Samsung U28H750 Zwart

Is een TN-monitor geschikt voor langdurig beeldschermwerk? Nee, dacht ik uit ervaring. Hoewel het contrast en de helderheid de afgelopen jaren sterk is verbeterd, leiden de fletse en instabiele kleuren tot een onrustig beeld, wat vermoeiend en zelfs irritant kan worden. Toch besloot ik de gok te wagen dat deze 4K-monitor van Samsung wellicht de nadelen heeft ondervangen, vooral dankzij de quantum LED technologie waardoor de kleurruimte aanzienlijk groter is dan bij de gewone rgb-LED.

Ik ben geen gamer, laat staan dat ik me zorgen maak over response tijden. Deze review concentreert zich op de gebruiker die de hele dag op het scherm kantoorapplicaties open heeft staan en daarmee werkt .

Uitrusting en bouwkwaliteit

[img=620]hojCfbgt[/img]

Eind 2004 kocht ik mijn eerste Samsung monitor, een 19 inch model (foto). Deze nog altijd prima werkende aluminium schoonheid was zwaarder dan de 5 kg wegende 28 incher die nu op mijn bureau staat. Dat zegt wel iets waar de prioriteiten tegenwoordig liggen. De nieuweling is volledig opgetrokken uit plastic, zelfs het metallic stripje aan de voorkant is nep. Persoonlijk vind ik mooi plastic niet erg, maar ik stoor me er altijd wel aan als het op iets moet lijken. Het is gelukkig nog niet zo erg als het afbladderende chromen randje op mijn eerste Galaxy S, laat staan het diep verdrietige "notenhouten" dash board wat je in sommige auto's ziet, maar van mij had deze designkeuze niet gehoeven. (ik heb overigens het plakbandje nog niet verwijderd)

[img]JZkZpfp4[/img]

Is dat nog een kwestie van smaak, over de wiebelpoot kan ik echt niet tevreden zijn. Elke keer als ik een klein beetje stoot tegen het bureau, schudt het display heen en weer. Verder neemt de poot relatief veel ruimte in beslag. Hij steekt aan de achterkant 15 cm uit, waardoor je die ruimte kwijt bent. Op mijn kleine bureau bevindt het scherm zich daarom op <70 cm van mijn ogen. En dat levert een nieuw probleem op wat hieronder zal worden besproken.

Beeldkwaliteit

Zoals bekend levert een TN-paneel matige kijkhoeken op. Wit wordt grijs, met kleurzwemen, en onder een hoek worden de kleuren steeds fletser en onnatuurlijker. Op zich is dat geen ramp als je maar recht voor het beeldscherm zit.

Laten we daar eens mee beginnen, en in het bijzonder met het sterkste punt van deze quantum LED: de veel grotere kleurruimte dan de gemiddelde TN-er, en zelfs meer dan mijn huidige LG IPS monitor (125% rgb volgens Samsung). Die kleurenpracht blijkt ook te kloppen. De kleuren zijn dieper én natuurlijker, dus niet alleen maar verzadigd wat nog wel eens wordt verward met een écht diepere kleurruimte.

Als je de onderstaande foto van een sportdag op deze Samsung QLED zou kijken, zou je opvallen hoe, bijna fluoriserend, de oranje biezen op het jack van het scherm springen. Als je dat effect zou proberen te simuleren door de kleurverzadiging omhoog te schroeven, gaan direct alle andere kleuren ook mee, en wordt het een intens, maar onnatuurlijk geheel. Nu zijn de andere kleuren, zoals die van het moeilijke groene kunstgras normaal - bijna zo natuurlijk als kunstgras kan zijn. Dat in combinatie met de extra kleurruimte geeft echt een nieuwe beleving.

[img]LQOaFXXR[/img]

Op overdreven wijze merk je dit effect bij deze toch al verzadigde foto van het openingscherm in Windows 10. Het plaatje oogt op mijn IPS-monitor fraai, maar artificieel. Op de QLED gaat het oranje in de hoeken, en blauw in de lucht net even verder dan je gewend bent. Dat maakt de foto weer een stukje realistischer om naar te kijken.

[img]6puhYKaf[/img]

Vooral bij beelden en foto's is dit effect mooi. Je kent vast nog wel die eerste LCD-televisies die slecht natuurlijke kleuren reproduceerden waardoor een roze mensengezicht een griezelige, rode gloed kreeg, en voetbalgras gekleurd leek met een viltstift. Had je nu achter een QLED gezeten, dan zou je zien dat de huidskleur, lippen en het haar van deze getroubleerde vrouw in The Crown, bruisender maar toch natuurlijker ogen.

[img]JzKTTZk7[/img]

Nadelen

Maar bij zo'n groot beeldscherm, vlak voor je neus, realiseerde ik me al snel dat hoe strak je er ook voor zit, je áltijd naar de randen van het scherm kijkt onder een hoek van 20-40 graden. Vooral naar de uiterste hoeken in de onderrand levert dat duidelijke verschuivingen in het kleurenpalet op. De iconen in de taakbalk worden flets en lelijk. Het enige wat je daar tegen kan doen is je stoel naar achteren te zetten. Maar dat leidt tot ergonomische problemen en ik elk geval tot verlies aan effectieve resolutie omdat je verder van de 8 miljoen pixels verwijderd bent.

Mijn hoop dat QLED hier in kan compenseren is helaas ijdel gebleken. Laten we eerst even frontaal naar het beeld kijken. Op onderstaande foto zie je een duidelijk verschil in contrast bij de letters boven en onder in de browser. Het effect wordt op de foto wel versterkt door de scherpte-diepte effecten, en een lage sluitertijd, van de cameralens, maar desalniettemin is het met het blote oog duidelijk waarneembaar.

[img]qahXy9Bg[/img]


Zoals hierboven beschreven, zit je bij elke grote monitor op je bureau schuin te kijken naar de randen. Op het eerste gezicht lijkt dat effect mee te vallen. Maar in deze video zie je goed hoe verstorend het kan zijn dat zelfs kleine bewegingen leiden tot een kleurverschuiving. Let vooral op het kader rond het Track and Trace venster.




De 45 graden kijkhoeken laten uiteraard dit TN-effect duidelijk zien.

[img]WEhQfaww[/img]

[img]2zxWumYF[/img]

Kijk bij deze laatste vooral naar het verspringen van het grijs naar beige in de Favorietenbalk van Chrome. Ter vergelijking dezelfde hoek van mijn LG 27UD58, een 4K IPS paneel.

[img]rkeSBHHC[/img]

Die kleurverschuivingen zijn niet alleen een kwestie van esthetiek. Ook ergonomisch zijn ze relevant omdat je oog en hersenen zich steeds moet aanpassen aan bijvoorbeeld een verschuivende kleur geel voor het icoontje van de Verkenner. Of het wit van het A4-tje in Word dat grijs of beige wordt. Dat leidt onbewust af, en maakt beeldwerken onrustiger.

Backlight glow and bleeding

Een nadeel van IPS-panelen is het lagere contrast en de backlight glow. Vooral mijn eerste Dell 4K had last van die glow en dat verpeste al snel het kijken van (donkere) films . De LG heeft dat probleem aardig onder controle, waarbij alleen de rechteronderhoek substantieel, maar in de praktijk niet hinderlijk, oplicht:

[img]2DyR2f2Q[/img]

De Samsung ondervindt hier als TN-er nog minder problemen mee. Op een klein hoekje na rechtsonder is de verlichting egaal, en bij films vallen de boven en onderbalk bijna weg tegen de donkere achtergrond. De foto is hier wel wat overbelicht. In de praktijk gloeit de Samsung minder sterk dan de LG van het plaatje hierboven, al is het verschil niet groot.

[img]kL6jQBHM[/img]


Instellingen en software

Ik ben geen fan van een stuurknuppeltje achter het scherm, zeker niet bij deze wiebelkont: het maakt het navigeren extra lastig. Samsung heeft hier toch voor gekozen. Dat zou ik nog kunnen billijken als er een tool was meegeleverd om de monitor vanuit Windows aan te kunnen sturen. Dat is ook echt geen overbodige luxe want de opties zijn talloos, en de calibratie vanuit de doos voor veel gebruikers niet voldoende. Samsung heeft bijvoorbeeld bedacht dat je kijkhoekafhankelijkheid moet kunnen regelen vanuit het menu. Dat kan praktisch zijn, maar niet als je de instellingen met het pookje wiebelend moet doorlopen en ondertussen die kijkhoeken in de gaten wil houden.

Tot mijn verbijstering levert Samsung echter geen software mee om het OSD-menu op de PC te doorkruizen. Zelfs een simpele tool voor brightness control is er niet. Alleen aan het indelen van het bureaublad is gedacht - hoewel Windows 10 daar zelf al native in voorziet.

[img]Bg0G9RQC[/img]

Omdat ik in een kantoorruimte werk met soms extreem veel lichtinval, tot 's avonds helemaal niets, stel ik die helderheid regelmatig bij. Omdat nu steeds te doen met een fysiek pookje is omslachtig, en - in deze tijd - ronduit irritant.

Conclusie

Deze niet verkeerd gebouwde monitor was voor mij een aangename kennismaking met QLED, en ik kan bevestigen dat het zeker wat toevoegt aan het gamma van beeldschermen. Vooral bij films en gamen zie ik voordelen. Maar daar gebruik ik de monitor niet voor op mijn werk - helaas ;-). Voor gebruik met statische kantoorsoftware vind ik de nadelen van de TN techniek niet opwegen tegen de betere kleuren van de quantum led, simpel omdat die kleuren niet constant genoeg worden weergegeven. Ik zie dan uit naar de toepassing van deze techniek in andere panelen. Misschien al in het VA-paneel van de 31.5 inch variant van deze monitor - hoewel ook daar de kijkhoeken nog een serieuze issue zijn.

Maar dan nog had Samsung het de gebruiker een stuk makkelijker kunnen maken door het OSD-display ook met een softwaretool op de PC te laten besturen. Dat de grootste elektronicagigant ter wereld daar niet een paar Indiase rupees aan wilde uitgeven vind ik de krenterigheid ten top. Dit, en de andere nadelen wegen niet op tegen de kleurenpracht. De monitor gaat daarom terug in de doos, en een iets minder innovatieve, maar wel degelijke 27 incher van AOC zal zijn plek op het bureau innemen.