Inleiding
Asus bracht eind 2009 de G51J uit, een gamelaptop met als voornaamste verkooppunt de 3d-techniek. Zo is de laptop uitgerust met een 120Hz-paneel, dat noodzakelijk is om gebruik te kunnen maken van Nvidia's 3D Vision. Derhalve wordt standaard Nvidia's 3D Vision-kit meegeleverd en kan er met een druk op de knop, en een bril, naar 3d-beelden gekeken worden. We bekeken de prestaties en keken natuurlijk naar 3d-beelden, tot we er letterlijk scheel van werden.
/i/1264967651.jpeg?f=imagenormal)
Prijzen en specificaties
Merk en type |
Merk |
Asus |
Productserie |
Republic of Gamers |
Type |
G51J 3D |
Eerste prijsvermelding |
- |
Technische specificaties |
Cpu |
Intel Core i7 720QM |
Cpu-snelheid |
1,6GHz |
Geheugengrootte |
4GB |
Geheugentype |
ddr3 (sodimm) |
Videointerface |
Schermdiagonaal |
15,6" |
Videoverbinding |
vga, hdmi |
Schermresolutie |
1366x768 |
Videokaart |
Nvidia GTX 260m |
Opslag |
Omvang harde schijf |
640GB |
Optische drive |
blu-ray / DVD+/-RW Combo |
Interfaces |
Usb/fw |
usb 2.0 |
Wlan |
802.11n |
Ethernet |
ethernet 1Gbps |
Overige specificaties |
Extra's |
cardreader, webcam |
Besturingssysteem |
Windows 7 Home Premium |
Gewicht |
3,3kg |
Kleuren |
blauw |
Taal |
Toetsenbord-indeling |
qwerty |
Van binnen en van buiten
Exterieur
Asus introduceerde halverwege 2009 de G60VX in de Republic of Gamers-serie en het witte uiterlijk was behoorlijk opvallend. De G51J heeft echter een blauw kleurtje gekregen, waardoor de laptop er wat ingetogener uitziet. De licht-strips op de achterkant en het oplichtende RoG-logo geven de laptop desondanks toch weer enkele opvallende accenten.
/i/1264967649.jpeg?f=imagenormal)
Zoals gebruikelijk in de RoG-serie vinden we een verlicht toetsenbord en een rubberen gedeelte waar de handpalm comfortabel op kan rusten. De toetsenbordverlichting is overigens regelbaar en kan volledig uitgeschakeld worden. Het fullsize-toetsenbord en de grote trackpad zijn prettig om mee te werken, maar net als bij de G60VX vertoont het toetsenbord kleine gebreken. Ditmaal is het de Ctrl-toets die af en toe een rare klik geeft. Verder buigt het toetsenbord op sommige punten behoorlijk ver door, maar storend is dat niet.
Boven het toetsenbord zitten de Altec Lansing-speakers en enkele aanraakgevoelige knoppen waarmee de trackpad uitgezet kan worden of waarmee een andere prestatie-modus gekozen kan worden. Verder zitten er lichtjes die aangeven of capslock of numlock aan of uit staan en of de hdd actief is. Persoonlijk hadden wij de hdd-led liever gezien bij de veel minder opvallende blauwe lichtjes in de voorste rand van de laptop, die aangeven of wifi aan of uit staat. Desondanks zou de laptop, als de overdaad aan stickers verwijderd wordt, er redelijk strak uitzien.
/i/1264967650.jpeg?f=imagenormal)
Interieur
Onderhuids vinden we de Core i7 720QM-cpu, die gestoeld is op de Nehalem-architectuur. De GTX 260M is een oude bekende, maar tot op heden nog steeds de op twee na snelste mobiele gpu van Nvidia. De Core i7 720QM heeft standaard een kloksnelheid van 1,6GHz, maar de turbo-modus kan een enkele kern overklokken naar maar liefst 2,8GHz, twee kernen naar 2,4GHz of alle vier de kernen naar 1,73GHz. Daarmee is het grootste nadeel van quadcores - de vaak lagere kloksnelheid - verholpen, aangezien veel spellen slechts van twee kernen gebruikmaken.
De GTX 260M is al een tijdje op de markt en wordt nog op het 55nm-procedé gebakken. De gpu heeft 112 cuda-cores aan boord, die via een 256bit-geheugenbus in verbinding staan met 1GB gddr3-geheugen. De gpu en het geheugen zijn respectievelijk op 500MHz en 1600MHz geklokt. Al met al vertoont de gpu aardig wat overeenkomsten met de 9800GT voor desktops, waarvan de gpu ongeveer 20 procent sneller is geklokt, terwijl de shaderclock en de geheugensnelheid ongeveer 10 procent hoger liggen. Alleen de GTX 280M en 285M zijn nog sneller. Nvidia's nieuwe GTS 360M is, ondanks het hogere getal, langzamer.
De GTX 260M stuurt een 120Hz-paneel aan van 15,6", dat een resolutie heeft van 1366 bij 768 beeldpunten. Vanwege de lage resolutie zou de GTX 260M prima prestaties neer moeten zetten. Over het scherm valt verder niet veel te zeggen, behalve dat het alle voor- en vooral nadelen heeft van een tn-paneel. De kijkhoeken zijn ronduit waardeloos: met zijn tweeën een film op de laptop kijken is niet aan te raden. Daarentegen was er in snelle schietspellen geen ghosting waar te nemen.
Synthetische benchmarks en verbruik
Voordat we de laptop testen in een aantal spellen, zijn er ook nog enkele synthetische benchmarks gedraaid. De benchmarks kunnen een aardige indicatie geven hoe goed een systeem is ten opzichte van tal van andere systemen, maar de resultaten kunnen niet rechtstreeks vertaald worden naar prestaties in echte applicaties.
PCMark Vantage
We beginnen met de allround PCMark Vantage-test. In PCMark Vantage wordt gekeken naar de prestaties van alle onderdelen, waaronder de cpu, de gpu, maar ook de harde schijven en de hoeveelheid werkgeheugen spelen een rol in de score.
We zien dat de G51J ruimschoots sneller is dan de GT640 van MSI, mede dankzij de snellere gpu.
3DMark06
Ten tweede is er 3DMark06, waarin het voornamelijk om de gpu en de cpu draait. De score van 10527 punten is respectabel te noemen. Ten opzichte van de MSI GT640, die het met een zwakkere videokaart moet stellen, scoort de G51J ruim 2500 punten meer.
3DMark Vantage
Een stuk nieuwer is 3DMark Vantage, waarin wederom de cpu en het gpu tot het uiterste gedreven worden. Ten opzichte van 3DMark06 is 3DMark Vantage meer op hedendaagse videokaarten toegesneden.
Met de G51J liepen we echter tegen een praktisch probleem aan, omdat 3DMark Vantage gedraaid moet worden met een resolutie van 1280x1024, maar dat ondersteunt de G51J niet. Hierdoor worden alleen de individuele scores van de cpu en de gpu gegeven, die vanwege de afwijkende resolutie niet vergelijkbaar zijn met die van de GT640. Voor de volledigheid worden de scores nog wel even genoemd. De gpu in de G51J wist op 1366 bij 768 beeldpunten 5135 punten te scoren, terwijl de cpu een score neerzette van 18.730 punten.
Cinebench
We gaan verder met Cinebench, waarin zowel de singlecore als multi-core prestaties van de cpu gemeten worden. Cinebench meet specifiek de prestaties van de cpu tijdens het renderen van een plaatje. Componenten als het geheugen of de harde schijf hebben nauwelijks invloed op de scores.
We zien dat dezelfde cpu in de MSI-laptop betere prestaties neerzet. De verklaring daarvoor is de turbo-modus, die de cpu hoger klokt zolang de cpu onder andere niet te warm wordt. Met behulp van Intels Turbo-applicatie kunnen we duidelijk zien dat de cpu in de MSI-laptop vaker het maximum bereikt van 2,8GHz, terwijl dezelfde cpu in de Asus-laptop vaak 'slechts' op 2,67GHz draait. Het is dus een kwestie van betere koeling.
Vreemd genoeg zijn de rollen omgedraaid wanneer alle vier de kernen belast worden. Het verschil is twee procent, maar dat is een gemiddelde van meerdere testruns. Statistisch kan het verschil nauwelijks als significant worden aangemerkt.
SuperPi 1M
De laatste benchmark is SuperPi, waarin we de cpu het getal pi tot 1 miljoen decimalen achter de komma laten berekenen. De applicatie maakt gebruik van een enkele kern, waardoor we verwachten dat de MSI-laptop weer als snelste uit de bus zal komen.
En inderdaad, de cpu in de MSI-laptop is iets sneller. Gedurende de korte tijd van nog geen 16 seconden houdt de MSI-laptop de cpu beter koel dan de Asus-laptop, waardoor de 1 miljoen getallen achter de komma sneller berekend kunnen worden.
Battery Eater
In de stress test wordt de laptop stevig belast, wat net niet gelijk staat aan een flink potje gamen. Beide laptops moeten dus binnen no-time op net-stroom aangesloten worden of ze gaan op zwart. De G51J gaat echter slechts 40 minuten mee, met name vanwege de zwaardere gpu, die op 55nm wordt gebakken, terwijl de GTS 250m in de MSI-laptop op 40nm wordt geproduceerd.
De Reader-test is een stuk lichter, maar de G51J delft wederom het onderspit, met een accuduur van slechts anderhalf uur, terwijl de GT640 twee uur lang mee gaat. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat geen van beide laptops is ontworpen om langdurig op de accu te kunnen draaien.
CoD: MW2 & Left 4 Dead 2
De benchmarks werden gedraaid zonder gebruik te maken van 3D Vision. Alle benchmarks werden op de native resolutie gedraaid van 1366x768 met instellingen die redelijkerwijs speelbaar zijn, om zo het maximale van de gpu te vergen maar toch een goed beeld te geven waar de laptop tot toe in staat is.
We beginnen met Call of Duty: Modern Warfare 2. De nieuwste CoD-telg is voor de hardware niet de meest veeleisende shooter, maar is wel erg populair. De instellingen staan op zijn hoogst, maar er werd geen gebruik gemaakt van anti-aliasing.
Ten opzichte van MSI's laptop, met de GTS 250M, is de GTX 260m ongeveer 25 procent sneller. De GTX 260m weet dan ook zeer speelbare framerates neer te zetten, waarmee zonder problemen competitief online gespeeld kan worden.
De tweede benchmark betreft een open level in Left 4 Dead 2, dat speciaal voor de laptop-reviews uit de kast werd getrokken. Het spel is wederom niet het meest veeleisend, maar de gebruike Source-engine wordt in meerdere spellen gebruikt en is dus een goede graadmeter.
De GTX 260m is wederom ongeveer 25 procent sneller dan de GTS 250m, maar beide machines weten goed speelbare framerates neer te zetten, en dat terwijl er gebruik wordt gemaakt van 4xAA.
Batman: AA & Far Cry 2
Batman: Arkham Asylum wordt ook gebruikt voor het benchmarken van desktop-videokaarten. Het spel maakt gebruik van de veelgebruikte en geprezen Unreal 3.0-engine en is dan ook een goede graadmeter voor andere spellen op basis van die engine. Er wordt getest zonder AA, omdat de vergelijking met ATI-kaarten dan niet meer eerlijk zou zijn.
De GTX 260m heeft tot nog toe maar weinig moeite met de resolutie van 1366x768 beeldpunten. Ook in Batman worden er zeer speelbare framerates neergezet en is het zonder meer mogelijk om 4xAA aan te zetten.
Ook Far Cry 2 is een veelgebruike benchmark en is veeleisender dan voorgaande benchmarks.
In Far Cry 2 worden de mannen van de jongens gescheiden. Het grootste voordeel van de GTX 260m ten opzichte van de GTS 250m is de 256bit-geheugenbus in plaats van de 128bit-geheugenbus waar de GTS 250m het mee moet doen. In Far Cry 2 vertaalt dat zich naar bijna twee keer zo hoge prestaties.
HAWX & DiRT 2
HAWX is een spel waar ATI-kaarten lang het voortouw namen dankzij DirectX 10.1, maar met de GTS 250m heeft Nvidia een notebook-gpu die ook over DirectX 10.1 beschikt. De GTX 260m in de Asus-laptop moet het echter zonder die functionaliteit doen.
De GTX 260m is ook zonder DirectX 10.1 de krachtigste gpu, maar moet wel een stukje van zijn voorsprong inleveren, die in de vorige benchmarks nog boven de 25 procent lag.
DiRT 2 is het spel dat sinds korte tijd Race Driver: GRID vervangt. Grafisch is het een stuk zwaarder dan zijn voorganger, maar zolang er geen gebruik gemaakt wordt van DirectX 11, kunnen de meeste videokaarten aardig uit de voeten met DiRT 2.
In DiRT 2 bijt de GTX 260m weer wat harder van zich af, maar weet de kaart desondanks net geen prettig speelbare framerates neer te zetten. Als AA echter uitgezet zou worden, is ook DiRT 2 op de native resolutie van de G51 prima speelbaar.
Nvidia's 3DVision
Nvidia bracht enige tijd geleden zijn 3DVision-techniek op de markt. Alle videokaarten in de 8000-serie en nieuwer, zowel voor de desktop als de mobiele varianten, hebben driver-ondersteuning voor 3d-beelden. Het is mogelijk om gebruik te maken van rood/blauwe brillen, maar Nvidia verkoopt liever het 3DVision-pakket.
De G51 van Asus is standaard al voorzien van het 3DVision-pakket, met daarin een actieve shutterglas-bril. De bril zorgt ervoor dat het linker- en rechteroog beurtelings een beeld te zien krijgen, waarbij de twee beelden met een verschillende diepte zijn gerenderd. Onze hersenen maken daar vervolgens een 3d-beeld van. Een kleine zender vertelt de bril wanneer welk oog geblindeerd moet worden.
Een van de vereisten voor het pakket is de aanwezigheid van een 120Hz-paneel, wat dan ook de reden is dat de laptop een dergelijk beeldscherm heeft. Nvidia stelt die eis omdat er bij gebruik van een 60Hz-paneel per oog slechts 30 beeldjes per seconde zouden binnenkomen. Met een 120Hz-paneel zijn dat er 60, waardoor het beeld er een stuk beter uitziet.
Nvidia stelt een aantal korte films ter beschikking waarmee de 3d-functionaliteit uitgeprobeerd kan worden. De films vielen niet alleen bij ons in de smaak; ook bij familie en vrienden waren de ooh's en aah's niet van de lucht. De bril is echter wel een nadeel en als meerdere mensen mee willen kijken, moeten er losse brillen aangeschaft worden, en die kosten 150 dollar per stuk.
Een belangrijk verkooppunt van Nvidia is dat de 3d-techniek ook in spellen gebruikt kan worden. Aangezien de techniek al geruime tijd op de markt is, is de ondersteuning ronduit goed te noemen: niet alleen de populairste spellen, maar ook nog een hele waslijst van minder populaire spellen worden ondersteund. Een van de nadelen is echter dat alle beelden in een spel twee keer gerendered moeten worden: een keer voor het linker- en een keer voor het rechteroog.
Benchmarks
Dat is waarschijnlijk ook de reden dat het scherm slechts een resolutie heeft van 1366 bij 768 beeldpunten. Bij een hogere resolutie zouden de meeste spellen niet in 3d-gespeeld kunnen worden, aangezien er dan te weinig frames per seconde geproduceerd worden.
Bovenstaande benchmark laat zien wat er gebeurt als 3DVision wordt ingeschakeld. De framerates halveren letterlijk, wat de hele 3d-ervaring onderuit haalt. Voor een betere ervaring verlaagden we de instellingen, en werd AA volledig uitgezet.
Zelfs met de lagere instellingen werden er te weinig frames per seconde geproduceerd door de toch vrij snelle GTX 260m. Het minimum mag dan bijna op de 30fps liggen, de lage framerate kan al snel tot hoofdpijn leiden.
In Call of Duty: Modern Warfare 2 zien we hetzelfde gebeuren. Met 3DVision is het spel niet langer speelbaar. De instellingen zullen ver naar beneden bijgesteld moeten worden om acceptable framerates te verkrijgen.
Hoe nuttig?
De vraag is dan ook hoe nuttig 3DVision is op de laptop van Asus. Alleen de GTX 280M is sneller dan de GTX 260M, maar ook die videokaart zal slechts met grote moeite en lage instellingen acceptable framerates neerzetten met 3DVision. Alleen in Batman zullen de minima rond de 25fps liggen, maar ook dat is eigenlijk onacceptabel. Om echt van de 3d-beelden te kunnen genieten, zal er uitgeweken moeten worden naar minder veeleisende spellen.
Dan resten er alleen nog enkele 3d-films, die je alleen in je eentje kunt bekijken, tenzij er nog een dure bril bijgekocht wordt en de slechte kijkhoeken van het scherm op de koop toe genomen worden.
Conclusie
De Asus G51J bewijst zonder meer een krachtige laptop te zijn, door met gemak de nieuwste en meer veeleisende spellen te draaien. Op de bouwkwaliteit valt weinig aan te merken, op een kleinigheidje met het toetsenbord na. De laptop is wat betreft uiterlijk iets minder opvallend dan de eerder geteste G60VX, maar zal waarschijnlijk niet voor iedereen weggelegd zijn.
Het 120Hz-paneel en de toevoeging van het 3DVision-pakket is behoorlijk innovatief te noemen. Videokaarten in laptops zijn echter al minder krachtig dan hun desktop-tegenhangers, en door 3DVision worden de framerates nog eens door twee gedeeld, waardoor de minima, maar ook de gemiddelden, vaak veel te laag komen te liggen. Bij het bekijken van 3d-films bestaat dat probleem niet, maar het aanbod 3d-films is nog niet om over naar huis te schrijven.
Asus heeft zonder meer een leuk product op de markt gezet, maar ondanks de indrukwekkende specificaties, zet de forse prijs van net geen 1500 euro ons toch aan het denken. Voor ruim 400 euro minder kan er namelijk ook een G60VX aangeschaft worden, met een Core 2 Duo die op 2,13GHz is geklokt, en een GTX 260M. Die laptop zal ruwweg dezelfde game-prestaties neerzetten, maar voor aanmerkelijk minder geld. Uiteraard ontbreekt dan wel het 3DVision-pakket en het 120Hz-scherm, maar het spelen van games in 3d is vooralsnog niet voor laptops weggelegd.
In de Pricewatch is overigens een G60JX te vinden, met een van Intels nieuwe core i5 dualcores, die standaard al op 2,26GHz is geklokt. Voor nog geen 1000 euro lijkt die laptop een goed alternatief, maar de videokaart betreft een GTS 360M, die slechts iets sneller is dan de GTS 250M en het ook moet stellen met een 128bit-geheugenbus. Het blijft wachten op de ideale combinatie: een snelle dualcore met een beest van een videokaart en een scherm met een resolutie van 1680x1050 of zelfs 1920x1080, voor een schappelijke prijs.