Creativiteit in kunst is meer dan dat, maar het is moeilijk te vatten. Kunst is meestal niet volledig nieuw; er zijn bijna altijd wel elementen in te herkennen van iets dat al bestond. Het nieuwe zit 'm in een verrassende combinatie van hergebruikte elementen, of een manier van combineren die nog niet eerder is geprobeerd, of een nieuwe invalshoek, of een nieuwe boodschap die met bestaande middelen uitgedrukt kan worden. Vaak wordt het nieuwe aspect in meerdere werken gebruikt, om het uitgebreid te verkennen; denk bijvoorbeeld aan de boogiewoogie-serie van Mondriaan (hij deed dat omdat hij compositie op zichzelf, dus het plaatsen van gekleurde vlakken, wilde lostrekken van datgene wat je voorstelt als je figuratief schildert). Je ziet ook dat als één kunstenaar ergens mee begint, er snel meerdere volgen die er ook mee willen experimenteren. Vandaar dat je binnen het impressionisme een heleboel schilders hebt die met vlekjes, stipjes of streepjes schilderen (Van Gogh, Gaugin en Monet zijn bekende voorbeelden). Als nú iemand een schilderij uit stipjes opbouwt of iets in de trend van Mondriaans boogie woogie doet, is dat alleen nog maar een cliché; die mogelijkheden zijn inmiddels uitgebreid verkend, dus hij of zij zal er iets nieuws aan toe moeten voegen om het weer kunst te maken.
De huidige "creatieve" computerprogramma's gebruiken clichés en brengen daarbinnen variaties aan door middel van een digitale dobbelsteen. Daarmee heb je gegarandeerd iets dat verkoopt, maar het mist noodzakelijkerwijs de nieuwe invalshoek die ik hierboven heb proberen te beschrijven. De algoritmes zijn te star om buiten de gebaande paden te treden, om het zo maar te zeggen.
Ik denk dat het er in ieder geval mee te maken heeft dat deze programma's geen intentie, geen voorkeur en geen boodschap hebben (menselijke kunstenaars hebben doorgaans een erg uitgesproken mening over kunst). Nogmaals, als AI'er denk ik dat het in principe wel mogelijk zou moeten zijn om een (strong) AI te maken die echt kunstzinnig is, het bestaat alleen (nog) niet.
Waarschijnlijk is het inderdaad mogelijk om zulke AI's te maken. Misschien hebben de programma's nu geen intentie, geen voorkeur en geen boodschap om bepaalde kunst te maken, maar die kan natuurlijk wel door de maker worden ingeprogrammeerd. Die kan een gewenste output opgeven, wat binnen zijn voorkeuren ligt, en daarbinnen mag het algoritme alles doen wat het wil.
Je schrijft dat kunst deels voortkomt uit 'een verrassende combinatie van hergebruikte elementen, of een manier van combineren die nog niet eerder is geprobeerd, of een nieuwe invalshoek, of een nieuwe boodschap die met bestaande middelen uitgedrukt kan worden'. Dit is natuurlijk ook mogelijk met evolutionaire algoritmes. Die zijn uitermate geschikt om een nieuwe invalshoek te bedenken voor bestaande toepassingen, zoals
dit programma (maar dat ken je misschien al).
Ten slotte nog dit: voor sommigen is computergegenereerde muziek al een vorm van kunst, wat ik definieer als een creatieve uitlating van iets wat gevoelens bij mensen oproept. Ik verwijs hier elders op deze pagina naar een ondezoek over emoties bij computermuziek, maar er zijn meer onderzoeken die aantonen dat mensen al gevoelens hebben bij muziek die voor een groot deel voortkomt uit oude klassieke muziek.
Misschien is de stelling te betwisten dat er nog geen kunstzinnige AI's zijn, maar dit zou je breed moeten opvatten. Top 40-muziek is voor een deel echt geen kunst, terwijl anderen bijvoorbeeld Coldplay echt als een vorm van kunst zien. Just my 2 cents.
[Reactie gewijzigd door Ossebol op 24 juli 2024 13:36]