Inleiding
AMD introduceerde begint maart de 890GX-chipset als opvolger van de 790GX. De igp in de nieuwe chipset is een iets verbeterde versie van de gpu die in de 790GX-chipset is geïntegreerd. De grootste verandering is echter de nieuwe SB850-southbridge, die onder andere zes sata-600-poorten aan boord heeft.
Met de 890GX mikt AMD op het mainstream-segment, maar de chipset is vrij veelzijdig en kan op meer fronten meestrijden. Tweakers.net ontving drie moederborden met de nieuwe chipset, die zich allemaal op hun eigen manier proberen te onderscheiden. Van het trio testen we als eerste de M4A89TD PRO/USB3 van Asus, die we vergelijken met AMD's 790GX en met Intels H55-chipset.
/i/1268774614.jpeg?f=imagenormal "Asus M4A89GTD PRO/USB3")
890GX-chipset
De 890GX-chipset is bedoeld voor de AM3-socket en is geschikt voor de aankomende Thuban-processors: AMD's eerste hexacore-cpu's voor de consumentenmarkt. De chipset biedt ondersteuning voor ddr3-geheugen met een snelheid van 1333MHz, maar moederbordfabrikanten zullen ongetwijfeld ondersteuning voor sneller geheugen garanderen.
/i/1268683286.jpeg?f=imagenormal "AMD 890GX Blokdiagram")
Terwijl Intels mainstream-chipsets al enige tijd in een enkele package zijn ondergebracht, bestaat de 890GX-chipset uit een klassieke north- en southbridge-chip. De northbridge is de feitelijke 890GX-chip, die onder andere de HD 4290-igp huisvest. Deze igp is gebaseerd op de RV620-core en telt 40 op 700MHz geklokte streamprocessors. De belangrijkste verschillen met de igp van de 790GX zijn de DirectX 10.1-ondersteuning en de aanwezigheid van UVD2; de HD 3300 in de 790GX-chipset moet het met DirectX 10.0 en de eerste generatie van AMD's UVD doen. Al met al zullen de igp's waarschijnlijk niet of nauwelijks voor elkaar onderdoen. Uiteraard treffen we op 890GX-moederborden displayport-, vga-, dvi- of hdmi-uitgangen aan.
| Chipset | 890GX | 790GX | 785G |
| Socket |
AM3 |
AM3/AM2+ |
AM3/AM2+ |
| Procedé |
55nm |
55nm |
55nm |
| Pci-e 2.0 |
24 lanes |
22 lanes |
22 lanes |
| Igp | HD 4290 | HD 3300 | HD 4200 |
| DirectX |
DX10.1 |
DX10.0 |
DX10.1 |
| Clockspeed |
700MHz |
700MHz |
500MHz |
| Streamprocessors |
40 |
40 |
40 |
| Audio |
5.1 |
5.1 |
5.1 |
| Hardware videodecoder |
UVD 2 |
UVD |
UVD 2 |
| Southbridge | SB850 | SB750 | SB750 |
| USB 2.0 |
14 |
12 |
12 |
SATA
|
sata-600 |
sata-300 |
sata-300 |
Behalve de igp voorziet de northbridge in 22 pci-e-lanes, waarvan er zestien stuks voor een x16- of twee x8-slots gebruikt kunnen worden. De overige zes pci-e-lanes zijn bedoeld voor pci-e x1- of x4-slots.
De tweede chip, de SB850-southbridge, is de chip waar AMD de meeste tijd in stak. De southbridge herbergt zes sata-600-aansluitingen, die ook voor de snelste ssd's van dit moment over genoeg bandbreedte beschikken. De southbridge is verder uitgerust met twee extra usb 2.0-poorten, wat het totaal op 14 brengt, en twee extra pci-e lanes, voor een totaal van 24.
Om H55- en H57-chipsets met een usb 3.0-controller te laten communiceren, gebruikt Intel pci-e 1.0-lanes, zodat de maximale bandbreedte 250MBps bedraagt. AMD verdubbelde deze hoeveelheid bandbreedte door het gebruik van pci-e 2.0-lanes. Hoewel de southbridge geen ondersteuning voor de usb 3.0-standaard biedt, is voor een eventuele usb 3.0-controller zo toch 500MBps op de northbridge beschikbaar.
Of deze snelheden praktisch nut hebben, is nog maar de vraag: het zal nog wel even duren voordat er betaalbare usb 3.0-schijven zijn die sequentiële snelheden van boven de 250MBps halen.
/i/1268683699.jpeg?f=imagenormal "890GX USB 3.0 / Sata-600")
Specificaties
| Merk en Type |
| Merk |
Asus |
| Type |
M4A89GTD PRO/USB3 |
| Eerste prijsvermelding |
zaterdag 13 maart 2010 |
| Technische Specificaties |
| Socket |
AM3 |
| Moederbordchipset |
AMD 890GX |
| Form Factor |
atx |
| Geheugen Typen (moederbord) |
ddr3 |
| Interfaces |
| Card Interface (moederbord) |
pci-e 1x, 2x pci-e 16x, pci-e 4x, 2x pci |
| Link Interface |
ATI Crossfire |
| Hardeschijf bus (intern) |
pata-133, 6x sata-600 |
| Raid-modi |
0, 1, 5, 10 |
| Externe verbindingen |
| Verbinding |
Ethernet 1Gbps |
| Verbinding |
14x usb 2.0, 2x usb 3.0 |
| Video uit |
D-sub, dvi-i, hdmi
|
| Verbinding (overige) |
esata |
| Audio |
| Audio kanalen |
6 (5.1) |
| Audio uitgangen |
analoog (3,5mm), s/pdif (optisch)
|
| Fabrieksgarantie |
3 jaar carry in |
| Testsysteem |
| Processor |
Phenom II X2 550 |
|
Moederbord
|
Asus M4A89GTD PRO/USB3
|
| Geheugen |
2x 2GB Corsair Dominator 1866MHz |
| Harde schijven |
1x Samsung F1 500GB
OCZ Agility EX 60GB
|
| Besturingssysteem |
Windows 7 Ultimate 64bit |
| Voeding |
PC P&C Silencer 750W |
| Koeler |
Scythe Yasya |
Asus M4A89GTD PRO/USB3
De M4A89GTD PRO/USB3 is een atx-moederbord dat, zoals de naam al zegt, over usb 3.0-poorten beschikt. Het pcb is nagenoeg zwart, maar door de vele kopersporen overheerst de kleur bruin. In combinatie met de blauwe componenten ziet het bord er degelijk uit, maar erg flitsend is het niet.
/i/1268775107.jpeg?f=imagenormal "Asus M4A89GTD PRO/USB3")
Twee flinke heatsinks, waar een enkele heatpipe doorheen loopt, houden het powercircuit en de northbridge koel. De stroomvoorziening voor het geheugen telt twee fasen; het powercircuit van de cpu omvat acht fasen en daarmee zijn cpu's met een tdp van 140W geen enkel probleem. Opvallend is dat de achtpins voedingconnector voor de cpu erg hoog is, zodat de kabel eenvoudig aangesloten en weer losgekoppeld kan worden.
/i/1268774613.jpeg?f=imagenormal "Asus M4A89GTD PRO/USB3")
De vier geheugenslots kunnen maximaal 16GB geheugen bevatten en ondersteunen een topsnelheid van 2000MHz. Even verderop is de kleine heatsink te zien die de southbridge koel houdt. Asus koos er voor om twee pci-e x16- en twee pci-slots te plaatsen; daarnaast zijn er nog een pci-e x4- en een pci-e x1-slot aanwezig.
:fill(white)/i/1268774611.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1268774612.jpeg?f=thumb)
Er zijn vier regulier geplaatste sata-600-poorten op het moederbord, maar er zijn ook twee gekantelde exemplaren. Verder verraadt het moederbord de aanwezigheid van 128MB sideport-ddr3, waar de igp gebruik van kan maken. Bij het i/o-paneel zijn onder andere een dvi-, een hdmi- en een vga-poort te zien. De twee blauwe usb-poorten zijn usb 3.0-poorten, die door een NEC-chip aangestuurd worden.
/i/1268774616.jpeg?f=imagenormal "Asus M4A89GTD PRO/USB3")
Er zijn drie bijzondere knoppen op het moederbord terug te vinden. De MemOK-knop zorgt er voor dat het geheugen automatisch op stabiele instellingen wordt afgeregeld, zodat eventuele problemen kunnen worden verholpen. Met de Core Unlocker-schakelaar kunnen inactieve cores van de cpu ingeschakeld worden, terwijl de Turbo Key het systeem overklokt.
Benchmarks - 3d / cpu
We loodsten het Asus-moederbord door een aantal benchmarks, waarbij de prestaties van de chipset centraal staan. Een 790GX-moederbord van Gigabyte en een H55-moederbord van Biostar deden dienst als vergelijkingsmateriaal.
De 890GX-chipset maakt Hybrid CrossFire mogelijk met onder andere de HD 5450, maar ondanks vele pogingen, kregen wij het niet aan de praat. Verder stonden wij het de igp toe om 512MB extra geheugen te gebruiken, bovenop de 128MB aan dedicated ddr3-geheugen dat op het moederbord zit.
In 3DMark06 werden de Shader Model 2.0- en 3.0-scores gemeten. De cpu-score werd achterwege gelaten, omdat die de vergelijking tussen Intel en AMD-chipsets behoorlijk zou scheeftrekken.
De Core i5 661 is de cpu met de snelste igp die Intel in het veld kan brengen, en deze blijkt iets sneller dan AMD's snelste igp. Ten opzichte van de HD 3300 van de 790GX-chipset presteert de HD 4290 van de 890GX-chipset marginaal beter.
Met behulp van Cinebench werden de OpenGL-prestaties gebenchmarkt. Als de HD 3300 en de HD 4290 al verschillen, dan blijkt dat niet uit deze test; de beide AMD-igp's presteren wel een stuk beter dan de Core i5 661.
Cinebench werd ook gebruikt om de cpu aan het werk te zetten. De Core i5 661 is dan duidelijk een maatje te groot voor de Phenom II X2 550, maar belangrijker zijn de minieme verschillen tussen de 790GX- en 890GX-chipset. De 890GX moet het hier met een zeer krappe marge afleggen tegen zijn voorganger.
UVD2:
Behalve de mogelijkheid om enkele lichte spelletjes te spelen, heeft de igp ook de Unified Video Decoder aan boord, die hd-content hardware-matig kan versnellen. De igp beschikt over de tweede generatie UVD, terwijl de 790GX-chipset nog de oude versie aan boord heeft. De grootste toevoeging die UVD2 brengt is de mogelijkheid om picture-in-picture blu-ray content af te spelen. Om er zeker van te zijn dat de chip zijn beloftes waar maakt, bekeken we de film Casino Royal, die zonder haperen werd afgespeeld.
Game-benchmarks
In Far Cry 2 ontlopen de igp's elkaar niet veel. De Core i5 661 produceert lagere minima, maar de verschillen zijn niet substantieel te noemen.
Ook in Batman: Arkham Asylum zijn de igp's aan elkaar gewaagd. De Intel-igp zet een lagere minimum- en een hogere gemiddelde score neer dan de AMD's, maar de verschillen zijn weer niet wereldschokkend.
Benchmarks - sata / usb 3.0
De northbridge van de 890GX-chipset is nagenoeg hetzelfde als zijn voorganger van de 790GX. De southbridge werd echter op enkele punten aangepast. Verder beschikt het Asus-moederbord over een NEC-chip, die twee usb 3.0-poorten levert. Met behulp van een usb 3.0-hdd van Freecom namen we de proef op de som.
Sata-controller
De grootste verandering op de southbridge is zonder meer de sata-600-functionaliteit. Wij hebben niet eens een ssd die een sata-300-interface kan verzadigen, maar het is desondanks de moeite waard om naar de prestaties van de sata-controller te kijken. We doorliepen daarom enkele IOMeter-benchmarks met de snelste ssd die we konden vinden, een Agility EX met slc-geheugen.
Asus had ons echter al verteld dat de sata-controller niet optimaal werkte wanneer C1E en Cool'n'Quiet in het bios waren ingeschakeld. De energiebesparende functies zijn vrij nuttig, maar om toch een idee van de mogelijke prestaties te geven, draaiden we de benchmark op de M4A89GTD tweemaal, zowel met als zonder de betreffende twee features.
Met IOMeter werd een sequentiële schrijf- en leestest uitgevoerd, met bestanden van telkens 1MB groot. We zien dat de 890GX-chipset wat beter presteert dan de 790GX. Bij de schrijfacties is het P55-moederbord de gelijke van de 890GX-chipset, maar tijdens het lezen is de P55-chipset iets langzamer.
Wanneer C1E en Cool'n'Quiet uitgeschakeld worden, neemt de 890GX-chipset echter met gemak afstand van de concurrentie: de schrijf- en leessnelheden liggen respectievelijk 6 en 10 procent hoger. Hopelijk biedt een bios-update uitkomst, want het uitschakelen van C1E en Cool'n'Quiet zorgt voor een hoger idle-verbruik.
Wanneer IOMeter gebruikt wordt om random 4kB-blokken te lezen en te schrijven, zijn de 790GX- en 890GX-chipsets wederom aan elkaar gewaagd, hoewel de 890GX wat mindere schrijfprestaties neerzet. De P55-chipset zet daarentegen weer iets slechtere leesprestaties neer. Als C1E en Cool'n'Quiet worden uitgeschakeld, trekt de 890GX de leestest weer duidelijk naar zich toe.
De verschillen zijn echter niet erg groot, en het is dan ook moeilijk om een winnaar aan te wijzen. Elk van de geteste platformen is geschikt om rappe ssd's te gebruiken. Pas wanneer de snelste SandForce-ssd's ingezet worden, kunnen de verschillen mogelijk groot genoeg worden om een duidelijke winnaar aan te wijzen.
Usb 3.0
De usb 3.0-controller van NEC, die op zowat alle moederborden met usb 3.0-poorten te vinden is, testten we door een bestand van ongeveer 2,6GB van de interne Samsung F1 500GB-schijf te kopiëren naar de Freecom-schijf, die voorzien is van een usb 3.0-aansluiting.
Wanneer de Freecom-schijf aan de usb 3.0-poort wordt gehangen, weten beide moederborden gemiddeld 88,4MBps over te pompen. Waar bij usb 2.0 nog een verschil waarneembaar is dat aan de controller kan worden toegeschreven, moet worden vastgesteld dat usb 3.0 voorlopig geen bottleneck zal zijn. Ook de maximumsnelheid van 250MBps van Intels H55-platform is momenteel meer dan hoog genoeg.
In tegenovergestelde richting ligt de doorvoersnelheid nog ruim tien procent hoger en worden snelheden gehaald die bijna vier keer zo hoog liggen als bij usb 2.0-transfers. In deze test zijn de verschillen tussen de 890GX- en de P55-chipset iets groter, maar ze zijn nog altijd zo goed als verwaarloosbaar.
Energieverbruik
Intel steekt AMD al enige tijd naar de kroon met het lage energieverbruik van zijn Core i3- en i5-dualcores. Intel bakt zijn cpu's ondertussen met behulp van het 32nm-procedé, terwijl de igp's van deze fabrikant op 45nm vervaardigd worden. AMD zet daar cpu's tegenover die op 45nm geproduceerd worden, terwijl de ATI-igp's zelfs nog met 55nm-technologie worden gemaakt.
We keken eerst naar het idle-verbruik, waarbij alleen de desktop wordt weergegeven. Vervolgens gebruikten we Furmark en Prime95 om respectievelijk de igp en de cpu te belasten, en zo het maximale verbruik te achterhalen.
Asus' nieuwe 890GX-moederbord verbruikt al luierend rond de 11 procent minder dan zijn voorganger. Onder load is het verbruik ongeveer 9 procent lager dan dat van het 790GX-moederbord. Daarbij moet wel gezegd worden dat het 790GX-moederbord ddr2-geheugen aan boord heeft.
Het H55-moederbord verbruikt in de idle-modus nog minder dan de 790GX-borden, maar als dit bord gestresst wordt, is het de grootverbruiker. Dat is natuurlijk niet zo verwonderlijk: de Core i5 661 heeft grotere spierballen dan de Phenom II X2 550. Véél grotere spierballen.
Core Unlocker en Turbo Key
In oudere chipsets voorzag AMD in de Advanced Clock Calibration-functie, waarmee extra cores in de cpu geactiveerd kunnen worden. In de 890GX-chipset ontbreekt deze functie, maar Asus' Core Unlocker-schakelaar levert hetzelfde resultaat. De functie kan overigens ook via het bios opgeroepen worden.
Het systeem werd getest met een Phenom II X2 550, die standaard op 3,1GHz is geklokt. Deze cpu bevat vier cores, waarvan AMD er twee uitschakelde. Cpu-fabrikanten doen dit regelmatig: een quadcore met een of twee defecte cores kan zo alsnog als dual- of triplecore verkocht worden. Ook als alle cores goed functioneren, is het vaak voordeliger om bijvoorbeeld een quadcore in grote oplage te maken en dan met het uitschakelen van kernen dualcores te maken, dan om van een aantal verschillende cpu's kleine oplages te produceren.
AMD liet ACC in de 890GX achterwege omdat het inschakelen van extra cores voor een instabiel systeem kan zorgen, met name als een dualcore eigenlijk een quadcore met kleine defecten is. Omdat de moederbordfabrikanten de optie openhouden, ligt de verantwoordelijkheid echter bij hen, en niet langer bij AMD.
Als de Core Unlocker wordt aangezet, probeert het moederbord alle aanwezige cores in te schakelen en vervolgens te testen of het systeem nog stabiel is. Het systeem test alle cores afzonderlijk en de correct werkende cores worden uiteindelijk ingeschakeld. Jammer genoeg bleef onze X2 550 een dualcore: het systeem rebootte een aantal malen, maar toen we in Windows terechtkwamen, waren er nog steeds maar twee kernen actief.
Turbo Key
Een tweede interessante feature is de Turbo Key. Door deze schakelaar voor het opstarten over te halen, wordt de cpu automatisch overgeklokt. In ons geval betekende dat een overklok van 16 procent naar 3,6GHz. Deze winst is uiteraard niet gratis; met name het energieverbruik onder load steeg behoorlijk, van 118W naar 152W.
Asus levert ook nog software mee waarmee de gpu een boost zou krijgen en waarmee energie bespaard kan worden. Beide programma's, respectievelijk GPU Booster en EPU, konden echter geen potten breken. Het energieverbruik bleef gelijk en ook de gpu-scores in 3DMark06 veranderden niet.
/i/1268774615.jpeg?f=imagenormal "Asus M4A89GTD PRO/USB3")
Conclusie
Als we naar AMD's 890GX-chipset kijken, moeten we vaststellen dat die weinig potten weet te breken in vergelijking met zowel zijn voorganger als de concurrentie. Met name de igp stelt teleur, aangezien die even snel is als de vorige generatie, die toch al geruime tijd op de markt is. Sata-600-poorten zijn daarentegen een welkome toevoeging, met name met het oog op snelle ssd's. Ook de extra bandbreedte voor usb 3.0-controllers biedt ruimte voor de toekomst, hoewel het nog wel even zal duren voordat usb 3.0-schijven tegen de grens van 250MBps aanlopen.
Gezien AMD's assortiment losse videokaarten is het niet vreemd dat de igp niet krachtiger gemaakt werd. Voor huis-, tuin- en keukendoeleinden voldoet de igp namelijk prima, en een krachtiger versie zou in het vaarwater van onder andere de HD 5450 zijn gekomen. Ook het verbruik zou toenemen. Bovendien vond AMD het waarschijnlijk niet de moeite om de igp op 40nm te bakken: daarvoor zijn de Llano-cpu's te dichtbij, die met 480 in plaats van 40 streamprocessors de igp-markt wel eens op zijn kop zouden kunnen zetten.
De chipset mag dan enigszins teleurstellen, Asus levert met de M4A89GTD PRO/USB3 een uitstekend moederbord af. Het bord is met zijn sata-600- en usb 3.0-poorten zeer volledig en tot op zekere hoogte klaar voor de toekomst. Met twee pci-e x16-slots in x8/x8-modus kunnen er CrossFireX-opstellingen gebouwd worden, terwijl de igp genoeg in zijn mars heeft om ten minste een aangename desktopervaring te bieden. Verder nam Asus de moeite om zaken als de Core Unlocker en de Turbo Key in te bouwen, die een aardige snelheidswinst kunnen geven zonder voor instabiliteit te zorgen.
Het verbruik van het 890GX-moederbord ligt iets hoger dan bij het H55-moederbord, dat echter wel van het micro-atx-formaat is en ten opzichte van het Asus-moederbord enkele functies moet missen. Al met al is de M4A89GTD een veelzijdig moederbord, dat met een prijs van 120 euro ook redelijk betaalbaar is.
:fill(white)/i/1268774613.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1268774614.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1268774615.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1268774616.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1268775107.jpeg?f=thumb)
/i/1268774611.jpeg?f=imagegallery)
/i/1268774612.jpeg?f=imagegallery)
/i/1268774613.jpeg?f=imagegallery)
/i/1268774615.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1268775107.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/1268408022.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/u/23219/avatarish-60x60.jpg?f=community){kind=avatar}
:strip_exif()/u/26632/dosprompt2.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55093/UPpharoah.jpg?f=community){kind=small}
/u/347175/dura_ace_60.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/21734/IRbaboon.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/167062/1777paard.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/75087/fallout3avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
/u/301026/king_simba.png?f=community){kind=small}
/u/96903/cdwaveicon.png?f=community){kind=small}
/u/102334/avatar_mini.png?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/188690/TIMresize.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/100237/ikke.jpg?f=community){kind=small}
vond het eerst zelf veel op een gigabyte bordje lijken 
word een AMD deze keer denk ik 
.
:strip_exif()/u/331911/Portal.gif?f=community){kind=small}