Inleiding
Nvidia bracht de GTX 680 uit en verraste daarmee vriend en vijand. De videokaart is sneller dan de HD 7970, verbruikt minder energie en kost ook nog eens minder. AMD heeft inmiddels de HD 7970 GHz Edition uitgebracht, die wel sneller is, maar ook meer verbruikt en ongeveer gelijk geprijsd zou moeten zijn. Nvidia's partners zaten echter niet stil. Ze overklokten de GTX 680's en GTX 670's en plaatsten er hun eigen koelers op. Hoe verhouden de overgeklokte GTX 680's zich ten opzichte van de HD 7970 GHz Edition en de eerder door ons geteste, overgeklokte HD 7970's?
We ontvingen van zowel Asus als Zotac een GTX 680 en een GTX 670; MSI en EVGA leverden beide een GTX 680. Alle fabrikanten voorzagen hun videokaart van een andere koeler, op EVGA na. We keken niet al te uitgebreid naar de gameprestaties, maar staken onze tijd vooral in geluids- en warmtemetingen.
/i/1341313800.jpeg?f=imagenormal)
Testsysteem
Begin maart hebben we een nieuw testsysteem op basis van Intels Sandy Bridge E-cpu's en de X79-chipset in gebruik genomen. Van Intel kregen we een Core i7 3960X-cpu, die in een Asus Rampage IV Extreme-moederbord werd gestoken. Deze cpu werd naar 4,5GHz overgeklokt en werd met de standaard waterkoeler van Intel op temperatuur gehouden. Verder gebruikten we 8GB op 1600MHz geklokt ddr3-geheugen, een Kingston Sandforce 2281-ssd van 240GB en een Corsair AX750W Gold-voeding. Alle hardware werd op een benchtable van CoolerMaster gemonteerd.
Testsysteem | |
Moederbord |
Asus RoG Rampage IV Extreme |
Processor |
Intel Core i7 3960X |
Geheugen |
Kingston KHX1600C9D3K4/8GX |
Ssd |
Kingston HyperX 240GB |
Videokaarten |
Asus 670 DC II Asus 680 DC II EVGA 670 FTW HD 7970 GHz MSI 680 TF III Zotac 670 AMP Zotac 680 AMP
|
Koeler |
Intel Thermal Solution RTS2011LC |
Voeding |
Corsair Professional Gold AX750 |
We streven ernaar om altijd de nieuwste drivers te gebruiken en als er bètadrivers zijn gebruikt, vermelden we dat.
Als benchmarks kozen we de games Battlefield 3, Alien vs. Predator, Stalker: Call of Pripyat en Metro 2033. Van deze games werden, voor zover beschikbaar, alle patches geïnstalleerd. Waar mogelijk werden de interne benchmarks van de games gebruikt.
Elke game is getest met een Dell U3011-beeldscherm op de resoluties 1920x1080 en 2560x1440 pixels. De instellingen verschillen per game en worden daarom telkens vermeld. In principe wordt altijd anti-aliasing toegepast, tenzij dit resulteert in onspeelbaar lage framerates. Hetzelfde geldt voor sommige ingame-settings, die naar beneden worden bijgesteld als de videokaart anders onvoldoende fps produceert. Ook wordt er altijd 16xAF toegepast. Bij games die dat niet ondersteunen is deze instelling afgedwongen met behulp van AMD's Catalyst Control Center of Nvidia's Control Panel.
In AMD's CCC staat adaptive aliasing op multisampling en is mipmapping op de hoogste kwaliteit ingesteld. In Nvidia's Control Panel staat de anti-aliasing-transparancy-modus op multisampling en is de texture quality op 'quality' ingesteld.
Zotac
Zotac bracht een AMP-uitvoering uit van zowel de GTX 670 als de GTX 680. De videokaarten maken gebruik van Nvidia's standaard-pcb-ontwerp, maar zijn wel voorzien van een drieslotskoeler met twee fans. De koeler is op zijn minst imposant te noemen, met vier heatpipes die behoorlijk uitsteken. Verder zitten er heatsinks over de vrm's en het geheugen, opdat die ook nog enige koeling ontvangen.
Van de fabrikanten van wie we videokaarten hebben getest, heeft Zotac, samen met EVGA, als enige zowel de kloksnelheid van de gpu als het geheugen opgehoogd. Zowel de GTX 670 als GTX 680 tikt op 1110MHz, terwijl de boost clock snelheden mogelijk maakt van 1176MHz. Het geheugen ging omhoog van 6008MHz naar 6608MHz, een gezonde boost van tien procent.
Asus
Asus leverde net zoals Zotac een GTX 670 en een GTX 680 aan, beide voorzien van een DirectCU II-koeler. De GTX 670 is uitgerust met de tweeslotsvariant, terwijl de GTX 680 voorzien is van de immense drieslotsvariant. Asus verving niet alleen de koeler, ook het pcb werd aangepast. Zo beschikt de GTX 670 over zes fases voor de gpu en twee voor het geheugen. Een reguliere GTX 670 moet het met respectievelijk vier en twee fases doen. Asus voerde de GTX 670 op van 915MHz naar 1058MHz, terwijl de boost clock op 1137MHz in plaats van 980MHz is ingesteld. Dat levert een mogelijke snelheidswinst van 16 procent op. Het geheugen werd niet overgeklokt en tikt dus nog op 6008MHz.
De GTX 680 beschikt over de drieslots-DirectCU II-koeler, die Asus ook voor bijvoorbeeld de HD 7970 inzet. Die kaart verbruikt aanzienlijk meer energie en de GTX 680 is in potentie dan ook zeer stil. Ook van de GTX 680 werd het pcb aangepast. Zo zijn er in totaal tien fases aanwezig die de stroom voor de gpu en het geheugen aanleveren. De fases worden gekoeld door een kleine heatsink, die enige koeling ontvangt van de fans. De gpu tikt op 1137MHz in plaats van 1006MHz, terwijl de boost clock van 1058MHz naar 1201MHz werd opgekrikt. Dat is net geen 14 procent hoger dan standaard.
MSI
Van MSI ontvingen we een overgeklokte GTX 680 Twin Frozr III. MSI heeft ook een Lightning-variant van de GTX 680 in het assortiment, met een hogere overklok en een zelf vervaardigd pcb. Ook de koeler wijkt iets af van die van de door ons geteste GTX 680. De Twin Frozr III-koeler is dezelfde als die MSI gebruikt voor de HD 7950 en HD 7870, die we eerder al hebben getest. Toen bleek de koeler niet al te effectief; de kleine fans moeten behoorlijk hard ronddraaien om genoeg airflow te creëren.
De gpu werd overgeklokt van 915MHz naar 1058MHz, dezelfde kloksnelheid als bij de GTX 670 van Asus. De boost clock werd ingesteld op 1124MHz in plaats van 980MHz. Dat is 13MHz langzamer dan Asus' GTX 670. Ook MSI liet de geheugensnelheid ongewijzigd, op 6008MHz. Het pcb bleef eveneens ongewijzigd; er zijn dus vier fasen voor de gpu aanwezig en twee voor het geheugen.
/i/1341313797.jpeg?f=imagenormal)
EVGA
EVGA stuurde een GTX 670 FTW op, hun snelste GTX 670 tot op heden. EVGA is een van de weinige fabrikanten die de koeler van Nvidia ongemoeid laten, de enige aftermarket-koelers die het bedrijf levert, zijn waterkoelers. De GTX 670 FTW heeft als enige wapenfeit een gpu-kloksnelheid van 1006MHz, 91MHz hoger dan de 915MHz van een reguliere GTX 670. De boost clock staat op 1058MHz, 78MHz hoger dan normaal. Het geheugen tikt op 6208MHz en daarmee is EVGA samen met Zotac de enige fabrikant die het geheugen overklokt.
Als gevolg van het niet vervangen van de koeler is EVGA's GTX 670 de goedkoopste in deze test. Het verschil met de GTX 670 van Asus bedraagt al snel 20 euro./i/1341313805.jpeg?f=imagenormal)
3DMark 11 & Unigine
In 3DMark zetten we de Nvidia-kaarten tegen elkaar af. We nemen de HD 7970GHz Edition mee als vergelijkingsmateriaal. In onze vorige test bleek dit de snelste HD 7970 die momenteel verkrijgbaar is.
In 3DMark11 is kloksnelheid koning. De Asus-kaarten zijn dan ook de snelste kaarten in hun klasse. De GTX 680 van MSI doet amper onder voor die van Zotac. De GTX 670's zijn ruimschoots sneller dan de HD 7970 GHz Edition.
In Unigine zien we dat de kloksnelheid van het geheugen wel degelijk van belang kan zijn. De GTX 680 van Zotac is sneller dan die van Asus, ondanks de lagere gpu-kloksnelheid. Bij de GTX 670's staat die van Zotac ook bovenaan en weet die van EVGA heel dicht bij die van Asus in de buurt te komen.
Battlefield 3 & Metro 2033
We hebben Battlefield: Bad Company 2 in onze benchmarkset vervangen door Battlefield 3. De vernieuwde engine van deze game produceert mooiere beelden, maar dat gaat wel ten koste van de framerate. We testten op de hoogste instellingen, inclusief 4xAA en 16xAF.
Battlefield 3 - 1920x1080 - Ultra |
Videokaart | Minimum / gemiddelde in fps, hoger is beter |
Zotac 680 AMP |
******
+
**
45,2 / 61,3 |
MSI 680 TF III |
*****
+
**
42,7 / 59,4 |
Zotac 670 AMP |
*****
+
**
42,6 / 58,7 |
Asus 680 DC II |
******
+
**
44,5 / 58,7 |
Asus 670 DC II |
*****
+
**
41,7 / 56,5 |
HD 7970 GHz |
******
+
**
45,0 / 56,3 |
EVGA 670 FTW |
*****
+
**
41,5 / 56,1 |
In Battlefield zijn de verschillen wat kleiner dan in 3DMark en Unigine. De Zotac-kaarten pakken de leiding. De verschillen zijn echter zo klein dat ze ook kunnen worden toegeschreven aan meetfouten; de resultaten van deze benchmark variëren per keer. We zien verder dat de HD 7970 aardig kan meekomen en zelfs de GTX 670 van EVGA verslaat.
Battlefield 3 - 2560x1440 - Ultra |
Videokaart | Minimum / gemiddelde in fps, hoger is beter |
HD 7970 GHz |
******
+
**
32,0 / 43,1 |
Zotac 680 AMP |
*****
+
**
29,2 / 41,5 |
Zotac 670 AMP |
*****
+
**
30,0 / 39,8 |
Asus 670 DC II |
*****
+
**
28,7 / 39,5 |
Asus 680 DC II |
*****
+
**
28,2 / 39,3 |
MSI 680 TF III |
*****
+
**
27,7 / 39,2 |
EVGA 670 FTW |
*****
+
**
28,2 / 37,8 |
Op 2560x1440 pixels zien we waarom Zotac ook het geheugen een boost van 10 procent heeft gegeven. Verder doen de GTX 670 en GTX 680-kaarten amper voor elkaar onder. De HD 7970 lijkt niet voor een gat te vangen; de grote geheugenbandbreedte bezorgt de videokaart een duidelijk voordeel boven de kaarten van Nvidia.
Metro 2033
Metro 2033 is grafisch mooi, maar ook zwaar voor videokaarten. Als de hoogste instellingen worden gebruikt, inclusief tesselation en depth of view, storten de framerates in. We schroefden de instellingen dan ook iets terug om tot bruikbare resultaten te komen.
Metro 2033 - 1920x1080 - High |
Videokaart | Minimum / gemiddelde in fps, hoger is beter |
HD 7970 GHz |
******
+
**
45,0 / 57,3 |
Zotac 680 AMP |
******
+
**
40,3 / 53,5 |
Zotac 670 AMP |
*****
+
**
38,3 / 52,0 |
EVGA 670 FTW |
*****
+
**
36,7 / 50,3 |
Asus 680 DC II |
*****
+
**
36,5 / 50,0 |
MSI 680 TF III |
*****
+
**
37,5 / 50,0 |
Asus 670 DC II |
*****
+
**
36,2 / 49,2 |
Metro 2033 geeft blijkbaar de voorkeur aan AMD-kaarten, aangezien de HD 7970 ineens de snelste van het stel is. Van de Nvidia-kaarten zijn het die van Zotac en EVGA die aan de leiding gaan, niet toevallig de kaarten die het snelste geheugen aan boord hebben. De benchmark is erg consistent, dus van een meetfout is geen sprake.
Metro 2033 - 2560x1440 - High |
Videokaart | Minimum / gemiddelde in fps, hoger is beter |
HD 7970 GHz |
******
+
**
26,3 / 33,3 |
Zotac 680 AMP |
******
+
**
24,0 / 31,9 |
Zotac 670 AMP |
******
+
**
23,5 / 31,5 |
EVGA 670 FTW |
*****
+
**
22,7 / 30,2 |
MSI 680 TF III |
*****
+
**
22,2 / 29,8 |
Asus 680 DC II |
*****
+
**
22,0 / 29,6 |
Asus 670 DC II |
*****
+
**
22,5 / 29,4 |
Op 2560x1440 pixels blijft de rangorde intact, met de HD 7970 aan de leiding, gevolgd door de Zotac en EVGA-kaarten. De Asus-kaarten, die wel ver overgeklokt zijn, presteren een beetje onder de maat, met name de GTX 680.
AvP & Stalker: CoP
Alien versus Predator is nog altijd een vrij zware game. Toch stelt het de zwakste kaarten uit deze test alleen op een resolutie van 2560x1440 pixels voor wat probleempjes.
Alien vs Predator - 1920x1080 - High - 2xAA |
Videokaart | Minimum / gemiddelde in fps, hoger is beter |
HD 7970 GHz |
*****
+
***
64,5 / 105,8 |
Zotac 680 AMP |
****
+
****
60,0 / 105,6 |
Asus 680 DC II |
****
+
****
57,3 / 102,9 |
Zotac 670 AMP |
****
+
***
57,0 / 100,7 |
MSI 680 TF III |
****
+
***
57,3 / 100,5 |
Asus 670 DC II |
****
+
***
54,3 / 98,1 |
EVGA 670 FTW |
****
+
***
53,6 / 96,8 |
We zien opnieuw de AMP-kaarten van Zotac aan de leiding gaan. De GTX 670 van Zotac maakt het de GTX 680's van MSI en Asus zelfs behoorlijk moeilijk. De HD 7970 zet verrassend genoeg de beste score neer.
Alien vs Predator - 2560x1440 - High - 0xAA |
Videokaart | Minimum / gemiddelde in fps, hoger is beter |
HD 7970 GHz |
*****
+
****
38,0 / 66,2 |
Zotac 680 AMP |
****
+
****
35,3 / 64,6 |
Asus 680 DC II |
****
+
****
34,3 / 63,3 |
MSI 680 TF III |
****
+
****
33,6 / 61,5 |
Zotac 670 AMP |
****
+
****
33,3 / 61,5 |
Asus 670 DC II |
****
+
****
31,6 / 59,9 |
EVGA 670 FTW |
****
+
***
32,6 / 59,0 |
Op 2560x1440 pixels liggen alle GTX 670's en GTX 680's binnen de 10 procent van elkaar. Alleen de HD 7970 is echt ruimschoots sneller dan de GTX 670's.
Stalker: Call of Pripyat
Stalker: Call of Pripyat begint oud te worden, maar weet videokaarten nog altijd flink onder druk te zetten. Het gebruik van diverse DX11-functies en de grote levels maken het leven van een videokaart er niet gemakkelijk op. Wel moesten we een instelling aanpassen, omdat AMD's kaarten de benchmark anders niet wilden draaien.
Stalker: CoP - 1920x1080 - Ultra |
Videokaart | Minimum / gemiddelde in fps, hoger is beter |
Zotac 680 AMP |
*****
+
***
55,4 / 92,3 |
Asus 680 DC II |
****
+
***
51,8 / 90,7 |
MSI 680 TF III |
****
+
***
51,5 / 87,5 |
HD 7970 GHz |
*****
+
***
55,0 / 86,5 |
Zotac 670 AMP |
*****
+
***
54,4 / 84,7 |
Asus 670 DC II |
****
+
***
50,3 / 83,7 |
EVGA 670 FTW |
****
+
***
50,5 / 83,4 |
In Stalker weten de GTX 680's de HD 7970 eindelijk voorbij te streven, zij het nipt. Beide Zotac-kaarten laten hogere minima noteren dan hun broeders, vermoedelijk ingegeven door de hogere kloksnelheid van het geheugen.
Stalker: CoP - 2560x1440 - Ultra |
Videokaart | Minimum / gemiddelde in fps, hoger is beter |
HD 7970 GHz |
******
+
**
43,5 / 59,6 |
Zotac 680 AMP |
*****
+
***
36,5 / 59,4 |
Asus 680 DC II |
****
+
***
33,7 / 58,2 |
MSI 680 TF III |
*****
+
***
34,8 / 55,8 |
Zotac 670 AMP |
*****
+
***
36,3 / 53,8 |
Asus 670 DC II |
*****
+
***
35,4 / 53,4 |
EVGA 670 FTW |
****
+
***
34,1 / 53,1 |
Op 2560x1440 beeldpunten slaat de HD 7970 terug, met ruim hogere minima dan de rest. De Zotac-kaarten laten een vergelijkbare trend zien, door hun overgeklokte geheugen.
Overklokken
De videokaarten zijn stuk voor stuk voorzien van speciale koelers en het is niet ondenkbaar dat er nog redelijk wat ruimte voor meer kloksnelheid is. We namen de proef op de som, zonder de spanning te verhogen.
Let wel, we hebben hier te maken met een boost clock, waarbij de videokaart zelf bepaalt of het mogelijk is om op die kloksnelheid zijn werk te doen. Dat is afhankelijk van de hoeveelheid energie die wordt gebruikt. De spanning gaat ook automatisch omhoog, wat van invloed is op het energiegebruik, maar een hogere spanning is soms wel noodzakelijk voor stabiliteit op hogere kloksnelheden. Het kan zomaar zijn dat twee identieke videokaarten met dezelfde kloksnelheden verschillend presteren, omdat de maximale boost clock door een van de videokaarten meer of juist minder vaak wordt gebruikt.
| Asus 670 | Zotac 670 | EVGA 670 | Asus 680 | MSI 680 | Zotac 680 |
Stock gpu |
1058MHz |
1098MHz |
1006MHz |
1137MHz |
1058MHz |
1110MHz |
Overgeklokt |
1100MHz |
1148MHz |
1051MHz |
1217MHz |
1209MHz |
1140MHz |
Stock boost |
1137MHz |
1176MHz |
1084MHz |
1201MHz |
1124MHz |
1176MHz |
Overgeklokt |
1178MHz |
1226MHz |
1130MHz |
1282MHz |
1274MHz |
1206MHz |
Stock mem |
6008MHz |
6608MHz |
6208MHz |
6008MHz |
6008MHz |
6608MHz |
Overgeklokt |
6808MHz |
6800MHz |
6298MHz |
6208MHz |
6208MHz |
6688MHz |
Van alle videokaarten kan de GTX 680 van Asus het hoogst worden overgeklokt, nipt gevolgd door de GTX 680 van MSI. Van de GTX 670's wisten we die van Zotac het verst te overklokken.
De GTX 680 van MSI wint relatief gezien het meest ten opzichte van de niet overgeklokte scores. Bij de GTX 670's wint de Asus-kaart, ondanks de hogere kloksnelheid van de Zotac voor zowel gpu als geheugen.
Alien vs Predator - 1920x1080 - OC |
Videokaart | Minimum / gemiddelde in fps, hoger is beter |
HD 7970 GHz |
*****
+
***
70,5 / 116,7 |
Zotac 670 AMP |
****
+
****
59,6 / 111,5 |
Zotac 680 AMP |
****
+
***
62,7 / 109,1 |
MSI 680 TF III |
****
+
***
61,0 / 108,4 |
Asus 680 DC II |
****
+
***
61,0 / 107,7 |
Asus 670 DC II |
****
+
***
59,5 / 105,6 |
EVGA 670 FTW |
****
+
***
56,3 / 101,0 |
Alien vs Predator toont weer eens aan dat 3DMark 11 geen goede graadmeter is voor videokaarten. Ditmaal staat notabene de GTX 670 van Zotac bovenaan, dankzij de hoge kloksnelheid van zowel gpu als geheugen.
Energiegebruik
We maten het energiegebruik met een EnergyLogger 3000, terwijl het systeem op een enkel scherm de desktop van Windows weergaf. Vervolgens gaven we Furmark een paar minuten om het systeem goed op te warmen en noteerden we de gebruikscijfers.
Met iedere kaart verbruikt het systeem minder dan 100W. De grootste verschillen zijn waarschijnlijk afkomstig van de koelers en hun fans.
Onder load zien we dat de GTX 670 van Zotac vrij veel verbruikt voor een GTX 670, terwijl ook de GTX 680 van Zotac het meest verbruikt van de GTX 680's. De HD 7970 verbruikt echter nog aanmerkelijk meer.
Ingame zien we veel kleinere verschillen. De kaarten verschillen onderling amper 10 procent en ditmaal zijn het wel de GTX 680's die het meest verbruiken. De HD 7970 verbruikt ook nu aanzienlijk meer stroom.
Geluidsproductie
Voor deze test maakten we gebruik van onze geïsoleerde testruimte, met een omgevingsgeluid van rond de 30dBA. We maten de onbelaste en belaste kaarten op een afstand van 20cm en voegden daar een test op 1 meter afstand aan toe, omdat veel mensen hun pc onder het bureau hebben staan. Ten slotte vind je op deze pagina nog een overzicht van de temperaturen van de belaste gpu's.
De DirectCU-koelers van Asus blijken erg stil, de AMP-kaarten van Zotac zijn zonder belasting te luidruchtig en de Twin Frozr-koeler van MSI hangt ertussenin. De EVGA GTX 670 is een standaardkoeler en eigenlijk zouden alle koelers stiller moeten zijn.
Op een meter afstand liggen de resultaten aanzienlijk dichter bij elkaar en zijn alle kaarten praktisch onhoorbaar. Dit is wat je ongeveer kunt verwachten als de videokaart in een degelijke behuizing zit, die niet bovenop, maar onder je bureau staat.
Onder load zijn de DirectCU-koelers van Asus nog steeds het stilst. Het lagere verbruik van de Asus GTX 670 betekent dat de koeler amper aan het werk hoeft. De Zotac-kaarten maken nu wat goed, aangezien ze nu redelijk stil blijven. De HD 7970 heeft het niet makkelijk, aangezien de koeler veel meer warmte moet zien kwijt te raken.
Onder load blijft er op een meter afstand niet veel geluid over. Ditmaal zijn de Zotac-kaarten niet veel luider dan de GTX 680 van Asus. De Twin Frozr III-koeler van MSI maakt relatief gezien het meeste geluid.
Kijken we naar de temperatuur van de gpu, dan snappen we waarom de MSI GTX 670 niet zo stil is. De gpu wordt op een zeer lage temperatuur gehouden, van 66 graden Celsius. De Asus-kaarten doen het niet veel slechter, evenals de Zotac-kaarten, die de gpu-temperatuur ook redelijk binnen de perken houden. De standaardkoelers, op de HD 7970 en de GTX 670, laten de gpu aanzienlijk warmer worden.
Conclusie
Van alle geteste videokaarten is de Zotac GTX 680 AMP over het algemeen het snelst, vooral dankzij het geheugen dat 10 procent werd overgeklokt. De DirectCU-kaarten van Asus zijn het stilst, verreweg zelfs. We hadden iets meer verwacht van Zotacs drieslotskoeler. De Twin Frozr III-koeler stelt in zoverre teleur dat we niet begrijpen waarom de gpu op 66 graden Celsius wordt gehouden. Een temperatuur van 75 graden Celsius zou nog steeds acceptabel zijn, terwijl de geluidsproductie dan flink omlaag kan.
De GTX 670 van EVGA is het goedkoopst, maar ook het langzaamst. De koeler is redelijk te noemen, maar onder load zijn de meeste koelers stiller. Verder valt op dat de GTX 670 vaak nauwelijks onderdoet voor de GTX 680. Van zowel Asus als van Zotac zouden we de GTX 670 aanraden, omdat deze bijna een kwart goedkoper is en nauwelijks langzamer. En omdat ze minder energie verbruiken, hoeven de koelers minder hard aan het werk, wat de geluidsproductie ten goede komt.
Dan rest enkel nog de vraag of de koelers van Asus en Zotac hun hogere prijs van respectievelijk 20 en 40 euro waard zijn ten opzichte van EVGA's GTX 670. Wat ons betreft is de Asus de 20 euro in elk geval waard; een stille koeler in een normaal formaat en een overklok die net wat hoger ligt dan bij EVGA. Het moge duidelijk zijn dat we een GTX 680 afraden, maar mocht je er per se een willen hebben, dan zouden wij voor de GTX 680 van Asus gaan.