Binnen een dag hadden een miljoen mensen wat ondeugende 'not safe for work'-games gratis aan hun digitale GOG-catalogus toegevoegd: wellicht omdat ze wel eens pornografische of anderzijds controversiële games wilden spelen, maar misschien ook om solidair te zijn met de protestbeweging FreedomToBuy. Daarmee wil het gameverkoopplatform GOG zich verzetten tegen het censureren van nsfw-games. Wie er achter die censuur zit, is wat ingewikkelder en zelfs de verantwoordelijke organisatie geeft toe dat de reactie van de gameplatforms een beetje buitensporig was.
Steam censureert
Censuur van videogames is niet exclusief iets van deze tijd; dat gebeurt al zolang games bestaan. Het verdwijnen van specifiek pornografische games lijkt onlangs echter in een stroomversnelling te zijn gekomen. Dat begon bij marktleider Steam, die onlangs nieuwe gebruikersvoorwaarden voor ontwikkelaars introduceerde met de introductie van Regels en Richtlijnen, artikel 15 van 'dingen die je niet op Steam mag publiceren': "Content die regels en standaarden schendt van Steams betalingsverwerkers, gerelateerde betaalkaartnetwerken, banken en internetproviders. Specifiek gaat het om bepaalde soorten inhoud voor volwassenen."
Steam is hier relatief vaag: 'bepaalde soorten inhoud' kan van alles betekenen, maar leek specifiek effect te hebben op bepaalde pornografische games, specifiek titels waarin verwerpelijke inhoud als incest en verkrachting voorkomen, zo detailleerden media zoals Kotaku. Over de verdwijning van dit soort games zullen weinig gamers struikelen.
Ook veel minder controversiële titels leken echter getroffen te worden. Zo schreef Engadget bijvoorbeeld over een game die alleen tekstuele implicaties van seksuele content bevatte, maar toch verbannen werd. Vanwege de vage bewoording en ogenschijnlijke willekeur van de handhaving van de nieuwe regels waren verschillende media bang dat het einde zoek zou kunnen raken en dat censuur langzaam zou toenemen.
Andere gameplatforms mengen zich in strijd
Daaropvolgend stopte indiegameplatform Itch.io met het indexeren van alle nsfw-games, naar eigen zeggen omdat betalingsverwerkers protesteerden tegen bepaalde content op het platform, specifiek de game No Mercy, waarin spelers vrouwen zouden kunnen verkrachten.
Volgens een gamebrancheorganisatie IGDA trof de maatregel echter disproportioneel ontwikkelaars uit gemarginaliseerde bevolkingsgroepen, waaronder mensen met een andere genderidentiteit, seksuele geaardheid of afkomst. "Het is een creatief recht om legale games voor volwassenen te maken, net zoals het een recht is om verhalen over oorlog, dood en liefde te vertellen." Niet veel later maakte Itch.io gratis nsfw-games weer beschikbaar, maar op het moment van schrijven blijven betaalde titels niet vindbaar.
In reactie op het incident met Itch.io en in overeenstemming met het sentiment van IGDA startte gameverkoopplatform GOG het initiatief FreedomToBuy. De leus is simpel: "We geloven dat als een game legaal is, je de mogelijkheid moet hebben om hem nu en over decennia te kopen." Ter promotie van deze filosofie werden dertien nsfw-games tijdelijk gratis beschikbaar gemaakt, voornamelijk pornografische games en Postal 2. Volgens het gameplatform van CD Projekt Red verdwijnen er games 'niet omdat ze illegaal zijn, maar omdat iemand heeft bepaald dat ze niet zouden moeten bestaan'. De gratis games werden binnen een dag ruim een miljoen keer geclaimd.
Betalingsproviders worden aangewezen, maar zijn alleen indirect schuldig
Dat sommige twijfelachtige of ronduit onethische games verdwijnen, zal bij weinig gamers in het verkeerde keelgat schieten. De reden dat de games verdwijnen, en daarbij met een ogenschijnlijke willekeur, is vermoedelijk een stuk controversiëler. Volgens Steam en Itch.io hebben betalingsproviders het verdwijnen van games afgedwongen.
Het lastige is echter dat een van de belangrijkste betalingsproviders, Mastercard, ontkent dat deze iets te maken heeft met het censureren van nsfw-games. Het creditcardbedrijf schrijft: "Mastercard heeft geen games geëvalueerd en legt gamemakerssites en -platforms geen restricties op." Volgens het bedrijf is de enige vereiste voor het faciliteren van betalingen dat het betreffende product legaal is en dat platforms controleren of iets legaal is of niet.
De rol van Mastercard is echter wat ingewikkelder. Het bedrijf hanteert volgens zijn eigen regelboek, bij regel 5.12.7, dat het zijn diensten mag weigeren voor bedrijven die betalingen faciliteren van zowel illegale als 'merkbeschadigende' producten, zo citeert PC Gamer. Mastercard is naar eigen zeggen namelijk zelf niet de betalingsverwerker, maar de leverancier van de mogelijkheden voor betalingsverwerkers zoals banken.
Volgens de gebruikersvoorwaarden hebben de beperkingen van merkschade te maken met producten die 'aanstootgevend en zonder enige serieuze artistieke waarde' zijn. Het bedrijf noemt als voorbeeld niet-ingestemde seksuele handelingen, onvrijwillige verminking en bestialiteit.
Om het verhaal nog verwarrender te maken, meldde Steam in het gelinkte artikel van PC Gamer dat specifiek Mastercard niet direct met Valve in contact is geweest over het censureren van bepaalde games, terwijl de Steam-uitbater dit naar eigen zeggen wél verzocht heeft. Betalingsverwerkers zelf hebben de regels zoals die van Mastercard vermoedelijk geïnterpreteerd en gehandhaafd richting platforms als Steam.
Lobbygroep achter de censuur
Nu is die hele dynamiek tussen gamebedrijven, gamemakers en betalingsverwerkers leuk en aardig, maar tot voor kort was er helemaal niets aan de hand tussen die drie. Achter de schermen is er echter één partij die verantwoordelijk geacht wordt voor de hele saga: Collective Shout, een Australische actiegroep die 'campagne voert tegen de objectivering van vrouwen en de seksualisering van meisjes'. De groep probeerde eerder onsuccesvol de release van Grand Theft Auto V en Detroit: Become Human tegen te houden, maar wist bijvoorbeeld wel het vermelde No Mercy te laten verbannen.
Deze organisatie schreef onlangs in een open brief aan betalingsproviders dat zij gameverkoopplatforms die 'spellen met verkrachting, incest en kindermisbruik' niet zouden moeten steunen. Het is niet duidelijk of de aangeschreven bedrijven, waaronder Mastercard, Visa en PayPal, dit ter harte hebben genomen. Het lijkt er echter op dat tussenliggende bedrijven die daadwerkelijk de betalingen verwerken dat wél hebben gedaan.
Zelfs Collective Shout erkent echter dat de reactie om letterlijk alle nsfw-games te verbannen, wat Itch.io deed, niet het doel was. In een reactie aan Australian Broadcasting Corporation zegt campagnemanager Caitlin Roper: "We hadden niet als doel om alle nsfw-content te laten verwijderen. We hebben ons specifiek gericht op games waarin verkrachting en verheerlijking van seksueel geweld tegen vrouwen en kinderen plaatsvindt." De organisatie claimt overigens ook dat zij contact opnam met Steam om de vermelde game over verkrachting te melden, maar dat hier geen gehoor aan werd gegeven.
Conclusie
Vooralsnog heeft de actie van Collective Shout het gewenste effect gehad: het verdwijnen van een hoop heel nare games die mogelijk zelfs illegaal zijn. Het bijkomende effect is echter dat ook veel 'onschuldige' nsfw-games verwijderd of verbannen zijn. Het is niet duidelijk of betalingsproviders en gameplatforms het huidige beleid op basis van de erkenning van Collective Shout willen herzien. Geen van de betrokken instanties heeft vóór publicatie van dit artikel gereageerd op vragen van Tweakers.
Redactie: Yannick Spinner Eindredactie: Marger Verschuur Bannerafbeelding: GettyImages / Westend61