Introductie
Stel jezelf de volgende vraag: als een vreemde twee weken zelfstandig in mijn huis moet wonen, hoeveel uitleg is er dan nodig om de bediening van mijn smarthome duidelijk te krijgen?
Als je voor het antwoord op de vraag lang na moet denken, dan ben je niet de enige, want bij veel mensen gaat het slimmer maken van het huis hand in hand met een complexere bediening voor mensen die niet bekend zijn met het systeem. Dan kan het zomaar gebeuren dat een Philips Hue-lamp zonder stroom zit omdat deze keurig is uitgezet, met de schakelaar. Natuurlijk kun je het in- en uitschakelen van het licht regelen op basis van een bewegingssensor, maar dat is niet altijd even betrouwbaar in elke ruimte.
Ook bij het aanpassen van verlichting kun je je smartphone pakken of contact opnemen met een eventueel aanwezige spraakassistent zoals Siri of Google Home. Wellicht kun je hier prima mee leven, maar zeker met meerdere huisgenoten of gasten kan het belangrijk zijn om de bediening van de basisfuncties zoals verlichting zoveel mogelijk origineel te laten.
In dit artikel kijken we naar een aantal oplossingen waarmee je de verlichting in je huis kunt uitrusten met slimme schakelaars en dimmers die je onzichtbaar weg kunt werken in de lasdoos achter schakelaars en stopcontacten. Ook kijken we hoe je de bediening van het licht slim kunt krijgen zonder de originele functionaliteit te verliezen. Zo blijft de bediening van je huis in tien seconden aan een vreemde uit te leggen, zonder dat je in hoeft te leveren op geavanceerde functionaliteit.
Bezint eer ge begint
Veel van de apparatuur die we in dit artikel bespreken, sluit je direct aan op je 230V-huisinstallatie. Nu zullen veel tweakers hier niet voor terugdeinzen, maar als je niet zeker bent van je zaak, is het geen schande om hulp in te roepen van een ervaringsdeskundige of een elektricien. Werk altijd veilig en:fill(white):strip_exif()/i/2005512092.jpeg?f=imagemedium)
geïsoleerd: schakel de groep waaraan je werkt uit in de groepenkast en controleer of dit gelukt is door het na te meten op je werkplek. Stel anderen in huis op de hoogte van je werkzaamheden aan het lichtnet, zodat deze de spanning niet onverhoeds inschakelen. Werk netjes en geordend, met goed geïsoleerd gereedschap. Maak gebruik van de juiste kleuren draad en fatsoenlijke methodes om verbindingen te maken in inbouwdozen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van Wago-lasklemmen. Zorg dat alles stevig gemonteerd en goed geïsoleerd is voordat je de spanning weer inschakelt.
Inbouwruimte
Het spreekt een beetje voor zich, maar het is toch belangrijk om aan te stippen dat het handig is om vooraf het werkveld even te verkennen. Je zult niet de eerste zijn die met het product in zijn handen ontdekt dat de ‘neutraal’ ontbreekt in de inbouwdoos, of er zoveel bedrading aanwezig is dat er geen ruimte meer is voor een extra module. Meet dus vooraf hoe diep de inbouwdoos is en schat in of de beschikbare ruimte die je hebt voldoende is. Ga je verbouwen? Doe jezelf een plezier en gebruik zo diep mogelijke inbouwdozen.
Radioprotocollen
Zoals wel vaker gebeurt als het over smarthome gaat, ontkomen we ook hier weer niet aan een klein stukje overweging over radioprotocollen. Dit is onlosmakelijk verbonden met smarthome en we hebben hier al eens wat uitgebreider over geschreven. De drie radioprotocollen die we in dit artikel behandelen, zijn Zigbee, Z-Wave en natuurlijk wifi. Onze voorkeur gaat ernaar uit om zoveel mogelijk gebruik te maken van een protocol dat mesh ondersteunt, maar dat vereist een (gedeeltelijk) open Z-Wave- of Zigbee-systeem, zoals een Fibaro-homecenter, Philips Hue-bridge of een oplossing met een Zigbee- of Z-Wave-USB-controller. Voor elke protocolvariant zullen we een product presenteren met de voor- en nadelen. In sommige gevallen blijkt zelfs de wifioplossing best goed.
Zelfstandigheid
Het is al fijn als je smarthome niet meer afhankelijk is van de cloud, maar beter wordt het als de afzonderlijke componenten van je smarthome niet meer afhankelijk zijn van een functionerend datanetwerk of overkoepelend smarthomeplatform, maar volledig zelfstandig kunnen blijven functioneren. Dit kan door de bestaande wandschakelaar fysiek te verbinden met de schakelmodule, of door bijvoorbeeld gebruik te maken van directbinding of association in het geval van Zigbee- en Z-Wave-apparaten. Dit maakt het mogelijk dat twee Zigbee- of Z-Wave-apparaten ook zonder beschikbare gateway blijven functioneren door directe communicatie.
Inbouwschakelaars
In een smarthome valt nogal wat te schakelen, dat kan gaan om ‘domme’ lampen, maar bijvoorbeeld ook om stopcontacten die een hele stapel apparatuur aan zich verbonden hebben om het sluipverbruik te beperken.
Met deze inbouwschakelaars kun je een bestaande (groep) lampen schakelen zonder deze allemaal te hoeven vervangen door een ‘slimme’ variant. Je bouwt ze in de inbouwdoos achter de bestaande lichtschakelaar waardoor de mogelijkheid om het licht gewoon met de hand in te schakelen gehandhaafd blijft, maar de mogelijkheid om het licht extern in en uit te schakelen toegevoegd wordt.
:fill(white):strip_exif()/i/1383301451.jpeg?f=thumblarge)
Door deze schakelaars achter een stopcontact te plaatsen, kun je groepen apparatuur slim afschakelen, zoals de complete AV-installatie. Dat kan natuurlijk ook makkelijk met 'doorprikstekkers', maar dat is niet altijd de meest esthetische oplossing. Bovendien 'vreten' deze vaak een extra naastliggend aansluitpunt op door hun grootte. Als je een schakelaar achter een stopcontact plaatst, let er dan wel op dat de schakelaar een last van 3500 watt kan schakelen, anders voldoet je stopcontact niet meer aan de minimale eisen.
In de huidige tijd van woekerprijzen op de energiemarkt kun je een inbouwschakelaar hiermee vlot terugverdienen. Daarbij meten sommige varianten ook het energiegebruik van de aangesloten apparatuur, wat inzicht kan geven in (sluip)verbruik, maar ook gebruikt kan worden door je smarthomeplatform om acties uit te voeren. Daarbij kun je denken aan het monitoren van een aangesloten wasmachine of vaatwasser om te bepalen of het programma afgelopen is, of het verbruik van AV-apparatuur in de woonkamer gebruiken om aanwezigheid te bepalen.
Natuurlijk ben je niet beperkt tot het plaatsen van deze apparaatjes in inbouwdozen; je kunt ze vanwege hun formaat vaak ook kwijt in bestaande apparaten om ze zo 'slim' te maken. Denk hierbij aan een koffiezetapparaat (let op de isolatie) of, een persoonlijke anekdote, het aansturen van een kerkklokkeninstallatie.
Wifi
:strip_exif()/i/2003426486.png?f=thumbmedium)
Shelly is een steeds bekendere speler op de smarthomemarkt en concentreert zich voornamelijk op schakelen, dimmen en meten met inbouwmodules. De modules zijn compact en daarmee kan je ze in de meeste inbouwdozen goed kwijt. Wifi is niet het uitgelezen protocol om dit soort schakelaars mee uit te rusten, maar Shelly compenseert dit met een webinterface die uitgebreidere opties biedt dan de overige schakelaars in dit artikel, zoals zelfstandig schakelen op tijdstip, en hoe de schakelaar moet reageren op stroomuitval en de externe switchingang. Je kunt op deze schakelaars namelijk ook de originele wandschakelaar aansluiten om handmatige bediening mogelijk te maken. Daarnaast is gebruik van de cloud optioneel, en ondersteunt de Shelly local control en het MQTT-protocol waarmee dit apparaat op nagenoeg alle serieuze smarthomeplatforms te integreren is. Als er geen neutraal aanwezig is op de plek waar de Shelly ingebouwd wordt, dan is er de Shelly 1L die functioneert zonder deze aansluiting. Wil je meerdere stroomkringen tegelijk kunnen schakelen, dan is de (grotere) Shelly 2 met twee kanalen een optie. Van veel Shelly-schakelaars is sinds kort een Plus-versie beschikbaar op basis van de ESP32. De extra opties zijn beperkt, maar kunnen onmisbaar zijn: er is ondersteuning voor scripts op het apparaat, de MQTT-functie ondersteunt SSL en met toegevoegde bluetoothondersteuning wordt het pairing process iets betrouwbaarder en eenvoudiger gemaakt. Of dit de meerprijs waard is, bepaal je zelf; de verschillen maken de ‘oude’ versie niet direct overbodig.
dimensies: 41mm x 36mm x 17mm
maximale belasting: 3500W/16A
4.5 van 5 sterren
(3 reviews)
Zigbee
:strip_exif()/i/2004087636.png?f=thumbmedium)
Ook Sonoff kennen we al langer in de smarthomemarkt en er zullen al wat tweakers zijn die eerder kennis hebben gemaakt met de Sonoff Basic, een schakelaar op basis van de ESP8266-microcontroller die de geboorte bleek van het Tasmota-platform. Hiermee werd de Basic onafhankelijk van zijn (cloud-connected) app en MQTT-compatible, en kreeg de Basic een webinterface. Uiteindelijk had je in die tijd voor een prikkie een capabele schakelaar in handen. Hij was wel wat lomp, want door zijn dimensies was de Basic meer geschikt om in een netsnoer te verwerken dan in een schakeldoos. Het Tasmota-platform is inmiddels allang voorbij Sonoff-apparatuur gegroeid en ook Sonoff heeft niet stil gestaan en het assortiment ook uitgebreid met Zigbee-apparatuur. De Zigbee-inbouwschakelmodule van Sonoff, de Zbmini, is iets groter dan de Shelly, wat er voor kan zorgen dat het niet in krappere inbouwdozen past. De module biedt ondersteuning voor een externe schakelingang om een bestaande wandschakelaar te blijven gebruiken. Ook is het mogelijk om met een Zigbee Direct-binding de schakelaar direct te koppelen aan een Zigbee-wandschakelaar. Zo blijft alles werken, zelfs als je primaire smarthomeplatform is weggevallen. Als je niet beschikt over een neutraaldraad is er de Zbmini-l die geen neutraal nodig heeft om te functioneren. Omdat de Zbmini continu onder spanning staat, functioneert deze ook als repeater binnen je Zigbee-netwerk. Wel oppassen: hele zware apparatuur moet je hier niet mee schakelen doordat de schakelaar een last van maximaal 2200 watt kan schakelen.
dimensies: 42,6mm x 42,6mm x 20mm
maximale belasting: 2200W/10A
3 van 5 sterren
(1 reviews)
Z-Wave
:strip_exif()/i/2001217285.png?f=thumbmedium)
Fibaro is een van de grotere spelers op de Z-Wave-markt. Dit van oorsprong Poolse bedrijf biedt een compleet systeem voor thuisautomatisering aan op basis van Z-Wave, van controllers via sensoren tot aan slimme lampen. De producten van Fibaro zijn ontworpen om te werken met Fibaro’s Home Center, maar ook te gebruiken met Homey of een eigen Z-Wave-controller in combinatie met bijvoorbeeld Home Assistant. De inbouwschakelaar van Fibaro, de Switch 2, is te koop in twee varianten: de Single en de Double, die zoals de naam al verklapt één of twee uitgangen kunnen schakelen. De belastbaarheid van deze schakelaar ligt iets lager dan de Shelly en Sonoff met maximaal 1850W voor de Single- en tweemaal 1500W voor de Double-uitvoering. Nu zul je dit vermogen over het algemeen niet zo snel overschrijden als het gaat om het schakelen van een aantal lampen, maar het is met deze module niet verstandig om een wasmachine, droger, waterkoker of apparatuur met stevige opstartstromen te schakelen. De mogelijkheid om energiegebruik te monitoren achter de schakelaar is mooi meegenomen, maar ook een beetje verplichte kost met het oog op de prijs, die, zoals bij veel Z-Wave-apparatuur het geval is, wat hoger ligt dan bij de wifi- en Zigbee-tegenhangers. De dimensies van het apparaat vallen iets groter uit dan de Shelly, maar in tegenstelling tot de Sonoff zul je niet snel in de problemen komen als er wat meer bedrading in de inbouwdoos aanwezig is. De module beschikt over twee ingangen voor een wandschakelaar. Met deze extra schakelaar zou je bijvoorbeeld verschillende scènes kunnen activeren. Alle instellingen gebeuren met een knop op de behuizing en een gekleurde led. Aan de hand van de kleur van deze led zie je welke menuoptie geactiveerd is, waar je met korte en lange drukken doorheen navigeert. De schakelaar ondersteunt Z-Wave-association, waarmee de Switch 2 direct te verbinden is aan een Z-Wave-wandschakelaar om zo zelfstandige functionaliteit te garanderen.
dimensies: 42,6mm x 42,6mm x 20mm
maximale belasting: 2200W/9,5A
3 van 5 sterren
(2 reviews)
Inbouwdimmers
Van de ‘simpele’ schakelaars uit het vorige hoofdstuk, schuiven we nu door naar de inbouwdimmers. Deze zijn bedoeld om verlichting mee te schakelen en vooral: dimmen. Dat kunnen slimme lampen zelfstandig, maar die zijn niet in elke situatie een optie. Als je veel plafondspots gebruikt als verlichting kan het een kostbare operatie worden om dat in een klap te vervangen door allemaal slimme lampen, zeker als je dat vergelijkt met de kosten van een inbouwdimmer.
Dat fatsoenlijk dimmen een kunst is, is al vele malen in de praktijk vertoond sinds de introductie van halogeenlicht met of zonder transformator, spaarlampen en ledverlichting. Bijna iedereen is wel eens een verkeerde dimmer-lampcombinatie tegengekomen, wat je kunt herkennen in knipperen, zoemen of slecht dimmen. Voor je een inbouwdimmer installeert, zijn er dus wat punten om bij stil te staan.
Dimtechnieken
De methodes om deze verschillende soorten licht te dimmen, zijn niet allemaal hetzelfde. Zo kun je resistief of capacitief dimmen, de fase aan- of juist afsnijden. De verkeerde methode toepassen kan zorgen voor knipperende en zoemende verlichting zodra er gedimd wordt.
:strip_exif()/i/2004456168.jpeg?f=imagemedium)
Bij ledverlichting is de vereiste techniek in de meeste gevallen faseafsnijding, of trailing edge, maar er zijn nog wat lampen in omloop die hiervan afwijken. Zoek dus het liefst vooraf uit welke dimtechniek je lampen vereisen. Sommige slimme dimmers kunnen hun dimkarakteristiek wisselen en zijn daarmee universeel toepasbaar op allerlei soorten lampen.
Ook een kalibratiefunctie kan fijn zijn, waar niet elke dimmer over beschikt. Hiermee bepaalt de dimmer hoe de aangesloten lampen gedimd moeten worden. Hiervoor is het wel noodzakelijk dat alle lampen in de keten dezelfde dimtechniek vereisen. Verschillende soorten lampen door elkaar heen dimmen kan leiden tot onverwachte resultaten zoals knipperen en zelfs uitval bij lagere dimstanden.
Bypass
Het kan voor dimmers een uitdaging zijn om goed te dimmen als er hele lage belastingen op aangesloten zijn. Als je een belasting van minder dan 10 à 15W in totaal aansluit op een inbouwmodule, houd er dan rekening mee dat zo’n bypassmodule noodzakelijk is. Dit merk je doordat de lamp niet volledig gedimd kan worden of knippert bij lagere standen. Door de bypassmodule parallel aan te sluiten met de lamp die je dimt, kun je dit verhelpen.
:fill(white):strip_exif()/i/2001176609.jpeg?f=thumblarge)
Zo'n bypassmodule is af en toe dus noodzakelijk, maar uiteindelijk is het geen mooie oplossing. Het verhoogt de belasting op de dimmer, waardoor deze beter functioneert, maar tegelijkertijd verbruikt dit meer elektriciteit dan de lamp normaal gesproken zou doen. Hoeveel dat is, ligt aan de fabrikant. De Fibaro-bypass gebruikt volgens Fibaro zo'n 1,4W. Shelly meldt dat haar module tot aan 4W extra verbruikt. Dat voegt tegenwoordig met af en toe gebruiken al makkelijk een paar euro extra per jaar aan de energierekening toe, maar dat is wel afhankelijk van het aantal uren dat de lamp brandt en de gebruikte dimstand.
Schakelingang
:strip_exif()/i/2000577034.png?f=thumb)
Net als de inbouwschakelaars beschikken deze dimmers ook over een ingang voor een wandschakelaar. Het is de moeite waard om deze dimmers bij inbouw direct te voorzien van een pulsdrukker. Met zo’n terugverende schakelaar kun je zowel het schakelen als dimmen van de lamp heel intuitief maken en afhankelijk van de dimmer zelfs extra functies toevoegen zoals dubbelklikken om een lichtscène te activeren of driedubbelklikken om de verwarming in- of uit te schakelen.
Wifi
:fill(white):strip_exif()/i/2003739392.jpeg?f=thumbmedium)
Omdat de Shelly Dimmer 2 de dimmervariant is van de in het vorige hoofdstuk besproken schakelaar, zijn deze op veel gebieden te vergelijken. De dimmer werkt op wifi, beschikt over een uitgebreide software-interface met wat eigen schakelmogelijkheden en kan cloudloos werken met MQTT. De dimmer is wel een stapje groter dan de schakelaars van Shelly; weer oppassen dus in drukke of krappe inbouwdozen. De Dimmer 2 kan ook worden aangesloten in situaties waar geen neutraal aanwezig is. Ook beschikt die over een kalibratiefunctie die automatisch kan bepalen wat voor last er is aangesloten en welke vorm van dimming daarop toegepast moet worden, maar als je dat wilt, kun je heel wat parameters zelf afstellen, zoals faseaansnijding en -afsnijding, flickering debounce of een opwarmfase voor lampen die een ‘zetje’ nodig hebben om aan te gaan. Ook mooi is de faderate, waarmee je de tijdsduur kunt bepalen waarin de lampen verlopen naar hun ingestelde lichtsterkte. Een belasting onder de 10W vereist een bypass en in totaal kan de dimmer ongeveer 200W dimmen.
dimensies: 41mm x 36mm x 17mm
maximale belasting: 200W
4 van 5 sterren
(1 reviews)
Zigbee
:fill(white):strip_exif()/i/2005507980.jpeg?f=thumbmedium)
Het aanbod van Zigbee-inbouwdimmers is de afgelopen jaren vreemd genoeg erg karig geweest, al begint hier door ROBBshop en Moes langzaam verandering in te komen. Een merk dat al jaren geleden in deze openliggende markt is gesprongen, is het merk EcoDim, dat druk-draaidimmers met Zigbee-ondersteuning in het assortiment heeft. Sinds enige tijd zit er ook een inbouwdimmer in het assortiment waardoor je niet meer verplicht bent een draaiknop boven op de dimmer te monteren, zoals bij de overige modellen van EcoDim het geval is. Deze kun je achter een bestaande schakelaar monteren, al moet dat wel een pulsdrukker zijn. De dimmer direct koppelen aan een Zigbee-wandschakelaar, is ook mogelijk, wat fijn is voor de onafhankelijkheid. De dimmer maakt gebruik van trailing edge. Dit werkt niet bij alle ledverlichting en de Eco-Dim 10 is niet op een andere dimtechniek in te stellen, oppassen dus. Sommige instellingen, zoals het minimale en maximale dimniveau, zijn alleen met een platte schroevendraaier op het apparaat in te stellen. De dimsnelheid kun je voor de wandschakelaar instellen met een schroefje of meegeven in de Zigbee-boodschap als de lamp wordt geschakeld. De Eco-Dim 10 kan functioneren zonder neutraaldraad en je kunt er maximaal 250W aan ledverlichting achter hangen.
dimensies 45,1mm x 45,1mm x 19,8mm
maximale belasting: 250W
4 van 5 sterren
(0 reviews)
Z-Wave
:strip_exif()/i/2000640065.png?f=thumbmedium)
Voor dimmen met Z-Wave komen we nogmaals bij Fibaro uit, die hiervoor de Dimmer 2 in zijn assortiment aanbiedt. Dit is de dimmende variant van de Fibaro Single- of Double-switch en zit dan ook in exact dezelfde behuizing. De minimale belasting is 5W en je kunt er maximaal 250W aan halogeen of gloeilampen aan hangen of 200W aan ledverlichting. Ook Fibaro heeft, zoals eerder gemeld in dit hoofdstuk, een bypass in het assortiment, maar geeft niet aan bij welke belastingen deze nodig is. Houd er rekening mee dat deze net als bij de Shelly nodig is bij een lagere belasting dan 10W. Alle soorten belastingen, led, tl, gloeilamp, halogeen en transformator, worden ondersteund en de Fibaro past zich automatisch aan de belasting aan. De Dimmer ondersteunt zowel pulsdrukkers als tweewegschakelaars. Het instellen, waaronder het kalibreren van de belasting, gebeurt via een menu dat bediend kan worden met een drukknop en de status aangeeft met een gekleurde led. De Dimmer 2 houdt de belasting goed in de gaten. Zo monitort en meldt de module het als er temperatuurproblemen zijn of overbelasting optreedt, maar ook als de aangesloten lamp defect is geraakt. Verder ondersteunt de dimmer softstart, kun je de maximale en minimale dimniveaus instellen en eventueel ook scènes schakelen met gewoon, dubbel of driedubbel klikken op twee schakelingangen. Mocht je de Fibaro Switch al gebruiken met bluetooth, pas dan op, want deze Dimmer 2 ondersteunt enkel Z-Wave en vereist een basisstation.
dimensies: 42,5mm x 38,2mm x 20,3 mm
maximale belasting: 250W
3.5 van 5 sterren
(6 reviews)
Wandschakelaars
:fill(white):strip_exif()/i/2003538680.jpeg?f=thumblarge)
De simpelste manier om een lamp aan te zetten, blijft toch door de lichtknop te bedienen als je een ruimte binnenkomt. Die handeling is soms bijna instinctief, maar kan een slimme lamp die eigenlijk altijd voeding verwacht behoorlijk in de weg zitten. Een smarthome zou niet tegen een instinctieve handeling moeten werken, maar er juist tegemoet aan komen en daar zijn prima mogelijkheden voor verkrijgbaar.
Wandschakelaars zijn in alle soorten en maten te verkrijgen, al ben je voor een ultieme keuzevrijheid toch wel gebonden aan een Zigbee- of Z-Wave-oplossing, omdat deze op een knoopcel lang kunnen functioneren en dus vrij geplaatst kunnen worden. Wifiwandschakelaars zijn gebonden aan permanente voeding en zullen dus op een inbouwdoos met een 230V-aansluiting geplaatst moeten worden, op de plek waar al een schakelaar zit.
:fill(white):strip_exif()/i/2004257714.jpeg?f=thumbmedium)
Naast een kant-en-klare Zigbee-, Z-Wave- of wifischakelaar met ingebouwde radio is het ook mogelijk om een inbouwsensor achter een bestaande schakelaar te plaatsen. Zo kun je de stroomvoorziening voor je slimme lampen permanent doorlussen met een lasklem en de bestaande schakelaar converteren naar een connected variant. Een groot voordeel, en af en toe zelfs essentieel, is dat je hierdoor je bestaande schakelmateriaal kunt gebruiken. Dat is ideaal als je hele huis al voorzien is van uniform schakelmateriaal met een mooi design.
Pulsdrukkers
Ze zijn al langsgekomen, maar de twee meest voorkomende schakelvarianten zijn tweewegschakelaars, ofwel wip-wapschakelaars, en pulsdrukkers. Die laatste variant is iets moderner; je ziet ze, ook in nieuwbouwprojecten, steeds meer toegepast worden. Deze zijn ideaal om met een drukknop zowel een lamp in en uit te schakelen als te dimmen met een langere druk.
:strip_exif()/i/2000577036.png?f=thumblarge)
Een voordeel van pulsdrukkers is dat je ze in combinatie met de juiste apparatuur kunt gebruiken om meer patronen te herkennen dan enkel een korte en lange druk. Dubbelklikken, driedubbelklikken en het indrukken van meerdere knoppen tegelijk kunnen zo allemaal aan andere acties gebonden worden.
Met Zigbee Direct en Z-Wave-association hebben de wandschakelaars nog een voordeel ten opzichte van de wifivarianten, doordat ze direct kunnen verbinden met de apparatuur die geschakeld moet worden. Dat vereist uiteraard dat die andere kant ook gebruikmaakt van Zigbee of Z-Wave.
Wi-Fi
Schakelaars:fill(white):strip_exif()/i/2003163548.jpeg?f=thumbmedium)
Zoals gezegd, leent wifi zich niet goed voor wandschakelaars. Je bent dus gebonden aan de inbouwdoos waar zich al een schakelaar bevindt. De eenvoudigste methode zou zijn om hier nogmaals een Shelly 1 in te plaatsen. Deze geeft de staat van de schakelaaringang door via MQTT waar je met een uitgebreider smarthomeplatform automatiseringen kunt verbinden. De status die wordt doorgegeven is een singleclick en longpress. Met een pulsdrukker is het dus in theorie mogelijk hier alsnog dimmerbesturing mee te implementeren, maar dit is niet eenvoudig en zal wat ervaring vereisen met het programmeren van je smarthomeplatform. Het laat je echter vrij om je schakelmateriaal te kiezen en bespaart je de aanleg van een Zigbee- of Z-Wave-netwerk, maar uiteindelijk maak je het jezelf lastig. Een van de schaarse kant-en-klare alternatieven zou de Sonoff Touch-schakelaar zijn. Dit is een opbouwschakelaar met een glazen front, wifiverbinding en, afhankelijk van het type, een of meerdere relais om achterliggende schakeldraden mee te kunnen bedienen. Deze schakelaar heeft echter zo’n specifiek design dat van een onzichtbaar smarthome niet meer gesproken kan worden.
(0 reviews)
Zigbee
Schakelaars:fill(white):strip_exif()/i/2004257706.jpeg?f=thumbmedium)
Voor onzichtbaar wandschakelen met Zigbee komen we bij Philips Hue uit. In de Hue-productlijn, die volledig op Zigbee gebaseerd is, vinden we de wandschakelaarmodule. Deze kun je in de inbouwdoos achter de bestaande schakelaar monteren. De Zigbee-implementatie in deze module is lekker uitgebreid; niet alleen wordt er doorgegeven wanneer de linker- of rechterknop wordt ingedrukt, maar ook wanneer deze wordt losgelaten. Dit gebeurt ook nog eens met unieke boodschappen voor een korte en een lange druk. Daarnaast kan de module zowel overweg met pulsdrukkers als tweewegschakelaars. De wandschakelaarmodule werkt op een batterij, dus een 230V-aansluiting achter de schakelaar is niet nodig. De module is met 43mm x 38mm x 10mm niet al te groot en dus in vrijwel elke lasdoos weg te werken. Wil je meer plaatsingsvrijheid, dan kun je kijken naar complete Zigbee-wandschakelaars, zoals de draadloze wandschakelaar Aqara H1 van Xiaomi. Deze schakelaar is te koop in een één- en tweeknopsuitvoering. Hij heeft ondersteuning voor enkel- en dubbelklik en lang drukken, voor de afzonderlijke of beide knoppen. Het gaat in totaal dus om negen acties met een onschuldige dubbele pulsdrukker. De schakelaar is gevoed met een CR2032-batterij en kun je op een willekeurige plek aan de wand of een meubel monteren.
4.5 van 5 sterren
(4 reviews)
Z-Wave
:fill(white):strip_exif()/i/2005510410.jpeg?f=thumbmedium)
Een oplossing gelijk aan de wandschakelaarmodule van Hue, dus zonder ingebouwde 230V-schakelaar, hebben wij niet kunnen vinden op basis van Z-Wave. Wil je je huidige schakelmateriaal behouden, dan kom je uit bij een inbouwmodule, zoals de Fibaro Single Switch 2, die we al eerder besproken hebben. Deze inbouwmodule ondersteunt enkel-, dubbel- en driedubbelklikken en lang drukken, en is zo in te stellen dat deze bijvoorbeeld enkel scènes activeert in plaats van het ingebouwde relais schakelt. Vind je het behoud van eigen schakelmateriaal niet zo van belang, dan moet je van vele knopjes houden. De filosofie van Z-Wave is gebaseerd op het activeren van verschillende scènes. Dit vind je terug in de configuratie van de wandschakelaars, maar dus ook in de uitvoering: de meeste zijn voorzien van vier of meer drukknoppen die vaak verdeeld zijn in een kant om scènes in en uit te schakelen. Dit maakt dat de schakelaars er vaak anders uitzien dan de gangbare tweewegschakelaars en pulsdrukkers die in veel woningen hangen. Een schakelaar die wel redelijk anoniem door het leven kan, is de Heatit Z-Push-wandregelaar. Deze driewegspulsdrukker heeft in totaal drie dubbele knoppen waarmee je door kort en lang te drukken twaalf functies kunt bedienen, maar is ook in een- en tweeknopsversie beschikbaar. De voeding is verzorgd met een CR2032-knoopcel, waardoor de wandschakelaar vrij te plaatsen is. Ook Z-Wave-association wordt ondersteund, wat functioneren zonder controller mogelijk maakt.
(0 reviews)
Conclusie
In dit artikel hebben we gekeken naar oplossingen om je smarthome te voorzien van intuïtieve schakelmogelijkheden. Die zijn er genoeg. Zeker voor het bedienen van hele groepen licht kun je prima besparen in de uitgaven door groepen 'domme' lampen te schakelen of dimmen met een slimme wandschakelaar in plaats van al die lampen te vervangen door slimme uitvoeringen.
Wil je toch ook zelfstandige lampen kunnen bedienen zonder de kans dat iemand de lamp offline haalt met de originele wandschakelaar, dan kan je die schakelaar vervangen of ombouwen. Als je je originele schakelmateriaal wilt behouden, is dat prima mogelijk, maar ook als je het niet helemaal eens bent met de plaatsing van de schakelaars, is dat op te lossen met een compleet draadloze wandschakelaar.
Ook de ombouw naar pulsdrukkers biedt veel meer mogelijkheden dan een simpele tweewegschakelaar. Door over te stappen naar pulsdrukkers, kun je een heleboel extra mogelijkheden toevoegen, zonder dat dit de normale bediening in de weg zit. Met een uitgebreid achterliggend smarthomeplatform kun je vervolgens de mooiste automatiseringen met een dubbelklik activeren.
Voor alle radiotechnieken die in dit artikel langs zijn gekomen, zijn er mooie producten te vinden. Hoewel een wifinetschakelaar in theorie de minst mooie oplossing is, maakt een fijne webinterface met veel opties in de praktijk ook weer een hoop goed en kan dit zelfs met een aanwezig meshnetwerk als Z-Wave of Zigbee soms toch de beste oplossing zijn.
De Z-Wave-oplossingen blijven de duurste in elke categorie. Dat heeft voornamelijk te maken met de licentiekosten die gepaard gaan met de ontwikkeling en fabricage van Z-Wave-producten. Daar krijg je wel wat voor terug: een vrijwel gegarandeerde stabiele werking, ook als je producten van allerlei verschillende fabrikanten door elkaar gebruikt, zelfstandigheid met association en een goed bereik, doordat gebruik wordt gemaakt van een lagere frequentie dan bij Zigbee en wifi het geval is.
Bij Zigbee-producten is het altijd opletten of het product van je keuze wel compatible is met je smarthomeplatform; de veelgebruikte bridges van IKEA of Philips Hue accepteren lang niet alle producten op de markt. Met een Homey heb je vaak al meer geluk, en kun je eventueel in contact treden met de ontwikkelaars. Voor ultieme compatibiliteit is op dit gebied een zelfbouwplatform met een goede Zigbee-coördinator zoals Home Assistant of Domoticz nog altijd het best, maar wel het meeste 'werk'.
:strip_icc():strip_exif()/u/535868/crop602666c56a991_cropped.jpg?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/u/328632/crop5bfe58e928887_cropped.jpeg?f=community)
:strip_exif()/i/2001217287.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2004063216.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2003162674.jpeg?f=thumbmedium)
/u/12436/p1_normal.png?f=community){kind=small}
/u/93334/crop64e0f58e350de_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/399550/crop66d8d9239df36_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/78991/Image2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/591794/crop61a251d10f7b3.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/338167/Spiralboxes_60x60.jpg?f=community){kind=small}
/u/326920/crop61c45c1c9deae.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/284473/crop598caffe294d9.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/63553/crop5702a8827f86e_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/338281/Guust%2520Flater%2520intro.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/116610/Baby.tux.sit-icon.jpg?f=community){kind=icon}
:strip_icc():strip_exif()/u/154154/crop5faeab1bc08b6.jpeg?f=community){kind=small}
/u/75437/crop5daf1210eb5fc.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/79614/Family-Guy-Victory-is-Ours.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/30814/newgot.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/33320/crop5db40be9a5b1c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/235026/crop65142fb180712_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/284549/crop5c8c1d3ca48d4.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/888513/crop59395c817ede5_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/285020/crop6085b8acc4f0d_cropped.gif?f=community){kind=small}
/u/440705/crop5f205ab3f08bf_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/343842/crop5b6c756225ee6_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/249917/jaapschaap.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/75578/crop5935346597d2a_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/145751/check-in-minion-small2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/84703/borgqueen.gif?f=community){kind=small}
/u/93367/crop60a652c165938_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/4815/crop5dd51d9528a99_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/18149/catfish60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/6060/images.jpg?f=community){kind=small}
/u/155344/crop67f3becf42992_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/71115/plus222.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/324634/crop659fcf9abb18b_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/345834/crop659102bd4439a_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/414606/crop61fc2908c41cc_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/1536190/crop61b07e75b1a15_cropped.jpg?f=community){kind=small}
Ik hoop persoonlijk dat we weer meer terug gaan naar de basis als het gaat om analoge bedieningen en analoog denken :strip_icc():strip_exif()/u/468594/crop5e1ebafed873c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/67873/crop652ef71d3fd61_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/122790/ava.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/140051/BSOD.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/172381/crop5faed3436c25b_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/4086/avatar3.gif?f=community){kind=avatar}
/u/113709/galactic_empire_60pix.png?f=community){kind=small}
/u/227151/crop615c8382a2eda_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/125692/crop5f6378b2e4329.gif?f=community){kind=small}
/u/865285/crop5c5f2ea786267_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/484268/crop61e4788571a3c_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/4400/haai.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/288013/crop5659abf9456e6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}