Tablets worden al jarenlang gezien als veelbelovende producten. Al vanaf eind jaren tachtig wijzen visionairs op de voordelen van het bedienen van een mobiele computer met de hand of een pen. Net als stemherkenning werd het aanraakgevoelige scherm als technologie gezien die de gebruiker eindelijk van het toetsenbord zou gaan verlossen. Vooral Bill Gates toonde zich groot voorstander van tablets en hij verwachtte dat de producten erg succesvol zouden worden.
Inmiddels mag duidelijk zijn dat Tablet PC's de wereld niet veroverd hebben. Hoewel de apparaten nog steeds grotendeels een bestaan in de marge op de markt voor notebooks leiden - ze worden met name op specialistische werkterreinen in de gezondheidszorg en defensie gebruikt - betekent het niet dat we ze kunnen afschrijven. De meeste laptopfabrikanten hebben inmiddels Tablet PC's in hun assortiment en steeds meer mobiele apparaten worden van touchscreens voorzien; denk aan smartphones. Het moet dan ook vreemd lopen wil een groot deel van de steeds populairder wordende goedkope en kleine notebooks en netbooks als de Eee PC niet met aanraakgevoelige schermen uitgerust worden.
Belangrijk is dat een van pijnpunten van de oudere generaties voor een groot deel verholpen is: handschriftherkenning. De eerste Windows-versie die ondersteuning voor bediening met een pen kreeg was Windows 3.1, die voorzien van 'Pen Extensions' door het leven ging als Windows for Pen Computing. Destijds stond de technologie voor handschriftherkenning nog in de kinderschoenen, maar vooral het verschijnen van Windows XP Tablet PC Edition betekende een grote sprong voorwaarts.
Een Stylistic 1000 van Fujitsu uit 1996, nog uitgerust met Windows 3.1 met Pen ExtensionDat was nog een speciale variant van Windows XP Professional, maar Windows Vista bevat standaard ondersteuning voor tablets, op Home Basic na. De invoer gebeurt voornamelijk via het 'invoerpaneel'. Dit scherm stelt de gebruiker in staat tekst in te voeren op drie manieren; dit hoeft overigens niet per se via een touchscreen, maar kan ook met de muis.
:fill(white)/i/1218051900.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1218051901.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1218051902.jpg?f=thumb)
De eerste optie laat de gebruiker schrijven als ware het gewoon papier. De applicatie geeft vervolgens weer welke tekst het denkt dat bedoeld wordt. Via de tweede mogelijkheid probeert het invoerpaneel per letter de juiste te herkennen. Tot slot kan er ook op safe gespeeld worden door gewoon via een virtueel toetsenbord tekst in te voeren. Na een druk op de knop 'invoegen' wordt de tekst in bijvoorbeeld een openstaand tekstverwerkingsprogramma geplaatst. Bij webbrowsers verschijnt een klein venstertje als de muiswijzer over een invoerveld beweegt; een klik hierop doet het Vista-invoerpaneel verschijnen, waarna bijvoorbeeld een url ingevoerd kan worden.
Zoals te zien is werkt de handschriftherkenning prima, ook als de schrijver hanenpoten krabbelt. Wel heeft het systeem bij termen en namen nog wel eens moeite de juiste woorden te maken van correct herkende letters.
Tweakers.net neemt drie moderne tablets van evenzoveel grote notebookfabrikanten onder de loep: HP, Dell en Toshiba. Het gaat in alledrie de gevallen om een zogenaamde convertible, hetgeen inhoudt dat de apparaten er uitzien als notebooks, maar dat het scherm gedraaid en omgeklapt kan worden zodat het toetsenbord onder het scherm verdwijnt.
Accessoires
Alle drie de tablets worden geleverd met een kleine adapter, waarbij vooral het lichte en platte 45W-model van Dell opvalt. Dell biedt ook de mogelijkheid een 65W-model mee te leveren, dat het formaat van een gemiddelde notebook-adapter heeft en bijna dubbel zo zwaar is als de 45W-adapter.
:fill(white)/i/1218061045.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1218061044.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1218061043.jpg?f=thumb)
Zowel de HP- als de Dell-convertible bevat geen optische drive. Beide fabrikanten bieden echter wel een optionele dockingbay aan. De HP 2710p Ultra-slim Expansion Base kost 325 euro en bevat naast de dvd-drive vier usb 2.0-poorten, een vga-uitgang, een ethernet-interface en een audio-in- en -uitgang. Ook bevat de dockingbay een accu die de maximale gebruiksduur na een volledige oplaadbeurt volgens HP verlengt naar meer dan elf uur. Daarnaast is er de mogelijkheid om voor een meerprijs van 190 euro een HP 2710p 6-cels Ultra-slim battery aan te schaffen en deze accu zou de gebruikstijd laten toenemen tot tien uur.
De optionele Mediabase van Dell voegt drie usb 2.0-poorten, vga- en dvi-aansluiting, firewire 400-interface, ethernet-aansluiting, 6-cel accu en een optische drive toe aan de Latitude XT. Ook de gebruiksduur van deze tablet kan worden verlengd met een secundaire accu, die in combinatie met de hoofdaccu volgens de fabrikant voor een werktijd van 9,5 uur zorgt.
De specificaties onder de loep
Er zijn enkele opvallende verschillen en overeenkomsten wat de specificaties van drie laptops betreft. Zo heeft het HP-apparaat slechts twee usb-poorten, waar de twee concurrenten er drie hebben. De omvang van de Dell en de HP is nagenoeg gelijk; alleen is de Dell aardig wat platter: 2,54cm tegen 2,82cm. De 2710p weegt met 1,68 kilo weer het minst, de Dell en Toshiba wegen beide 1,9 kilo.
De Dell en de HP hebben beide een energiezuinige Core 2 Duo ulv U7600 aan boord, die op 1,2GHz draait. Toshiba heeft met de 2,1GHz T8100 voor een aanzienlijk krachtiger model gekozen. Dell legt meer de focus op het grafische rekenwerk en rust de Latitude XT uit met de ATI Radeon Xpress 1250-gpu. De twee andere vertrouwen op de X3100-igp van Intel. Ook heeft Dell 3GB geheugen in de tablet weten te proppen, een gigabyte meer dan de andere twee notebooks. Bij het onderdeel 'prestaties' kan bekeken worden in hoeverre de verschillende keuzes van de fabrikanten zich vertalen naar prestatieverschillen.
Het scherm
Een van de belangrijkste, zo niet hét belangrijkste onderdeel van een tablet is het scherm. Bij de drie door ons geteste modellen vertoonden de schermen grote verschillen. Over die van de HP lag een extra stevige glaslaag, die het scherm moet beschermen tegen krassen en slijtage. Aangezien het scherm bij een tablet waarschijnlijk veelvuldig aangeraakt wordt is extra bescherming geen overbodige luxe. Die van HP maakte op ons wat dat betreft een solide indruk. Ook zorgde de laag ervoor dat vingerafdrukken op het scherm er niet uitsprongen, zoals bij andere schermen nog wel eens het geval wil zijn. Wel kwam er door de glasplaat een lichte waas over het beeld, die zich vooral manifesteerde als de kijkhoek toenam.
:fill(white)/i/1218061352.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1218061353.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1218061354.jpg?f=thumb)
De M700 van Toshiba had ook een beschermende laag, maar deze was meer plastic-achtig. Deze deed zijn beschermende werk wel uitstekend, zo waren hierop vingerafdrukken eveneens nauwelijks zichtbaar, maar hij voelde toch minder solide aan dan de oplossing van HP. Daar kwam bij dat de achterkant van Toshiba-scherm licht ingedrukt kon worden; bij de andere twee modellen was dit niet het geval.
De Latitude beschikte volgens ons over het beste scherm qua beeldkwaliteit. Het beeld oogde helder en kleuren waren levendig en fris. Het scherm leek op dat van een normale notebook en een beschermende laag leek niet aanwezig. Nadeel was meteen dat vingerafdrukken goed zichtbaar waren en ook dit scherm leek minder solide dan dat van de HP. Welke oplossing in werkelijkheid op lange termijn de beste bescherming biedt, hebben we uiteraard niet kunnen testen.
Bevestiging
Bij hybride tablets, die uitgerust zijn met een toetsenbord en touchscreen, zal de gebruiker veelvuldig zijn scherm draaien en kantelen. Belangrijk is dus dat de fabrikant een stevige oplossing heeft gevonden voor de bevestiging. De HP 2710p heeft een enkele draaivoet, die enige, maar niet schrikbarend veel speling vertoont als het scherm wordt bewogen in 'laptopstand'. Bij de Dell doet dit effect zich meer voor: hier kunnen we het scherm aardig heen en weer bewegen en geeft het voetje niet de indruk heel stevig te zijn. Toshiba heeft een oplossing bedacht in de vorm van twee klemmetjes aan de zijkanten van de bovenzijde van het toetsenbord. Het scherm zet zich met een klik vast in deze houdertjes, zodat het voetje niet belast wordt en het scherm niet bewogen kan worden. Wel moet het scherm op precies negentig graden in de klemmetjes geplaatst en er uit verwijderd worden, anders wordt het klemsysteem geforceerd en kunnen de houdertjes beschadigd raken.
Aanraakgevoeligheid
Over de kwaliteit van de aanraakgevoeligheid van de drie gebruikte touchscreens kunnen we kort zijn: die is in alledrie de gevallen gewoon goed. De muiswijzer volgde bij de tablets vloeiend de pen, zonder haperingen. Dell heeft een iets zwaarder model stylus gekozen dan de concurrenten en wat ons betreft pakt deze keuze goed uit: de pen ligt iets fijner in de hand. De Latitude XT en de Toshiba M700 kunnen met de vingers bediend worden, waarbij de systemen automatisch herkennen of de stylus of de hand gebruikt wordt.
:fill(white)/i/1218116637.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1218116636.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1216416649.jpg?f=thumb)
De handbediening is overigens in beperkte gevallen bruikbaar. Vingers zijn al gauw te dik om kleine icoontjes aan te klikken, waardoor eenvoudige handelingen frustrerend kunnen worden, maar scrollen met de hand werkt bijvoorbeeld wel weer fijn. Overigens biedt Dell sinds begin augustus een leuke extra in de vorm van multitouchbediening. Bezitters van een Latitude XT kunnen door het installeren van een softwareapplicatie ondersteuning voor multitouch toevoegen, waarna ze bijvoorbeeld kunnen inzoomen door de wijsvinger en de duim op het scherm te houden en deze van elkaar te verwijderen. Ook kunnen ze scrollen door simpelweg hun hand over het scherm te vegen.
Warmteontwikkeling
Warmteontwikkeling speelt bij notebooks een grote rol. De prestaties lijden eronder als een systeem te heet wordt en niemand wil zijn schoot branden bij mobiel gebruik. Bij tablets speelt dit met name omdat een gebruiker het apparaat veelvuldig in zijn handen zal houden tijdens gebruik. Bij onze test bleek dat de 2710p het minst warm werd, gevolgd door de M700. Alleen bij intensief gebruik steeg de temperatuur van de Toshiba, terwijl de HP onder vrijwel alle omstandigheden zijn koelte wist te bewaren. De Dell vormde een ander verhaal: de Latitude-tablet produceerde erg veel warmte. De oorzaak ligt bijna zeker bij de ATI Radeon Xpress-gpu waarmee de notebook is uitgerust, hoewel de warmte-uitstoot zich ook voordeed als er ogenschijnlijk weinig grafisch rekenwerk te verrichten was. De mobiele gpu versnelt de grafische prestaties maar doet ook de temperatuur aanzienlijk stijgen, zoveel zelfs dat het op momenten bepaald niet aangenaam was de tablet vast houden.
Extra's
De HP2710p bevat naast het scherm een sensor die ervoor zorgt dat het scherm automatisch aangepast wordt aan het omgevingslicht. In principe een handige feature die voor een goede weergave, ongeacht de omstandigheden, en langere accuduur zorgt. Probleem is alleen de plaatsing: in tablet-stand kwam het regelmatig voor dat we per ongeluk met onze hand of arm over de sensor bewogen waarmee we onbedoeld de brightness aanpasten. Dit is misschien niet onoverkomelijk, maar kan wel irriteren op lange termijn.
Dell en de Toshiba bieden de mogelijkheid om het apparaat met knoppen die in de schermrand zijn geïntegreerd te bedienen. Met een druk op de knop kan zo de schermligging aangepast worden van verticaal naar horizontaal en vice versa. Ook kan de gebruiker Vista zo snel vergrendelen of het configuratiescherm benaderen. De M700 is het meest uitgebreid op dit gebied aangezien deze tablet tevens een soort joystick heeft die de muisaanwijzer in alle richtingen kan laten bewegen. De Dell biedt alleen de mogelijkheid een pagina op en neer te scrollen met een scroll-knop die zich niet op, maar naast het scherm bevindt. De HP heeft overigens een erg kleine ctrl-alt-delete-knop in de zijkant van het scherm. Hoewel deze knop bedoeld is om bijvoorbeeld makkelijk het systeem te kunnen vergrendelen als de tablet wordt vastgehouden, werkt dit vrij lastig. Het knopje moet met een pen worden ingedrukt, wat in ons geval niet altijd makkelijk ging.
HP heeft een lampje in de schermrand ingebouwd, waar we niet zo van onder de indruk waren. Het lampje kan het toetsenbord verlichten als het donker is, maar het schijnsel was zo zwak dat de functie in onze ogen nauwelijks meerwaarde biedt. Ook zijn twee knoppen ingebouwd om de 2-megapixelcamera in de normale of macro-stand te zetten. Opvallend is dat de HP-tablet geen trackpad heeft. De muis-bediening verloopt via het tracking point.
:fill(white)/i/1218120683.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1218120684.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1218120685.jpg?f=thumb)
De HP 2710p en de Dell Latitude XT zijn beide voorzien van 3g-ondersteuning. De antenne van de HP is mooi weggewerkt in het scherm, en kan hier uitgedraaid worden voor een beter bereik. De antenne van de Dell bevindt zich in de zijkant van de notebook, naast de stylus, en kan hier uitgetrokken worden.
:fill(white)/i/1218120374.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1218120375.jpg?f=thumb)
Futuremark Vantage
Hoe vertalen de verschillen in specificaties zich naar de prestaties? Om hierachter te komen hebben we gekeken naar enkele onderdelen van Futuremark Vantage. De cpu onderwierpen we aan Cinebench en ook hebben we de accuduur en de opstarttijd getest.
De Productivity, Communications en HDD-benchmarks van PCMark Vantage laten een consistent beeld zien: De Toshiba scoort het beste, gevolgd door de Dell, waardoor de HP automatisch als laatste eindigt.
| Futuremark Vantage - Communications |
|---|
| Dell Latitude XT |    1575 |
| HP Compaq 2710p |    1423 |
| Toshiba M700 |    1969 |
| Futuremark Vantage - Productivity |
|---|
| Dell Latitude XT | 1713 |
| HP Compaq 2710p | 1448 |
| Toshiba M700 | 2441 |
| Futuremark Vantage - HDD |
|---|
| Dell Latitude XT | 1670 |
| HP Compaq 2710p | 1078 |
| Toshiba M700 | 2787 |
De lagere hdd-score van de 2710p valt eenvoudig te verklaren: de schijf van HP draait op 4200rpm terwijl die van de andere twee 5400 rotaties per minuut maken. De flink lagere score van Dell ten opzichte Toshiba is moeilijker verklaarbaar. Waarschijnlijk speelt bij alledrie de scores mee dat de Toshiba over een aanzienlijk krachtigere cpu beschikt.
Cinebench
Hoe groot het verschil in cpu-rekenkracht is, zien we bij de Cinebench-benchmarks. De Toshiba haalt een bijna dubbel zo hoge score als zijn concurrenten. Dit viel enigszins te verwachten aangezien bij de cpu's waar HP en Dell voor gekozen hebben energiezuinigheid voorop staat in plaats van brute rekenkracht, maar het verschil is toch erg groot. Interessant is nu om te kijken of de energiezuinigheid ook resulteert in een lange accuduur.
| Cinebench - 1cpu |
|---|
| Dell Latitude XT | 1333 |
| HP Compaq 2710p | 1268 |
| Toshiba M700 | 2402 |
| Cinebench - xcpu |
|---|
| Dell Latitude XT | 2557 |
| HP Compaq 2710p | 2240 |
| Toshiba M700 | 4341 |
Accuduur
We hebben de instellingen van Vista-energiebeheer bij de drie tablets gelijkgezet en de accu's volledig opgeladen. Daarna hebben we de applicatie Batteryeater gebruikt om de accuduur te bepalen. De software probeert, zodra je een notebook van het netstroom haalt, het systeem zoveel mogelijk te belasten om de accu zo snel mogelijk leeg te trekken. De resultaten zijn dus te beschouwen als de minimum tijd die je de tablets kunt gebruiken zonder een stopcontact op te hoeven zoeken. Bij gemiddeld gebruik ligt de accuduur dus een stuk hoger.
| Battery Eater - accustresstest, in minuten |
|---|
| Dell Latitude XT | 103 |
| HP Compaq 2710p | 81 |
| Toshiba M700 | 78 |
Vreemd genoeg scoort de Dell bij deze test met afstand het beste: het verschil met de HP is meer dan twintig minuten. Dit is opvallend omdat de twee dezelfde processor gebruiken en de Latitude deze combineert met een Radeon-gpu - die toch wel het nodige zal verbruiken - en een gigabyte meer aan geheugen. Dat de Toshiba het laagste scoort is minder vreemd, gezien zijn krachtigere maar minder zuinige processor.
Opstarttijden
Vervolgens hebben we de opstarttijd van de drie modellen geklokt, waarbij we ervoor gezorgd hebben dat alleen Vista opgestart werd, zonder overige geïnstalleerde applicaties, om de test zo eerlijk mogelijk te houden. We hebben gekeken hoe lang het duurt om de apparaten op te starten vanuit de 'uit'- en de 'sluimer'-stand, waarbij het moment dat het systeem daadwerkelijk gebruikt kan worden, het verschijnen van de muisaanwijzer bij het Vista-bureaublad, als eindpunt werd genomen.
| Opstarttijd, in seconden (lager is beter) |
|---|
| Dell Latitude XT | 67,2 |
| HP Compaq 2710p | 93 |
| Toshiba M700 | 50,5 |
| Opstarttijd vanuit de sluimerstand, in seconden |
|---|
| Dell Latitude XT | 32,2 |
| HP Compaq 2710p | 39,0 |
| Toshiba M700 | 29,3 |
Hier zien we dat de 2,1GHz T8100-processor van de M700 voor snellere opstarttijden zorgt dan de 1,2GHz U7600-cpu. De langzamere harde schijf nekt de 2710p terwijl het 3GB geheugen en de 5400rpm-schijf van de Dell voor betere tijden zorgen dan de HP, maar niet genoeg om de Toshiba te kunnen verslaan.
Er valt volgens ons niet direct een winnaar of verliezer aan te wijzen. Als je puur naar de prestaties kijkt kan de HP 2710p niet echt meekomen met de andere twee. Daar staat tegenover dat deze tablet op ons de meest solide indruk maakt. Ook is de 2710p met zijn afgeronde hoeken en metallic grijze behuizing de meest prettige verschijning, al is dat natuurlijk subjectief. Niet onbelangrijk is daarnaast dat deze tablet het minst weegt van de door ons geteste modellen. Zolang niet al te zware applicaties gedraaid worden doet de 2710p zijn werk prima en dan komen we bij zijn belangrijkste eigenschap: de tablet is met afstand de goedkoopste uit onze test.
De Latitude XT-tablet van Dell presteert een stuk beter dan die van HP. Bovendien beschikt dit model over het beste scherm van de drie apparaten en is de accuduur het langst, zo bleek uit onze test. Tel daarbij op dat Dell onlangs multitouch-functionaliteit aan het systeem heeft toegevoegd en het moge duidelijk zijn dat de fabrikant flink punten scoort. Puntenaftrek krijgt de Latitude echter vanwege de hitte die het apparaat genereert.
De Toshiba M700 tenslotte is heer en meester als het om prestaties gaat. Het apparaat heeft bovendien als enige een optische drive geïntegreerd, zodat mensen die hier nog behoefte aan hebben geen los dockingstation hoeven aan te schaffen. De M700 maakte op ons de minst solide indruk. Een woordvoerder van het bedrijf verzekerde ons echter dat het apparaat duurzaamheidstests, waaronder een val- en 'koffiemors'-test, van het Duitse testinstituut Tüv doorstaat.
Wat bij de aanschaf van een tablet vooral meeweegt, is waar het apparaat voor gebruikt gaat worden. Een touchscreen kan een handige extra interface zijn, maar bij notebooks blijft het toetsenbord bij het merendeel van de computertaken de meest efficiënte manier van invoeren en bedienen. Bij taken waar een computer uiterst mobiel moet zijn en snel korte aantekeningen gemaakt moeten worden, kunnen tablets weer erg handig zijn.
:fill(white):strip_exif()/i/2000679797.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1250766284.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1262782418.png?f=fpa)
/i/1234268079.png?f=fpa)
/u/145971/logotnet.png?f=community){kind=small}
ik ken wel een paar mede elektro's die het wel tof vinden werken. verder is het zoiezo ontzettend prettig 
nougoed.
/u/45971/crop6217ef5e2d863_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/26367/bubbles2.jpg?f=community){kind=small}
/u/212961/Alfred%2520Max%2520Headroom.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/3550/S2462.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/12949/feyenoord.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/141383/crop5dd7db4a41cac_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/113709/galactic_empire_60pix.png?f=community){kind=small}
/u/175440/crop5b5f0d899a5e8_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/131708/crop57b1bb5db3599_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/192289/t.net.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/72726/Untitled.jpg?f=community){kind=small}
) had heb ik het ook sterk overwogen, juist vanwege het gemak. In plaats daarvan had ik een HTC TyTN II en dat was het net-weer-niet .. :strip_icc():strip_exif()/u/108297/crop601939716ac8e_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/14450/FeikeEye.jpg?f=community){kind=small}
/u/268819/crop632d8f33526bb_cropped.png?f=community){kind=small}
