Inleiding
Eind vorige maand introduceerde AMD de Radeon HD 4850. De kaart werd met lovende kritieken ontvangen waarop Nvidia snel reageerde door de prijs van de Geforce 9800 GTX(+) fors te verlagen. Nu het stof is gaan liggen neemt Tweakers.net de Radeon HD 4850 onder de loep om te kijken in hoeverre de hype gerechtvaardigd is.
De RV770
De basis van de Radeon HD 4850 vormt de RV770-chip, een doorontwikkelde versie van de RV670 die het hart van de Radeon HD 3000-serie vormde. De RV770 is evenals zijn voorganger gemaakt met een 55nm-procedé, maar het aantal rekeneenheden is flink onderhanden genomen. In plaats van 320 shaderprocessors bevat de RV770 maar liefst 800 shaderprocessors. Desondanks is het aantal transistors niet met een factor 2,5 toegenomen: de RV770 bevat ‘slechts’ 956 miljoen transistors, een relatief kleine toename ten opzichte van de 666 miljoen van de RV670.
Met deze gegevens in het achterhoofd lijkt er haast wel een addertje onder het gras te moeten zitten, maar verrassend genoeg is dat niet het geval. De verbeterde shaderprocessors zijn zelfs een klein beetje krachtiger geworden. De shaderprocessors zijn bij de RV770, evenals bij zijn voorganger, in vijftallen gegroepeerd waarbij één shaderprocessor in staat is om complexe bewerkingen uit te voeren zoals sin, cos, log en exp-berekeningen. Dit is onveranderd gebleven, maar de shaderprocessors kunnen nu wel allen integer bitshift-operaties uitvoeren, iets dat voorheen voorbehouden was aan de zware shaderprocessor.

Naast de meer dan verdubbelde rekenkracht biedt de RV770-core ook een factor 2,5 meer texture units: een welkome verbetering aangezien dit één van de zwakke punten van de RV670 was. De verhouding tussen het aantal shaderprocessors en texture units is echter onveranderd gebleven. Naast deze twee in het oogspringende verbeteringen biedt de RV77-core talloze verbeteringen op andere vlakken. Helaas is AMD niet loslippig wat betreft de exacte details van de RV770-architectuur, maar duidelijk is dat ook wat betreft interne caches en communicatiepaden flinke verbeteringen zijn doorgevoerd. Als laatste is de aangepaste hardware anti-aliasing resolve de moeite van het vermelden waard, aangezien dat ook een zwak punt van de RV670 was.
De Asus Radeon HD 4850 beschikt over een op 625MHz geklokte RV770 die gecombineerd is met 512MB gddr3-geheugen op 993MHz (1986MHz effectief). Hiermee biedt de kaart precies één teraflop aan rekenkracht en 63,6GB/s aan bandbreedte. De kaart zal het in deze review opnemen tegen de PNY Geforce 9800 GTX OC, een overgeklokte versie van de Geforce 9800 GTX. Deze bevat een core die 50MHz overgeklokt is naar 725MHz en geheugen dat op 2,32GHz effectief loopt in plaats van 2,2GHz. Hiermee is de kaart iets sneller dan de Geforce 9800 GTX+ die een 738MHz core combineert met 2,2GHz-geheugen. De PNY-kaart zal echter ook meer energie verbruiken aangezien de GTX+ op een 55nm-procedé gebakken is in plaats van een 65nm-procedé.
Energie en geluid
Testopstelling
Om de verschillende videokaarten te testen hebben we gebruikgemaakt van het onderstaande testsysteem. Het gebruikte besturingssysteem was Windows Vista met SP1. Na lange tijd Windows XP gebruikt te hebben voor de videokaartenreviews was het toch tijd voor wat nieuws, aangezien alleen onder Vista DirectX 10 getest kan worden. Daarnaast werken veel nieuwe features, zoals Crossfire X, hybrid sli en dergelijke, niet onder Windows XP: niet relevant voor deze review, maar wel voor toekomstige reviews. De PNY Geforce 9800 GTX OC werd gekoppeld aan de Forceware 175.19-drivers terwijl de Asus Radeon HD 4850 met de Catalyst 8.6-drivers werd gecombineerd.
Specificaties testsysteem |
Processor | Intel Core 2 Duo E6600, 2,4GHz |
Geheugen | 2x 1GB Kingston DDR2 PC2-6400 |
Moederbord | Asus P5B Vista Edition |
Videokaart | Asus Radeon HD 4850 |
| PNY Geforce 9800 GTX OC |
Harde schijf (primair) | Western Digital Raptor, 74GB |
Harde schijf (opslag) | Seagate Barracuda 7200.10, 320GB |
Voeding | Cooler Master Real Power M620, 620W |
Dvd-drive | Lite-On 16x48x IDE |
Energieverbruik
Als eerste hebben we gekeken naar de energieconsumptie van de verschillende kaarten. We hebben het energieverbruik van het complete systeem gemeten met behulp van de Voltcraft Energy Check 3000. Deze meet het verbruik van het systeem bij het stopcontact en neemt dus ook het aanzienlijke verbruik van de computervoeding mee. We hebben de test in twee verschillende toestanden uitgevoerd. Als eerste hebben we de energieconsumptie gemeten terwijl de computer alleen de Windows-desktop weergaf. Vervolgens hebben we de energieconsumptie gemeten terwijl de computer druk bezig was met het draaien van de 3DMark06-benchmark. Om tot betrouwbare resultaten te komen hebben we voor elke meting tien samples genomen en daar het gemiddelde van berekend.
Energieconsumptie, idle (watt) |
---|
Radeon HD 4850 |   123,1 |
Geforce 9800 GTX OC |   133,8 |
Energieconsumptie, load (watt) |
---|
Radeon HD 4850 |   198,9 |
Geforce 9800 GTX OC |   230,4 |
Bovenstaande grafiek behoeft eigenlijk geen toelichting. De Radeon HD 4850 is in idle-modus al significant energiezuiniger dan de Geforce 9800 GTX, maar belast wordt het verschil nog een stuk groter. Vermoedelijk zal het verschil in idle-modus in de toekomst verder toenemen, aangezien de Catalyst 8.6-drivers nog geen Powerplay-ondersteuning bieden terwijl de kaart wel over deze techniek beschikt. Belangrijk is om te beseffen dat bovenstaande waarden het energieverbruik van het gehele systeem zijn: de verschillen tussen de twee videokaarten is dus relatief groter, aangezien het verbruik van de overige componenten praktisch constant blijft.
Geluidsproductie
Niet alleen het energieverbruik is een gegeven waarin we geïnteresseerd zijn, de geluidsproductie is ook belangrijk. We hebben de geluidsdruk gemeten met een Voltcraft digitale geluidsdrukmeter type 322. Per meting hebben we het gemiddelde genomen van 300 samples die gemeten zijn met een samplesnelheid van 10 metingen per seconde. De metingen zijn op een afstand van 30cm van de kaart gedaan waarbij op de achtergrond de hd's, de cpu-koeler en de voeding ook geluid maakten. We hebben de geluidsproductie zowel idle als belast gemeten.
Geluidsproductie, idle (dB(A)) |
---|
Radeon HD 4850 |   36,7 |
Geforce 9800 GTX OC |   37,7 |
Geluidsproductie, load (dB(A)) |
---|
Radeon HD 4850 |   40,7 |
Geforce 9800 GTX OC |   49,7 |
Ook qua geluidsproductie scoort de Radeon HD 4850 beter dan zijn Geforce-concurrent. Onbelast is het verschil miniem, maar belast begint de Geforce 9800 GTX OC een stuk harder te blazen. Eerlijkheidshalve moet gezegd worden dat het idle-geluidsniveau het belangrijkst is: tijdens het gamen is er genoeg andere herrie. Desondanks is een lagere geluidsproductie natuurlijk altijd prettig.
Gamebenchmarks
Om de interpretatie van de verschillende benchmarks te vergemakkelijken hebben we niet alleen de behaalde framerates opgenomen, maar ook genormaliseerde resultaten. De Geforce 9800 GTX OC heeft in alle gevallen een score van 1,00 gekregen en bij de Radeon HD 4850 staat de relatieve score ten opzichte van deze kaart. Als er bijvoorbeeld bij de Radeon HD 4850 een score van 0,90 staat betekent dit, dat deze in desbetreffende test tien procent langzamer is dan de Geforce 9800 GTX OC.
Crysis gpu test - 1280x1024 - geen fsaa en af (fps) |
---|
Radeon HD 4850 | 0,94 |   22,2 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 |   23,6 |
Crysis gpu test - 1600x1200 - geen fsaa en af (fps) |
---|
Radeon HD 4850 | 0,92 |   15,8 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 |   17,1 |
We hebben Crysis getest met de very high-instellingen en de standaard gpu test-benchmark onder DirectX 10. De Radeon HD 4850 zet aardige scores neer, maar moet zijn meerdere erkennen in de Geforce 9800 GTX OC die circa 10 procent sneller is.
Company of Heroes: Opposing Fronts - 1280x1024 - 4x fsaa en 16x af (fps) |
---|
Radeon HD 4850 | 0,90 |   44,8 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 |   49,7 |
Company of Heroes: Opposing Fronts - 1600x1200 - 4x fsaa en 16x af (fps) |
---|
Radeon HD 4850 | 1,01 |   38,2 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 |   37,8 |
Company of Heroes bevat een ingebouwde benchmark, en deze hebben wij gebruikt in combinatie met alle settings op de maximale stand en DirectX 10. In deze benchmark is het verschil tussen de twee videokaarten aanzienlijk kleiner. Op de resolutie van 1600x1200 is de Radeon HD 4850 zelfs een tikje sneller, hoewel een voorsprong van 0,4fps waarschijnlijk niet significant is.
Enemy Territory: Quake Wars - 1280x1024 - 4x fsaa en 16x af (fps) |
---|
Radeon HD 4850 | 0,89 |   71,0 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 |   80,2 |
Enemy Territory: Quake Wars - 1600x1200 - 4x fsaa en 16x af (fps) |
---|
Radeon HD 4850 | 0,93 |   66,2 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 |   71,1 |
Enemy Territory: Quake Wars bevat geen ingebouwde benchmark. We hebben gebruikgemaakt van een zelf opgenomen timedemo die zich afspeelt in de Valley-map. Deze test laat een beeld zien dat veel overeenkomsten vertoond met Crysis: de Geforce 9800 GTX OC is wederom ruwweg 10 procent sneller dan de Radeon HD 4850.
Half-Life 2: Episode 2 - 1280x1024 - 4x fsaa en 16x af (fps) |
---|
Radeon HD 4850 | 1,02 |   109,1 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 |   107,4 |
Half-Life 2: Episode 2 - 1600x1200 - 4x fsaa en 16x af (fps) |
---|
Radeon HD 4850 | 0,98 |   87,8 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 |   89,5 |
Ook Half-Life 2: Episode 2 biedt geen ingebouwde benchmark. We hebben wederom gebruikgemaakt van een zelf opgenomen timedemo, ditmaal één die zich afspeelt in het ep2_outland_06a-level. Half-Life 2: Episode 2 laat op zijn beurt een beeld zien dat meer overeenkomt met Company of Heroes, namelijk praktisch 0,0 verschil.
3DMark06 - 1280x1024 - 4x fsaa en 16x af (3dmarks) |
---|
Radeon HD 4850 | 0,98 |   8845 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 |   8987 |
3DMark06 - 1600x1200 - 4x fsaa en 16x af (3dmarks) |
---|
Radeon HD 4850 | 1,01 |   7890 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 |   7842 |
Ook de laatste benchmark, 3dMark06, laat dit beeld zien. Op 1280x1024 is de Radeon HD 4850 een paar procent langzamer dan de Geforce 9800 GTX OC terwijl de kaart op 1600x1200 een procent sneller is.
Conclusie
Om de resultaten van de tests overzichtelijk samen te vatten hebben we het gemiddelde van de genormaliseerde scores genomen. Dit is in onderstaande grafiek weergegeven.
Gemiddelde genormaliseerde resultaten |
---|
| 1280 | 1600 | Totaal |
Radeon HD 4850 | 0,95 | 0,97 |   0,96 |
Geforce 9800 GTX OC | 1,00 | 1,00 |   1,00 |
Zoals bovenstaande grafiek laat zien is de Radeon HD 4850 van Asus gemiddeld gezien net iets langzamer dan de overgeklokte Geforce 9800 GTX van PNY. Desondanks is de Radeon HD 4850 de onbetwiste winnaar van deze test. De kaart is namelijk niet alleen kleiner, stiller en energiezuiniger, maar ook aanzienlijk goedkoper.
Hoewel Nvidia in theorie concurrerende prijzen hanteert met een adviesprijs van respectievelijk 199 en 229 dollar voor de Geforce 9800 GTX en Geforce 9800 GTX+ blijkt er in de praktijk een groot gat te zitten met de Radeon HD 4850, die ook een adviesprijs van 199 dollar mee heeft gekregen. De goedkoopste Radeon HD 4850 staat op moment van schrijven voor minder dan 140 euro in de Tweakers.net Pricewatch genoteerd terwijl de goedkoopste Geforce 9800 GTX – een niet overgeklokte variant – nog meer dan 180 euro moet opbrengen.
We kunnen deze review dan ook afsluiten met de conclusie dat de hype rond de Radeon HD 4850 volkomen terecht is, en dat Nvidia voorlopig nog geen passend antwoord biedt.