Inleiding
Enige tijd geleden heeft AMD het AM3-socket geïntroduceerd. Dit socket is bedoeld voor de Phenom II-cpu's die overweg kunnen met ddr3-geheugen, en dus op een AM3-bord kunnen of moeten worden geprikt. Op de site van AMD is een overzicht te vinden welke Phenom II-processors het betreft. Tweakers.net keek naar drie AM3-moederborden en vergeleek hun prestaties.
In deze roundup komen de MSI 790 GX65, de Gigabyte 790FXT-UD5P en de Asrock M3A790GXH/128M naar voren. We kijken naar de prestaties van deze borden in systeembenchmarks en in 3d-benchmarks, terwijl ook het energieverbruik aan de orde komt. Uiteraard gaan we ook na welke features de borden bieden.

MSI 790GX-G65
De MSI 790GX-G65 is een atx-bord dat is voorzien van een AMD 790GX-chipset met een SB750-southbridge. Het bord beschikt over een pci-e x16-slot, met daaronder twee pci-e x1-slots en een x8-slot. Verder zijn er nog twee pci-slots geplaatst. Vier ddr3-slots bieden plek voor het geheugen, dat in dual-channel opgesteld kan worden. Voor het aansluiten van opslagapparaten beschikt het bord over vijf interne sata-poorten en een interne pata-poort.

Op de achterkant van het bord vinden we een enkelvoudige ps/2-poort, met daarboven een optische s/pdif-geluidsconnector. De aansluitingen voor video vinden we in de vorm van een D-sub-, een dvi- en een hdmi-connector. De achterzijde bevat verder nog zes usb-poorten, een firewire-poort en een gigabit-ethernetpoort. Voor het geluid zijn er nog zes 3,5mm-jacks aanwezig, en voor dataopslag kan de esata-connector worden gebruikt. Het gaat hier om een powered esata-connector, wat betekent dat er naast de standaard sata-lijnen ook een 5V-lijn aanwezig is. Hierdoor kunnen apparaten als esata-sticks en 2,5”-hdd's zonder losse voeding worden aangesloten.
Om de integrated graphics wat extra pit te geven, heeft MSI het bord voorzien van 128MB ddr3-sideportgeheugen, dat naast het gedeelde geheugen gebruikt kan worden. De igp kan, door een hybride Crossfire-opstelling toe te passen, worden gecombineerd met het gebruik van een losse videokaart.

Dit MSI-bord biedt een aantal features die we best uniek durven te noemen. Om gemakkelijk te kunnen overklokken heeft de fabrikant zogeheten EZ OC-Switches aangebracht. Deze kunnen gebruikt worden om de cpu stapsgewijs op een hogere kloksnelheid te laten lopen. Verder is het mogelijk een nieuwe bios uit te proberen zonder dit daadwerkelijk te flashen. De uit te proberen bios kan op een usb-stick worden gezet en bij het booten van de stick worden geladen. Deze feature maakt het een stuk interessanter om alvast een bèta-bios te gaan gebruiken, omdat het originele bios gewoon behouden blijft.

Op het bord zitten verder nog knopjes om het systeem op te starten, te resetten en een cmos-clear uit te voeren zonder hiervoor een frontpanel aan te moeten sluiten.
In de doos vinden we naast het bord de driver-cd's, het i/o-shield, sata-kabels, een pata-kabel, een handleiding en een zakje m-connectors. Deze laatste kunnen gebruikt worden om de losse kabeltjes van het frontpanel of een usb-header zonder gepriegel aan te sluiten.
Bij MSI-borden is het aan te raden de bios te upgraden, uiteraard voor zover er een nieuwere versie beschikbaar is. Met dit bord deden wij dat ook, met een aanzienlijke snelheidsverbetering in de benchmarks tot gevolg; zo draaide CineBench na de upgrade tien tot vijtien procent sneller. Ook verbeterde op ons testbord de geheugencompatibiliteit, waarmee het systeem stabieler werd. Natuurlijk is denkbaar dat de MSI 790GX-G65-borden die straks in de winkel liggen, al van een nieuwere bios zijn voorzien dan het bord dat wij voor de tests hebben ontvangen.
Gigabyte MA790FXT-UD5P
Van Gigabyte hebben we de MA790FXT-UD5P getest. Dit high-end AM3-bord beschikt over de AMD 790FX-chipset en de SB750-southbridge. Het bord kent een ruime featureset; zo vinden we voor de uitbreidingskaarten een pc-ie x1-slot, daaronder een pci-e x16-slot en nog twee pci-e x1-slots. Daar weer onder bevinden zich een pci-e x16-slot en twee reguliere pci-slots. Voor het geheugen zijn vier ddr3-slots aanwezig.

Voor het aansluiten van opslagapparatuur zijn er tien sata-poorten en een fdd-connector present, maar ook de oude bekende pata-poort ontbreekt niet. Van de tien sata-poorten zijn er zes met een SB750-southbridge verbonden; de overige vier zijn aan een JMicron-chip gekoppeld. Het bord zelf ontbeert esata, maar een esata-aansluiting kan wel gerealiseerd worden met de meegeleverde bracket, waarop naast een molex-connector twee esata-poorten te vinden zijn.
De aansluitingen op de achterkant van het bord zijn tamelijk standaard. We vinden twee ps/2-poorten, acht usb-poorten en een 4- en 6-pins firewirepoort. Het bord heeft twee gigabit-ethernetaansluitingen. Voor analoog geluid zijn er zes 3,5mm-jacks, terwijl er voor digitaal geluid twee s/pdif-poorten zijn.

Verder bevat het bord headers voor nog eens vier usb-poorten, een firewirepoort en front-audio. Ook kunnen er nog een parallelle en seriële poort aangesloten worden.
Net als het MSI-bord biedt de Gigabyte plaats aan een resetknop, een powerknop en een cmos-clearknop. Die laatste knop is voorzien van een plastic kapje dat het per ongeluk indrukken ervan moet voorkomen. De powerknop en de resetknop zijn vlak achter de atx-connector geplaatst, waardoor ze enigszins lastig te bedienen zijn.
Net zoals de meeste mainstream- en high-end-borden van Gigabyte voldoet ook dit bord aan Ultra Durable 3, een norm waarmee de fabrikant zichzelf verplicht kwalitatief betere onderdelen en extra dikke kopersporen te gebruiken. Verder is het bord voorzien van de Easy Energy Saver, dat niet langer aan de Intel-borden van Gigabyte is voorbehouden. Een andere feature is de dualbios van Gigabyte, dat ervoor zorgt dat er bij een bios-misflash een backup van het bios aanwezig is.

Gigabyte levert een behoorlijk aantal accessoires met het bord mee. Naast de eerdergenoemde esata-bracket halen we vier sata-kabels, een pata-kabel en floppy-kabel uit te doos. Het papierwerk bestaat uit een handleiding en een installatieboekje. Een i/o-shield en de onvermijdelijke driver-cd maken het pakket compleet.
Hoewel het bord zo uit de doos prima werkt, is het ook hier aan te raden het bios te updaten als er een vroege bios-versie op staat. Het flashen gaat met Q-flash, een eenvoudig te gebruiken applicatie die bij het opstarten kan worden aangeroepen.
Asrock M3A790GXH/128M
Het derde bord in deze roundup is de Asrock M3A790GXH/128M, een atx-bord met een AMD 790GX-chipset en de SB750-southbridge. Het bord beschikt over een pci-e x1-slot, een pci-e x16-slot en een x8-slot. Verder vinden we een regulier pci-slot, een pci-e x4-slot en een tweede pci-slot.

Asrock heeft ervoor gekozen om tussen het x16- en het x8-slot een plek vrij te laten, zodat een dual-slot-videokaart verder geen slots bedekt. Op deze plek vinden we wel een slot waarin een sli/Xfire-switchcard zit. Deze kaart kan gebruikt worden om te kiezen tussen ofwel het gebruik van enkel het x16-slot, ofwel het gebruik van zowel het x16- als het x8-slot, beide met x8-snelheden en de mogelijkheid om Crossfire te draaien.
Het x1-slot is vrijwel onbruikbaar doordat de heatsink er vlak achter zit. Concurrent Gigabyte heeft hier in het ontwerp van zijn moederborden rekening mee gehouden door de heatsink zodanig laag te maken dat de kaart in het x1-slot eroverheen past.

Voor het geheugen zijn ook hier vier ddr3-slots aanwezig, en we vinden vijf bruikbare sata-poorten - een zesde sata-poort is aanwezig maar moet worden gereserveerd voor de esata-poort, zoals hierna wordt toegelicht - een pata-poort en een fdd-connector voor het aansluiten van opslagapparaten. Verder zijn er nog headers voor zes usb-poorten, een firewire-poort en een seriële poort.
In tegenstelling tot de eerderbesproken borden van MSI en Gigabyte ontbeert het exempaar van Asrock de onboard-knoppen om het systeem aan te zetten of de bios te resetten. Wel vinden we boven de pci-slots nog een molex-aansluiting. Deze kan bij het draaien van een Crossfire-setup worden gebruikt om de videokaarten van voldoende stroom te voorzien.
Op de achterkant van het bord vinden we een ps/2-poort, zes usb-poorten en een firewire-poort. Voor het geluid zijn zes 3,5mm-jacks en een s/pdif-aansluiting aanwezig. Omdat dit bord beschikt over integrated video, vinden we ook een D-sub-, een dvi- en een hdmi-connector. Een gigabit-ethernetaansluiting ontbreekt niet.
Verder is er een esata-poort, maar deze werkt op een vrij eigenaardige manier. In plaats van een direct bruikbare poort, zoals bij het MSI-bord, moet een van de zes sata-poorten via een sata-kabel verbonden worden met een sata-connector die achter de esata-poort op het moederbord zit, zodat deze poort wordt doorgelust. Bij gebruik van deze poort loopt er dus altijd een sata-kabel over het moederbord, en deze kan behoorlijk in de weg zitten, zeker wanneer er meerdere insteekkaarten worden toegepast. Asrock had wat ons betreft beter het voorbeeld van Gigabyte kunnen volgen en een bracket kunnen gebruiken, omdat dit het gebruiksgemak aanzienlijk verbetert.

Met de geboden features verrast het bord niet. Voor de geïntegreerde videochip is er 128MB sideport-geheugen aanwezig; verder zijn er geen noemenswaardige bijzonderheden.
In de doos vinden we een handleiding, twee driver-cd's en het i/o-shield. Kabels worden meegeleverd in de vorm van een pata-kabel, een floppy-kabel en vier sata-kabels. Verder is er nog een sata-stroomconnector.
Het bord werkt verder naar behoren, alleen laat het bios wat te wensen over.
Zo is het bijvoorbeeld niet mogelijk om het voltage van het geheugen in te stellen. Dat is best hinderlijk, omdat veel ddr3-geheugen om stabiel te draaien net iets meer spanning vereist dan het standaard ddr3-voltage van 1,5V.
Benchmarks
Setup
De moederborden zijn getest met de volgende hardware:
Cpu |
AMD Phenom II X4 810 |
Geheugen |
Corsair PC8500, 2x 2GB |
Videokaart |
Radeon HD4770 512MB |
Hdd |
Seagate 7200.11, 500GB |
Voeding |
Zalman ZM600HP |
OS |
Windows Vista 64bit |
Beeldscherm |
Dell 2007FP, 1600x1200 |
Om de systemen te beproeven zijn vier benchmarks gedraaid: Cinebench10, SuperPi, 3DMark Vantage en Lightsmark.
SuperPi
SuperPi 1M (tijd in seconde)
|
MSI 790GX-G65 |
**********
26,684 |
MSI 790GX-G65 + HD4770 |
**********
26,629 |
Gigabyte MA790FXT-UD5P + HD4770 |
**********
26,476 |
Asrock M3A790GXH/128M |
**********
27,283 |
Asrock M3A790GXH/128M + HD4770 |
**********
27,279 |
De Gigabyte wint het nipt van de MSI. De Asrock is hier wel een stukje trager, maar het verschil met de Gigabyte bedraagt minder dan een seconde.
Cinebench 10
Cinebench 10 - openGL (Cinebench-score)
|
MSI 790GX-G65 |
*****
3287 |
MSI 790GX-G65 + HD4770 |
*********
5837 |
Gigabyte MA790FXT-UD5P + HD4770 |
**********
6572 |
Asrock M3A790GXH/128M |
****
2907 |
Asrock M3A790GXH/128M + HD4770 |
*********
5752 |
Uiteraard doet een systeem met alleen een igp het minder dan een systeem dat over een high-end videokaart beschikt, maar we zien hier dat de MSI toch nog een behoorlijke voorsprong op de Asrock weet te nemen. Deze voorsprong wordt kleiner als een losse videokaart wordt gebruikt, maar dan zien we dat de Gigabyte weer een stuk sneller is.
Cinebench 10 - single cpu (Cinebench-score) |
MSI 790GX-G65 |
*********
3031 |
MSI 790GX-G65 + HD4770 |
*********
3035 |
Gigabyte MA790FXT-UD5P + HD4770 |
**********
3372 |
Asrock M3A790GXH/128M |
*********
2890 |
Asrock M3A790GXH/128M + HD4770 |
*********
2931 |
Cinebench 10 - multi cpu (Cinebench-score) |
MSI 790GX-G65 |
*********
10786 |
MSI 790GX-G65 + HD4770 |
*********
10788 |
Gigabyte MA790FXT-UD5P + HD4770 |
**********
12554 |
Asrock M3A790GXH/128M |
********
10320 |
Asrock M3A790GXH/128M + HD4770 |
********
10586 |
In beide testen neemt de Gigabyte een flinke voorsprong op de andere twee borden. Eveneens in beide testen is de MSI de Asrock te snel af, zowel met een losse videokaart als met gebruik van de integrated video.
3DMark Vantage
Voor 3DMark Vantage is er enkel getest met de HD4770. De standaard benchmarks draaien namelijk grotendeels niet op de onboard-videochips, waardoor de uitkomsten niet goed te vergelijken zijn.
3DMark Vantage - 3DMarks |
MSI 790GX-G65 + HD4770 |
**********
7033 |
Gigabyte MA790FXT-UD5P + HD4770 |
**********
7092 |
Asrock M3A790GXH/128M + HD4770 |
**********
7083 |
3DMark Vantage - Gpu |
MSI 790GX-G65 + HD4770 |
**********
6557 |
Gigabyte MA790FXT-UD5P + HD4770 |
**********
6622 |
Asrock M3A790GXH/128M + HD4770 |
**********
6635 |
3DMark Vantage - Cpu |
MSI 790GX-G65 + HD4770 |
**********
8990 |
Gigabyte MA790FXT-UD5P + HD4770 |
**********
9008 |
Asrock M3A790GXH/128M + HD4770 |
**********
8879 |
De resultaten van 3DMark Vantage tonen een vrij saai beeld: de borden presteren op zeer kleine verschillen na allemaal gelijkwaardig.
Lightsmark
Lightsmark
|
MSI 790GX-G65 |
*
24,5 |
MSI 790GX-G65 + HD4770 |
*********
343,2 |
Gigabyte MA790FXT-UD5P + HD4770 |
**********
370,0 |
Asrock M3A790GXH/128M |
*
25,4 |
Asrock M3A790GXH/128M + HD4770 |
*********
347,5 |
In deze benchmark zien we dat er een enorm verschil zit tussen de geïntegreerde videochip en een high-end losse videokaart als de HD 4770; iets dat uiteraard te verwachten was. De igp's van de borden presteren ongeveer gelijk. Voorzien van een HD 4770 presteren de MSI en de Asrock ongeveer hetzelfde, maar de Gigabyte steekt hier toch nog flink bovenuit, met een verschil van ruim 20 punten.
Energieverbruik
Om een indicatie te geven van het energieverbruik hebben we het stroomverbruik van het systeem eerste gemeten in idle en vervolgens bij volledige cpu-belasting, waartoe Orthos werd ingezet. In alle gevallen is er geen gebruik gemaakt van software om het stroomverbruik terug te dringen, maar zijn we uitgegaan van de hardware zelf.
Vermogensopname: idle (watt) |
MSI 790GX-G65 |
*****
58W |
MSI 790GX-G65 + HD4770 |
*******
87,7W |
Gigabyte MA790FXT-UD5P + HD4770 |
*********
112W |
Asrock M3A790GXH/128M |
*******
86,9W |
Asrock M3A790GXH/128M + HD4770 |
**********
120W |
In idle zien we dat de MSI een vrij zuinig bord is, terwijl de Asrock met dezelfde chipset en minder onboard-features aanzienlijk meer verbruikt. Het MSI-systeem met een losse videokaart verbruikt evenveel als de Asrock zonder losse kaart. De combinatie Asrock + HD 4770 verbruikt ook meer dan het koppel Gigabyte + HD 4770, terwijl de Gigabyte een aanzienlijk ruimere featureset heeft.
Vermogensopname: load (watt) |
MSI 790GX-G65 |
********
129,4W |
MSI 790GX-G65 + HD4770 |
*********
159,6W |
Gigabyte MA790FXT-UD5P + HD4770 |
**********
172,0W |
Asrock M3A790GXH/128M |
********
129,1W |
Asrock M3A790GXH/128M + HD4770 |
**********
168,4W |
Onder load zien we de borden aardig dicht bij elkaar kruipen, zowel met gebruik van de geïntegreerde chip als met het gebruik van de Radeon 4770. Opvallend is dat de Asrock onder load op hetzelfde niveau als de andere borden zit, terwijl deze er in idle nog een flink stuk bovenuitstak.
Conclusie
De AM3-borden van MSI en Gigabyte presteren zoals we van deze merken inmiddels gewend zijn. De Gigabyte 790FXT-UD5P is wat sneller, maar zit ook in een iets hoger geprijsd segment. Wie een snel en uitgebreid bord wil en het geen probleem vindt een wat hogere prijs te betalen, doet met de Gigabyte een prima keuze. Voor wie graag een redelijk geprijsd en goed werkend bord met integrated graphics wil, is de MSI 790 GX65 een aanrader.
De Asrock M3A790GXH/128M eindigt duidelijk achteraan. Het bord is weliswaar iets goedkoper dan de MSI, maar de MSI is sneller, zuiniger en heeft een betere featureset dan de Asrock, zodat de MSI wat ons betreft voor iets meer geld veel meer waar biedt.
