Introductie
Moederborden voor de inmiddels zeer volwassen platforms van Intel en AMD laten steeds meer prestaties uit de cpu's persen, onder meer door meer spanning op de componenten toe te staan en stabieler te overklokken. De op die manier gegenereerde warmte dient uiteraard afgevoerd te worden, wat fabrikanten dwingt steeds betere cpu-koelers te ontwikkelen.
Daarnaast is menig systeem tegenwoordig in de huiskamer terug te vinden, wat naast een effectievere koeler tevens een stillere koeler wenselijk maakt: een straalmotor naast de tv is immers niet bijzonder prettig.
/i/1291979252.jpeg?f=imagenormal)
Tweakers.net nam zes koelers onder de loep die uitstekende koelprestaties zouden moeten combineren met een stille werking. Tegenover de Super Mega van Prolimatech zetten we de Aegir van Xigmatek, de Nero-S van Akasa, ThermalRights Archon, Noctua's NH-C14 en de Zalman CNPS9900 Max. Tevens voeren we de Prolimatech Megahalems en de Scythe Mugen 2 als vergelijkingsmateriaal op.
Xigmatek Aegir
Xigmatek levert met de Aegir een van de weinige high-end koelers met een direct-touch heatpipeconstructie af. De Aegir heeft twee 8mm-pipes centraal in het koelblok, die worden geflankeerd door twee 6mm-heatpipes. Bovenop de 8mm-heatpipes zijn nog eens twee 6mm-heatpipes aangebracht om de warmte zo effectief mogelijk af te voeren. De 8mm-heatpipes zijn dus als het ware aan drie kanten ingepakt door 6mm-heatpipes.
De koeltoren, bestaande uit achtenveertig aluminium vinnen, wordt aan een backplate bevestigd. Die geïsoleerde backplate wordt met vier schroeven en moeren aan het moederbord bevestigd, waarna twee 'bruggen' aan de schroeven worden vastgemaakt. Hieraan zitten weer twee schroeven, waaraan een balk die over de heatsink wordt gelegd bevestigd wordt. Met een steeksleuteltje worden de schroeven van die balk vastgedraaid om voor voldoende druk op de processor te zorgen.
Merk en Type |
Merk |
Xigmatek |
Type |
Aegir SD128264 |
Technische specificaties |
Socket |
775, 1156, 1366, AM2, AM2+, AM3 |
Aansluiting processorkoeling |
4 |
Heatsink |
Nikkel + koper |
Heatpipes |
4x 6mm, 2x 8mm |
Koelribben |
48x aluminium |
Doorsnede |
120mm |
Heatpipes |
6 |
Rotatiesnelheid (min) |
1000rpm |
Rotatiesnelheid (max) |
2200rpm |
Geluidssterkte |
30,1dB |
Akasa Nero-S
De Nero-S is de tweede koeler in de test die is voorzien van direct-touch heatpipes en aluminium koelribben. Anders dan de Aegir heeft de Nero-S echter geen twee maar vier 8mm-heatpipes, maar ontbeert dan weer de 6mm-pipes. De koeltoren bestaat uit 48 gegolfde aluminium koelribben en weegt 596 gram. De ventilator draait op maximaal 1600 toeren per minuut.
Het geheel wordt middels een backplate en vier schroeven met veren aan het moederbord bevestigd. De brackets daarvoor dienen daarvoor eerst aan de heatsink geschroefd te worden.
Merk en Type |
Merk |
Akasa |
Type |
AK-CCX-4001HP neroS |
Technische specificaties |
Socket |
775, 1156, 1366, AM2, AM2+, AM3 |
Aansluiting processorkoeling |
4 |
Doorsnede |
120mm |
Heatpipes |
4 |
Rotatiesnelheid (min) |
600rpm |
Rotatiesnelheid (max) |
1600rpm |
Geluidssterkte |
25,9dB |
Noctua NH-C14
De NH-C14 is geschikt voor alle gebruikelijke sockets van AMD en Intel, inclusief het aankomende Sandy Bridge 1155-platform, dat met zijn Socket H2 compatibel is met koelers voor de huidige H- of LGA1156-sockets.
De Noctua-koeler wijkt zozeer af van de overige geteste exemplaren dat een directe vergelijking lastig te maken is. De koeltoren staat niet haaks op het moederbord; de aluminium koelribben zijn met zes u-vormige heatpipes als het ware boven de cpu opgehangen.
De koeler is voorzien van twee ventilators, die in een push-pullconfiguratie gebruikt kunnen worden: er kan een 140mm-ventilator tussen heatsink en koelribben worden geplaatst en een tweede 140mm-exemplaar kan aan de bovenkant worden bevestigd.
De koeler is met één of beide ventilators te gebruiken, en dappere tweakers zouden de cpu zelfs passief kunnen koelen. Afhankelijk van de gewenste toepassing kan zowel de bovenste als de onderste ventilator worden weggelaten.
Noctua levert zijn koelers met verloopstekkers voor de ventilators, waarmee de draaisnelheid kan worden beïnvloed. De standaard draaisnelheid van 1300rpm kan met de zwarte lna worden gereduceerd tot 900rpm en met de blauwe ulna kan die zelfs worden teruggebracht tot 750rpm. De snelheidsverlaging gaat uiteraard gepaard met een reductie in geluidsproductie, maar ook de koelprestaties worden wat minder.
Merk en Type |
Merk |
Noctua |
Type |
NH-C14 |
Technische specificaties |
Socket |
775, 1155, 1156, 1366, AM2, AM2+, AM3 |
Heatsink |
nikkel + koper |
Heatpipes |
6x 6mm |
Koelribben |
29x aluminium, 16x koper |
Doorsnede |
2x 140mm |
Rotatiesnelheid (min) |
750rpm |
Rotatiesnelheid (max) |
1300rpm |
Geluidssterkte |
19,6dB |
Prolimatech Super Mega
De Super Mega van Prolimatech zou een stapje beter moeten zijn dan voorganger Megahalems. De twee zijn in een aantal opzichten lastig van elkaar te onderscheiden. Het aantal koelribben is identiek en ook de vorm is niet veranderd. Bij de Super Mega zijn echter in beide koeltorens zestien aluminium ribben vervangen door koperen exemplaren. Daardoor is de Super Mega wel een stuk zwaarder: de nieuweling weegt precies 1000 gram, terwijl de Megahalems op 798 gram blijft steken.
Ook de basis is identiek: in de gepolijste heatsink steken zes heatpipes van 6mm doorsnede. De zware koeler kan alleen op Intel-borden worden geschroefd: AMD-mountings ontbreken. Ook een ventilator wordt niet meegeleverd. De koeler wordt met een backplate en brackets aan het moederbord bevestigd. Een brug over de heatsink bevestigt ten slotte de koeler aan de mount. Hiervoor kunnen geveerde schroeven worden gebruikt, zodat er voldoende druk op de cpu staat.
Prolimatech levert echter ook zwarte schroeven, met dito veren, mee: hiermee kan extra druk op de cpu gezet worden, al bestaat het risico dat de processor of de socket wordt beschadigd. Enige voorzichtigheid is hier derhalve geboden. Met de normale, 'veilige' schroeven bleef de koeler echter vrij beweeglijk - reden om voor de zwarte variant en de extra druk te kiezen, waarmee de koeltoren wel voldoende vastgezet kon worden. Een minpunt is ten slotte dat de beugeltjes om de ventilators vast te zetten, gemakkelijk tegen de fanbladen kunnen aankomen. Dat bevestigingssysteem is niet erg slim ontworpen.
Merk en Type |
Merk |
Prolimatech |
Type |
SuperMega |
Technische specificaties |
Socket |
775, 1156, 1366, AM2+, AM3 |
Thermalright Archon
De Archon-heatsink bestaat uit aluminium koelribben en een koperen koelblok met zes 6mm-heatpipes. Een backplate wordt achterop het moederbord bevestigd met duimschroeven en een tweede plaat wordt rond de socket geplaatst. Hierop wordt een drukbrug bevestigd die de koeler op de cpu drukt. Om de druk op de processor in te stellen wordt een stelschroef gebruikt.
Thermalright is naast Noctua de enige fabrikant in het testveld die een 140mm-ventilator met zijn koeler meelevert. De TY140 wordt met twee draadclips op de Archon-heatsink bevestigd. De grote koeler heeft geen hoge fansnelheden nodig: de TY140 draait op 900 tot 1300rpm.
Merk en Type |
Merk |
Thermalright |
Type |
Archon |
Technische specificaties |
Socket |
775, 1156, 1366, AM2, AM2+, AM3 |
Aansluiting processorkoeling |
4 |
Doorsnede |
140mm |
Heatsink |
Nikkel + koper |
Heatpipes |
6x 6mm |
Koelribben |
48x aluminium |
Doorsnede |
140mm |
Rotatiesnelheid (min) |
900rpm |
Rotatiesnelheid (max) |
1300rpm |
Zalman CNPS9900 Max
De CNPS9900 Max heeft een karakteristiek Zalman-ontwerp: een dubbele ring koelribben met daartussen een ventilator. Deze koeler heeft op papier een 135mm-ventilator, maar op het oog is de ventilator nauwelijks groter dan een 120mm-exemplaar. De fan is rood verlicht, maar het licht is niet bijzonder fel. De vernikkelde koperen heatsink geeft de warmte via zes 6mm 'composiet'-heatpipes door aan de koelribben.
/i/1291926858.jpeg?f=imagenormal)
De koelribben zijn van aluminium en zijn voorzien van een zwarte nikkel-coating. Een meegeleverde verloopplug met daarin een weerstand kan de rotatiesnelheid van de ventilator op vol vermogen van 1700rpm naar 1500rpm verlagen: de ondergrens bedraagt in beide gevallen 900rpm. Op volle toeren zou de 9900 tot 300W aan warmte kunnen dissiperen.
/i/1291926856.jpeg?f=imagenormal)
Door het ontwerp van de CNPS9900 is het niet mogelijk een eigen ventilator te monteren. De tests met onze SFlex 800- en 1600rpm ventilators moeten dan ook achterwege blijven.
/i/1291926857.jpeg?f=imagenormal)
Merk en Type |
Merk |
Zalman |
Type |
CNPS9900 MAX Red |
Eerste prijsvermelding |
zondag 21 november 2010 |
Technische specificaties |
Socket |
775, 1156, 1366, AM2, AM2+, AM3 |
Aansluiting processorkoeling |
4 |
Doorsnede |
135mm |
Heatpipes |
3 |
Rotatiesnelheid (min) |
900rpm |
Rotatiesnelheid (max) |
1700rpm |
Geluidssterkte |
18dB |
Testmethode
De koelers werden op een op 3,8GHz geklokte Core i7-920 (D0) bevestigd. De Vcore-spanning bedroeg 1,3V, terwijl de overige spanningen van het MSI Xpower-moederbord op de standaardwaarden werden gehouden. Als koelpasta werd Arctics MX-2 ingezet. Om storende invloeden te minimaliseren werden een passief gekoelde videokaart en een solid state drive gebruikt. De koelers werden tweemaal gemonteerd om te kunnen controleren of er grote afwijkingen in de gemeten waarden optraden.
Met behulp van RealTemp werden de cpu-temperatuur gemeten en de geluidsproductie werd met een Voltcraft-geluidsdrukmeter op een afstand van 25 centimeter gemeten. De idle-metingen werden gedaan wanneer de desktop getoond werd; daarnaast werd de stresstest van Prime95 gebruikt waarmee de cores gedurende tien minuten werden opgewarmd. De weergegeven temperaturen zijn de verschillen met de tijdens de metingen waargenomen omgevingstemperaturen, terwijl voor de geluidsdruk de absolute waarden worden weergegeven. Het omgevingsgeluid in de testruimte bedroeg tijdens de metingen 33,8dBA.
Ter vergelijking testten we een Prolimatech Megahalems en een Mugen 2 van Scythe, die bekend staat als een zeer goede en bovendien vrij goedkope koeler. Daar staat overigens tegenover dat de installatie van de Mugen 2 een vrij vervelende operatie is, waarbij het nodig is het socket uit elkaar te halen.
Koelresultaten met eigen fan
Allereerst werden de koelers met hun eigen ventilator getest. Indien mogelijk werden hierbij verschillende rotatiesnelheden van de meegeleverde ventilators getest. De omgevingstemperatuur werden van de cpu-temperatuur afgetrokken om de resultaten eenvoudig te kunnen vergelijken.
Warmteproductie, eigen ventilator, idle |
| graden Celsius ten opzichte van omgeving, lager is beter |
Aegir @2000rpm |
******
12 |
NH-C14 push/pull @1300rpm |
******
12 |
CNPS9900 @1700rpm |
******
12 |
CNPS9900 @1300rpm |
******
13 |
CNPS9900 @1500rpm |
******
13 |
Archon @1300rpm |
******
13 |
NH-C14 pull @1300 |
*******
14 |
Archon @900rpm |
*******
14 |
NH-C14 push/pull @900rpm |
*******
14 |
Aegir @1500rpm |
*******
14 |
NH-C14 push/pull @700rpm |
*******
15 |
NH-C14 pull @900rpm |
*******
15 |
Nero-S @1600rpm |
********
16 |
NH-C14 pull @750rpm |
********
16 |
CNPS9900 @900rpm |
********
17 |
NH-C14 push @1300rpm |
********
17 |
Nero-S @1150rpm |
*********
18 |
NH-C14 push @900rpm |
*********
19 |
NH-C14 push @750rpm |
**********
21 |
Idle weten de Zalman op 1700rpm, de Aegir op 2000rpm en de dubbele ventilatoropstelling van de Noctua-koeler op 1300rpm de cpu het best koel te houden. De Nero-S stelt met de ventilator op 2000 toeren - en al helemaal met een lager toerental - behoorlijk teleur.
Warmteproductie, eigen ventilator, load |
| graden Celsius ten opzichte van omgeving, lager is beter |
CNPS9900 @1700rpm |
*******
42 |
CNPS9900 @1500rpm |
*******
43 |
Archon @1300rpm |
*******
43 |
Aegir @2000rpm |
*******
44 |
CNPS9900 @1300rpm |
*******
46 |
Aegir @1500rpm |
*******
46 |
NH-C14 push/pull @1300rpm |
*******
47 |
NH-C14 pull @1300 |
********
48 |
Archon @900rpm |
********
48 |
NH-C14 push/pull @700rpm |
********
50 |
NH-C14 push/pull @900rpm |
********
50 |
CNPS9900 @900rpm |
********
50 |
NH-C14 push @1300rpm |
********
53 |
Nero-S @1600rpm |
*********
54 |
NH-C14 push @900rpm |
*********
58 |
NH-C14 pull @900rpm |
*********
58 |
NH-C14 pull @750rpm |
**********
60 |
Nero-S @1150rpm |
**********
62 |
NH-C14 push @750rpm |
**********
63 |
Onder belasting weet de Zalman wederom het hoofd het koelst te houden, op de voet gevolgd door de Archon en Aegir. Het testveld ligt redelijk dicht bij elkaar, hoewel de prestaties van de Nero-S wederom tegenvallen. Ook van de koeling van de twee ventilators van de Noctua NH-C14 hadden we meer verwacht.
Koelresultaten SFlex800
Om de koeltorens onderling te kunnen vergelijken, werden ze van identieke ventilators voorzien. We monteerden de SFlex800, met een toerental van 800rpm, op alle koelers behalve op de Zalman CNPS9900.
Warmteproductie, SFlex800, idle |
| graden Celsius ten opzichte van omgeving, lager is beter |
NH-C14 |
******
11 |
Mugen 2 |
*******
14 |
Super Mega |
*******
14 |
Archon |
********
16 |
Aegir |
*********
17 |
Megahalems |
*********
17 |
Nero-S |
**********
20 |
De Nero-S van Akasa blijft achter bij de rest en de processorcores blijven bij deze koeler al zonder belasting een aantal graden warmer. Het grote oppervlak van de Noctua NH-C14 houdt de onbelaste cpu zeer koel en ook de Mugen 2 en de Super Mega verrichten goed werk.
Warmteproductie, SFlex800, load |
| graden Celsius ten opzichte van omgeving, lager is beter |
Super Mega |
********
50 |
Mugen 2 |
********
52 |
Archon |
********
52 |
Aegir |
********
54 |
Megahalems |
********
54 |
NH-C14 |
********
55 |
Nero-S |
**********
66 |
Ook onder belasting presteert de Nero-S ondermaats, waarbij de cpu aanzienlijk warmer blijft dan bij de rest. Wanneer de omgevingstemperatuur van ruim 20 graden wordt meegenomen, blijkt dat deze koeler de processor al redelijk in de buurt van de throttle-temperatuur van 100 graden laat komen. De Super Mega kan het best overweg met een langzaam draaiende ventilator en houdt de overgeklokte 920 lekker koel. Ook de overige koelers doen het goed.
Koelresultaten SFlex1600
Met de SFlex1600 met een toerental van 1600rpm werden de koelers ook met een snellere ventilator getest.
Warmteproductie, SFlex1600, idle |
| graden Celsius ten opzichte van omgeving, lager is beter |
Megahalems |
********
12 |
Mugen 2 |
********
13 |
Super Mega |
********
13 |
Archon |
*********
14 |
Aegir |
*********
14 |
Nero-S |
**********
16 |
NH-C14 |
**********
16 |
De Nero-S en vooral de NH-C14 profiteren niet veel van de snellere ventilator: net als met de SFlex800 blijft de processor met deze configuratie redelijk warm. Idle weet vooral de Megahalems te overtuigen, op de voet gevolgd door zijn deels koperen broertje de Super Mega en de aloude Mugen 2.
Warmteproductie, SFlex1600, load |
| graden Celsius ten opzichte van omgeving, lager is beter |
Super Mega |
********
43 |
Mugen 2 |
********
44 |
Megahalems |
********
45 |
Aegir |
********
46 |
Archon |
********
47 |
Nero-S |
**********
55 |
NH-C14 |
**********
56 |
Onder belasting presteert de Nero-S - alweer - een stuk minder dan de concurrentie. Ook de koeler van Noctua kan niet efficiënt met de 120mm-ventilator omgaan: deze koeler vergt toch echt een 140mm-exemplaar. De Super Mega houdt de Core-i7 het koelst, op de voet gevolgd de Mugen 2 en de andere Prolimatech-koeler, de Megahalems.
Geluidsproductie
De geluidsproductie werd met behulp van een Voltcraft-geluidsdrukmeter in een ruimte met een omgevingsgeluidsdruk van omstreeks 33dBA gemeten. De afstand tot de koeler bedroeg hierbij 25 centimeter.
Geluidsproductie, eigen ventilator |
| Geluidsproductie in dBA: lager is beter |
NH-C14 push @750rpm |
********
38,8 |
NH-C14 push/pull @700rpm |
********
38,8 |
NH-C14 push/pull @900rpm |
********
38,9 |
NH-C14 pull @750rpm |
********
39,1 |
NH-C14 pull @1300 |
********
39,4 |
Archon @900rpm |
********
39,5 |
NH-C14 push @900rpm |
********
39,6 |
CNPS9900 @900rpm |
********
39,9 |
Archon @1300rpm |
********
40,1 |
NH-C14 push @1300rpm |
*********
41,4 |
CNPS9900 @1300rpm |
*********
41,5 |
NH-C14 push/pull @1300rpm |
*********
42,1 |
Nero-S @1150rpm |
*********
42,9 |
Aegir @1500rpm |
*********
43,1 |
CNPS9900 @1500rpm |
*********
43,6 |
Nero-S @1600rpm |
**********
46,2 |
CNPS9900 @1700rpm |
**********
46,2 |
Aegir @2000rpm |
**********
47,9 |
De snelstdraaiende 120mm-ventilators maken behoorlijk veel herrie, zoals door de op 2000rpm draaiende Aegir wordt gedemonstreerd. Ook de Zalman en de Akasa op topsnelheid zijn meer dan goed hoorbaar. Aan het andere eind van het spectrum vinden we de langzaam draaiende 140mm-ventilators van de Noctua NH-C14. Opmerkelijk is dat de geluidsproductie van een dubbele ventilator nauwelijks verschilt van die van een enkele fan. De Prolimatechs ontbreken, omdat deze niet met een eigen ventilator geleverd werden. Ook het test-exemplaar van de Mugen 2 ontbeerde een ventilator: de retailversie wordt wel met 120mm-ventilator geleverd.
Geluidsproductie, Sflex800 |
| Geluidsproductie in dBA: lager is beter |
NH-C14 |
*********
39,1 |
Archon |
*********
39,5 |
Megahalems |
*********
39,8 |
Mugen 2 |
**********
40,5 |
Super Mega |
**********
41,4 |
Nero-S |
**********
41,8 |
Aegir |
**********
42,2 |
De twee 140mm-koelers zijn het stilst, met de Megahalems in de achtervolging. De Aegir en Nero-S maken wat meer geluid dan gemiddeld.
Geluidsproductie, Sflex1600 |
| Geluidsproductie in dBA: lager is beter |
NH-C14 |
*********
39,4 |
Megahalems |
*********
41,7 |
Mugen 2 |
**********
42 |
Archon |
**********
42,1 |
Aegir |
**********
43 |
Super Mega |
**********
43,6 |
Nero-S |
**********
43,9 |
Wederom is de voor 140mm-ventilators bedoelde NH-C14-koeler het stilst. De overige koelers volgen dicht op elkaar, met de Nero-S weer als hekkensluiter.
Conclusie
Met de eigen ventilator presteren de CNPS9900, de Archon en de Aegir het beste. Daar staat dan echter wel een behoorlijke geluidsproductie tegenover. Met een langzaam draaiende ventilator als de SFlex800 presteert de Prolimatech Super Mega als beste, gevolgd door de zeer betaalbare Mugen 2 van Scythe.
Met de SFlex1600 wordt het podium bezet door de Prolimatech-koelers Megahalems en Super Mega - op nummer 1 en 3 - en de Mugen op 2. Voor de Noctua NH-C14 blijkt een enkel 120mm-ventilatortje onvoldoende: deze koeler gaat echt beter werken als er een 140mm-exemplaar op wordt gemonteerd. Met enkele of dubbele ventilator is de NH-C14 echter wel de stilste koeler uit de test. Het is bovendien de enige koeler die geen staande koeltoren heeft, maar een liggende, bedoeld voor ondiepere behuizingen.
De negatieve uitschieter in alle tests, zowel van geluidsproductie als van koelprestaties, is de Nero-S van Akasa. Deze koelt ondermaats en combineert dat met een hoop herrie. De Nero-S mag absoluut een afrader worden genoemd, maar van de andere koelers is er niet een echt slecht.
De twee Prolimatech-koelers presteren beide zeer goed, net als de Noctua NH-C14. De Scythe Mugen 2 zou, gezien zijn relatief zeer bescheiden prijskaartje en goede prestaties, echter nog altijd als winnaar bestempeld kunnen worden.