Gigabyte GA-EP35-DS4

Mijn laatste aanwinst op moederborden gebied is de EP35-DS4 van Gigabyte.
Nadat ik de witte doos met zuurstok-roze letters openmaakte was het al snel duidelijk dat het weer een zeer compleet bordje is dat geleverd wordt (zoals ik inmiddels gewend ben van Gigabyte). In de doos zitten naast het moederbord en de backplate, een 2tal rechte S-ATA kabels, een 2tal S-ATA kabels met aan de ene kant een connector die 90 graden is gedraaid, een P-ATA kabel, een IDE kabel en een eS-ATA bracket incl stroom en eS-ATA kabel. Verder natuurlijk de handleiding, een installatie poster, de driver cd en nog wat casebadges.

klikbaar

Layout
Het eerste dat opvalt aan het bord is de behoorlijke heatpipe koeling, die de north en southbridge beslaat en eveneens de VRM van de cpu koelt. Verder valt het op dat er geen lpt en com poorten meer achter op het bord zitten. De backpanel connectors zijn indruk wekkend te noemen, naast de standaard PS/2 poorten voor het keyboard, zitten er 8 USB poorten, 2 firewire poorten, een Gigabit lanpoort, een 6tal 3.5mm audiojacks, een SP/DIF en optical connector op.
Om eventueel nog te beschikken over de com en lpt poorten zijn er headers op het moederbord beschikbaar, waar een dongle opgeprikt kan worden. Deze zijn er ook voor nog 4 USB poorten en 1 firewire poort.

klikbaar

Als ik naar de achterkant kijk en vergelijk met andere merken, dan mis ik eigenlijk gelijk iets en dat zijn eS-ATA poorten. Maar daar heeft Gigabyte een mooie oplossing voor bedacht, eentje die ik zelfs mooier vind dan het spul standaard op de backplate duwen, omdat het wat extra functionaliteit met zich meebrengt. Veel fabrikanten zetten de eS-ATA connector op dezelfde chip als de interne poorten van de controller. Het nadeel daarvan is dat de externe poorten ten koste gaan van de interne poorten. Bij deze bracket is dat niet anders, want je maakt een interne poort extern, maar je bent niet gedwongen deze te gebruiken. Dus als je 6 schijven aan de ICH9R wilt hangen (zoals ik zelf doe) dan kan dat gewoon. Je kunt de bracket aan iedere interne S-ATA poort aansluiten die je wilt. Dus stel je wilt ipv de Jmicron controller de Intel controller gebruiken (of andersom) voor de externe poorten dan kan dat gewoon. Ik zelf wil deze straks aan een Areca 1220 koppelen op het moment dat die in het systeem zit, gezien daar 8 poorten op zitten die ik niet allemaal direct nodig heb, en op die manier extern 2 disks per bracket aan kan sluiten.
Een ander voordeel is dat je naast de 2 eS-ATA poorten op de bracket ook nog een molex connector hebt. Deze zorgt ervoor dat je een standaard S-ATAschijf kunt aansluiten op de externe bracket, zonder dat je per se een eS-ATA behuizing nodig hebt. Dat scheelt dus je kast open maken als je even wat data over wilt zetten of een schijfje wilt checken en je dit niet op USB of firewire wilt doen vanwege de snelheid. De stroomkabel en een eS-ATA naar S-ATA kabel zijn ook meegeleverd
Aan de achterkant van de kast ziet het er dan zo uit. Ik heb 2 van deze brackets, er word er bij het bordje 1 bijgeleverd (Die 2e had ik ooit al van een ander Gigabyte bordje).

klikbaar

bouwkwaliteit
Het bord zelf is voorzien van de techniek die Gigabyte Ultra Durable 2 noemt. Het komt neer op het gebruik van solide condensatoren en betere mosfets. Zeker bij langdurig gebruik en flinke belasting is het prettig als het moederbord gemaakt is met deugdelijke componenten. Met name in het verleden waren er heel veel moederborden waarvan de condensatoren bol gingen staan, barstten of ontploften en daarmee het moederbord lieten uitvallen en in het ergste geval de hele computer om zeep hielpen. Gezien ik zelf m'n systemen langdurig aan heb staan en ook redelijk wat vraag van deze apparaten vind ik de kwaliteit van een bord erg belangrijk.
Verder heeft het bordje een aantal handigheidjes om stroom te besparen, maar daar zal ik later op terug komen.

Het bord is voorzien van 2 x16 sloten, 3x 1 sloten en 2 32b pci sloten. Daarnaast zit er een socket 775 op en 4 DDR sloten, een 8tal S-ATA connectoren waarvan 2 aan de Gigaraid hangen. Deze controller verzorgt ook gelijk de P-ATA connector en er zit nog een floppyconnector op. Het bord is verder uitgerust met 5 fanheaders (waarvan de systemfan en cpu fan 4 pins zijn, de rest is 3 pins).


Installatie
Maar genoeg over hoe het bord eruit ziet, op naar het installeren van het ding.
De hardware die ik ermee ga gebruiken.
Intel E6750 en Intel E8400 (voor de slimkezen onder ons, niet tegelijkertijd natuurlijk)
2x 1GB PC6400 DDR2 Twinmos
MSI 7950GT dual DVI videokaart
3x 750GB Seagate 7200.11 S-ATA II hdd
500GB Seagate 7200.10 S-ATA hdd
2x S-ATA Samsung DVDRW
Zalman 500W voeding

Bij een aantal bordjes zijn die heatpipes nogal vervelend omdat het lastig is om een koeler te plaatsen, anders dan de standaard koeler. Bij dit bord past mijn Arctic freezer er precies op, er is ruimte genoeg rond de koeler terwijl dit toch een vrij grote koeler is. Het enige dat wat lastiger ging was de pushpins van de koeler goed vastzetten, iets waar het so775 koelersysteem sowieso wat minder in is, maar met de heatpipe ging het wat lastiger.


Het aansluiten van het geheel is niet moeilijk, de pinnetjes waarop de leds, powerknop etc moeten worden aangesloten zijn kleur gecodeerd, waardoor het makkelijk om om de juiste pins te vinden waar het op aangesloten moet worden. Jumpers zijn verder niet nodig, dus wat dat betreft is het erg simpel om het bordje te installeren.
Zelf vind ik de plaatsing van de S-ATA connectoren nog best slim gedaan, gezien de PCB van de videokaart er precies tussen past. Het nadeel is alleen als je kaart een vrij lompe koeling heeft, dan past het misschien wat minder goed.

RAID
Het aanmaken van de RAID array is erg makkelijk (al heeft de Intel controller een beetje vertraging in de bios, maar dat is niet echt een probleem). Ik heb 3x 750GB 7200.11 Seagate schijven in m'n systeem, waar ik een RAID 5 array van wilde maken (wat redundancy en wat snelheid)
Het leuke van de ICH9R is dat je RAID levels kunt maken op delen van schijven. Ik heb zelf een RAID 5 array aangemaakt op de eerste 50GB van iedere disk. Heb dus 100GB tot m'n beschikking op de RAID 5 array en van de overgebleven ruimte (3x 700GB) heb ik 1 RAID 0 array gemaakt.
Ik kan alvast verklappen dat de combinatie van deze disks met deze controller een leuke snelheid opleveren. Met Hdtach haal ik zo'n 195MB/s average read op de RAID 5 array, de RAID 0 array weet zo'n 240MB/s weg te zetten. Al met al ben ik hierover ook zeer te spreken.
Ik had voorheen een ICH8R, op mijn 965P-DS3P bordje (deze DS4 heeft hem vervangen) en die performance was al aardig, maar van de ICH9R lijkt nog net even wat beter te zijn (op een single disk haal ik een paar MB/s meer, de RAID array's zijn niet getest, gezien ik de schijven 1 dag voor het mobo binnenkreeg).

Software installatie
De installatie van de drivers verloopt ook makkelijk. Je duwt het Gigabyte cdtje erin, klikt op express install en hij loopt alle installeres die je hebt aangevinkt langs, en installeert alles wat erop het moederbord zit. Nu kan ik ze ook wel handmatig installeren, maar gezien ik liever lui dan moe ben is dit wel erg makkelijk.

Overclocking.
Ook dit bordje heeft zat opties tot overclocking in de bios. Het fijne van de Gigabyte bordjes is dat de CMOS zich reset op het moment dat je iets instelt dat niet goed gaat (een te hoge snelheid voor cpu of mem). Hierdoor hoef je niet iedere keer weer handmatig de cmos te resetten en kun je OCsessies snel doorlopen.
Het bordje is alleen net iets lastiger met OCen dan mijn GA-965P-DS3P, maar als je eenmaal zorgt dat alles goed staat loopt het prima. Ga je OCen met dit bordje dan is het zo dat je de Dynamic Energy Saver niet meer kan gebruiken (wat natuurlijk logisch is, gezien dit min of meer haaks op elkaar staat). Je zult voor de beste Ocmogelijkheden EIST ook uit moeten zetten in de bios (deed ik dat niet, dan wilde die van mij niet verder). Verder als 415MHz (dus 3.32GHz voor een E6750) ben ik niet gegaan, omdat ik geen zin had om m'n geheugen veel hoger te draaien dan de standaard snelheden, en 3.32GHz vind ik al meer dan genoeg eigenlijk. Daarbij vind ik stabiliteit belangrijker dan snelheid, en met deze snelheden is het ding nog rotsstabiel.
Op 425MHz bootte het systeem nog prima, maar kwam ik stabiliteitsproblemen tegen, dus moest wat naar beneden klokken. Dit was alles echter zonder enige voltage verhoging.
Wil je extremer dan kan het, de bios biedt meer dan genoeg mogelijkheden om voltages en snelheden in te stellen en voor de voltages wordt ook aangegeven wanneer het gevaarlijk wordt. Tot 0,25V zijn de opties grijs, tot 0,45V zijn deze roze en daarboven zijn ze rood knipperend. Ik heb verder niets met de voltages gedaan, gezien alles stabiel loopt op de stockvoltages.
Het bord biedt zeker genoeg overclock potenties en ik denk dat de chipset nog meer dan zat rek heeft dan waar ik nu gekomen ben.

Energy-saving
Om het energiebesparende vermogen van dit bordje te testen heb ik een aantal test gedraaid. Als eerste met de E6750 en vervolgens met de E8400 die vandaag is binnengekomen.
Het systeem hangt aan een Watt-meter die het verbruik test gedurende het gebruik van de PC. Op deze manier heb ik kunnen kijken wat mijn systeem verbruikt en wat een evt besparing is. Voor de meting heb ik de hoogste waarde gepakt die ik gezien heb, die niet in een piek viel (soms piekt het ding voor een halve seconde naar een waarde die 10W hoger ligt, die heb ik niet meegenomen). Als de meter gedurende een test tussen de 130 en 140W lag, met een piek naar de 145W ben ik dus uitgegaan van 140W. Dit om meetfouten zo klein mogelijk te houden (een Wattmeter is ook niet 100% nauwkeurig natuurlijk).

De config is met de E6750 als E8400 zowel OCed als op stock getest. Beide met een FSB van 415, wat resulteerde in een FSB van 3,40GHz voor de E6750, en 3,73GHz voor de E8400.
W/O DES/EIST – de DESutil stond uit, EIST stond op disabled in de bios
W/O DES w EIST – de DESutil stond uit, EIST stond op enabled in de bios
w DES/EIST – de DESutil was actief, EIST stond op enabled in de bios

De test die gedraaid zijn.
Off: het systeem uit (maar spanning op het systeem). Verbruik is hier logischerwijs overal hetzelfde

Boot: het systeem gedurende de boot. Ik ben uitgegaan van de spanning die ik aflas tijdens de POST en het doorlopen van de ICH9R bios, deze was stabiel en daardoor betrouwbaar te meten.

Idle: een net gebootte windows, met iedere keer op de achtergrond een explorer, thunderbird en firefox

Internet: het systeem tijdens het gebruik van internet (browsen op GoT/Gigabyteforum)

Film: het afspelen van de 1080P HD MKV rip van Cars met VLC.

Superpi: het draaien van een 1M SuperPi (1 instantie)

CoD4: een online potje CoD4 op de destinygirl server met 20 spelers. Dit is het meest recente spel dat ik (origineel) heb liggen. En ik vind het leuk om te spelen . Ik draai op 1680*1050 (met aa uit op het moment) en verder standaard settings.

De metingen die ik heb gedaan staan in deze tabel:

config	off	boot	idle	CoD4	Internet	Film	SuperPi
E6750 @ 3,40GHz	19W	159W	126W	184W	130W	146W	148W
E6750 @ 2.66GHz (stock) w/o DES/EIST	19W	152W	124W	171W	128W	137W	141W
E6750 @ 2.66GHz (stock) w/o DES w EIST	19W	152W	119W	171W	124W	137W	138W
E6750 @ 2.66GHz (stock) w DES/EIST	19W	152W	117W	160W	121W	132W	131W
E8400 @ 3,73GHz	19W	161W	127W	184W	132W	141W	147W
E8400 @ 3,00GHz (stock)	19W	151W	123W	166W	124W	137W	137W
E8400 @ 3,00GHz (stock) w/o DES w EIST	19W	146W	122W	167W	123W	136W	137W
E8400 @ 3,00GHz (stock) w DES/EIST	19W	146W	116W	159W	118W	131W	127W

Concluderend kan ik zeggen dat de combinatie van DES en EIST een redelijke besparing oplevert. Het is minder dan dat ik verwacht had, maar dit zijn de waardes met mijn systeem (de besparing die Gigabyte haalt is met een QX9xxx cpu, dingen die natuurlijk aardig wat meer lusten en op die manier ook procentueel gezien wat verder naar beneden te plukken zijn). Daarbij is het zo dat er nog de mogelijkheid bestaat om de voltages naar beneden te gooien, iets dat ik niet heb gedaan. Dit zou nog een besparing van een aantal procenten kunnen geven.
Eerlijk is eerlijk, ik ben niet echt kapot van DES wat op het bord zit, maar het werkt zeker niet in het nadeel en ook al geeft niet iedere config een flinke besparing, er zit wel met een aantal dingen wel wat verschil als ik DES en EIST aanzet.

Na mijn test met de nieuwe X48 plank kwam ik hier tot de opmerkelijke conclusie dat een OC icm EIST vaak meer stroom trekt als met EIST uit, zie daarvoor deze review: http://tweakers.net/produ.../gigabyte-ga-x48-dq6.html
Benieuwd als ik ben ben ik begonnen met het testen met dit bordje. De setup wijkt wel af van wat ik hierboven had staan en het is iets minder uitgebreid getest (gezien de install die erop stond niet echt lekker wilde werken met 3d spul moest ik dat achterwege laten. Op zich geen probleem, gezien EIST niet echt invloed heeft op de videokaart).
Verder heb ik niet zo'n grove overclock gedaan (gezien ik met niet meer dan de stockkoeler zit en niet echt de tijd heb om het ding uitgebreid te OCen, maar dat lijkt me niet echt noodzakelijk, gezien de verschillen al duidelijk zijn met een lichte OC).

De config:
Deze Gigabyte EP35-DS4
E6750 @ 2.66GHz en @ 3GHz
2x 1GB Twinmos PC6400 ram.
een XFX 7600GS videokaart
een FSP 250W voeding
1 Seagate 7200.10 hdd
geen opticals

De tests die ik heb uitgevoerd
off: systeem terwijl het uitstond
boot: het systeem gedurende het booten
idle: een windows desktop met een aantal achtergrondprocessen (iedere keer dezelfde)
superpi: een 1M run superPi
film: het afspelen van de Cars MKV rip.

config	off	boot	idle	Film	SuperPi
E6750 stock w/o EIST	12W	110W	81W	99W	103W
E6750 stock w EIST + DES	12W	109W	77W	97W	92W
E6750 @ 3000 w/o EIST	12W	131W	92W	117W	123W
E6750 @ 3000 w EIST	12W	131W	92W	118W	123W

De resultaten laten geen verschil zien bij een OC met of zonder EIST. De conclusie die ik hieruit trek is de EIST geen negatief effect heeft op het stroomverbruik bij een OC, echter, ook geen positief effect.

Conclusie
De impressie die ik van dit bordje krijg is dat het een solide bord is dat prima voldoet aan de verwachtingen. Het bord is vanaf zo'n 150€ verkrijgbaar wat imho een prima prijs is voor een goed bord met leuke features erop. Nu zal 150€ voor sommige mensen wat duur zijn, maar daar heeft Gigabyte gelukkig ook alternatieven voor. Vind je het 2e x16 slot niet interessant, omdat je toch geen crossfire gaat draaien, dan is de Gigabyte EP35C-DS3R of de EP35-DS3R een goed alternatief, wil je toch RAID behouden. Wil je wel crossfire of een extra PCIe slot, dan is de EP35-DS3P die een wat bescheidenere koeling heeft een hele goed plank. Ze zijn allemaal gebaseerd op hetzelfde PCB ontwerp (op de EP35C na, die heeft nl ook DDR3 sloten) en zijn in principe dus dezelfde bordjes.
Vind je firewire een belangrijke feature, dan heb je de bovengenoemde DS4 nodig, of de DS3P, de DS3R heeft geen firewire onboard.
Hierdoor hoef je dus niet per se de duurste uit de serie te kopen, om toch een goede plank in huis te halen. Maar wil je naast die features ook een leuke koeling, dan is de DS4 een heel mooi bordje als basis voor je systeem.

edit
Snelheid stond verkeerd, de E6750 draaide OCed niet op 3,40 (425 FSB) zoals vermeldt stond in de tabel, maar 'slechts' op 3,33 (415 FSB). Het maakt niet zo heel veel uit, maar het leek me toch maar beter even de juiste snelheden te vermelden.

Heb vandaag (8-3) de wattages toegevoegd van de E8400 op 3,73GHz
10-3: Reinman wees me op een foutje, dat ik vergeten was de firewire connector te vermelden, dit heb ik uiteraard even aangepast.
12-4: nieuwe test toegevoegd voor een OC met en zonder EIST voor het stroomverbruik n.a.v. deze review: http://tweakers.net/produ.../gigabyte-ga-x48-dq6.html