Door Arnoud Wokke

Redacteur Tweakers

Vaarwel ICQ

Doek valt voor een icoon uit de jaren 90

22-06-2024 • 06:00

220

ICQ

Iets wat je misschien niet wist over ICQ: toen de Russische overheid in 2021 afdwong dat Apple een scherm in de set-up zette met suggesties voor Russische apps om te installeren, stond het aloude ICQ ertussen. De regering van Poetin vond het dus belangrijk dat je ICQ op je iPhone zette, als je Russisch bent tenminste.

Als je de afgelopen tijd de app wilde installeren, kon dat niet meer op iOS: de app was al verdwenen. In de Google Play Store staat hij al langer niet meer. Op moment van schrijven is de app nog wel te vinden in de Huawei AppGallery, die beweert dat de app drie miljoen installaties heeft. Hoewel er miljoenen mensen zijn die de app zouden hebben geprobeerd op Huawei-apparaten, is het aantal beoordelingen beperkt. Sterker nog: er zijn helemaal geen beoordelingen van de app in de AppGallery. Dit zou kunnen liggen aan de dienst zelf, want zelfs het populaire Snapchat, met 358 miljoen installaties, heeft slechts negen beoordelingen.

ICQ in de Huawei App Gallery, mei 2024
ICQ in de Huawei AppGallery, mei 2024

Hoe ICQ, een dienst van een Israëlisch bedrijf uit 1996, bijna 25 jaar later in de lijst van Russische apps kwam, is interessant en de moeite waard. Nu de dienst definitief ophoudt te bestaan, de stekker gaat eruit op 26 juni, is dit het moment om terug te kijken op de geschiedenis van misschien wel het eerste populaire chatplatform uit de beginjaren van het internettijdperk.

Afbeelding frontpage gebaseerd op foto van: Getty Images/SolarSven

Het prille begin

De makers van ICQ, dat geen afkorting is, want het staat voor 'I seek you', waren vier Israëlische studenten: Yair Goldfinger, Arik Vardi, Sefi Vigiser en Amnon Amir. Het was uiteraard niet de eerste manier van online chatten: IRC bestond toen uiteraard ook al, net als e-mail en de aloude messageboards. ICQ had wel wat vernieuwende elementen, zoals een makkelijke installatie, het vinden van gebruikers aan de hand van een Unique Internet Number, ofwel UIN, en het versturen van bestanden.

De eerste release vond plaats in 1996. Er was geen marketing: de vier studenten verspreidden het zelf en vertelden mensen in hun omgeving erover. Die eerste release was ook beperkt: gebruikers konden via UDP-poort 4000 verbinding maken met icq.mirabilis.com. Encryptie was er niet. Wachtwoorden en berichten gingen onversleuteld het internet over.

ICQ-interface 1996/1997
ICQ-interface 1996/1997

In de jaren erna werd de dienst snel populairder. Al na een jaar waren er 300.000 gelijktijdige gebruikers per week, voor die tijd een gigantisch aantal. Het Amerikaanse AOL kocht ICQ-moederbedrijf Mirabilis in 1998, minder dan twee jaar na de oprichting, voor iets meer dan 400 miljoen dollar. Dit vond plaats in de tijd van de dotcombubbel, eind vorige en begin deze eeuw, dus dat hoge bedrag is in die context niet schokkend. Toch zegt het iets dat een gevestigd bedrijf zoveel geld overheeft voor een klein bedrijf van een paar studenten zonder omzet.

Dat kwam natuurlijk omdat iedereen ook toen al wist dat digitale communicatie een hoge vlucht zou nemen. Ga maar na: vast bellen kostte geld, brieven sturen kostte postzegels en dus geld, en sms'en via een mobiele telefoon kostte geld... het aantal mogelijkheden voor min of meer gratis communicatie was beperkt. En nu kon je ineens zonder meerkosten met mensen die je kent en met vreemden kletsen via het internet. Het is dan ook logisch dat het een grote aantrekkingskracht had.

ICQ Mirabilis-website in december 1997, bron: Web Archive
ICQ Mirabilis-website in december 1997. Bron: Web Archive

Op het gebied van architectuur was ICQ opgezet als een combinatie van een gecentraliseerde dienst en een p2p-dienst. Het inloggen en het ophalen van informatie over een andere gebruiker gebeurde via een server, maar ICQ maakte het contact met een andere gebruiker rechtstreeks via TCP/IP.

Opzet ICQ-architectuur
Opzet ICQ-architectuur

Encryptie werd pas geïntroduceerd in de vijfde versie van het protocol, dat in gebruik werd genomen bij een release in 1999. Dat gebeurde dus pas na de overname. In 2000 kwam er de mogelijkheid bij om met het protocol te kunnen bellen. Ook waren er toen al gespreksgeschiedenis en de mogelijkheid om contacten uit te nodigen.

ICQ-interface 1998/1999

Femme online op ICQ! uniek! :P
Femme online op ICQ

Dat ICQ destijds, in elk geval onder het Tweakers-publiek, een grote bekendheid genoot, blijkt uit de manier waarop auteurs op de site over het programma schreven. Het eerste bericht waarin ICQ genoemd wordt, gaat over een thirdpartyclient, iets wat Mirabilis en later AOL actief bestreden. Ook een nieuwe versie van ICQ kreeg uiteraard een vermelding in die tijd.

Ingehaald door de tijd

MSN Web Messenger - Contact List
MSN Web Messenger - Contact List

Het succes van ICQ leidde ertoe dat er meer berichtendiensten kwamen, waarvan sommige populairder werden dan ICQ. Een van de bekendste uit de beginjaren van deze eeuw was uiteraard MSN Messenger van Microsoft, maar Yahoo had bijvoorbeeld ook een eigen Messenger. Daarnaast waren Google Talk, AIM, Jabber en Skype berichtendiensten met behoorlijke gebruikersgroepen. De concurrentie nam stevig toe.

Het hoogtepunt voor ICQ lag rond 2001, hoewel veel gebruikers de chatdienst lang trouw bleven. In de eerste jaren verdiende AOL veel geld aan de dienst, maar de omzet nam later af en daarmee verslapte ook de aandacht voor de ontwikkeling. Nieuwe functies kwamen minder snel en hoewel er wel versies waren voor onder meer Symbian S60 en Windows Mobile, sprong AOL niet zo actief in op de komst van nieuwere platforms als Apples iPhone OS en Googles Android.

AOL verkocht ICQ in 2010 aan het Russische Digital Sky Technologies, toen vooral bekend van Mail.ru. Het Russische bedrijf betaalde 187,5 miljoen dollar voor ICQ. AOL wilde ervan af omdat het niet tot de kernactiviteiten behoorde. De verkoop deed financieel waarschijnlijk pijn, want ICQ had twaalf jaar eerder immers nog meer dan het dubbele gekost.

Dat juist een Russisch bedrijf ICQ overnam, is niet onlogisch. Digital Sky wilde zijn online aanwezigheid vergroten en ICQ was in Rusland destijds nog altijd een populaire dienst. Er waren toen 42 miljoen actieve gebruikers, waarvan veel in Rusland. Onder tweakers lag dat anders, gezien de reacties op het nieuwsbericht. Gebruikers kenden het nog uit een toen al ver verleden en herinnerden zich vooral de spam, omdat het werkte met een gemakkelijk te raden volgnummer.

Digital Sky zette in eerste instantie flink in op de ontwikkeling. Het integreerde ICQ met andere diensten zoals Facebook, Twitter, Gmail en YouTube. Er kwamen mobiele apps met videobelfuncties, stickers en filters.

ICQ: interface rond 2012
ICQ: interface rond 2012

Het einde

ICQ heeft het langer volgehouden dan veel van zijn concurrenten uit de jaren negentig van de vorige eeuw en het begin van deze eeuw. AOL Messenger, MSN Messenger en Google Talk zijn allemaal al lang verdwenen. De nieuwe generatie chatapps, zoals WhatsApp, iMessage, Signal en Facebook Messenger, heeft de markt al jaren geleden helemaal overgenomen.

Ondanks de komst van nieuwe apps en functies zakte het aantal actieve gebruikers de afgelopen jaren naar een paar miljoen per maand. Eigenaar VK Group lijkt de voorkeur te geven aan de eigen diensten VK Messenger en VK WorkSpace.

De afgelopen jaren verschenen er geen updates meer voor de mobiele apps. De app verdween enige tijd geleden al uit de App Store van Apple en de Play Store van Google. Het is niet ondenkbaar dat de app alleen nog in de Huawei AppGallery te vinden is omdat VK Group die simpelweg is vergeten.

Zo komt er na bijna 28 jaar een einde aan de eerste populaire chatapp van het internet. ICQ toonde vooral aan een hele generatie jonge internetters hoe het is om online te chatten, naast vernieuwende functies als bestanden versturen. Dat we online veel kletsen, zal voorlopig niet stoppen, maar op 26 juni valt het doek wel voor de grootvader van de chatapps. Dan zal nooit meer het kenmerkende 'uh-oh' klinken als er een nieuw bericht binnenkomt.

Reacties (220)

220
220
126
11
0
89
Wijzig sortering
Wat ik in het artikel mis, en het zit notabene in de naam ICQ, is de zoekfunctie.

Je kon gewoon zoeken op like minded mensen, nu online, van mijn leeftijd, geslacht, interesses, zoek... En je had een lijst van online mensen waar je een gesprek mee kon beginnen!

Internet, en ICQ, was in die tijd nog heerlijk onschuldig.

En zo leerde ik mensen kennen uit China, Amerika, Israël, Rusland en raakte met ze in gesprek.

Tot de dag van vandaag weet ik mijn ICQ id nog, en het heeft mijn jeugd verrijkt!

Met de komst van MSN was het gedaan met onbekende mensen leren kennen.
Het grappige is inderdaad dat ook ik mijn icq nummer nog ken ondanks dat ik het al meer dan 20 jaar niet gebruikt heb.

ICQ was prachtig, real-time chats waren erg tof (dan kon je elke aanslag van je chatpartner zien), maar ook gratis sms wat veel mensen vergeten. En zoals al eerder gemeld hier ergens in de comments was het geheel niet erg veilig, dus kon je met een ICQ ip sniffer en subseven erg leuke/vervelende dingen doen.
Die real time chats waren magisch. Voor mij kwam icq direct na de bulletin boards: het ene moment zat je in een dosprompt statische overzichtjes te bekijken, regeltjes tekst op te vragen, en communiceerde je dus met een computer. De maand erop had ik ineens icq, en stond echt live in verbinding met iemand anders en zag je de letters een voor een op het scherm verschijnen, net als Neo in the Matrix later.

Het was totaal magisch en verbluffend in mijn beleving :-) helemaal als je later nog iemand anders kon toevoegen aan de livechat, dan had je drie schermpjes :)

Voor mij kwam het internet tot leven met icq.
En quake 2, natuurlijk :-)
Wat ik vooral in het artikel mis is de real-time chat van in ieder geval ICQ 99b. Je kon á la IRC chatten met iemand, dus je kreeg beiden een zwart scherm met witte letters, maar je kon letter voor letter zien wat de ander schreef en verwijderde. Toen wij dat eenmaal doorhadden zijn we vrijwel gestopt met instant messages, ik was toen een jonge tiener en wij vonden dat realtime veel meer lijken op echt praten.

Een van de beste functies in ICQ die ik nog nergens anders ben tegengekomen sindsdien.

[Reactie gewijzigd door TV_NERD op 22 juli 2024 13:18]

Yep, vind ik ook zoals ik hierbooven ook al ergens heb gezegd. Ik vind het heel jammer dat geen andere chat app dat heeft overgenomen. Iedereen is later msn gaan kopieren die dat niet had (en ik dus veel minder vond)
Ik hoor nog die vrouwelijke stem opgenomen in een wavje, dat werd afspeeld als iemand wilde realtime chatten. "incoming chat request 😘"
Wat ik in het artikel mis, en het zit notabene in de naam ICQ, is de zoekfunctie.
Eens, dit was hét stukje waar het in het begin allemaal om ging. Nieuwe mensen vinden op internet en spreken met vreemden.

Het zoeken was dus ook niet gericht op het terugvinden van bekenden, zoals moderne social media werken, maar juist op de zoektocht naar het nieuwe. ICQ was in eerste instantie een community voor mensen die open stonden voor het leggen van contact met vreemden.

Over privacy en spam dachten we toen nog anders. Wat meer wild-west. Toen de rotzakjes het ontdekten hebben ze dat moeten aanpassen.

Het grote succes was toch vooral de chatfunctie die model heeft gestaan voor moderne messengers als WhatsApp en Signal. De focus lag op persoonlijke een-op-een communicatie, in tegenstelling tot IRC dat vooral op groepsgesprekken gericht was.

De userinterface heeft vast ook veel bijgedragen, IRC is wat minder toegankelijk, zeker in de tijd dat je met de hand moest verbinden met servers en groepen, al dan niet via een cli-interface. In ICQ kreeg je direct een lijst met al je contacten en verbinden met de (enige) server ging vanzelf.
De asociale media van tegenwoordig interesseren zich niks meer voor bestaande relaties, en spammen je juist plat met personen die je eventueel zou kunnen kennen, of zaken die je mogelijk zouden interesseren.

Het gaat immers niet meer om jouw relaties, maar om de relaties die men kan leggen om een completer advertentieprofiel van jou op te kunnen stellen.

Wil je wat van een bekende weten moet je op Facebook eerst degene opzoeken, alsof je heel niet bevriend was.
Dat is onmogelijk en onvergeeflijk om te vergeten inderdaad.

Ik heb net vorige week mijn 22e huwelijksjaar gevierd (met een buitenlandse dame). Wij hebben elkaar via ICQ ontmoet. Wat een (andere) tijden waren dat zeg !!
Toch even een traantje wegpinken voor ICQ dus.
Haha dit was het scenario waar ik voor mezelf ook op hoopte maar dat pakte totaal anders uit. Na een handjevol studiegenoten en familieleden te hebben toegevoegd ging ik ook op zoek naar nieuwe contacten. Als nerdy eerstejaars hadden vrouwen op de uni totaal geen interesse in mij dus ik zocht "female" "psx" "Tekken" (de game waar ik toen dol op was en dagelijk speelde). Zo kwam ik in contact met een meid uit San Diego. Een half jaar lang berichten uitgewisseld eindeloos over games en de verschillen tussen het leven in NL en VS gechat. Ik vond haar na een tijd leuk en wilde haar wel ontmoeten. Het is er nooit van gekomen maar op Valentijnsdag 1999 stuurde ze me een bestand card.exe naief dat ik toen was opende ik het en het bleek een virus te zijn dat het bestand win.com verwijderde waardoor mijn Pentium II niet meer kon opstarten. Alleen softwarematige schade maar wel mijn studieopdracht weg (naïef dat ik toen was ook geen back up op floppy). Eindelijk terug online kwaad verhaal gehaald....bleek het een vent die me al die tijd voor de gek had gehouden en me uitlachte. Dit was ver voor Catfish en datingfraude en een keiharde les voor me. Je hebt echt geluk gehad dat het zo is gelopen.
Of jij pech had of de ander geluk dat weten we niet want we kennen de statistiek niet.
Ik heb "dat meisje van ICQ" wel in het echt ontmoet, maar ze kwam uit een dorp 25km uit de buurt dus dat was gelijk al een heel ander verhaal :) Ik zocht ook expliciet alleen Nederlandsen. Een aantal van hun heb ik later ook nog op cu2 gehad. Mooie tijden waren dat.
Lol, hier nog één, 23 jaar :D
Prachtige tijd.
Soms in een nostalgische bui, lezen we de chats van toen nog wel eens door in het ons toen gebrekkige Engels :D
Mis het stiekem wel...
Ik ben misschien de "nice Dutchman" in Biografie van Carbon Based Lifeforms.

Het zou zomaar kunnen, dankzij ICQ! :D :p :P

Mixje uit die tijd (niet van mij, ik maakte ambient mixjes: https://www.mixcloud.com/hugo32/):

https://www.mixcloud.com/...ssential_mix-cd-2001-pow/

Mocht je ook fan zijn, interesting read:

https://carbonbasedlifefo...-derelicts-second-edition

[Reactie gewijzigd door Hugo32 op 22 juli 2024 13:18]

Niet helemaal aan het topic gerelateerd, maar ik heb mijn vrouw 27 jaar geleden ontmoet via Powwow wat nog ouder was dan ICQ.

Kort daarna samen overgestapt op ICQ totdat mijn account gestolen werd na inloggen in een Turks internet cafe.
Ehh 'wow' 🤡 nooit eerder van gehoord.
Ik ben via collega's op het werk aan de ICQ geraakt. Ik was niet zo social of media, nog steeds niet trouwens 😂
De 22e al. Wauw, ik ben pas in 2021 getrouwd met de Random chat die op een late avond huiswerk binnen kwam op mijn Icq, net voor ik ging afsluiten om het modem weer terug te plaatsen bij de pc van mijn ouders. Na vele jaren af en aan communiceren tussen Nederland en Mexico, later de Verenigde Staten, in 2017 naar haar toegegaan en nu is ze hier in Nederland.
Voor het eerste jaar inderdaad als velen hier ‘ uh oh’ op WA berichten gezet en die is er niet meer afgegaan.

nudge and Laughter (deze was heel effectief als iemand in de stille bibliotheek zat :+ )
Dan ben ik niet de enige die zijn ICQ id nog weet. En ja, die zoekfunctie was geweldig. 🤩
17501468, zit voor altijd in mijn brein gegrift!
3840387

alleen het wachtwoord allang kwijt :(
Bijna buren: 37365317

Toch wel een stuk internet erfgoed wat er nu aan gaat (eigenlijk al heel lang was)
ha nog eentje met 7 cijfers :) 9598656 hier.
Haha ik herkende mijn nummer ook nog. Net ff gezocht via https://kimdara.com/icq/icq-number.html

Mijn nummer klopt nog maar blijkbaar zit er een ander op met een nieuwe profielfoto :+
Ik zat ook in de 8 cijfer reeks :)

Wachtwoord zou ik ook niet meer weten haha

[Reactie gewijzigd door nickko op 22 juli 2024 13:18]

9288404
Mooie tijd was het.
Als we hier uins gaan delen, dan is dit mijn 2e, nadat ik het wachtwoord van mijn eerste kwijt was: 21337102
12699973 zegt u vaarwel!
29930086, weet m ook nog altijd!
De groeten van 10612255!
30483583... gek genoeg trekt die redelijk op mijn vrouw haar gsm :D
cl2k@raki:~$ ls -al .icq
-rw-r--r-- 1 cl2k cl2k 109 Feb 27 2005 icq.rc

cl2k@raki:~$ grep UIN .icq/icq.rc
UIN 5537217


Hmm. toch eens tijd om die rechten te fixen, dadelijk jat nog iemand m'n wachtwoord.


Tot op de dag van vandaag heb ik het probleem dat als iemand mijn telefoonnumer of bankrekening vraagt ik soms in een reflex eerst mijn ICQ nummer zeg.

[Reactie gewijzigd door CAPSLOCK2000 op 22 juli 2024 13:18]

Mijn ICQ nummer zat onder de miljoen, namelijk 240454.
Ik ga het ook nooit vergeten die tijd. Enige nadeel vond ik dat je lijst met mensen kwijt was na herinstallatie van Windows. Iets wat in die tijd toch geregeld nodig was.
MSN, hoewel een waardeloos pakket, was hierin beter met een server based lijst en die achtelijke emojies.
Al waren de ergste nog van Hyves, de dansende bananen.
5812033 zal ik ook nooit vergeten. :-D
586664 zet ook een mooie goodbye and farewell…
415268
Op de campus van de UT gebruikte in 1998 ofzo echt iedereen ICQ. Erg handig. Later helaas overgestapt naar MSN Messenger omdat nieuwe internetgebruikers die meuk standaard bij hun nieuwe PC geïnstalleerd kregen...
Ik herinnerde me alleen de eerste 4 cijfers, de andere 4 cijfers vond ik in een bestandje terug (zo oud kun zijn als icq gebruiker ;-) toen dit laatst ook al nieuws was.

Al decennia niet meer gebruikt, maar inderdaad wel leuke herinneringen aan.

En nog altijd het "uh oh" geluidje voor inkomende WhatsApp berichten (van 1 persoon;)
Haha, heb hier het geluidje ook nog nog ingesteld in WhatsApp. Zijn altijd nog wel mensen die daar op reageren 😋
Wat ik in het artikel mis, en het zit notabene in de naam ICQ, is de zoekfunctie.

Je kon gewoon zoeken op like minded mensen, nu online, van mijn leeftijd, geslacht, interesses, zoek... En je had een lijst van online mensen waar je een gesprek mee kon beginnen!
Dit staat mij inderdaad ook heel erg bij. De zoekfunctie om mensen te leren kennen was top. Dat vond ik bij MSN zo'n gebrek dat je eigenlijk niet mensen kon zoeken.
"Met de komst van MSN was het gedaan met onbekende mensen leren kennen."
Dat klopt niet, het was juist standaard om je MSN te vermelden op websites als CU2 of Hyves.
Ook was het de standaard vraag of je MSN had in de TMF chatbox of Love @ Lycos (wie kent het nog)
TMF chatbox inderdaad. Stiekem in het OLC lokaal op school inloggen en doen alsof je er voor school/huiswerk zat.
De TMF chat, dat waren leuke tijden 🙂
Love @Lycos en Chat @ Lycos waren toen inderdaad de belangrijkste mogelijkheden

En Cu2, met die extra versies die daarna kwamen als je in de nacht wat wilde chatten }>
En daar heeft Tweakers in 2013 ook iets op bedacht.
nieuws: Tweakers en Bokt.nl beginnen gezamenlijke datingsite

Eigenlijk was ICQ ook een soort eerste dating-app
Dat dus die zoekfuncitie in ICQ: zo heeft de moeder van mijn kind mij gevonden. Iemand die nederlands en spaans sprak en in Nederland woonde van dezelfde tijd en ja hoor. Op een dag kwarm er een berichtje binnen: "Hola" :)

ICQ you will be missed RIP ;(
Was een heerlijke tool inderdaad in een tijd dat internet nog heel anders was.

Ikzelf kwam met icq eind jaren 90 in aanraking. We speelden Ultima Online en chatten in dat spel was alleen mogelijk via tekstballonnen op het scherm, dus je moest vlak bij elkaar staan.

Was je in een geheel ander gedeelte van de wereld in UO, felucca, dan was je of op jezelf aangewezen, of je zocht elkaar op via ICQ. Ik weet mijn ID ook nog en hoor nu weer dat heerlijke geluidje van wanneer je een berichtje kreeg.
Internet, en ICQ, was in die tijd nog heerlijk onschuldig.
Ik mis sowieso het internet van toen...
Idem hier. Tegenwoordig draait het enkel nog maar om geld verdienen en een stuk minder om informatievoorziening en verbinding.
Volgens mij ging er in die tijd ook al veel geld om op het internet, vandaar ook de dot.com crisis.
Maar niet over de ruggen van nietsvermoedende surfers.
Ja, ik ook,,,,
Zijn wij nu oud? ;-)

[Reactie gewijzigd door birdibird op 22 juli 2024 13:18]

Er is nooit meer een dienst gekomen waarbij je zo makkelijk en op een niet-opdringerige manier mensen kon leren kennen.
Dan zette ik ‘s ochtends mijn computer aan en hoorde ik “uh-oh”. Was het iemand uit Servië die iets over studeren in Nederland wilde weten. Of iemand uit Nieuw Zeeland die hier naartoe op vakantie wilde komen. Geweldig!!
Tot Microsoft zo nodig ICQ uit de markt moest drukken met MSN Messenger 🙁
Daar pinkte ik even een traan weg...

Het lijkt alweer zo lang geleden... Toen ik in 1996 ICQ rondzwierf door het pas in 1995 beschikbare internet. Ik ontmoette allerlei nerds met interessante verhalen over waar ze mee bezig waren. Bij een van die zwerftochten kwam ik iemand tegen die net bezig was met het ontwikkelen van de eerste interactieve TV schermen die later bij CNN werden gebruikt voor hun presentaties. Hij legde uit hoe het ongeveer moest werken. Later werd het bekend als de technologie die je tegenwoordig gebruikt op je mobieltje met swipes en clicks.
Ook kwam ik een jonge programmeur uit Hawaii tegen die bezig was met een programma om geautomatiseerde vertalingen te doen. Ik was daar toen ook mee bezig, maar stukken eenvoudiger, want ik werkte toen als consultant voor de Indonesische Overheid. Tegenwoordig is het gewoon om via Google Translate dat te doen.
Op een van mijn zwerftochten kwam ik ook de programmeur tegen die de eerste tekstverwerker voor de Apple Computer had ontwikkeld. Hij wist niet dat hij er zoveel geld mee kon verdienen. Van dat geld kocht hij een zeilboot en voer de wereld ermee rond. In die tijd was telecommunicatie nog redelijk jong. Ik was daar zelf pas in 1983 in beland, toen ik met mijn BBS was begonnen in Fidonet, op mijn 9600 Baud modempje... op mijn DOS PC met een 10GB Winchester disk. Voor die tijd had ik alleen maar geexperimenteerd met de Commodore PET, en de Compucolor desktop, in 1978. Vanaf 1969 was ik alleen met IBM Mainframes bezig geweest en daarna de IBM midrange S/3 en verder ...
O, ICQ... ik heb daar toch wel lang mee rondgezworven. Ik hoorde nog met mijn ID 884913 bij de korte nummers... R.I.P. ICQ, we waren lang vrienden...
Mooi verhaal!!
Haha, 10GB, zal eerder 10MB geweest zijn. ;)
Inderdaad, slip of the fingers... :D
Wat ik in het artikel mis, en het zit notabene in de naam ICQ, is de zoekfunctie.
Goh, realiseer me nu pas dat ICQ uitgesproken kan worden als 'I Seek You'. Net optijd dan nog :+
40443313...

Het was een mooie tijd. Bedankt icq en vaarwel!
Hier ook, 6464924 :) Het was echt helemaal top. Avonden en avonden zitten chatten over wat alles, ik spreek een stuk of 5 mensen van '96-'97 ook nog steeds, bijna 30 jaar later.
Het hoogtepunt voor ICQ lag rond 2001, hoewel veel gebruikers de chatdienst lang trouw bleven. In de eerste jaren verdiende AOL veel geld aan de dienst, maar de omzet nam later af en daarmee verslapte ook de aandacht voor de ontwikkeling.
@arnoudwokke Je schrijft hierboven dat AOL veel geld aan ICQ verdiend heeft. Maar wat was dat het verdienmodel? Er zat verder toch geen reclame in ICQ. Tenminste niet wat ik me kan herinneren.

Verder schrijf je dat AOL het voor de helft heeft verkocht en dat dit wel pijn gedaan zou hebben. Maar dan vraag ik me af hoeveel geld AOL eraan verdiend hebben. Stel ze hebben 200 miljoen winst gemaakt dan hebben ze achter de streep gelijk gespeeld.

Is dit informatief wat bij je bekend is?
ICQ 2002 was the last completely advertising-free ICQ version.
Wikipedia: ICQ
Dus tussen 2003 en 2010 zullen ze er nog wel wat aan verdiend hebben.
Dat was ook de reden dat rond die tijd veel mensen overstapten op alternatieve clients, zoals Trillian. Dan had je ook gelijk toegang tot MSN, en je had geen reclame.
Vanaf het moment dat ICQ niet meer letter voor letter doorstuurde en enkel gehele zinnen was de meerwaarde t.o.v. de concurrentie verdwenen.

Het aparte is dat het in geen enkele andere app meer terug te vinden is.

Jammer, want er ging een "emotionele" laag verloren hiermee. De snelheid en eventueel real time correcties zeiden veel.
Ik herinner me nog heel vaag dat je anderen kon zien typen, maar waar dat dan in was (ICQ, MSN, mIRC?) dat weet ik niet meer.
Ow Trillian wauw. Die was ik helemaal vergeten!
Hype van trillian noot begrepen, verbruikte aanzienlijk meer mem/cpu, dan het 10x snellere MirandaIM
Trillian had een fancy UI, meer marketing en was wat makkelijker. Miranda ... heel veel opties en plugins. Was veel sneller, maar was echt meer voor de tweaker. En sommige Miranda plugins waren wat problematisch met bugs en updates.
Trillian, ja inderdaad zeg!
Daar had ik ICQ, MSN, Yahoo, Jabber, Gtalk en weet ik niet nog meer in. Heel lang gebruikt.
Sorry maar Trillian, zijn daar veel mensen naar gegaan? Zeker, ik heb het ook in die tijd bekeken, maar was zo ongepolijst als wat. Het gaat minstens zoveel om de belevenis van de venstertjes en geluidjes...
Trillian heb ik veel gebruikt, niet alleen voor ICQ maar voor mij was het dat je verschillende chatservices in één client had.
Iedereen om mij heen gebruikte het op school. Je kon het op een CD zetten en portable opstarten. MSN en programma’s installeren was geblokkeerd en dit was de enige manier om te kunnen MSN’en 8-)
Anoniem: 718943 @Sjah23 juni 2024 20:11
Ik heb het veel gebruikt, vooral multi-protocol was erg handig. Mede omdat niet alle medestudenten ICQ hadden.
Jep, Trillian was ook precies waar ik direct aan moest denken. ICQ, MSN en vast nog wat chatclients in een programma.

Toen ik mijn vriendin in 2001 leerde kennen, belden we vaak via internet, maar we chatten ook via ICQ. Met toen nog tarieven per sms van 10ct of meer (even uit mijn herinnering) en onbeperkt bellen nog niet "uitgevonden", kun je wel stellen dat we onze relatie deels aan communicatie over ICQ hebben te danken. Zij woonde en studeerde in Groningen, ik in Enschede.

Ik heb het al zeker 15 (?) jaar niet meer gebruikt en toch vind ik het wel jammer hoe dit soort bedrijven als een nachtkaars uitgaan met de jaren. Technisch is er geen reden waarom het niet had kunnen uitgroeien tot wat Teams of Zoom werd tijdens de Corona-pandemie.

Oh, ik hoor dat "uhoh" geluidje kan ik dromen :)

Edit: Ohja, en "randon cha"t was toen ook best leuk. Chatte je ineens met iemand aan de andere kant van de wereld. Dat was (voor mij toen) heel bijzonder en je had nog niet zoveel weirdo's die de lol eraf haalden ;)

[Reactie gewijzigd door Grrrrrene op 22 juli 2024 13:18]

Daar was wel een dll-hack voor.
Vermoedelijk omdat mensen specifiek online gingen om ICQ te gebruiken en je toen nog betaalde per minuut dat je online was. En het zou me niet verbazen dat ze ook diensten aanboden aan bedrijven. Met ICQ en AIM had AOL eind jaren 90 uiteindelijk een belangrijk deel van de IM markt in handen.
AIM en ICQ zijn compatibel met elkaar gemaakt. In verschillende demografie waren verschillende protocollen de standaard. Bijvoorbeeld in Duitsland was begin deze eeuw ICQ best populair, terwijl in Nederland het MSN was. In Rusland was ICQ ook groot, dus ook logisch dat het naar een Russisch bedrijf is gegaan.

Al deze protocollen waren in den beginne plaintext (er waren wel third party clients die TLS konden, en later OTR ed). Toch kon je ook toen alsnog de boel sniffen omdat ze niet aan certificate pinning deden. Waren gouden tijden voor de diensten. Alleen al de metadata is goud waard, om nog maar niet te beginnen over credential reuse (password en username / e-mail). Ook de yellow pages feature moet een goudmijn voor OSINT geweest zijn.

Wat ICQ heeft geïnnoveerd is dat de IM gepinned kon worden aan de rechterkant (het kon wellicht ook links?) naast de browser. Maar eigenlijk kun je dit en nog veel meer ook met een tiling WM.
Jup en AOL was ook een provider die verdiende aan de minuten dat je online was? En hierdoor was je langer online wellicht???
AOL kocht ICQ voor 400M en verkocht het vele jaren later voor 187M, dat is al ruim de helft minder, maar vergeet ook de inflatie niet, de dollar is over tijd dus óók minder waard geworden, dus feitelijk is de verkoop nog duurder. Of men in de tussentijd veel verdient heeft eraan, dat lijkt mij ook niet, want dan was het bedrijf wel meer dan de 187M waard geweest.
Nou, poch hieronder dan maar met hoe laag je ICQ-nummer is, voor één laatste keer. :P
Helaas vriend, 6 cijferige ICQ nummers waren alleen nog actief na de wereldwijde de-activatie door Ravi, de Israëlische oprichter, voor ons beta-testers en er was slechts 1 iemand in Nederland met een nummer lager dan het mijne (als je dit leest, Edward dan hoop ik dat het nog steeds een white picket hacienda is _/-\o_ Ik vrees dat je een nummertje vergeten bent :)

Het mijne was 1198xx en die van hem geloof ik 13 lager
Vooruit dan maar: 1118505 :Y)
28540010 is blijkbaar niet eens zo laag ;(
7692236

Maar ik had er nog 1 in de 5xxxxx(x?) range ervoor. Artikelen als deze nemen je toch mooi terug in de tijd. Als je kijkt hoe anders de wereld er nu bij ligt…
17501468, middenmoot denk ik.
12806656 hier.

Net als iedereen hier gebruik ik het al vele jaren niet meer maar toch jammer dat het nu echt stopt. Groot deel van mijn jeugd geweest...
2187670

Urenlange chatsessies, vaak 's nachts, gehad. Achteraf dan weer spijt als de maandelijkse telefoonrekening kwam... Je moest altijd nog inbellen bij je internet provider om online te komen. En familie maar klagen dat ik niet bereikbaar was. Maar zij waren nog niet zo bekend het "nieuwe" fenomeen internet. Het was 2e helft jaren '90.

[Reactie gewijzigd door remkay op 22 juli 2024 13:18]

25776639 ik denk rond 2000 aangemaakt, had ooit een 6 cijferige al in 1997, ik weet dat we toen al keken wie er eerder was
383002 (ik had een Israëlische kennis die me vlak na launch op bestaan ICQ wees)
5812033. Niet heel laag als ik de rest zo zie. :-D
haha ik had ooit 4 cijfers, die wou iemand van mij kopen... toen had ik er een met 6 cijfers. als ik het me goed herinner 543180
Verdomd, jaren niet over nagedacht en ineens komt het bij me op, dat moet met vrij grote zekerheid 7330120 zijn. Haha. Waarom zou zoiets je bijblijven he... Ochjeeohgodohgod wat een nostalgie. Inderdaad random mensen benaderen (uit de VS of zelfs Nieuw Zeeland weet ik nog) met die search en het begin van het internet. Toen voelde je je nog heel wat als je wat regeltjes in een .bat filetje kon schrijven en een ander kon laten uitvoeren :)
Een Amerikaanse is hier zelfs nog eens naartoe gevlogen, bleek in het echt een HEEL stuk dikker dan op de foto's!

De eerste keer dat ik in een schermpje wat tikte en er wat terug kwam, dat was nog voor ICQ, op een website, zal ik ook nooit vergeten. Het leek zowaar alsof ik contact had met iemand anders aan de andere kant. Met 28k8 ingebeld. Ik wist niet dat het bestond, tikken naar een ander die direct kan reageren. Waanzinnig. Ja dat ging hard de jaren daarna op alle gebieden. Na 4MB RAM geheugen enzo,... dat zijn waardes die nu onvoorstelbaar zijn. Het 1000-voudige wordt nu nog als weinig./traag beschouwd. En dat is "maar" een jaar of 25 geleden. Gaat de laatste 15 jaar lang niet zo snel meer (nadat ik een i7 920/6GB ram systeempje had samengesteld in 2009). Daar kun je zelfs nu best veel mee nog.

[Reactie gewijzigd door NB-1 op 22 juli 2024 13:18]

66899088.

Ik weet het na al die jaren nog steeds uit mijn hoofd :-)
86262669

Blijft voor altijd in mn geheugen gebrand :)
Niemand anders bij Tweakers had dit verhaal kunnen schrijven als jij, Arnoud! Leuk om te lezen. Zelf zit ik net een beetje in het staartje van ICQ en het begin van MSN Messenger, qua leeftijd. Voor mij was de magie van dit soort diensten de combinatie met fora en bijvoorbeeld TMF Chatbox. Daar leerde je mensen kennen en de echte vrienden sprak je dan op ICQ of MSN. Prachtige tijd eigenlijk, nu onvoorstelbaar.
Prachtige tijd eigenlijk, nu onvoorstelbaar.
Is dat zo? Je kan nu toch ook prima mensen leren kennen op TikTok of Instagram en daarna nummers uitwisselen om te WhatsAppen? Dat is toch niet wezenlijk anders?
Nee, zo werkt dat niet meer. Mensen zitten sowieso niet te wachten op vreemde figuren die ineens tegen je aan beginnen te chatten. Met zaken als TikTok en Instagram zien mensen ook meteen een boel foto's van je dus het is niet net zo laagdrempelig als toen. Vroegah in de ICQ-tijd slingerden mensen de PC aan 's avonds, om te browsen en met mensen te chatten. Er was namelijk niks anders. Je kon in 1998 niet even om 13:00 op je telefoon kijken of je een ICQ-bericht had.
Daardoor had je dus ook daadwerkelijk lange gesprekken aan een stuk omdat men actief online was. Tegenwoordig is het een vluchtig berichtje hier en daar, een like en that's it. Echt niet te vergelijken met vroeger. Ik heb zoveel mensen "ontmoet" online uit alle uithoeken van de wereld. Ellenlange gesprekken mee gevoerd.

Ik gebruikte eerst ICQ, daarna begon ik ook met AIM en MSN en gebruikte Trillian als client zodat ik de 3 platformen in één programma had zitten, ipv apart ICQ, AIM en MSN te hebben geïnstalleerd.

Mijn ICQ# zit in mijn geheugen gegrift: 47291371.
Om daar op in te haken over alleen op bepaalde momenten online komen speciaal voor berichten/chatten; toen was het gebruikelijk naar mijn idee om ook een gesprek echt te beginnen en als je ging stoppen zei je dat ook en sloot je het gesprek ook echt af. Ik weet nog dat op een gegeven moment iedereen kabel e.d. kreeg en dat steeds meer mensen gewoon willekeurige momenten wat zeiden door de dag, maar ook soms ineens niet meer, gesprekken zijn sindsdien eigenlijk non-stop geworden, zonder begin of einde. Persoonlijk ergerde ik me eraan als mensen niet even zeiden dat ze wat anders gingen doen of het gesprek 'klaar' was; ik vond het zelfs asociaal, alsof je net als in het echte leven zomaar ineens wegloopt. Maar de communicatie is tegenwoordig met WhatsApp ook non-stop, maar meer functioneel dan diepgaand :+

Terugkijkend was dat denk ik de verandering dat je echt online ging in de avonduren om gesprekken te houden met onbekenden en over van alles praatte.

Nu merk je dat het veel minder geaccepteerd is als je met willekeurige mensen zomaar diepgaandere gesprekken gaat houden. En ik ben er ook niet meer op zoek naar.

Weet na al die jaren ook nog mijn ICQ-nummer 57038669 8)7

Bedenk me net dat een van de handige mogelijkheden van ICQ directe bestandsoverdracht was, dat ging van IP direct naar IP en was volgens mij altijd heel rap.

[Reactie gewijzigd door Tjeerd op 22 juli 2024 13:18]

Bestandsoverdracht was zo handig dat het zelfs een eerste platencontract voor mij opleverde. Je kon zo makkelijk demo's van liedjes doorsturen naar de mensen achter de platenlabels. Heel laagdrempelig ook.

Probeer nu maar ergens een demo te droppen.

[Reactie gewijzigd door Rutgertje op 22 juli 2024 13:18]

Ik gebruikte ICQ voornamelijk om mensen te vinden met nieuwe ideeën m.b.t. automatiseren. Ik moet je eerlijk zeggen dat ik in mijn muziekdagen, 1959-1970, altijd toevallig ontdekt werd. Eerst in Nigeria, toen in Engeland, daarna in Bussum-Hilversum. Tegenwoordig is dat allemaal anders, maar veel groter, want iedereen wil maar beroemd worden. In mijn tijd trad je op omdat je het leuk vond. Televisie was zwart-wit. Ik hoefde gelukkig niet aktief demo's te droppen. In Hilversum zat ik wel wekelijks in de Veronica studio's om mijn liedjes te slijten. Dat was toen nog informeel, en onderhield ik contacten met Willem van Kooten en Jan van Veen... De tijd gaat snel.
Voor muziek hebben SoulSeek en DCPP hetzelfde voor mij in mogen houden, maar later had je waarschijnlijk ook allerlei BitTorrent communities.
Je kon in 1998 niet even om 13:00 op je telefoon kijken of je een ICQ-bericht had.
..maar een paar jaartjes later kon dat wel met tmux, irssi, en bitlbee :Y)
Ik weet niet wat het is, maar tegenwoordig lijkt de tijdgeest compleet veranderd.
Internet kent tegenwoordig steeds meer "walled gardens". Zo kent Instagram veel priveprofielen, en zomaar ongevraagd in iemand's "DM sliden" levert je dan ook vaak een blok op.
Vroeger voegde je gewoon Jan en allemaal toe op je MSN. Mensen wilden gewoon graag nieuwe mensen leren kennen.

[Reactie gewijzigd door Rainboww op 22 juli 2024 13:18]

Wallet gardens, maar ook walled gardens. Het scheelt maar één letter en vaak zijn ze ook nog eens met elkaar verweven. Geld en een eigen gebiedje (app/site).
Ik denk dat hij bedoeld dat de mindset van de gebruikers toen ook redelijk maagdelijk was.
Als ik nu een chatbericht krijg van iemand die ik niet ken dan maak ik daar nooit contact mee omdat het toch bijna altijd over een vorm van oplichting gaat. Ik denk dat de meeste mensen hun tijd daar niet meer aan verspillen en hun social media meer gesloten houden. Of misschien wordt ik gewoon te oud? :-/
Toen zaten veel en interessante mensen op icq. Tiktok en insta zijn toch ehh anders
Ik zat in mijn tienerjaren in 1995 en IRC en ICQ gebeuren was helemaal anders dan nu. Je had een modemlijn, je moest inbellen en een uurtje op het internet kosste 50 BEF (1,25€). Wij zaten in een vaste chatroom waar je de mensen zag inloggen, steevast rond 19:02 wanneer het goedkoper telefoontarief inging. Vroeger dan dat, kwam niemand binnen. En als je inlogde had je ook geen afleidingen, niemand had digitale foto's (die moest je inscannen), maar tegen een downloadsnelheid van 2,3Kbyte/sec was er niemand die daar op wachtte. Dus je zat te typen en te lezen. En mensen die toen ingelogd waren, waren echt alleen maar gefocussed daarop, we zaten allemaal geinstaleerd aan de computer, voor een avondje babbelen en typen. Ik en mijn broer hebben mijn ouders nog telefoonrekeningen verzorgd tot 20000 BEF/2 maand (500€) enkel en alleen om te chatten. Het was een prachtige tijd, totaal niet te vergelijken met internetcommunicatie nu.
Met de komst van telenet (pandora toen) en een vaste maandelijkse internet kost en sneller internet, merkte ik dat het anders was: de chatroom werd gevult met idlers en iedereen was op het internet aan het surfen, niet meer gefocused op de chatroom.
B-BOB ICQ #6041916
Iedereen ouder dan 40 heeft ongetwijfeld nog een pavlov-effect bij het horen van Uh Oh!
Ook nog wel wat mensen van net iets onder de 40. Ik ben 39 en begon geloof ik ergens eind '97 of begin '98 als 14-jarige met ICQ. Dat stoombootgeluidje bij het opstarten vergeet ik ook niet meer. En dat typmachinegeluid bij het typen (wat ik wel uitschakelde).
Dan kan ik ook nog wel een geluidje noemen van software uit die tijd>> GetRight met zijn "Starting to Download".
Winamp Winamp -- It really whips the lama's ass! Beh, beh
Hey, ik ben niet ouder dan 40! Ik ben nog maar 40 en heb het ook.
Ik ben 34 en zelfs ik heb nog ICQ gebruikt voor MSN er kwam.

Groeten aan "Wizardtasks" uit de streek van Maastricht indien je nog leeft. We speelden toen RuneScape en C&C Renegade met custom maps via GameSpy.
Nou, daar sta ik dan, met m'n 82 jaar! Ik krijg vaak mijn uh-oh momentjes van allerlei aard...
Een rijtje te beginnen met muziek: Hawaiian, Tapdansen, Rock'nRoll, Twist, Ballroomdansen.
Automatisering: IBM Unit Record, sorteermachine, programmeerbord, gevlochten geheugenborden, 80- en 96-kolom hollerithkaarten, assembler, COBOL, Fortran, Fidonet, 2400 Baud modem, IBM 360, BASIC, 16KB geheugen, Altair 8800, TRS-80, Sinclair ZX80, Apple II, Apple Lisa, S/3, S/32, S34, ICQ, MSN....
Het ultieme voordeel van icq was dat je kon zoeken in de database met gebruikers, op interesse, land van herkomst of geslacht. Heb ze veel mensen leren kennen en vond dat echt groot pluspunt tov msn messenger wat later "hip" werd.
Eens! Die zoekfunctie vond ik geweldig. Later is die eruit gesloopt, waarna ICQ niet meer was dan een suffe chatclient.
Of gewoon die random connectie die je kon maken, heb menig gesprek gehad met onbekende mensen over de wereld… goede tijden!!
Daar werd toen geen misbruik van gemaakt. Als dat nu zou kunnen zou het misbruikt worden voor marketing en politieke doelen.
Die Appstore van Huawei lijkt als twee druppels water op die van Apple.
Ik heb meer het idee dat het andersom is..
Want die van Huawei was er eerder?
Ik heb meer het idee dat het andersom is..
Of je trolt, of je begrijpt mijn vraag niet.

Je stelt dat de app store van Apple op die Huawei lijkt, waarmee je indirect aangeeft te denken dat Huawei er eerst was.

Dus ik vraag aan jou of die van Huawei er inderdaad eerder was…
ICQ was geweldig! Whatsapp heeft het simpel gekopieerd en met betere marketing "de strijd" gewonnen.
Tussen ICQ en WhatsApp zitten zoveel tussenstappen, en het concept van WhatsApp en soortgelijken is best wel anders (telefoonnummer als identifier i.p.v. uniek oplopend nummer, E2EE...).

Net als veel andere protocollen uit de jaren 90 was ICQ ook niet geoptimaliseerd voor mobiel gebruik. Dat zal ondertussen wel toegevoegd zijn. ;)

Verder denk ik dat er in Westerse landen de strijd van ICQ tegen anderen al meer dan twee decennia geleden was afgerond. ICQ heeft waarschijnlijk nergens echt geconcurreerd met WhatsApp.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 22 juli 2024 13:18]

Niet alleen veel tussenstappen, maar ook gewoon een natuurlijke evolutie lijkt mij. Van bulletin boards naar IRC naar instant messaging dat steeds verder evolueerde. En het Whatsapp vandaag is ook al lang niet meer de app die het was toen het 15 jaar geleden op de markt kwam.
Nou WhatsApp is echt VEEL later hoor. Eerder AOL Messenger en MSN. Je kan overigens allemaal lezen in het mooie overzichtsartikel.

Mijn eerste Messenger was ook ICQ in 1998. Ik kom tot halverwege de jaren 10 mijn nummer noemen. Dat ben ik inmiddels kwijt.
ICQ was geweldig! Whatsapp heeft het simpel gekopieerd en met betere marketing "de strijd" gewonnen.
Vreemde vergelijking. ICQ was veel beter. Je hoeft niet je telefoonnummer te delen met iedereen waarmee je contact hebt en het werkt op alle devices, ook als je geen telefoon hebt. In die zin is Skype een betere vergelijking/opvolger.
Whatsapp is er niet voor de desktop. Niet echt.

Dus daar loopt de vergelijking al scheef, plus dat Whatsapp conceptueel anders is. Waar ICQ inzette op het vinden van nieuwe vrienden, zet Whatsapp vooral in op je bestaande contactenlijst.

Daarbij is Whatsapp nog veel méér gesloten dan ICQ, ondanks dat ICQ voor wat betreft third party clients (die een legitiem bestaansrecht hebben, denk aan accessibility) een behoorlijke arsehole speelde. Whatsapp is wat dat betreft een orde van grootte erger.
'uh-oh' is mijn notificatiegeluid in FB Messenger.

ICQ heb ik jarenlang gebruikt, het was ook letterlijk de aller allereerste setup.exe die ik gedownload heb na de installatie van Turboline - de naam van het eerste ADSL product van Belgacom eind jaren negentig - ter vervanging van ISDN.

Wat een tijden ❤️❤️❤️
'uh-oh' is mijn notificatiegeluid in FB Messenger.
Dat geluid komt oorspronkelijk uit Windows 3.
Je kan het hier online horen onder de naam "ohoh.wav":
https://lelegofrog.github.io/winwav3.html
Dat geluid lijkt trager dan het orgineel... Of leefden we toen langzamer?
Ik ben het met je eens. Het klinkt iets langzamer dan in mijn herinneringen. Goeie ouwe tijd.
Ja, precies. Dat klopt weer. :)
ICQ was fantastisch. Ik herinner me nog wel dat je gesprekken moest afsluiten omdat je de verbinding uit ging zetten. Of…. op invisible ging om vervolgens met die ene wel door te praten.
Oh ja, dat is waar ook.
Superhandig als je rustig met iemand of een paar personen wilde chatten.
Je bepaalde zelf wanneervje wel of niet bereikbaar was.
Fijne optie.

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.