Inleiding
HTC werkt al vrij lang aan tablets. De basis voor de HTC Flyer werd zelfs al gelegd voordat Apple zijn eerste iPad presenteerde en tablets ' the next best thing' werden.
De Taiwanese fabrikant wilde zich echter van de vele andere fabrikanten op de markt kunnen onderscheiden, en wachtte dus met de release - en hoe je het ook wendt of keert, de Flyer onderscheidt zich op twee belangrijke punten van de concurrentie.
Ten eerste is daar de pen, de basis voor Scribe. Met de pen zijn functies mogelijk die op geen enkele andere tablet te vinden zijn. Ten tweede draait de Flyer op Gingerbread - een smartphoneversie van Android. Veel concurrenten - op de makers van goedkope meuk na - gebruiken Android Honeycomb, dat voor het gebruik van tablets is geoptimaliseerd.
Tweakers.net zocht voor deze review uit of het wel zin heeft om een tablet met Android Gingerbread aan te schaffen, en speelde natuurlijk uitgebreid met de meegeleverde pen.
Prijzen en specs
Specificaties
Merk en Type |
Merk |
HTC |
Type |
Flyer
|
Eerste prijsvermelding |
zaterdag 23 april 2011 |
Technische Specificaties |
Cpu-type |
Qualcomm MSM8255 |
Snelheid |
1,5GHz |
Geheugengrootte |
1GB |
Videointerface |
Schermdiagonaal |
7" |
Schermresolutie |
1024x600 |
Touchscreentechniek |
capacitief |
Video-uitgang |
hdmi |
Opslag |
Opslagcapaciteit |
16GB / 32GB
|
Interfaces |
Wlan |
802.11b, 802.11g, 802.11n
|
Fysieke specificaties |
Hoogte |
12,9mm |
Breedte |
195mm |
Diepte |
125mm |
Overige specificaties |
Besturingssysteem |
Google Android 2.3 |
Accucapaciteit
|
14Wh |
Bijzonderheden |
HTC Scribe, Magic Pen
|
De kansen van HTC
Nokia is de enige van de grote telefoonfabrikanten die nog geen tablet heeft aangekondigd of uitgebracht. Samsung, LG, Sony, Acer, Asus, Motorola en nu dus ook HTC hebben tablets op basis van Googles mobiele besturingssysteem uitgebracht. BlackBerry-maker RIM en natuurlijk Apple kwamen al eerder met eigen tablets, uiteraard niet met Android.
Het aanbod van Android-tablets bestaat inmiddels uit honderden bekende en minder bekende tablets. Zo troffen we op diverse beurzen totaal onbekende Chinese fabrikanten aan met tablets die op papier prima specificaties hadden, maar in de praktijk een andere schermgrootte of een andere Android-versie bleken te hebben. Je kan er bijna op wachten tot zulke tablets worden weggegeven voor een volle spaarkaart bij het tankstation.
De populariteit van de Android-tablets mag dan voorspelbaar zijn geweest, het is ook de reden dat HTC wilde wachten tot het iets aan het aanbod kon toevoegen. Alle fabrikanten stappen immers in de tabletmarkt met het idee dat er winst uit te halen is, maar vooralsnog is dat hoogst onzeker. Natuurlijk, de iPad is voor Apple een heuse geldboom, maar of de overige tablets geld in het laatje zullen brengen is nog onzeker. De prijzen van tablets zijn hoog, de verkopen lopen niet in de miljoenen en de markt is inmiddels behoorlijk overvoerd.
Het kan eigenlijk niet anders of veel fabrikanten zullen snel weer afhaken. HTC heeft echter een lange adem: de verkopen van smartphones groeien en de winst neemt snel toe. Bovendien heeft het bedrijf goede relaties met onderdelenleveranciers en heeft het de kanalen om zijn tablets aan de man te brengen. Dat maakt HTC tot een fabrikant om in de gaten te houden.
/i/1294670997.jpeg?f=imagenormal)
Hardware en scherm
Singlecore
De HTC Flyer heeft verrassend genoeg een processor met slechts één core. Dat is de aloude MSM8255 van Qualcomm, een chip die we eerder tegenkwamen in HTC's smartphones Desire HD, Desire S en Incredible S. Daarnaast zit hij in veel telefoons van andere merken, zoals Sony Ericssons Xperia Arc en Play, en veel wat goedkopere toestellen.
Veel tablets beschikken al over dualcores; in de meeste gevallen is dat een Tegra 2 van Nvidia. HTC heeft echter voor de gemakkelijke weg gekozen: in plaats van te wachten op een port van Android Honeycomb voor Qualcomm-dualcores, is de Flyer uitgerust met een oudere chip en een oudere Android-versie.
Om de prestaties toch wat op te schroeven, is de MSM8255 overgeklokt naar 1,5GHz. Dat is behoorlijk hoger dan de 1GHz van smartphones met deze cpu. Het grootste verschil tussen de MSM8255 en de QSD8250 uit de Desire en Windows Phone 7-toestellen, is de toevoeging van de Adreno 205-gpu. Deze gpu is veel krachtiger dan zijn voorganger, de Adreno 200, en maakt vloeiend weergegeven, geavanceerde 3d-games mogelijk.
Scherm
Het scherm is een van de belangrijkste onderdelen van een tablet. In het geval van de Flyer is het een 7"-scherm met een resolutie van 1024x600 pixels. Het scherm is een klassieke lcd - snufjes als Super LCD en Super Amoled zijn nog niet in tablets toegepast.
De lcd is van prima kwaliteit. Het scherm heeft redelijk tot goede kijkhoeken, maar het wit is niet zo wit als we graag zien en het zwart is wat flets. Daaruit kunnen we afleiden dat het om een ips-paneel gaat, al doet HTC daar vooralsnog geen mededelingen over.
Op het scherm zijn onder een bepaalde hoek puntjes te zien, vermoedelijk de aanhechtingspunten van de capacitieve laag voor het touchscreen. Dat heeft te maken met de technologie voor de Scribe-pen, waar we later in deze review op terugkomen.
Design en uiterlijk
Design
Het is verleidelijk om tablets te zien als grote smartphones, zeker omdat ze door dezelfde fabrikanten worden gemaakt en door dezelfde designers lijken te zijn ontworpen. Ook mogen reviewers tablets graag vergelijken met de iPad.
Nu heeft de Flyer weliswaar een groot touchscreen met daaromheen een zwarte rand, maar daar houdt de vergelijking met andere tablets op. Ook de vergelijking met smartphones gaat mank: de designfilosofie van de Flyer is duidelijk anders dan die van bijvoorbeeld de Sensation of de Incredible S.
Het HTC-logo staat aan een van de korte zijdes boven het scherm. Dat betekent dat HTC de Flyer primair als portrait-tablet ziet, waar veel andere tabletmakers zich op landscape-gebruik richten. Dat blijkt ook bij het booten: het bootscherm is een portrait-afbeelding.
De Flyer heeft een aluminium unibody-behuizing, die eigenlijk alleen vergelijkbaar is met die van de vorig jaar verschenen Legend. Het aluminium wordt aan de achterkant alleen onderbroken door enkele kunststof vlakken onder- en bovenin, voor de antennes. Bovenaan de achterkant zit een grote cameramodule, terwijl aan de rechterkant twee speakertjes te vinden zijn. De micro-usb-poort bevindt zich aan de onderkant, de 3,5mm-uitgang voor een koptelefoon zit aan de bovenkant.
Hoewel het aluminium een stevige indruk maakt en een chique uitstraling heeft, geldt dat niet voor het kunststof. Het bovenste plastic paneel van ons testexemplaar sloot niet goed aan en de kleur - gebroken wit - ziet er ook niet erg duur uit.
:fill(white)/i/1307708156.jpeg?f=thumb)
Uiterlijk
Tablet |
Flyer
|
Galaxy Tab
| Playbook
| Optimus Pad
| Transformer | iPad 2 |
Scherm |
7" |
7" |
7" |
8,9" |
10,1" |
9,7" |
Lengte |
195
|
190 |
194 |
243 |
271 |
241 |
Breedte |
122
|
120 |
130 |
189 |
171 |
185 |
Dikte |
11,9
|
12 |
10 |
13,4 |
13,0 |
8,8 |
Gewicht |
420g
|
380g |
425g |
630g |
680g |
601g |
De 7"-tablets zijn uiteraard aanmerkelijk kleiner en lichter dan de 10"-varianten. De eerste samsung Galaxy Tab is vrijwel even groot als de Flyer, maar iets lichter, de BlackBerry PlayBook is iets dunner en breder.
Ten opzichte van de 10"-concurrenten moet de Flyer het vooral hebben van zijn gewicht. De Flyer is 180 gram lichter dan de iPad 2, maar toch merk je daar in de dagelijkse praktijk weinig van. De Flyer voelt zwaarder dan hij is, omdat hij kleiner en dikker is. De collega's die we naar het gewicht lieten gokken, dachten dat de HTC-tablet tussen 600 en 700 gram zou wegen.
De Flyer ligt redelijk goed in de hand, maar door zijn dikte voelt hij iets minder prettig aan dan bijvoorbeeld de BlackBerry PlayBook. Wel prettig is de goede bediening in de portrait-stand. De tablet komt dan over als een grote smartphone, wat smartphoneliefhebbers wel zal aanspreken.

Software
Sense in het groot
Een van de herkenbaarste elementen van HTC's Android-skin Sense is de klok/weer-widget met de grote 'flip clock'. Toen deze klok werd ontworpen, maakte HTC telefoons met een beeldscherm van 2,8".
De Flyer heeft een schermdiagonaal van 7", maar de flip clock en alle andere HTC-klokken hebben nog dezelfde proporties - en zijn dus behoorlijk groot. Het is een van de zaken waaraan je ziet dat Android Gingerbread en Sense niet met tablets in het achterhoofd zijn ontworpen.
Daar komt bij dat voor tablets geoptimaliseerde applicaties niet op de Flyer draaien: zulke apps vereisen Honeycomb om op een tablet te werken. Gelukkig heeft HTC al beloofd dat er een update naar Honeycomb komt, maar deze review kwam daarvoor te vroeg.
/i/1307438884.png?f=imagenormal)
Sense in landscape
Android Gingerbread heeft geen api voor splitscreen-apps. Toch is het HTC gelukt om diverse applicaties, zoals FriendStream en Mail, in secties op te delen als ze in de landscape-modus draaien. Ook de landscape-versies van de homescreens zijn iets aangepast.
/i/1307438907.png?f=thumb)
Nadeel van deze opgedeelde schermen is dat de besturing er niet makkelijker op wordt. De tabbladen, bijvoorbeeld, die standaard onderin staan, worden in Mail nog steeds weergegeven, maar beslaan dan een veel kleiner deel van het scherm.
Wel handig is het notificatiemenu, dat in de landscape-modus een lange lijst recent gebruikte apps en een lijst met instellingen biedt. Dat is ook meteen de snelste manier om de tablet te bedienen. In de portrait-stand wordt alleen de lijst met recente apps weergegeven, met een apart tabblad voor de instellingen. Dat is hetzelfde als op hedendaagse telefoons.
Een van de handigste toevoegingen van de laatste Sense-versies is het lockscreen, dat beter en handiger werkt dan alle andere lockscreens die we kennen uit de smartphone- en tabletwereld. Het lockscreen geeft de mogelijkheid direct een app te openen door het bijbehorende icon naar de 'activation ring' te slepen. Als je snel even mail wil checken of iets op wil zoeken, is dit een erg rappe manier om je tablet wakker te maken.
/i/1307438913.png?f=imagenormal)
Applicaties
De browser op de Flyer heeft enkele wijzigingen ondergaan ten opzichte van de smartphoneversie. Zo is het beheer van openstaande tabbladen aangepakt: die kunnen worden weergegeven door op de meest rechtse knop in de bedieningsbalk te drukken. De browser identificeert zich bovendien bij websites als een desktopbrowser.
Toch is ook veel hetzelfde gebleven, zoals de menu-opties en de wijze waarop de instelingen worden beheerd. De browser werkt snel en soepel en is goed bruikbaar, al is hij niet zo goed als de browser in Android Honeycomb.
Ook is er een 'Kid Mode' toegevoegd, een applicatie die aan de dienst Ziggles is gekoppeld. Daarmee kunnen gebruikers hun tablet deels voor kinderen afsluiten.
Sense bevat verder alle apps die op de smartphones van HTC staan, zoals FriendStream en Polaris Office. Het navigatieprogramma Locations ontbreekt, maar Google Maps Navigatie is weer wel aanwezig. Ook is Press Reader toegevoegd, een lezer voor onder meer kranten. Daarnaast is een door HTC gemaakte fork van pdf-lezer Foxit ingebouwd.
/i/1307444801.png?f=thumb)
Tekstinvoer
Een van de voordelen van het 7"-schermformaat is dat alle letters op een onscreen-toetsenbord nog met de duimen kunnen worden bediend, zowel in portrait als in landscape. Met tien vingers tikken is niet goed mogelijk; als de tablet ligt, is het gebruik van ten hoogste vier vingers nog comfortabel.
Het toetsenbord is in feite een vergrote versie van het toetsenbord op smartphones. Het werkt prima, al missen we hier multitouch nog meer dan bij smartphones, omdat je hier daadwerkelijk met twee handen kan typen. Voor het invoeren van lange mails is de Flyer daarom niet echt geschikt, maar een Facebook-update of een url invoeren is geen probleem - al gaat dat op de Flyer niet sneller dan op een smartphone.
Scribe
Hardware
HTC gebruikt voor de Flyer een scherm en de bijbehorende pen van het bedrijf N-Trig, dat zijn diensten aanbiedt onder de naam DuoSense. Dit Israelische bedrijf timmert al een tijdje met deze technologie aan de weg, maar heeft in HTC zijn eerste grote klant op de tabletmarkt.
De input van pen en vingers wordt door een en dezelfde digitizer geregistreerd, zodat er geen extra laag op het capacitieve touchscreen nodig is.
De digitizer reageert alleen op vingers en de meegeleverde pen. Andere pennen werken niet op het scherm. De pen wordt apart van de vingers geregistreerd; zo kun je geen knoppen indrukken met de pen, omdat de interface alleen met de vinger bediend kan worden. Wel is het pennetje drukgevoelig: hoe harder je drukt, hoe dikker het lijntje.
De Scribe-pen is gemaakt van metaal en draagt een HTC-logo. Er zijn twee knoppen: de bovenste is bedoeld om te gummen, terwijl met de onderste tekst gemarkeerd kan worden.
In de behuizing van de Flyer is geen opbergruimte voor de pen. Hij kan wel in de meegeleverde hoes gestoken worden, maar wie de hoes niet gebruikt, moet zorgen dat hij de pen niet kwijtraakt.
Software
Scribe is op diverse manieren in het systeem geïntegreerd. Zo zijn er Scribbles/Krabbels en Notes, en kan het systeem gebruikt worden in HTC's leesprogramma. Helaas zijn er geen programma's van externe ontwikkelaars beschikbaar en dat zal nog even zo blijven. HTC zal wel een sdk publiceren, maar het zal van de populariteit van de Flyer afhangen of er apps van derden verschijnen.
/i/1307453038.png?f=thumb)
Scribbles - of Krabbels - zijn screenshots waar de gebruiker overheen kan tekenen. Dat werkt heel eenvoudig: de gebruiker tikt met de pen op het scherm, waarna een screenshot wordt gemaakt die direct kan worden bewerkt. Hoewel dat op het eerste gezicht vooral geschikt lijkt om snorretjes op foto's te tekenen, zijn er wel degelijk nuttige toepassingen. Zo zou een contract op de Flyer getekend en teruggestuurd kunnen worden.
/i/1307453040.png?f=thumb)
De nuttigste applicaties is Notes. Dat is diep in het systeem geïntegreerd en biedt integratie met notitiedienst Evernote, zodat notities met je account gesynchroniseerd kunnen worden.
Notes biedt de mogelijkheid om geluid op te nemen, waarbij aantekeningen aan een bepaald tijdstip in de opname kunnen worden gekoppeld. Dat kan praktisch zijn voor vergaderingen, maar werkt alleen op korte afstanden: wie meer dan een paar meter van de Flyer af zit, is slecht verstaanbaar. Toen we het systeem in een overigens geluiddichte ruimte uitprobeerden, bleek de grens op ongeveer drie meter te liggen.
/i/1307438919.png?f=thumb)
Besturing
Zaken als de kleur en de dikte van de getekende lijnen kunnen worden ingesteld met een aanraakgevoelige knop onderin het scherm, die alleen met de pen kan worden geopend. Het menu komt als een halve cirkel uit de hoek.
Dit menu lijkt simpel, maar is verrassend ingewikkeld. Het is onduidelijk hoe je iets ongedaan maakt of een menu hoger komt, waardoor je het pen-menu echt moet leren gebruiken. De meeste mensen zullen het menu echter niet heel vaak gebruiken, dus dat hoeft geen grote problemen op te leveren.
De pen is hoe dan ook een goede en interessante toevoeging aan de tablet, die met name voor zakelijke gebruikers een grote meerwaarde kan hebben. Voor de doorsnee consument zal de meerwaarde echter veelal beperkt blijven.
Benchmarks
We zetten de Flyer in deze benchmarks niet alleen tegenover andere Android-tablets, die allemaal op Android 3.0 of hoger draaien, maar ook tegenover HTC's eigen Desire S. Deze smartphone heeft dezelfde processor en dezelfde Android-versie, waardoor het effect van de overklok goed zichtbaar zou moeten zijn.
Smartbench
Bij de productiviteitsscore van Smartbench is het meteen raak: de Flyer scoort anderhalf keer beter dan de Desire S, al blijven beide toestellen ver achter bij de dualcores. Die presteren in deze cpu-test grofweg twee tot drie keer zo goed als beide HTC's.
Als de gpu in de test wordt betrokken, blijkt de Flyer wel goed met de Tegra 2-tablets mee te kunnen komen. Dat komt vooral omdat de Geforce-gpu in de Tegra 2 niet bijster goed is, en de aanzienlijk krachtigere Adreno 205 kan hier dus laten zien wat hij waard is.
CaffeineMark
De indexscore van het Java-testprogramma CaffeineMark is het totaal van diverse deeltests. De standaardscore van 100 werd behaald met de Sun JDK 1.1-interpreter op een op 133MHz geklokte Pentium onder Windows 95. Java is de basis van Dalvik, de runtime van Android.
De Flyer wint deze test overtuigend. Dat komt vermoedelijk door de uitontwikkelde Android-versie en dito HTC-software.
GL Benchmark
Met GLBenchmark wordt gekeken hoe snel software met de OpenGL-api uit de voeten kan. De Flyer blijft hier duidelijk achter bij de concurrentie. Dat de Desire S hoger scoort, mag worden toegeschreven aan de lagere resolutie van de smartphone.
Op de Egypt-test, waarbij alleen OpenGL ES 2.0 centraal staat, gaat HTC er opnieuw met de gouden medaille vandoor. De Flyer lijkt veel beter te presteren dan de Tegra 2-tablets, maar we moeten wel in het achterhoofd houden dat de Honeycomb-tablets op 1280x800 draaien en dus 67 procent meer pixels moeten renderen.
Praktijktests en camera
Sinds juni 2009 onderwerpen we alle gereviewde telefoons en tablets aan dezelfde praktijktests, zodat we de snelheid van diverse acties in de dagelijkse praktijk kunnen vergelijken. We zetten wederom de resultaten van tablets en smartphones naast elkaar.
We bekijken het openen van de Tweakers.net-Frontpage in de browser, het starten van het toestel en het maken van een foto. Voor alle scores geldt: lager is beter.
De Flyer doet iets meer dan twee seconden over het laden van de frontpage. De meest voor de hand liggende verklaring is dat de browser van Android 3.0 sneller is en beter is toegerust op het laden van sites op het grote scherm van een tablet. Dat betekent niet dat de Flyer langzaam is - sterker nog, hij is heel rap. Het verschil van enkele tienden is in de praktijk nauwelijks merkbaar.
De Flyer scoort op de cameratest op snelheid prima. Alleen de lageresolutiecamera van de iPad 2 is sneller; de andere tablets blijven achter. De 5-megapixelcamera blijft in kwaliteit wel achter bij de HTC-smartphones, en is eigenlijk niet echt geschikt om foto's-om-te-bewaren mee te maken. Wie hoorntjes en een sikje op een foto van zijn baas wil tekenen, kan echter uitstekend met de Flyer uit de voeten.
De Flyer kan hibernaten en dat uit zich in een goede score. We zijn er niet in geslaagd om de Flyer tot een cold boot te bewegen; hoe lang dat duurt, moet dus in het midden blijven. Deze slaapstand werkt in elk geval uitstekend en dat is maar goed ook, want hibernation is beslist aan te raden: als de Flyer met wifi aan in standby wordt gezet, is de accu in vier dagen leeg.
Camera
Zoals gezegd is de camera van de Flyer niet van bijzonder hoge kwaliteit. De 5-megapixelsensor kan aardige plaatjes produceren, maar het haalt het niet bij de betere smartphonecamera's en zelfs niet bij HTC's eigen toestellen.
:fill(white)/i/1307710469.jpeg?f=thumb)
Galerij
Conclusie
HTC heeft ervoor gekozen om een tablet met Android 2.3 op de markt brengen, terwijl de concurrentie voor nieuwe tablets al gebruikmaakt van Honeycomb, de tabletversie van Android. Die 3.0-versie werkt ondanks al zijn bugs fijner op een tablet - en kan overweg met Android-tabletapps. Het is dus wachten tot ook de Flyer een update naar versie 3.0 krijgt, maar het is nog onduidelijk wanneer dat gaat gebeuren.
De HTC-tablet onderscheidt zich door zijn pennetje, dat goed functioneert - we hadden alleen graag gezien dat het ook in de tablet kon worden opgeborgen. Wie de tablet omwille van Scribe wil kopen, moet echter wel goed weten wat hij of zij ermee wil doen. Er zijn beslist nuttige toepassingen voor het pennetje, al zouden dat er best meer mogen zijn, maar voor de meeste mensen is het niet meer dan een gimmick waarmee je je vriendinnetje of baas een snor kan geven.
De eerste HTC-tablet was aantrekkelijker geweest als hij een stuk goedkoper was geweest. Hij is een stuk kleiner dan de 9"- en 10"-tablets van de concurrentie, maar kost grofweg evenveel. Daarmee is het momenteel vooral een mooie showcase voor de innovatiedrift van HTC, en daar blijft het helaas bij.
De sterke punten van de Flyer zijn het pennetje en de geringe omvang, in alle andere opzichten moet de tablet zijn concurrenten voor laten gaan. Uiteraard zal het interessant zijn om te zien hoe de tablet na een upgrade naar Honeycomb presteert. Als dan ook de prijs nog wordt verlaagd, zou de Flyer alsnog de aansprekende tablet kunnen worden die we van HTC hadden verwacht.
Eindoordeel