Wat maakt een monitor écht goed? Zo testen wij bij Tweakers

Formaat, resolutie en andere features

Behalve de metingen van de beeldkwaliteit omschrijven we in onze reviews ook hoe het scherm er in de praktijk uitziet gelet op zijn formaat en resolutie. Net als bij televisies kun je bijvoorbeeld kiezen voor verschillende paneeltechnieken en voor een matte of glimmende afwerking, maar er zijn veel meer keuzes die je bij televisies niet hebt. Zo zijn er naast 16:9-schermen ook monitors beschikbaar met een andere beeldverhouding, bijvoorbeeld een vierkantere 16:10 of een juist veel bredere 21:9 of zelfs 32:9. De kleinste monitor die we de afgelopen jaren testten had een diagonaal van slechts 17", kleiner dan het scherm van sommige laptops. De grootste monitor mat liefst 57" van hoek tot hoek; dat is bijna anderhalve meter.

De monitor links heeft een in hoogte verstelbare voet, het scherm rechts een simpel kantelpootje.

Behalve het paneel kijken we natuurlijk ook naar de verdere featureset van het scherm. Iedere fabrikant gebruikt weer een andere behuizing. De voet is bij goedkopere schermen vaak een simpel pootje waarop het paneel alleen kan kantelen, maar bij de betere monitors een steviger model waarop het scherm ook in hoogte kan worden versteld. Ook schermen zonder hoogteverstelling hebben vaak wel VESA-montagegaten, waardoor je voor een paar tientjes achteraf nog een betere voet of monitorarm kunt toevoegen - heel soms wordt zo'n arm zelfs al meegeleverd met een scherm. We beoordelen in de praktijk hoe stevig het geheel aanvoelt en of de verschillende verstelmogelijkheden soepel te gebruiken zijn.

In het kader van duurzaamheid kijken we ook hoe een monitor wordt geleverd. Vaak zien we dozen van full colour bedrukt karton gevuld met een grote hoeveelheid piepschuim, maar sommige fabrikanten zijn al overgestapt op een minder bedrukte doos met milieuvriendelijkere kartonnen inhoud. Plastic zakjes en foamzakjes ter verdere bescherming blijven wel gangbaar.

De osd's van verschillende monitors die we de afgelopen jaren testten

Haast ieder scherm heeft een menuutje waarin je de instellingen zoals helderheid en kleurweergave kunt wijzigen, maar de implementatie verschilt heel erg van fabrikant tot fabrikant. Sommige osd's zijn ergerniswekkend slecht vormgegeven, met vervelend aanvoelende knopjes die traag reageren. Op luxere schermen vind je vaak meer opties en soms zelfs een afstandsbediening waarmee het geheel kan worden bediend.

Aansluitingen op een monitor: HDMI,
DisplayPort, USB-C, USB-B en ethernet

We komen tegenwoordig ook zogenoemde smartmonitors tegen, voorzien van televisiebesturingssystemen zoals webOS of Tizen. Feitelijk kan zo'n monitor daarmee alles wat een televisie ook kan, behalve dat hij natuurlijk geen tuner heeft om kabel- of satellietzenders te ontvangen.

Belangrijk in de praktijk zijn ook de aansluitingen waarover de monitor beschikt. Als beeldingangen vind je tegenwoordig vaak DisplayPort en HDMI. Recentere versies van die aansluitingen ondersteunen een hogere doorvoersnelheid en zijn daarmee van belang voor monitors met een heel hoge resolutie en refreshrate; vaak zijn dat gamingmodellen.

Voor de wat zakelijkere schermen is een USB-C-poort dan weer een must. We komen die tegenwoordig ook steeds vaker tegen op gamingschermen. Een USB-C- of Thunderbolt-poort ondersteunt tegelijk het doorvoeren van beeld, een USB-signaal en de nodige stroomtoevoer, zodat er tegenwoordig dockingmonitors zijn met USB-C-aansluiting waarop je je laptop met één kabel kunt aansluiten. Randapparatuur sluit je dan aan op het scherm en via USB-C kan het scherm stroom terugleveren aan de laptop, zodat die opgeladen blijft.

Alle USB-C-dockingmonitors hebben wel een USB-hubje waarop je randapparatuur kunt aansluiten. Soms zit er nog een tweede USB-upstreampoort op het scherm, zodat het scherm de aangesloten apparatuur automatisch kan switchen tussen twee pc's (kvm-switch). Sommige fabrikanten bouwen verder nog een ethernetpoort of webcam in. Er zijn ook USB-C-monitors met een DisplayPort-out, zodat je er nog een tweede scherm op kunt doorlussen.

Conclusie

Je weet nu hoe we monitors testen bij Tweakers: welke tests we doen, de meetapparatuur die we daarvoor gebruiken, en wat we allemaal nog meer bekijken aan een scherm. In dit artikel hebben we ook een indruk gegeven van het waarom achter onze tests: wat levert een snellere responstijd of een beter contrast je precies op? Dat zal je hopelijk ook weer verder kunnen helpen om zelf te bepalen welke eigenschappen belangrijk voor je zijn als je een nieuwe monitor uitkiest.

_{Redactie: Friso Weijers Video: Luke van Drie, Jelle Stuip Eindredactie: Marger Verschuur}

Reacties (24)

[GoogleWave]

Blooming is tegenwoordig sterk overrated aangezien er in je oog optisch ook blooming optreedt. Dus bij duizend dimming zones is er in het beeld weinig verschil. Ondertitels daargelaten

Je kunt dit testen bij je Oled televisie door in het donker als er alleen een wit logo op een zwarte achtergrond in beeld is, (vanaf de bank) je duim ervoor te houden. Je zult zien dat er in feite een lichte halo is tenzij je met je duim het logo blokkeert.

Ik weet niet hoe dit visuele effect (defect?) dat inherent aan onze ogen heet maar je kunt het zelf testen, ook met een iPhone als die opstart en je alleen het Apple logo ziet

Ben geen fan van ChatGPT maar hier is wat extra uitleg:

Veilingsglans (Veiling Glare)
Veilingsglans is een optisch verschijnsel waarbij licht zich binnenin het oog verspreidt, met als gevolg dat heldere objecten op een donkere achtergrond lijken te “gloeien” of een soort waas of halo vertonen.

🧠 Wat veroorzaakt veilingsglans?

Wanneer je naar een helder object kijkt op een donkere achtergrond (zoals witte tekst op een OLED-scherm met een zwarte achtergrond), kan het felle licht zich verspreiden over het netvlies.
Dit komt doordat het licht in je oog verstooid wordt door het hoornvlies, de ooglens of het glasvocht.
Het gevolg is een soort “sluier” of waas die de scherpte en het contrast van wat je ziet vermindert.
🕶️ Wanneer komt dit voor?

Vooral zichtbaar in donkere ruimtes met heldere, contrasterende elementen op het scherm.
Ook mensen met ouder wordende ogen, cataract (staar), of refractieafwijkingen zoals astigmatisme kunnen dit fenomeen sterker ervaren.
🔬 Technisch gezien:

Veilingsglans is een vorm van intraoculaire lichtverstrooiing.
Het is dus geen fout van het scherm zelf, maar een perceptueel artefact dat ontstaat in je eigen visuele systeem.
🧩 Gevolgen van veilingsglans:
Verminderd contrast in je zicht.
Moeilijkheden bij het onderscheiden van fijne details, vooral in donkere scènes met fel licht.
Een gevoel van “lichte waas” of halo-effect rondom heldere objecten.

[Reactie gewijzigd door GoogleWave op 21 april 2025 18:01]

[Olaf van der Spek]

Dus bij duizend dimming zones is er in het beeld weinig verschil.

Niet iedere monitor heeft zoveel zones. 40 x 25 zones zijn ook nogal grote zones, volgens mij maakt dat echt wel verschil.

[deepvreezo]

Het maakt ook wel wat uit wat het native contrast van het paneel is - een VA-paneel met 300 zones kan er nog beter uitzien dan een IPS-paneel met 1000 zones, als het verschil in het eigen contrast van het paneel maar groot genoeg is. En daarnaast de vraag hoe een fabrikant de local dimming heeft afgesteld. Als het scherm highlights wat verder dimt en schaduwen donkerder maakt dan ze eigenlijk zijn worden de overgangen tussen zones verstopt. Dan klopt het beeld alleen niet meer helemaal met hoe het eigenlijk hoort te zijn.

[IlIlIllII]

Ik snap niet goed wat je met deze reactie wilt zeggen. Is blooming geen (groot) probleem omdat ''alles'' in principe blooming heeft voor het menselijk oog? Op die manier kun je natuurlijk alles wegwuiven.

''4K ipv 8K resolutie? Ach, vanaf een meter afstand zie je het verschil niet. 500hz of 1000hz? Dat verschil voel je niet hoor!'' En ga zo maar door. Uiteindelijk zijn het de harde cijfers die er toe doen - en niet zozeer in hoeverre ze merkbare impact hebben op onze beleving. Dat is een heel andere discussie, en die beleving is voor iedereen natuurlijk anders.

[Blokmeister]

Is het niet een idee om blooming (of flare in de optica) ook te meten met de colorimeter? Je zou een kleine apertuur kunnen printen en dan een vaste plek op het scherm kunnen meten. Je geeft vervolgens een helder wit vierkantje weer die je steeds wat verschuift. De meting is dan de gemeten intensiteit versus afstand. Bij geen blooming zie je dan een scherpe overgang van de piekhelderheid naar nul, bij meer blooming is die overgang geleidelijker.

Ik weet niet of dit echt fysiek mogelijk is met de apparatuur, maar misschien leuk om over na te denken.

[deepvreezo]

Leuk idee! Ga ik eens naar kijken of we daar iets mee kunnen doen.

[Blokmeister]

Cool! Ik vraag me af of het werkt om het vierkantje te bewegen of dat je de detector moet bewegen. Als je dimming zones hebt, blijven die natuurlijk statisch. Maar goed, ik ben geen TV-deskundige, dus wellicht mis ik hier wat.

[MarcvanE]

Testen jullie ook hoe erg de VRR flicker is? RTINGS heeft daar onlangs een aardige test voor ontwikkeld.

[deepvreezo]

Onze nieuwe responstijdentester heeft ook een optie om dat te meten (als je goed kijkt op een van de foto's zie je 'm ook al zitten ).

[GoogleWave]

“ De cad is een score die je wellicht al kent van publicaties zoals Monitors Unboxed en RTINGS, die ook een eigen responstijdentester hebben ontwikkeld. Dit is een berekening van het verschil tussen de overgang die we op de monitor meten en de theoretisch perfecte transitie. Hoe hoger de cad, hoe slechter het beeld. Alle afwijkingen vanaf de ideale lijn tellen mee, dus ook de over- en undershoot. Het voordeel daarvan is dat je in één getal kunt zien hoe goed bewegend beeld er op de monitor ongeveer uitziet. Dat is niet het geval als je puur kijkt naar de responstijdmeting: een scherm kan een supersnelle responstijd hebben, maar als er daarbij sprake is van heel veel overshoot, ziet bewegend beeld er alsnog niet goed uit.”

Bij het kijken van film content kan je tevens stellen; hoe lager de cad; hoe irritanter het beeld?

[Olaf van der Spek]

Bij het kijken van film content kan je tevens stellen; hoe lager de cad; hoe irritanter het beeld?

Waarom dat?

[GoogleWave]

Zonder de beeld(Motion)verbetering waar je bij een OLED televisie het best van af blijft, stottert het beeld enorm. Monitors hebben naar mijn weten niet die Motion processing om dat effect tegen te gaan

[Olaf van der Spek]

Monitors hebben naar mijn weten niet die Motion processing om dat effect tegen te gaan

GPUs zijn krachtig genoeg om processing te doen indien gewenst, als jij de cumulative deviation kunstmatig wil verhogen mag dat geen probleem zijn.

[atthias]

goed artikel
fijn om ook te zien dat jullie de tests updaten

[paltenburg]

Ik heb nu zelf een nieuw 32 inch 4K scherm, maar die is dus niet 100% scherp.

Als ik de pixels bekijk met een vergrootglas zie ik duidelijk dat zwarte pixels die grenzen aan een wit vlak toch een beetje grijs zijn.

Hoe heet dit fenomeen? Want dit zou ik ook graag getest zien

Ik kan er verder niet zoveel over vinden, maar bij RTings.com is de "text clarity" hetgene wat het dichtst in de buurt komt.

[Reactie gewijzigd door paltenburg op 22 april 2025 17:19]

[depeje]

Vergeet ook de opstarttijd van het scherm niet. Niets zo ergerlijk als een scherm dat pas op staat wanneer de computer al terug naar standby denkt te gaan, omdat ie nog niet unlocked is, voordat het scherm goed en wel het loginscherm toont. Of als het starten van het scherm zolang duurt dat ik ondertussen een koffie ga halen, en dan zie dat de computer terug in standby is gegaan.

[Firestormer]

Mooi dat Tweakers deze test voor ons doet.
Maar hoe zit het eigenlijk over de langere termijn?
Blijven deze waarden ook zo als de schermen al meer dan een jaar intensief gebruikt zijn?

Doen ze het dan nog steeds net zo goed?
Of krijg je dan vlekken in het scherm, slechtere kleuren of andere gebreken?

[Lucb1e]

Goede vraag! Ik heb me dit ook wel eens afgevraagd gezien ik een monitor uit 2009 nog altijd gebruik. Het ding gaat maar niet kapot, de resolutie en grootte matcht met wat mijn ogen nog kunnen zien... het enige is dat ik nu een VGA-naar-HDMI verloopstekkertje gebruik

Zover ik weet verliezen LED's aan helderheid bij het ouder worden, maar in schermen kan ik niet zeggen dat ik dat ooit gemerkt heb en bij kamerlampen is het altijd eerst de omvormer die het begeeft. Kleine verschillen in bijvoorbeeld de LED's die op de hogere (blauwe) frequentie werken zouden misschien wel een kleurafwijking geven, dus de vraag is zeker interessant. Je zou bijvoorbeeld een kleur een stapje kunnen terugschroeven elke 5 jaar, áls dat altijd dezelfde kleur is voor een gegeven paneeltype

Misschien kan ik deze monitor aan Tweakers doneren als case study. Als ze 'm willen doormeten, ben ik er eindelijk vanaf en heb jij een antwoord

[Roel1966]

Het is zeker heel handig dat Tweakers monitoren test en ook interessant om te weten wat er allemaal aan vooraf gaat en welke apparatuur er gebruikt word. Enigste is wel dat het voor mij wat moeilijker is puur aan de hand van specs een monitor aan te schaffen vanwege mijn ooghandicap. Het hoeft voor mij dan ook niet direct te betekenen dat als een monitor door Tweakers als goed is getest dat dit ook voor mij geld.

[Lucb1e]

Helpen de tests die Tweakers doet wel om een betere keuze te maken die de handicap vermindert?

Natuurlijk is het koopadvies gericht op de doelgroep die ze hopen te bereiken met de site (deels tweakers, deels ook niet-technische mensen). Om die reden koop ik ook zelden wat Tweakers in bijvoorbeeld de smartphone-BBG aanraadt, maar ik heb wel écht heel veel aan de testlabdata bij het uitzoeken van een voor mij geschikt toestel

[Cid Highwind]

Bij lcd-schermen maakt het voor het stroomverbruik meestal praktisch niets uit wat ze weergeven, maar oledschermen gaan meer verbruiken naarmate het scherm meer wit moet weergeven.

Bij LCD-schermen hangt het vooral af van het backlight hoeveel stroom er wordt verbruikt. Zeker met local dimming oplossingen zou ik verwachten dat ook daar een zwart scherm een lager verbruik toont en een wit scherm het verbruik naar boven stuwt.

Een OLED scherm heeft daar vaak een limiter vanwege de warmte, maar een LCD heeft deze vaak niet.

In SDR, met dynamisch contrast uit, gaat de vlieger natuurlijk wel op.