Het beste DDR5-geheugen voor Ryzen 9000

Rammen met Ryzen

DDR5 voor Zen 5

Patriot Viper Venom PVV532G720C34K

De Patriot Viper Venom is een erg snelle geheugenkit met relatief strakke timings. Er is geen ondersteuning voor EXPO, maar in onze test werkte het XMP-profiel feilloos met de Ryzen 9 9950X.

Pluspunten

• Erg snel
• Relatief goede timings

Minpunten

• Geen EXPO-ondersteuning

Getest

Patriot Viper Venom PVV532G720C34K

Prijs bij publicatie: € 118,-

Vanaf € 109,90

Vergelijk prijzen

Bij de aankondiging van de AMD Ryzen 9000-processors hoopten sommige hardwareliefhebbers dat de nieuwe generatie cpu's flink sneller geheugen zou aankunnen. Hoewel AMD de officieel ondersteunde snelheid van 5200MT/s op Ryzen 7000 heeft verhoogd naar 5600MT/s op Ryzen 9000, bleek al snel dat dezelfde geheugencontroller is hergebruikt op AMD's nieuwste generatie cpu's. Dat weerhield ons er niet van om Corsair, Gskill, Kingston en Patriot te vragen welk DDR5 zij aanraden voor de nieuwe Ryzen 9000-processors, om dit vervolgens voor deze round-up aan een test te onderwerpen.

Het is belangrijk om te vermelden dat deze round-up is gericht op het beoordelen van de geteste geheugenkits. Dit artikel is dus niet bedoeld om de impact van geheugensnelheid in het algemeen te illustreren. Dat hebben we bijvoorbeeld al gedaan toen DDR5 beschikbaar kwam, in ons artikel over DDR4 vs. DDR5. Daarnaast bleek in onze review de Ryzen 7 7800X3D gemiddeld 0,7 procent sneller te worden van de stap van DDR5-5200 naar DDR5-6000, en in datzelfde artikel de i9-13900KS 3,4 procent sneller bij de stap van DDR5-5600 naar DDR5-7200. Kortom, het verschil is meetbaar, maar niet merkbaar. Snelle geheugenkits zijn vooral interessant voor liefhebbers van hoge kloks en het maximale uit je hardware halen, maar bieden niet altijd de beste prijs-prestatieverhouding.

Wat zijn de verschillen tussen DDR4 en DDR5?

In dit achtergrondartikel hebben we al uitgebreid gekeken naar de verbeteringen van DDR5 ten opzichte van DDR4. In het kort komt het neer op nog hogere maximale geheugensnelheden, een hogere maximale geheugencapaciteit per module, een opdeling van een enkel 64bit-kanaal naar twee 32bit-kanalen per geheugenmodule, en de overstap naar een geïntegreerde stroomvoorziening op de geheugenmodule zelf.

Wat is EXPO?

Extended Profiles for Overclocking, ofwel EXPO, kan worden gezien als de directe tegenhanger van Intels XMP. Hiermee kan werkgeheugen eenvoudig worden overgeklokt naar snelheden die door de geheugenfabrikant worden ondersteund, maar de officieel ondersteunde maximumsnelheid vanuit de processor overstijgen. Ook bij EXPO draait het om overklokprofielen waarmee je de geheugenkit op de maximale ondersteunde snelheid van de geheugenfabrikant laat draaien. Die snelheid ligt meestal hoger dan de officieel maximaal ondersteunde snelheid van de processorfabrikant. Ryzen 7000-processors hebben van AMD officiële ondersteuning tot en met DDR5-5200 gekregen, en bij Ryzen 9000-processors is dat verhoogd naar DDR5-5600. Koop je sneller geheugen, wat inmiddels nauwelijks een meerprijs heeft ten opzichte van de zojuist genoemde snelheden, dan kun je net als XMP in het bios met één klik het EXPO-profiel activeren.

Maximale geheugensnelheden op Ryzen-processors, hoe zit dat?

Bij snelle geheugenkits moet de geheugencontroller in de processor ook snel werken om deze kloksnelheid te evenaren. Wordt de geheugensnelheid te hoog, dan kan de geheugencontroller niet meer stabiel werken en treden er fouten op, wat je bij werkgeheugen echt niet wilt. Om dat te voorkomen, wordt er ook wel gebruikgemaakt van een gear ratio, waarbij de geheugencontroller op een lagere snelheid dan het werkgeheugen draait. Als de verhouding tussen de kloksnelheid van de geheugencontroller en het geheugen niet 1:1 is, leidt dat tot een klein prestatieverlies in de vorm van enkele nanoseconden vertraging. Dat lijkt weinig en is het in het grotere geheel van een complete pc ook, maar voor werkgeheugen kunnen die paar nanoseconden een noemenswaardig verschil betekenen.

Geteste geheugenkits

Van Corsair, Gskill, Kingston en Patriot ontvingen we een aantal geheugenkits bedoeld om te testen op een Ryzen 9 9950X-processor. Corsair stuurde ons zijn Dominator Platinum RGB-kit, die op 6000MT/s draait en zowel EXPO als XMP ondersteunt. In de timings komen we geen bijzonderheden tegen, behalve dat de tRAS van deze kit iets lager is dan bij de andere deelnemers.

Daarnaast ontvingen we de nieuwe Trident Z5 Royal Neo van Gskill, die ook bij andere tweakers al interesse wekte door zijn lagere CAS-latency en true latency. Daar staat tegenover dat de tRAS vrij hoog is voor een DDR5-6000-kit, zelfs in vergelijking met snellere kits uit deze round-up. EXPO-support is aanwezig, maar XMP moet de Trident Z5 Royal Neo dan weer missen.

Kingston koos voor twee varianten van zijn Fury Beast RGB-kits. De snelheden komen in dit geval uit op 6000MT/s en 6400MT/s, met timings die dicht bij elkaar liggen. Op basis van die timings lijkt Kingston ons nipt de snelste DDR5-6400-kit te hebben opgestuurd. Ook komen we op beide sets ondersteuning voor zowel EXPO als XMP tegen.

Van Patriot ontvingen we tenslotte de Viper Venom RGB die op 6400MT/s draait en de Viper Venom op 7200MT/s. Vooral bij die laatste kit valt op dat hij vrij strakke timings heeft, in ieder geval in vergelijking met DDR5-7200-kits die we eerder hebben getest. Beide Patriot-kits ondersteunen wel XMP, maar geen EXPO.

	Snelheid	Profielen	Spanning	Timings				True latency
				CL	tRCD	tRP	tRAS
AMD Ryzen 9 9950X referentie	DDR5-5600	n.v.t.	1,25V	36	36	36	84	12,86ns
Corsair Dominator Platinum RGB CMT32GX5M2B6000Z30K	DDR5-6000	EXPO, XMP	1,4V	30	36	36	76	10ns
G.Skill Trident Z5 Royal Neo F5-6000J2836G16GX2-TR5NS	DDR5-6000	EXPO	1,4V	28	36	36	96	9,33ns
Kingston Fury Beast RGB KF560C30BBEAK2-32	DDR5-6000	EXPO, XMP	1,4V	30	36	36	80	10ns
Kingston Fury Beast RGB KF564C32BBEAK2-32	DDR5-6400	EXPO, XMP	1,4V	32	39	39	80	10ns
Patriot Viper Venom RGB PVVR532G640C32K	DDR5-6400	XMP	1,4V	32	40	40	84	10ns
Patriot Viper Venom PVV532G720C34K	DDR5-7200	XMP	1,45V	34	42	42	84	9,44ns

Geheugensteuntje: wat betekenen al die latency's ook alweer?

Geheugencellen zijn ingedeeld in een matrixstructuur. Het selecteren van rijen (ras) en kolommen (cas) om data uit te lezen of naartoe te schrijven kost tijd.

• Cas-latency (CL): het aantal kloktikken tussen het moment dat de geheugencontroller een datakolom opvraagt en het moment dat er begonnen kan worden met het lezen ervan.
• Ras-to-cas-delay (trcd): het aantal kloktikken dat nodig is om een rij te openen en een kolom daarbinnen te benaderen.
• Ras-precharge (trp): het aantal kloktikken dat nodig is om een rij te sluiten en een andere te openen.
• Row-active-time (tras): het aantal kloktikken tussen het openen van een rij en een prechargecommando.
• Commandrate (CR): het aantal kloktikken tussen het selecteren van een geheugenchip en het versturen van commando's.

Om snel een indruk te krijgen van de complete snelheid van geheugenkits met verschillende kloksnelheden en latency's, wordt de zogenaamde true latency veel gebruikt. Dit is de toegangstijd in nanoseconden, berekend door de CL te delen door de (daadwerkelijke, dus bij DDR gedeeld door twee) kloksnelheid, maal duizend. Dit geeft vaak een makkelijke indicatie, maar neemt verschillen in andere subtimings niet mee en is daarmee geen allesomvattende specificatie. Ook kan gesteld worden dat de andere hierboven besproken primaire timings minstens even belangrijk als de cas-latency zijn, aangezien de geheugencontrollers in moderne processors gebruikmaken van burst mode, waarbij ze honderden geheugenadressen kunnen uitlezen na een ras-naar-cassequentie.

• Volgende pagina 2. Testmethode