Slimme verlichting dom bedienen

Nooit meer gedoe over de lichtschakelaar

Inbouwdimmers

Van de ‘simpele’ schakelaars uit het vorige hoofdstuk, schuiven we nu door naar de inbouwdimmers. Deze zijn bedoeld om verlichting mee te schakelen en vooral: dimmen. Dat kunnen slimme lampen zelfstandig, maar die zijn niet in elke situatie een optie. Als je veel plafondspots gebruikt als verlichting kan het een kostbare operatie worden om dat in een klap te vervangen door allemaal slimme lampen, zeker als je dat vergelijkt met de kosten van een inbouwdimmer.

Dat fatsoenlijk dimmen een kunst is, is al vele malen in de praktijk vertoond sinds de introductie van halogeenlicht met of zonder transformator, spaarlampen en ledverlichting. Bijna iedereen is wel eens een verkeerde dimmer-lampcombinatie tegengekomen, wat je kunt herkennen in knipperen, zoemen of slecht dimmen. Voor je een inbouwdimmer installeert, zijn er dus wat punten om bij stil te staan.

Dimtechnieken

De methodes om deze verschillende soorten licht te dimmen, zijn niet allemaal hetzelfde. Zo kun je resistief of capacitief dimmen, de fase aan- of juist afsnijden. De verkeerde methode toepassen kan zorgen voor knipperende en zoemende verlichting zodra er gedimd wordt.

Bij ledverlichting is de vereiste techniek in de meeste gevallen faseafsnijding, of trailing edge, maar er zijn nog wat lampen in omloop die hiervan afwijken. Zoek dus het liefst vooraf uit welke dimtechniek je lampen vereisen. Sommige slimme dimmers kunnen hun dimkarakteristiek wisselen en zijn daarmee universeel toepasbaar op allerlei soorten lampen.

Ook een kalibratiefunctie kan fijn zijn, waar niet elke dimmer over beschikt. Hiermee bepaalt de dimmer hoe de aangesloten lampen gedimd moeten worden. Hiervoor is het wel noodzakelijk dat alle lampen in de keten dezelfde dimtechniek vereisen. Verschillende soorten lampen door elkaar heen dimmen kan leiden tot onverwachte resultaten zoals knipperen en zelfs uitval bij lagere dimstanden.

Bypass

Het kan voor dimmers een uitdaging zijn om goed te dimmen als er hele lage belastingen op aangesloten zijn. Als je een belasting van minder dan 10 à 15W in totaal aansluit op een inbouwmodule, houd er dan rekening mee dat zo’n bypassmodule noodzakelijk is. Dit merk je doordat de lamp niet volledig gedimd kan worden of knippert bij lagere standen. Door de bypassmodule parallel aan te sluiten met de lamp die je dimt, kun je dit verhelpen.

Zo'n bypassmodule is af en toe dus noodzakelijk, maar uiteindelijk is het geen mooie oplossing. Het verhoogt de belasting op de dimmer, waardoor deze beter functioneert, maar tegelijkertijd verbruikt dit meer elektriciteit dan de lamp normaal gesproken zou doen. Hoeveel dat is, ligt aan de fabrikant. De Fibaro-bypass gebruikt volgens Fibaro zo'n 1,4W. Shelly meldt dat haar module tot aan 4W extra verbruikt. Dat voegt tegenwoordig met af en toe gebruiken al makkelijk een paar euro extra per jaar aan de energierekening toe, maar dat is wel afhankelijk van het aantal uren dat de lamp brandt en de gebruikte dimstand.

Schakelingang

Net als de inbouwschakelaars beschikken deze dimmers ook over een ingang voor een wandschakelaar. Het is de moeite waard om deze dimmers bij inbouw direct te voorzien van een pulsdrukker. Met zo’n terugverende schakelaar kun je zowel het schakelen als dimmen van de lamp heel intuitief maken en afhankelijk van de dimmer zelfs extra functies toevoegen zoals dubbelklikken om een lichtscène te activeren of driedubbelklikken om de verwarming in- of uit te schakelen.

Wifi

Shelly Dimmer 2 vanaf € 23,60

Omdat de Shelly Dimmer 2 de dimmervariant is van de in het vorige hoofdstuk besproken schakelaar, zijn deze op veel gebieden te vergelijken. De dimmer werkt op wifi, beschikt over een uitgebreide software-interface met wat eigen schakelmogelijkheden en kan cloudloos werken met MQTT. De dimmer is wel een stapje groter dan de schakelaars van Shelly; weer oppassen dus in drukke of krappe inbouwdozen. De Dimmer 2 kan ook worden aangesloten in situaties waar geen neutraal aanwezig is. Ook beschikt die over een kalibratiefunctie die automatisch kan bepalen wat voor last er is aangesloten en welke vorm van dimming daarop toegepast moet worden, maar als je dat wilt, kun je heel wat parameters zelf afstellen, zoals faseaansnijding en -afsnijding, flickering debounce of een opwarmfase voor lampen die een ‘zetje’ nodig hebben om aan te gaan. Ook mooi is de faderate, waarmee je de tijdsduur kunt bepalen waarin de lampen verlopen naar hun ingestelde lichtsterkte. Een belasting onder de 10W vereist een bypass en in totaal kan de dimmer ongeveer 200W dimmen.

dimensies: 41mm x 36mm x 17mm

maximale belasting: 200W

4 van 5 sterren

(1 reviews)

Zigbee

Eco-Dim 10-Zigbee-leddimmermodule 250Wvanaf € 39,65

Het aanbod van Zigbee-inbouwdimmers is de afgelopen jaren vreemd genoeg erg karig geweest, al begint hier door ROBBshop en Moes langzaam verandering in te komen. Een merk dat al jaren geleden in deze openliggende markt is gesprongen, is het merk EcoDim, dat druk-draaidimmers met Zigbee-ondersteuning in het assortiment heeft. Sinds enige tijd zit er ook een inbouwdimmer in het assortiment waardoor je niet meer verplicht bent een draaiknop boven op de dimmer te monteren, zoals bij de overige modellen van EcoDim het geval is. Deze kun je achter een bestaande schakelaar monteren, al moet dat wel een pulsdrukker zijn. De dimmer direct koppelen aan een Zigbee-wandschakelaar, is ook mogelijk, wat fijn is voor de onafhankelijkheid. De dimmer maakt gebruik van trailing edge. Dit werkt niet bij alle ledverlichting en de Eco-Dim 10 is niet op een andere dimtechniek in te stellen, oppassen dus. Sommige instellingen, zoals het minimale en maximale dimniveau, zijn alleen met een platte schroevendraaier op het apparaat in te stellen. De dimsnelheid kun je voor de wandschakelaar instellen met een schroefje of meegeven in de Zigbee-boodschap als de lamp wordt geschakeld. De Eco-Dim 10 kan functioneren zonder neutraaldraad en je kunt er maximaal 250W aan ledverlichting achter hangen.

dimensies 45,1mm x 45,1mm x 19,8mm
maximale belasting: 250W

4 van 5 sterren

(0 reviews)

Z-Wave

Fibaro Dimmer 2vanaf € 44,95

Voor dimmen met Z-Wave komen we nogmaals bij Fibaro uit, die hiervoor de Dimmer 2 in zijn assortiment aanbiedt. Dit is de dimmende variant van de Fibaro Single- of Double-switch en zit dan ook in exact dezelfde behuizing. De minimale belasting is 5W en je kunt er maximaal 250W aan halogeen of gloeilampen aan hangen of 200W aan ledverlichting. Ook Fibaro heeft, zoals eerder gemeld in dit hoofdstuk, een bypass in het assortiment, maar geeft niet aan bij welke belastingen deze nodig is. Houd er rekening mee dat deze net als bij de Shelly nodig is bij een lagere belasting dan 10W. Alle soorten belastingen, led, tl, gloeilamp, halogeen en transformator, worden ondersteund en de Fibaro past zich automatisch aan de belasting aan. De Dimmer ondersteunt zowel pulsdrukkers als tweewegschakelaars. Het instellen, waaronder het kalibreren van de belasting, gebeurt via een menu dat bediend kan worden met een drukknop en de status aangeeft met een gekleurde led. De Dimmer 2 houdt de belasting goed in de gaten. Zo monitort en meldt de module het als er temperatuurproblemen zijn of overbelasting optreedt, maar ook als de aangesloten lamp defect is geraakt. Verder ondersteunt de dimmer softstart, kun je de maximale en minimale dimniveaus instellen en eventueel ook scènes schakelen met gewoon, dubbel of driedubbel klikken op twee schakelingangen. Mocht je de Fibaro Switch al gebruiken met bluetooth, pas dan op, want deze Dimmer 2 ondersteunt enkel Z-Wave en vereist een basisstation.

dimensies: 42,5mm x 38,2mm x 20,3 mm
maximale belasting: 250W

3.5 van 5 sterren

(6 reviews)

• Volgende pagina 5. Wandschakelaars