Smart Gateways Slimme Meter Wifi Gateway

Waarom een draadloze P1 meter - Eenvoudig beschikbaar maken van P1 data voor meerdere apparaten
Er zijn vele redenen om inzicht te willen hebben in je energieverbruik. Steeds meer mensen hebben zonnepanelen en/of een elektrische auto. En de energietarieven gaan ook eerder omhoog dan omlaag. En los van de milieu-aspecten en de economische aspecten: Het is ook gewoon leuk.

Goedkoopste alternatief: Een P1 USB kabel
Drie jaar geleden kocht ik een P1 USB kabel en dat was een mooie goedkope oplossing. Op die manier kon ik mijn P1 slimme meter (Sagemcom T210D) verbinden met mijn NAS (DS720, DSM7.2, Domoticz in een docker). Dat geeft me erg veel inzicht in mijn energieverbruik.

Maar een P1 USB kabel heeft wel beperkingen
Een USB kabel is een goedkope oplossing maar heeft als belangrijkste beperking dat die de gegevens (in principe) maar naar één apparaat kan sturen. Als je (zoals ik) er dan nog een laadpaal bijkrijgt (of bijvoorbeeld een thuisbatterij), of als je wilt experimenteren met meerdere home automation systemen (zoals ik dat nu wil met Home Assistant) dan moet je aan de bak.

• Dat kán natuurlijk met een P1 splitter zoals deze: Da's een gemakkelijke en praktische oplossing
• Dat kán ook met behulp van software zoals ser2net: Ook dát werkt prima, maar is een stuk minder makkelijk en vereist aardig wat technische kennis
• En het kan ook met een draadloze P1 meter. Vereist wel wat technische kennis, maar daar krijg je wel veel voor terug

Een draadloze P1 meter heeft aanvullende voordelen
De meeste draadloze P1 meters kunnen dus het P1 signaal beschikbaar maken binnen je thuisnetwerk. Daarnaast bieden de meeste leveranciers ook de mogelijkheid om via een app de gegevens inzichtelijk te maken. Het addertje onder het gras is dat de apps dan wel gratis zijn, maar dat je alsnog een betaald abonnement mag afsluiten om van de écht leuke dingen gebruik van te maken. Bovendien staan je gegevens dan vaak in de cloud en niet iedereen vindt dat prettig. Voor mij is het voldoende dat ik de P1 gegevens in mijn netwerk beschikbaar zijn en dat ik die dan weer kan verdelen naar verschillende toepassingen (domoticz, home assistant) en apparaten (NAS, laadpaal, backup NAS, ...). Ik heb bij deze review dus ook niet gekeken naar de Smartgateways app en het optionele abonnement.

Het een sluit het ander niet uit
Op dit moment ben ik aan het experimenteren met alle drie de P1 oplossingen. De splitter doe ik sowieso niet weg (altijd handig), en ik ga zeker ook deze draadloze P1 meter blijven gebruiken. Van de USB kabel ga ik op termijn waarschijnlijk wel afscheid nemen. Daarnaast heb ik ook wel gekeken naar zwaar geschut (apparaten die je in je groepenkast plaatst en daar in detail gaan meten), maar dat is me te veel van het goede. De komende tijd kan ik al meer dan voldoende vooruit.

Waarom een Smartgateways - Omdat ChatGPT4.0 uitkwam op dit apparaat.
De meest bekende P1 meter is waarschijnlijk die van HomeWizard. Dat was ook mijn startpunt bij het zoeken. Om me een beetje te helpen met zoeken heb ik ChatGPT ingeschakeld. Die kwam met een aantal vergelijkbare apparaten, waaronder de Youless LS120/LS110, De Slimmemeter+ van Marcel Zuidwijk, de Energylink van Plugwise, de SlimmeLezer van ZTatz en dus ook deze Smartgateways P1 meter. Het belangrijkste criterium om te kiezen voor de P1 meter van Smartgateways was omdat die een variant had die precies doet wat ik wil: De P1-data via WIFI beschikbaar maken en op het apparaat weer een P1 aansluiting aanbieden waarop ik (bijvoorbeeld) mijn Alfen laadpaal bedraad kan aansluiten. Voorlopig heb ik nog geen spijt van mijn keuze.

De Smartgateways is leverbaar in meerdere varianten - Kijk goed wat je nodig hebt
Voor zover ik het kan beoordelen zijn de afmetingen van de vier varianten (vrijwel) hetzelfde. Daarnaast hebben ze allemaal een microUSB aansluiting voor voeding (alleen nodig als je geen ESMR5 hebt), een P1 ingang aan de zijde van het apparaat waar ook de voeding op kan worden aangesloten en hebben ze allemaal WIFI. De prijzen in het lijstje zijn inclusief btw, maar exclusief €4,59 aan verzendkosten.

Slimme meter wifi gateway (€39,95)
Dit lijkt het meest verkochte model. Ik noem deze voor het gemak maar even “het basismodel”. Die heeft aanvullend aan bovenstaande kenmerken een RJ45 aansluiting om het apparaat bedraad (LAN) op je thuisnetwerk aan te sluiten.

Slimme meter wifi gateway met display (€69,95)
Hetzelfde als het basismodel maar dan met een kek schermpje. Persoonlijk vind ik het er wel cool uitzien, maar uiteindelijk heb ik (met lichte pijn in het hart) besloten dat het me die drie tientjes niet waard was.

Slimme meter wifi gateway ESPHome Edition (€29,95)
Qua hardware hetzelfde als het basismodel, maar deze ESPHome Edition is "uitgekleed" op gebied vna de firmware. Deze versie is alléén geschikt voor gebruik met HomeAssistant. Wel is het zo dat je (voor €15) nog kunt upgraden als dat nodig blijkt te zijn.

Slimme meter wifi gateway met actieve P1 splitter (€45,95)
Let op: Op dit model is er geen LAN mogelijkheid. De tweede aansluiting is een P1 uitgang. In de naam van deze versie staat het woord "splitter" en strikt genomen klopt dat wel: Deze versie splitst het signaal in een WIFI signaal en een "gewone" P1 uitgang. Handig als je nog een tweede P1 aansluiting wilt hebben (bijvoorbeeld direct naar je laadpaal). Dát was me dan weer wel dat extra tientje waard t.o.v. het basismodel en dit is de versie die ik uiteindelijk heb geïnstalleerd. Maar let op: Hij heeft dus slechts één bedrade uitgang.

Geen prijzen op Tweakers - Wel goed verkrijgbaar
Tweakers geeft geen prijsvermelding van dit apparaatje. Maar zowel op de website van smartgateways (alle vier de modellen) als de website van robbshop (alleen het basismodel) is het apparaat goed verkrijgbaar.

Het ontwerp - Oerdegelijk, maar weinig charisma
Bij het ontwerpen van het apparaatje lijkt veel aandacht gegeven te zijn aan functionaliteit en wat minder aan gelikte vormgeving. Het apparaat straalt absoluut kwaliteit uit maar is een tikje saai. Daarmee doet het apparaat zichzelf tekort, want functioneel is het echt wel een topper.

De case - Stevig en robuust
De P1 meter is een mooi wit blokje, van 5 cm breed, 2,8 cm diep en 2,5 cm hoog.
De casing is stevig en geeft een robuuste indruk. Het apparaatje heeft de (overigens niet bedoelde) valtest goed doorstaan.

Niet elk model beschikt over bevestigingsgaatjes in de case
In mijn geval had de case geen schroefgaatjes, dus je kunt hem niet zomaar in de meterkast schroeven. Nou is het apparaat bijzonder licht, dus met tweezijdige tape kun je hem prima bevestigen, bijvoorbeeld op/onder de slimme meter zelf. Ik vind dat geen probleem, maar wilde het wel genoemd hebben.

Uitstraling en design - Degelijk, maar weinig charismatisch
Voor de meterkastfetishist is er weinig te halen. Er zit een blauw ledlampje op en dat was het dan wel.

• UIT: de gateway is niet verbonden met wifi of de wifi portal is opgeroepen door de knop kort in te drukken. Verbind met het SSID “Smart Gateways P1 READER” en configureer de gateway.
• ALTIJD AAN: de gateway is verbonden met het wifi netwerk maar heeft nog geen data ontvangen van de slimme meter.
• KNIPPERT LANGZAAM: de gateway ontvangt data van de meter (normale situatie)
• KNIPPERT SNEL: er is een firmware update beschikbaar. De update kan via het firmware menu op de webportal worden geïnstalleerd.

De instructies óp het apparaat zijn daar met stickers op aangebracht en zijn op zich wel functioneel: In- en uitgang zijn goed gemarkeerd en wat ik handig vind is dat het MAC adres duidelijk op het apparaat staat. Door het gebruik van stickers kunnen de (productie)kosten laag blijven, maar als ik het uiterlijk van deze Smartgateways vergelijk met de bling van de Homewizard P1 Splitter) dan doet zo’n sticker afbreuk aan het luxegevoel.

Technische installatie - Vergelijkbaar met andere IOT apparaten
De installatie van de varianten met een LAN aansluiting zijn supereenvoudig.

• Aansluiten op de P1 meter met de meegeleverde kabel (wel de juiste aansluiting kiezen op de meter)
• De andere aansluiting verbinden met een vrije netwerkpoort (RJ45 kabel is niet meegeleverd)
• Detecteren op je netwerk
• Installatie afronden met de HTML interface.
• Met de webinterface controleren dat de P1 data binnenkomen.

Allemaal erg intuïtief, al moet je wel even het wachtwoord opzoeken in de handleiding. Als je het apparaat direct aansluit op de P1 poort van een meter met ESMR5, dan heeft ie geen extra voeding nodig. Toen ik hem aansloot als slave op mijn Homewizard splitter, begon die wel met enige regelmaat oranje (te weinig voeding) te knipperen, maar alles leek het nog wel te doen. Voor de zekerheid heb ik nu toch maar een voeding aangesloten op mijn splitter. Wat ik misschien nog wel een keer ga testen is de omgedraaide variant: Smartgateways aansluiten op P1 meter en dan Splitter aansluiten op de Smartgateways. Maar dat kan echter alleen met de variant die ik heb gekocht en niet met die drie andere. Is wat mij betreft ook niet zo heel relevant.

Voor WIFI is er nog de aanvullende stap om het apparaat te verbinden met je netwerk.
Dat gaat op de manier waarop de meeste IOT apparaten verbonden worden: Het apparaatje zendt zelf een SSID uit, waarmee je tijdelijk verbinding maakt (wachtwoord staat in de handleiding) Op het moment dat die tijdelijke verbinding tot stand is gebracht opent ie vanzelf een configuratiescherm waarmee je je "eigen" WIFI netwerk kunt selecteren. Ik heb dit proces doorlopen met mijn iPhone en dat ging relatief probleemloos. Enige beperking is dat hij geen WPA3 ondersteunt.

De Smartgateways in actie - Beter dan de concurrent, maar er is nog ruimte ...
Het apparaat publiceert zijn gegevens op twee manieren: Via telnet op poort 23 en via MQTT. Er kunnen maximaal 5 clients gekoppeld worden aan het apparaat zelf en in de praktijk is dat meer dan voldoende. In het onwaarschijnlijke geval dat je echt meer clients wil koppelen, zijn er genoeg softwarematige mogelijkheden om dat in je netwerk te regelen (MQTT-broker, socat, ser2net, ...).

Telnet
De uitgaande (telnet)poort is 23. Wat ik wel jammer vind is dat er geen mogelijkheid is zelf in te stellen op de Smartgateways. Als ik namelijk de 23 poort nu direct met Domoticz (in een docker op mijn NAS) verbind, is die poort niet meer beschikbaar op de NAS voor andere telnettoepassingen. Ook hier zullen socat of ser2net wel uitkomst bieden, maar het was gemakkelijker geweest als ik dat op de Smartgateways zelf had kunnen instellen. Misschien iets voor een aankomende firmware.

MQTT
Het apparaat werkt (ook) met MQTT. Het is geen zelfstandige MQTT broker, maar in de handleiding wordt wel prima uitgelegd hoe je een Mosquitto broker kunt installeren en integreren in je HomeAssistant installatie.

Gebruik met Domoticz - Werkt als een tierelier
Mijn belangrijkste eerste doel was het verbinden van dit apparaat met Domoticz. Dat leverde geen problemen op, al was ik alleen even vergeten om poort 23 te mappen naar mijn docker container waarin Domoticz draait. Verder was de installatie een fluitje van een cent.

Gebruik met mijn laadpaal (Alfen Eve Single Pro): Appeltje-Eitje
Het verbinden van deze Smartgateway met mijn Alfen Laadpaal was bijzonder eenvoudig. Aangezien de laadpaal al verbonden is met mijn thuisnetwerk hoefde ik enkel nog een aanpassing te maken in de load balancing (DSMR/SMR-P1) instellingen van de laadpaal: "Seriële poort" vervangen door "telnet", ip-adres van de Smartgateways invullen, poort nummer invullen (23) en tadaa.

Gebruik met HomeAssistant - Ook geen enkel probleem
Ook de integratie met HomeAssistant is niet moeilijk. Als je met telnet wil werken is het eigenlijk net zo simpel als bij Domoticz. Kwestie van de handleiding volgen die op de website van Smartgateways staat. Als je de “gevorderden” handleiding volgt installeer je meteen ook een MQTT broker op het apparaat waarop ook je HA installatie draait. Erg handig, omdat je die broker weer kunt gebruiken om je P1 data verder toe te passen. En als bonus stelt de leverancier op verzoek nog een heel mooi energiedashbord beschikbaar om in HomeAssistant op te nemen.

Niet getest, maar wel aardige use case: "Draadloos verlengen van je P1 kabel"
Op de support pagina van de Smartgateways staat nog een handleiding voor een hele aardige situatie: Wat als het onmogelijk is om een P1 kabel te leggen tussen je laadstation en je P1 meter. Bij een Alfen laadpaal zou ik zelf overigens eerst overwegen om in dat geval met een Powerline adapter te werken en dan de data via het netwerk te sturen. Maar als dat niet mogelijk is of als de laadpaal dat niet ondersteunt, kan zo’n tweede Smartgateways device dus uitkomst bieden.

Documentatie - Degelijk en duidelijk
De supportsite van Smartgateways bevat een flink aantal handleidingen, niet alleen over het apparaat zelf, maar juist over de toepassing van het apparaat in verschillende applicaties. Ik heb er inmiddels een aantal uitgeprobeerd en tot op heden zijn ze heel erg duidelijk. Enige technische kennis is wel handig, maar Smartgateways heeft veel moeite gedaan om de instructies zo duidelijk mogelijk te maken.

Firmware - Wordt actief onderhouden
De laatste firmware versie is van 21 juni 2024. Dat is (op het moment van schrijven van deze review) minder dan twee maanden oud en geeft mij de bevestiging dat de firmware actief wordt onderhouden.

Conclusie:
Ik ben nog lang niet klaar met het testen van dit apparaat en dat is een goed teken. Alles wat ik tot nu toe heb getest werkt naar tevredenheid. Wat ik jammer vindt is dat je de telnet poort niet zelf kan instellen, terwijl dat relatief eenvoudig te realiseren zou zijn. Het ontwerp is functioneel maar een beetje saai. Maar dat laat allemaal onverlet dat ik het een geweldig apparaatje vindt wat zich moeiteloos kan meten met zijn concurrenten. Ik beveel hem van harte aan.