanentie maar zelfs dan durft het gebeuren dat je collega's bellen om toch net even dat ene te vragen dat jij weet en zij niet. Ik heb ook graag dat ik 's nachts dan toch vlug ff naar hen mag bellen etc
Maw, je hebt dus toch steeds 24/7 2 telefoons bij (ik hou werk en prive liefst gescheiden). Heb toch al die van het werk bij dus waarom mijn smartphone niet als wekker gebruiken die overigens toch beter is dan enige wekker dan ook qua functies.
Vanuit mijn standpunt begrijp ik dus wel dat het niet wenselijk is als je foon 's nachts begint te piepen of licht te maken omdat de batterij vol is, ik ben er namelijk op getraind om bij dergelijke dingen wakker te worden.

Ontopic: mooi overzicht, is leuk als je niet ZO enorm bezig bent met smartphone nieuws op te volgen.

[Gideon_92]

Of je legt je wekker aan de andere kant van de kamer. Zo ben je ook echt wakker als je je wekker uit zet.

[w4v3g0d]

dan ben ik weer zo'n iemand die z'n wekker eerst vermorzeld en daarna weer onder het wol springt

kijk als er een nieuwe videokaart ergens op mijn te wachten ligt dan ben ik als eerste uit bed, zolang er niks belangrijks/interressants te doen is dan kom ik niet m'n bed uit *KUCH* school *KUCH*

[thefal]

Ik heb daarom ook nooit begrepen waarom Android Samsung per se iets moet doen als de accu klaar is met opladen.

Zowel met Sony Ericssons, HTCs en een LG nooit last van gehad. Dit lijkt me dan inderdaad iets wat Samsung heeft toegevoegd.

[MossMan]

(ook @ Madame Jeanette)

Ik dacht altijd dat het gewoon een consequentie was van het veranderen van laad-status/accu-meter op de notificatie strookje...

Voor alle andere notificaties ("updates available", enz.) licht het scherm ook even op.

[Verwijderd]

Dit is toch echt een Touchwiz toevoeging!

[sharkzor]

geen last van met iphone. genoeg wekker radio's te krijgen met doc-connector.
in de nieuwe ios6 zit zelfs een functie dat je ook tussen gekozen tijdstippen(snachts dus) niet lastig gevallen word met nacht-sms-ers.

[MossMan]

Ter info; er is ook tenminste één Android app (vergeet nu de naam) die allerlei dingen in kan stellen aan de hand van tijdstip, dag van de week en zelfs locatie.

(Ikzelf wilde Trillian aanzetten als ik op werk arriveerde en weer uitzetten als ik naar bed ging, maar uiteindelijk opgegeven omdat Trillian altijd een om user-profile vraagt bij opstarten.)

[thegve]

Die app heet locale.

[laadmin]

Doe mij maar Llama of Tasker

[thegve]

Thanx! Mijn eerste 'echte' smartphone is in bestelling, en apps als locale waren een van de redenen om hem aan te schaffen, maar de tools die jij noemt lijken ook erg handig.

[MossMan]

Llama was waar ik aan dacht...

[Pyramiden]

Een optie die al eeuwen lang, standaart in symbian zit. Maar hoezéé! Apple heeft opnieuw het wiel uitgevonden!

[RoelJuun]

Waar lees je in het bericht dat Apple de functie heeft uitgevonden? Lezen wat je lezen wilt zeker.

[GalaxyNote]

Ik zet me android gewoon in vliegtuigmodus en ik heb geen straling. Opladen zou ik ook niet doen er komt enorm veel electrosmog bij vrij, naast idd het vervelende van samsung dat je phone oplicht en gewoon weer leegloopt na dat die klaar met laden was. Overdag zit me phone bijna meer aan het stroom dan er af. Dat gaat ook prima bijna altijd een stopcontact in de buurt of autolader.

[jeffhuys]

electrosmog

Wasda?

[Verwijderd]

Ja, en toch kan je het verhelpen, kijk ff bij je instellingen.

[HolleBolleTeun]

De mijne niet.

[arjankoole]

De mijne niet.

de mijne ook niet, inderdaad. Hij is wel een tikje luidruchtig als ie leeg aan het raken is, maar dat waren de klassieke nokia's ook al.

[Neko Koneko]

Die van mij ook niet, maar sommige mensen denken dat Samsung de enige leverancier van Android is en gaan er dus van uit dat wat hun toestel doet standaard is voor Android. Het komt niet in ze op dat Samsung er zelf ook nog een lompe software laag overheen gooit.

[Junia]

Zeer goed artikel. Ik had er nog nooit bij stilgestaan, echter klopt het dat je wordt overladen met termen waarbij je door de bomen het bos niet meer ziet.

Zoals eerder is aangegeven is dit stuk zeer verhelderend, hetgeen wat nog enigszins ontbreekt is "wat kunnen we nog gaan verwachten" maar al met al zeer netjes.

[SooK]

Bij marketingnamen nog Unbreakable Display toevoegen? Vermoedelijk dat de Galaxy Note 2 zo'n scherm krijgt.

Met AMOLED heb je uiteindelijk geen glas-based cover meer nodig, maar plastic. Dus zou je buigbare schermen of zelfs inklapbare schermen kunnen maken. Eerste wat we gaan zie is een Galaxy Note 2 zonder bezels (links/rechts), omdat het display met een curve doorloopt in de casing. Uiteindelijk zou het scherm zelfs opvouwbaar/inklapbaar moeten worden, wat dan wel weer retro is: krijg je weer van die klapbare telefoontjes...

[Carbon]

Met AMOLED heb je uiteindelijk geen glas-based cover meer nodig, maar plastic.

Het grote voordeel van chemisch gehard glas is juist de krasbestendigheid, terug naar plastic betekent dus terug naar de tijd van bekraste schermen.

[Vizzie]

Is de onbreekbaarheid dan echt een eigenschap van het scherm of van het materiaal van de behuizing/laagje over het scherm? M.a.w. kunnen alleen zulke schermen onbreekbaar worden gemaakt omdat het met een bepaalde tech werkt of zou een ander merk met zijn eigen schermtech ook een onbreekbaar scherm kunnen maken?