Helios 44-2

Helios 44-2 58mm f/2 M42

_{Inhoudelijk laatst geüpdate op 2020-08-01}

Geeft de browser de foto's in de review niet goed weer? Selecteer dan de lezerweergave in uw browser. Firefox: F9 toets, Chrome: Distill page(niet standaard), Edge: Ctrl + Shift + R, Safari: Command+Shift+R

In de afgelopen jaren is dit een van, al dan niet, dé meest bekende vintage lens geworden. Dit is mede dankzij zijn zeer fraaie bokeh, specifieker de swirly bokeh.
De 44-2 is een Russische kopie van de Carl Zeiss Biotar 58mm f/2. Deze Biotar lens heeft ook het swirly bokeh effect. Echter, is deze originele lens zelf nogal moeilijk te vinden, al helemaal in goede conditie, en is aan de prijzige kant.
Dus, dan komt al gauw de 44-2 in beeld. Een goede bouwkwaliteit, optisch zeer scherp voor een vintage lens én met het begeerde bokeh effect.

Er is nog een andere kopie van de Carl Zeiss Biotar 58mm, een Chinees exemplaar. Dit Chinese exemplaar luistert naar de naam Haiou 64 en heeft een Minolta mount. Deze lenzen zijn zeer, zeer moeilijk te vinden en variëren enorm in bouwkwaliteit. De lens produceert wel de befaamde swirly bokeh én ook een scherp beeld.

In deze review zal ik de Helios 44-2 verder toelichten en wat meer in detail kijken waarom deze lens nu zo in trek is. Dit doe ik uit mijn eigen ervaringen met de lens, die ik reeds +-8 jaar in bezit heb en de talloze exemplaren die ik gereviseerd en/of schoongemaakt heb.

BOUWKWALITEIT

Om de bouwkwaliteit beter toe te lichten moeten we het eerst hebben over de verschillende ‘’versies’’ van de Helios 44-2. Hierbij zijn andere versies met dezelfde optische formule, zoals onder andere de Helios 44-3, 44M etc., buiten beschouwing gelaten.
Er zijn 6 verschillende versies van de Helios 44-2 lens. Het grootste verschil zit hem in de fabriek waar de lens vervaardigd is. Dit is te zien aan het logo wat in de voorste ring staat. De Helios 44-2 is van +- 1967-1991 vervaardigd in 3 fabrieken van: KMZ, Belomo(een fusie van meerdere bedrijven) en Valdai.

1. KMZ +-5% productiepercentage
- Wit schrift, meestal olie op de bladen, beste bouwkwaliteit

2. Belomo +-40% productiepercentage, +-1mm speling op mount deel
- Belomo versie 1, zebra focusring, witte letters, meestal geen olie, 1-2% productiepercentage 1-2%
- Belomo versie 2, zelfde als versie 1 zonder zebra, productiepercentage +10%
- Belomo versie 3, wit opschrift, geen olie op de bladen, productiepercentage minder dan 1%, wordt meest zeldzaam geacht
- Belomo versie 4, groen/geel opschrift, licht olie op de bladen vanuit fabriek, +15% productiepercentage
- Belomo versie 5, geheel ander uiterlijk

3. Valdai +60% productiepercentage, +-1-2mm speling op mount deel, standaard vanuit fabriek olie op bladen
- Valdai versie 1, groen/geel opschrift
- Valdai versie 2, groen/geel opschrift, serienummer op buitenzijde


_{Helios 44-2 logo overzicht.}

De bouwkwaliteit is over het algemeen goed. Het voornaamste euvel is de speling op het achterste deel van de mount. Deze is nagenoeg altijd aanwezig, de ene keer iets meer dan de andere keer. In de praktijk merk je hier niet veel van. Alleen voor het gebruik met video is dit in de uiterste standen te merken, minimale en maximale focus stand. Als er dan minimaal of maximaal wordt gefocust beweegt de lens nog 1-2mm na, zorgt soms voor een korte ‘’wobbel’’.


_{Olie op de bladen.}

Een veel voorkomend euvel is olie op de bladen. Zoals hierboven in het overzicht al te zien, in nagenoeg 85% van de gevallen zit er standaard olie op de bladen. Bij de Valdai versies werden de lenzen standaard gesmeerd met olie op de bladen. Ook bij het merendeel van de Belomo versies was dit het geval.
Er wordt op verschillende fora gesuggereerd dat dit kan zorgen voor interne reflecties, wat nadelig is voor het beeld wat op de camerasensor terechtkomt. Dit klopt in theorie, maar in de praktijk komt dit niet voor. Ten eerste, om de reflecties te krijgen moet je het diafragma sluiten, daarmee vervalt ook je swirly bokeh, dus wil je niet doen. Tegelijkertijd zorgt de sluiting van het diafragma er ook voor dat eventuele lensfouten zoals aberraties(o.a. chromatische aberratie) worden gecorrigeerd(simpel verwoord). Dit betekent dat met het sluiten van het diafragma het beeld alleen maar beter wordt (in het begin, want boven een bepaalde sluiting wordt het ook weer slechter) en eventuele rare reflecties ook worden gecorrigeerd. Om nadelige interne lensreflecties te krijgen van licht dat weerkaatst van de olie van de diafragmabladen moet je in een lab zijn, de lens onder de correcte hoek houden en met een voldoende sterke lichtbron op de juiste plek schijnen.
Tevens zorgt het mechanisch ook niet voor problemen, want de diafragmaring van de Helios 44-2 kan qua design niet vast komen te zitten. De diafragmaring is namelijk ‘’direct’’ verbonden aan de diafragmabladen, zonder systeem met een veer. Het komt bij andere lenzen nogal eens voor dat wat vet op de bladen zorgt voor teveel weerstand. Waardoor de bladen blijven vastzitten en niet meer bewegen. Omdat er bij de Helios 44-2 geen tussenmechanisme zit, kan het diafragma ook niet vast komen te zitten. Mocht er iets tussen de bladen komen dan draai je ze eerder kapot dan dat ze vast komen te zitten.
Conclusie: Heeft olie op de diafragmabladen een negatief effect? Nee.



Ongeacht waar de lens is vervaardigd zit er altijd wat verschil in bouwkwaliteit tussen de lenzen. Dit komt omdat de onderdelen van de lenzen met een niet zo nauwe tolerantie vervaardigd werden. Tevens was de kwaliteitscontrole in de goede oude USSR ook niet om over naar huis te schrijven. Als je de lenzen openmaakt dan zie je vaak meerdere gaten zitten op de plaatsen voor de schroeven. 3 schroeven en 5 gaten? Ja, twee keer verkeerd geboord dus…

De grootste problemen die je tegenkomt is het stroef lopen van het diafragma of de focusring. Dit komt omdat in de loop de jaren er vuil op/tussen/in is gekomen, of omdat het vet op de helicoid hard geworden is. Veelal voldoet een korte schoonmaakbeurt en nieuw vet het mechanische euvel en functioneert de lens daarna weer naar behoren.

Voor de rest is de lens vervaardigd als een tank. De hele lens is van metaal gemaakt en voelt zeer solide aan. Zelf heb ik al ruim 300 exemplaren in mijn handen gehad / gerestaureerd en kan zeggen dat ze vrijwel onverwoestbaar zijn, behalve het glas natuurlijk.

Al met al een ruime 7 van 10 punten, omdat de bouwkwaliteit per exemplaar nogal wat kan verschillen.

OPTISCH

De optische kwaliteit van de lens is, zeker voor een vintage lens, zeer goed. In het midden van het beeld is deze ongeveer vergelijkbaar met een nifty fifty van Canon. Kom je buiten deze cirkel gaat de scherpte zeer snel achteruit en krijg je uiteindelijk een ietwat zacht en licht vertekend beeld. Dit is bij de meeste oudere lenzen het geval. Een pluspunt is dat de scherpte in het algemeen een stuk beter is in vergelijking met het gros van de vintage lenzen, al helemaal in het midden van het beeld.



De kleuren die onbewerkt uit de lens komen zijn wat aan de grauwe en ongesatureerde kant(weinig contrastrijk beeld, geen warme kleuren). Dit is wat overdreven uitgedrukt, maar komt erop neer dat het een zachte vintage look aan de foto geeft. Om dit effect wat beter te benadrukken is het aan te raden de kleurinstellingen van je camera wat naar achter te drukken of de saturatie en levendigheid van de kleuren in post-productie wat te verminderen. Dit zorgt met wat verdere nabewerking voor een volwaardige vintage look.

Qua chromatische aberratie zit je met deze lens uitstekend. Chromatische aberratie is er niet tot nauwelijks.

Het enige minpunt van de lens is vrij standaard voor vintage lenzen, de lensflares. Leuk voor als je ze wel wilt, maar zeer vervelend als je ze niet wilt zien. Uiteraard voor een deel simpel op te lossen met een goedkope zonnekap. Maar, zelfs dan kunnen bij foto’s met tegenlicht de lensflares toch nog de overhand krijgen. Naast een zonnekap kan het ook helpen om je hand boven of naast de lens te houden.



Het beste als laatst, de swirly bokeh. Dit maakt, samen met de scherpte, het feit dat deze lens zo populair is geworden. Door deze bokeh leent de lens zich uitstekend voor portretten of gecentreerde close-up natuurfotografie. De bokeh zorgt ervoor dat het onderwerp mooi gecentreerd is, maar de bokeh is niet te druk. Te drukke bokeh zorgt voor een te drukke achtergrond die de aandacht wegtrekt van het onderwerp. In vergelijking met de Carl Zeiss Biotar 58mm heeft de Helios 44-2 een iets minder drukke bokeh. Ter vergelijking, Trioplan lenzen hebben een vrij drukke bokeh.
Om deze swirly bokeh te verkrijgen moet het licht grotendeels van achter het onderwerp komen. Ook moet de afstand van de lens tot het onderwerp én de afstand van de achtergrond tot het onderwerp juist zijn. Deze afstanden hangen af van de situatie. Als je een foto neemt van een muur of iets dergelijks hoef je uiteraard geen swirly bokeh te verwachten. Tevens vervalt de swirly bokeh naarmate je het diafragma verder dichtknijpt.
Echter, zelfs zonder gebruik te maken van dit bokeh effect kun je door middel van de vintage kleurweergave en uitstekende scherpte ook een zeer fraaie plaatje verkrijgen.

VERGELIJKING MET DE 58MM BIOTAR EN HAIOU 64

Wat is nu de beste lens van de drie?
Ze lijken allemaal erg op elkaar. Bijgevoegde foto's geven maar een beeld van 1 situatie, uiteraard heb ik er meerdere getest. Ik heb alle drie de lenzen gebruikt en over het algemeen heeft de Biotar een drukkere bokeh dan de 44-2 en de Haiou. Bij De Haiou lijkt er een groene omtrek om de bokeh te zitten, dit hebben de 44-2 en Biotar niet.
Qua scherpte zijn ze nagenoeg gelijk. Ik kan geen verschillen zien. In de bijgevoegde foto's is te zien dat de Biotar het scherpst is, maar in andere testfoto's is een andere lens weer scherper. Dat ligt er maar net aan hoe goed ik met de hand heb gefocust op dat moment.
De Biotar geeft de meest verzadigde kleuren, in mijn opinie ook de mooiste, en het meeste contrast. De 44-2 heeft de minst verzadigde kleuren.
Over het algemeen zit er geen tot nauwelijks verschil tussen het resultaat wat de lenzen leveren. Ze hebben allemaal de swirl, zijn allemaal redelijk scherp in het midden en produceren een leuk plaatje.

CONCLUSIE

Al met al een zeer fraai vintage lensje en een echte must-have. De optische kwaliteit is zeer goed en de swirly bokeh geeft een zeer fraai effect, niet alleen bij portretten maar ook bij natuurfotografie.
Een aanrader!

AANKOOP ADVIES

Wil jij deze lens ook aanschaffen? Kijk dan op Tweakers, Marktplaats, Ebay of je plaatselijke rommelmarkt.
Verwacht geen nieuwe lens. Aan de buitenzijde zijn nagenoeg altijd gebruikssporen te zien. Poetssporen zullen in 90% van de gevallen aanwezig zijn op het glas. Een krasje hier en daar is ook geen uitzondering. Beide zullen niet terug te zien zijn op de foto's. Probeer maar eens met een watervaste stift een streep midden op een 50mm lens te zetten en een foto te maken. Dit zal je niet terug zien op de foto. Dus maak je geen zorgen over een klein krasje of eventuele poetssporen.
Let er goed op of de focus en/of diafragma niet vastzit en of er geen schimmelgroei aanwezig is. Olie op de diafragmabladen is eerder regel dan uitzondering en doet niks af aan de werking en optische kwaliteit.
Om schimmelgroei te voorkomen is het van belang de lenzen op een droge plek te bewaren. In het donker is niet nodig. UV-licht doodt namelijk schimmelsporen, dus meer licht is eerder beter dan slechter.
Op het moment van schrijven varieert de prijs van 50-75 euro. De excentriekere exemplaren zoals de Zebra versies zijn over het algemeen iets duurder.

Ik krijg soms ook vragen over eventuele Petzval modificaties van de Helios 44-2. Hierbij wordt het voorste lenselement, achterste of beide omgedraaid en weer teruggeplaatst(eventueel met een extra tussenringetje). Dit moet zorgen voor nog meer swirl en een dromerige look. Ook heb ik al een aantal keer een lens gerepareerd die Petzval gemodificeerd was(omdat de personen geen scherp beeld konden krijgen met de lens). In de praktijk maakt een Petzval modificatie het beeld volledig onscherp en wazig. Dit is ook goed terug te zien in de gemaakte voorbeeldfoto's en video's van deze lenzen. Pas dus op voor deze modificatie van de 44-2 als je dit effect niet wilt hebben. Zelf vind ik het 100% afbreuk doen aan de lens en voer ik deze modificatie daarom ook niet uit.


<sub>Vragen en/of opmerkingen? Stel ze gerust in de reacties hieronder of via een bericht. Een Helios 44-2 kopen? Kijk op Marktplaats op JvK2011. Een Helios 44-2 laten schoonmaken/smeren? Stuur een bericht.

Alle foto's gebruikt in deze review zijn mijn eigendom. Gebruik buiten deze review zonder toestemming is niet toegestaan. Every picture in this review is my property and can not be used elsewhere without my permission.</sub>

Andere reviews:
Tweakers Weblog, meer lensreviews, ook van vintage exemplaren.
https://hackingdutchman.tweakblogs.net/

Sirui 50mm f/1.8 Anamorphic 1.33X
https://tweakers.net/prod...ns-134x-sony-e-mount.html

Sirui 75mm f/1.8 Anamorphic 1.33X
https://tweakers.net/prod...anamorphic-lens-133x.html

Zeiss Planar 50mm f/1.4
https://tweakers.net/prod...nar-t-fe-50mm-f14-za.html

Sigma Art 35mm f/1.2
https://tweakers.net/prod...-12-dg-dn-art-sony-e.html

Zeiss Distagon 35mm f/1.4
https://tweakers.net/prod...eiss-fe-35mm-f-14-za.html