Inleiding
- NZXT Kraken X53
- Enermax Aquafusion
- Cooler Master ML240L V2 RGB
Samengevat
De NZXT Kraken X53 presteert binnen het segment van 240mm-waterkoelers uitstekend. De koeler zet in onze verschillende tests consistent goede scores neer. De lange fabrieksgarantie is een plus en een teken dat NZXT pal achter dit product staat. Goedkoop is de Kraken X53 zeker niet te noemen en compatibiliteit met oudere sockets is iets minder dan we bij andere all-in-ones zien.
Pluspunten
-
Uitstekende koelprestaties
-
6 jaar fabrieksgarantie
Minpunten
-
Prijzig
-
Geen ondersteuning oudere AMD-sockets
Samengevat
De Enermax Aquafusion 240mm is in onze vergelijkingstest een van de beste waterkoelers. De prestaties blijven nét iets achter bij de NZXT Kraken X53, maar de prijs van de Aquafusion is ook wat lager. Enermax heeft dit model van uitgebreide verlichting voorzien; zowel op het waterblok als de meegeleverde ventilators komen we addressable rgb tegen. Wie aan het uiterlijk van het systeem aandacht wil besteden zonder in te boeten op koelprestaties kan met de Aquafusion van Enermax prima uit de voeten, al had het de fabrikant gesierd als de fabrieksgarantie wat langer was.
Pluspunten
-
Prima koelprestaties
-
Uitgebreide RGB
Minpunten
-
Geen extra fabrieksgarantie
Samengevat
De MasterLiquid ML240L V2 RGB van Cooler Master is een van de goedkopere all-in-one waterkoelers die we hebben getest. Tegenover die lagere prijs staan ook iets mindere koelprestaties dan op de topmodellen, maar daar staat wel een hoop rgb tegenover. Omdat de prestaties voor veel gebruikers simpelweg voldoende zullen zijn, maakt dit de ML240L V2 RGB een interessante optie voor wie veel verlichting op een betaalbare waterkoeler wil.
Minpunten
-
Gemiddelde koelprestaties
-
Subtiele RGB waterblok
All-in-one-waterkoelers zijn populairder dan ooit. De kant-en-klare setjes zijn vrijwel net zo makkelijk te installeren als normale luchtkoelers. Het koelvermogen ervan is vaak net zo goed als dat van de betere processorkoelers en ze bieden als voordeel dat je configuratie er in een behuizing met venster vaak een heel stuk strakker uitziet. Voor dit artikel hebben we 14 240mm all-in-one-waterkoelers met elkaar vergeleken. We keken daarbij naar koelers van Arctic, ASUS, bequiet, Cooler Master, Corsair, DeepCool, Enermax, Gigabyte en NZXT, waarbij de prijzen variëren van 65 tot 230 euro.
Een 120mm-waterkoeler/radiator moet van aardig goede huize komen om de beste luchtkoelers te evenaren. Bij de 240mm-waterkoelers is dat een iets ander verhaal. De grotere oppervlakte van de radiator zorgt ervoor dat deze all-in-ones vaak meer warmte kunnen afvoeren dan hun kleinere broertjes. Bij 240mm-radiators kun je nog steeds de gangbare 120mm-ventilators gebruiken, maar dan dus met twee stuks tegelijk. Bij de aio’s die we in dit artikel bespreken, zijn in elk geval twee ventilators meegeleverd. Het is echter mogelijk om de ventilators desgewenst te vervangen. Daarbij moet goed naar de luchtverplaatsing worden gekeken, om de koelcapaciteit op voldoende niveau te houden. Ook kunnen op de radiators nog twee extra ventilators aan de andere zijde gemonteerd worden.
Voordelen waterkoelers
Een voordeel van all-in-one-waterkoelers is dat je er vrijwel nooit noemenswaardig onderhoud aan hebt. Het gesloten koelsysteem is ontworpen om zonder bijvullen of ontluchten jarenlang probleemloos te kunnen werken, uiteraard mits installatie en gebruik goed worden uitgevoerd. Het systeem is reeds gevuld, het is een kwestie van schroeven en gaan. Vergeleken hiermee is een systeem op maat, met een afzonderlijk reservoir, pomp, koelblok en radiator, aanzienlijk omslachtiger. Daarbij moet je dit type loop ook eerst buiten je systeem testen om zeker te weten dat het niet lekt (uiteraard met zelf te selecteren koelvloeistof) alvorens het te monteren. Vullen - en bijvullen of vervangen - van de vloeistof in het systeem brengt risico’s met zich mee. Kortom, het is geen klus voor beginners.
Een ander voordeel ten opzichte van luchtkoelers is dat een waterkoelingset de warme lucht direct de behuizing uitwerkt, als er is gekozen voor de (veelgebruikte) opstelling die dat mogelijk maakt. Een luchtkoeler verplaatst weliswaar de warmte van de processor, maar stuurt die warmte niet direct de behuizing uit. Ook is de temperatuur bij waterkoeling doorgaans stabieler onder belasting dan bij luchtkoeling, wat voor overklokkers nog iets meer speelruimte betekent.
:strip_exif()/i/2004128736.jpeg?f=imagemedium)
Nadelen waterkoelers
Een nadeel van all-in-one-waterkoeling is dat er geen actieve koeling op de stroomvoorziening is, waardoor deze warmer kan worden. Een top-downluchtkoeler houdt niet alleen de temperatuur van de cpu onder controle, hij zorgt ook voor airflow over de (koelblokken op de) stroomvoorziening. Bij een waterblok is dat niet het geval. Als de stroomvoorziening in zo’n geval erg warm wordt, is het gebruik van extra fans voor meer airflow langs de vrm aan te raden.
Ook is waterkoeling gemiddeld genomen duurder dan luchtkoeling. Er zijn uiteraard waterkoelers die goedkoper zijn dan luxe luchtkoelers, maar als we kijken naar het prestatieniveau en de bijbehorende prijzen voor lucht- en waterkoeling, ben je bij die eerste groep nog altijd voordeliger uit.
:strip_exif()/i/2004128734.jpeg?f=imagenormal)
Een reden waarom waterkoeling duurder is, heeft te maken met het aantal benodigde onderdelen om het systeem functioneel te krijgen. Zo zijn er het waterblok, de waterpomp, de slangen, de koelvloeistof, de radiator en de ventilators. Dat zijn veel meer onderdelen dan bij luchtkoeling, en dus ook meer onderdelen waarbij iets stuk kan gaan. Ook kan het gevolg van een defect bij waterkoeling veel groter zijn dan bij luchtkoeling. Nu moet het voorgaande wel in perspectief worden gezet als het om all-in-one-waterkoeling gaat. Deze kitjes krijgen van hun fabrikanten meerdere jaren garantie en zijn doorgaans uitvoerig getest.
Modellen
Arctic Liquid Freezer II 240
De Liquid Freezer II van Arctic is om meerdere redenen een bijzondere verschijning. Het afwijkende patroon op de koelslangen maakt hem al onderscheidend ten opzichte van wat de meeste andere fabrikanten doen. Ook opvallend is de vrm-koeling die op het waterblok is toegevoegd door middel van een kleine 40mm-ventilator. Dit moet de stroomvoorziening op het moederbord koelen dankzij de airflow die dit ventilatortje genereert, en hiermee probeert de fabrikant één van de op de eerste pagina besproken nadelen van waterkoeling, het gebrek aan airflow over de vrm, te compenseren. De waterkoeler is buiten die bijzonderheden verder onopvallend en subtiel gestijld zonder verlichting. De Arctic Liquid Freezer II 240 kost zo'n 77 euro en is voorzien van de standaard twee jaar garantie.
:strip_exif()/i/2004130370.jpeg?f=imagenormal)
ASUS RoG Ryuo Performance 240mm
Op de Ryuo-waterkoeler van ASUS trekt het oled-schermpje de meeste aandacht van het geheel. De radiator en de ventilators zijn geheel matzwart waardoor die makkelijk optisch wegvallen in een behuizing met venster, met als gevolg dat het waterblokje in de spotlights komt te staan. En net als bij de NZXT Kraken Z53, die we verderop bespreken, zijn op dat schermpje animaties te selecteren of zelf toe te voegen. Ook kan systeeminformatie getoond worden. Dat er meer overeenkomsten tussen de Ryuo 240 en Kraken Z53 zijn, is geen verrassing gezien beide koelers door Asetek gemaakt worden. De koeler zien we voor 179 euro in de winkels liggen.
:strip_exif()/i/2004130382.jpeg?f=imagenormal)
Bequiet Pure Loop
De Duitse fabrikant bequiet voorzag ons van de aio Pure Loop, een vrijwel volledig in zwart uitgevoerde waterkoeler met daarop eigen ventilators geïnstalleerd van het type Pure Wings 2. Dit duo zorgt volgens de fabrikant voor een geruisloze werking zonder in te boeten aan prestaties. De aluminium radiator is eveneens volledig zwart en kan indien nodig worden bijgevuld. De Pure Loop heeft een waterblok met een cold plate van koper en is als enige in deze vergelijking niet voorzien van rgb maar simpelweg van een witte led. Bequiet geeft drie jaar garantie op de Pure Loop. De koeler is vanaf zo'n 95 euro verkrijgbaar.
:strip_exif()/i/2004125432.jpeg?f=imagenormal)
Cooler Master MasterLiquid ML240 Mirror
Van Cooler Master ontvingen we maar liefst drie waterkoelers. De verschillen zitten vooral in het uiterlijk, onderhuids komen de ontwerpen sterk overeen.
De eerste aio is de MasterLiquid ML240 Mirror. Met een prijs van 110 euro valt deze koeler qua prijsstelling in het midden van het drietal. Verder is noemenswaardig dat deze koeler enkel via Amazon is te bestellen, bij andere webshops zul je dit model dus niet tegenkomen. De MasterLiquid ML240 Mirror is net als de Pure Loop van bequiet volledig in zwart uitgevoerd, al zal dat bij dit model lang niet zo opvallen vanwege de opvallende spiegel met rgb-verlichting op het waterblok. Zo is meteen duidelijk waar de MasterLiquid ML240 Mirror zijn naam vandaan heeft. Het waterblok is voorzien van een koperen cold plate en is opgebouwd volgens Cooler Masters derde generatie Dual Chamber-technologie, wat een optimale balans tussen hitteafvoer en geluidsproductie moet geven. De fabrikant levert twee SickleFlow 120mm-fans mee die zelf niet van rgb zijn voorzien. Cooler Master geeft twee jaar garantie op de MasterLiquid ML240 Mirror.
:strip_exif()/i/2004125434.jpeg?f=imagenormal)
Cooler Master MasterLiquid ML240L RGB V2
Als tweede model is er de MasterLiquid ML240L RGB V2. Dat is een hele mond vol, maar dit is praktisch dezelfde waterkoeler als die hierboven. Hij heeft dezelfde technologie en grotendeels hetzelfde uiterlijk, maar de prijs van zo'n 69 euro is een stuk scherper. Het verschil is dat op het waterblok van de MasterLiquid ML240L RGB V2 geen spiegel is geplaatst en het buitenrandje van het Cooler Master-logo op dit blok minder aandacht trekt, al is het nog steeds addressable rgb. Wie niet graag in het donker zit, hoeft echter niet te treuren, want anders dan bij de Mirror-versie zijn de twee op de MasterLiquid ML240L RGB V2 meegeleverde SickleFlow 120mm-fans wél van rgb voorzien.
:strip_exif()/i/2004125436.jpeg?f=imagenormal)
Cooler Master MasterLiquid ML240P Mirage
Als derde aio-waterkoeler voorzag Cooler Master ons van de MasterLiquid ML240P Mirage. Met een prijs van gemiddeld 129 euro is dit de duurste van het trio. In tegenstelling tot de Mirror is de Mirage gewoon bij verschillende winkels en webshops te verkrijgen. Opnieuw gaat het hier om een volledig zwart ontwerp met twee meegeleverde en voorgeïnstalleerde fans, een koperen cold plate en een compact rond waterblok. De MasterLiquid ML240P Mirage weet zich op het eerste gezicht echter onmiddellijk te onderscheiden door het uiterlijk van zowel het waterblok als de ventilators. Beide onderdelen zijn van rgb voorzien en het effect ervan is sterk, dankzij de transparantie van deze onderdelen. De ventilators zijn van halfdoorzichtig kunststof gemaakt, zodat de verlichting goed zichtbaar is. Bij het waterblok is dit ook het geval, en hier is ook de waterpomp zelf aan het werk te zien. Cooler Master geeft ook op de MasterLiquid ML240P Mirage twee jaar garantie.
Corsair Hydro Series H100i Pro RGB XT 240mm
Van Corsair testten we de H100i Pro RGB XT, een waterkoeler die met zijn grijze accenten iets meer opvalt tussen alle vrijwel geheel zwarte modellen. De koperen cold plate is iets hoekiger gevormd dan we bij de meeste andere koelers zien, en er is veel montagemateriaal meegeleverd. Met een zero rpm-modus in Corsairs software kunnen de ventilators ook semi-passief worden gebruikt bij lagere temperaturen. Het waterblok is voorzien van verlichting in de vorm van adressable rgb, met zestien los aanpasbare leds. De twee meegeleverde ML-serie ventilators hebben echter geen verlichting gekregen. De H100i Pro RGB XT komen we voor zo'n 125 euro in de winkels tegen.
:strip_exif()/i/2004130108.jpeg?f=imagenormal)
DeepCool Castle 240 RGB V2
Van DeepCool ontvingen we twee waterkoelers. Allereerst de Castle 240 RGB V2, een grotendeels matzwarte waterkoeler met enkele grijze accenten. De twee 120mm-fans hebben witte ventilatorbladen, pwm-ondersteuning en zijn van addressable rgb voorzien. Het waterblok is rond en vrij hoog en heeft eveneens rgb gekregen. De verlichting is te bediening met de meegeleverde afstandsbediening, maar kan ook worden gekoppeld aan de rgb-aansturing van moederborden. De cold plate is ook van koper gemaakt. Op de Castle 240 RGB V2 wordt twee jaar garantie gegeven en we vinden hem voor zo'n 100 euro in de schappen.
:strip_exif()/i/2004125458.jpeg?f=imagenormal)
DeepCool Gammaxx L240 V2
Daarnaast stuurde DeepCool ons de Gammaxx L240 V2, die met gemiddeld 65 euro de goedkoopste waterkoeler in deze vergelijking is. De verkrijgbaarheid ervan is de afgelopen tijd overigens afgenomen. De koeler verschilt niet zo heel erg van de hierboven besproken Castle RGB V2. We komen dezelfde radiator met daarop 120mm-fans met pwm-ondersteuning en addressable rgb tegen, en zelfs het waterblok van de Gammaxx is van verlichting voorzien. Ook de ondersteuning voor het koppelen aan andere rgb-systemen is hetzelfde.
:strip_exif()/i/2004125464.jpeg?f=imagenormal)
EK Water Blocks AIO 240 D-RGB
EKWB, voorheen vooral bekend door zijn onderdelen voor custom waterkoeling, heeft tegenwoordig meerdere all-in-one waterkoelsets in zijn portfolio zitten. De Sloveense fabrikant noemt de serie waarvan we er in deze test eentje hebben opgenomen simpelweg AIO. Op basis van het uiterlijk hoeft de koeler in ieder geval weinig moeite te doen zich te onderscheiden van de rest, want het wat vierkante waterblok is van opvallende verlichting voorzien over een groot deel van de behuizing. Ook de twee meegeleverde EK-Varder S-ventilators zijn rondom de motor van rgb voorzien. De AIO 240 is enkel in de webshop van de fabrikant zelf beschikbaar, voor 127 euro. EK geeft vijf jaar garantie op de waterkoeler.
:strip_exif()/i/2004130390.jpeg?f=imagenormal)
Enermax AquaFusion RGB 240
Enermax stuurde ons de AquaFusion RGB 240 op. Zoals de naam doet vermoeden, gaat het ook hier om een waterkoeler met rgb, wat door de fabrikant 'Aurabelt' wordt genoemd. Zowel rondom het waterblok als op de twee meegeleverde Squa rgb-ventilators komen we deze verlichting tegen. Ook Enermax heeft zijn waterkoeler opgebouwd rondom een aluminium radiator en maakt gebruik van een koperen cold plate. Enermax geeft twee jaar garantie op de AquaFusion RGB 240 en we komen de koeler voor net iets onder de 100 euro tegen in de Pricewatch.
:strip_exif()/i/2004125472.jpeg?f=imagenormal)
Gigabyte Aorus Liquid Cooler 240 RGB
Ook Gigabyte verkoopt waterkoelers en voor deze test hebben we de Aorus Liquid Cooler 240 RGB op de proef gesteld. De fabrikant trekt al snel de aandacht dankzij de addressable rgb op de ventilators en in het middelpunt een lcd-schermpje op het waterblok. Om dit laatste te kunnen gebruiken, moeten wel twee softwarepakketten geïnstalleerd worden: RGB Fusion 2.0 en Aorus Engine. Daarmee kunnen eigen teksten of afbeeldingen getoond worden, maar er kan ook gekozen worden uit enkele standaardmodi, waarbij met verschillende designs je cpu-model en de actuele temperatuur worden getoond. De 'function mode' geeft daarnaast afwisselend de draaisnelheid van de fans weer. Toen we de Aorus Liquid Cooler vorig jaar voor het eerst testten kampte de software nog met problemen, maar na de nodige updates zijn die gladgestreken. De Aorus Liquid Cooler 240 RGB kost zo'n 160 euro en is voorzien van drie jaar garantie.
:strip_exif()/i/2004130384.jpeg?f=imagenormal)
NZXT Kraken X53 en X53 RGB
Ten slotte stuurde NZXT ons drie aio-waterkoelers op. De Kraken X53 en vrijwel identieke X53 RGB hebben een compact, rond waterblok dat kenmerkend voor is NZXT, maar dankzij het spiegeleffect is de verlichte rgb-ring op beide modellen beter zichtbaar. De koperen cold plate van deze waterkoeler kan op veel verschillende processorsockets worden geplaatst. Zelfs AMD’s TR4 behoort tot de mogelijkheden, al heeft de fabrikant daarvoor standaard geen bevestigingsmateriaal meegeleverd. Dat moet dus apart worden besteld. De twee Aer P120-ventilators op de aluminium radiator missen rgb-functionaliteit, maar de fans zijn uiteraard wel gewoon te vervangen. De fabrieksgarantie van NXZT op de Kraken X53 RGB Black bedraagt maar liefst zes jaar, een stuk langer dan wat we bij de andere waterkoelers in deze roundup zien. De X53 RGB werd door NZXT eind 2020 aan de line-up toegevoegd en heeft, zoals de naam al doet vermoeden, extra verlichting in de vorm van twee rgb-versies van de meegeleverde Aer-ventilators. Alle andere specificaties van de X53 RGB zijn gelijk aan die van de gewone Kraken X53, al is de prijs van het extra verlichte model met 160 euro wel een paar tientjes hoger dan die van de versie met gewone ventilators.
:strip_exif()/i/2004125474.jpeg?f=imagenormal)
NZXT Kraken Z53
Het derde model dat we van NZXT ontvingen, is de Kraken Z53. Deze koeler is relatief nieuw en dient als aanvulling op het portfolio van de Z73, maar dan voor wie interesse heeft in een maatje kleiner. Het is met het blote oog makkelijker om de overeenkomsten met de reeds besproken koelers van NZXT te herkennen dan de verschillen. Zodra de Z53 geactiveerd wordt is dat een ander verhaal, want net als bij de Kraken Z73 beschikt ook het kleinere model over een oledscherm bovenop de waterpomp. Daarop kunnen naast de temperatuursensoren van aanwezige hardware ook verschillende animaties worden getoond. De meegeleverde kabel naar de waterpomp kan bij de Z-serie ook worden gebruikt om de fans aan te sluiten. De meerprijs voor deze features is fors, want de Kraken Z53 kost 230 euro. De garantieduur van zes jaar is gelijk aan die van de andere modellen van deze fabrikant.
:strip_exif()/i/2004127032.jpeg?f=imagenormal)
Features en sockets
Als we de features van de geteste aio-waterkoelers bekijken, zijn veel zaken identiek. In alle gevallen gaat het om 240mm-kits, elk met een radiator waarvoor twee 120mm-ventilators zijn meegeleverd en nog eens twee stuks extra op passen. Uiteraard kunnen de meegeleverde ventilators op elke van de geteste all-in-ones ook worden vervangen door andere exemplaren met dezelfde maat. Alle meegeleverde ventilators zijn voorzien van een 4-pins-stekker, maar bij geen van de elf geteste waterkoelers is een losse fancontroller meegeleverd in de verpakking. De Corsair H100i Pro RGB XT en NZXT Z53 hebben overigens wel fan control door de ventilators te verbinden met de aansluiting op de waterpomp.
Ondersteuning voor de verschillende processorsockets loopt uiteen. Intels sockets 115x, 1200 en 20xx kunnen met alle geteste exemplaren worden gecombineerd. Aan de kant van AMD betreft dat AM4 voor alle acht de waterkoelers, en NZXT is met de Krakens de enige in de vergelijking die hier geen AM3, AM2, FM2 en FM1 aan toevoegt. Deze koeler kan in principe wel op TR4 worden gebruikt, maar het bevestigingsmateriaal daarvoor wordt niet standaard meegeleverd. De Corsair H100i Pro RGB XT en DeepCool Castle 240 RGB V2 ondersteunen als enige twee van alle vergeleken waterkoelers alle genoemde sockets, inclusief AMD TR4 voor Threadripper.
Socket |
115x/1200 |
1366 |
20xx |
FM1/FM2/FM2+ |
AM2/AM3/AM3+ |
AM4 |
SP3/TR4 |
Arctic Liquid Freezer II |
Ja |
Nee |
Ja |
Nee |
Nee |
Ja |
Nee |
ASUS RoG Ryuo Performance |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Nee |
Ja |
Nee |
Bequiet Pure Loop |
Ja |
Nee |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Cooler Master ML240 Mirror |
Ja |
Nee |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Cooler Master ML240L RGB V2 |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Cooler Master ML240P Mirage |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Corsair H100i Pro RGB XT |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
DeepCool Castle 240 RGB V2 |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
DeepCool Gammaxx L240 V2 |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
EKWB AIO 240 D-RGB |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Nee |
Ja |
Nee |
Enermax AquaFusion RGB |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Gigabyte Aorus Liquid Cooler 240 RGB |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Nee |
Ja |
Ja |
NZXT Kraken X53 Black |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Nee |
Ja |
Nee |
NZXT Kraken X53 RGB |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Nee |
Ja |
Nee |
NZXT Kraken Z53 |
Ja |
Ja |
Ja |
Nee |
Nee |
Ja |
Nee |
:strip_exif()/i/2004128732.jpeg?f=imagenormal)
Testmethode
Onze testmethode voor cpu-koelers is gebaseerd op processorsimulators die zijn gemonteerd in een geïsoleerde ruimte met een stabiele temperatuur. Deze aanpak zorgt ervoor dat we variabelen als de warmteproductie van de processor en de temperatuur van de lucht in de kast vastzetten, zodat elke processorkoeler onder exact gelijke omstandigheden wordt getest. Aangezien de verschillen tussen koelers soms erg klein zijn, is dat noodzakelijk om tot betrouwbare en reproduceerbare testresultaten te komen.
De processorsimulators die we gebruiken, zien eruit als een echte processor met socket 1200 of socket 2066, maar het binnenwerk is vervangen door regelbare vermogensweerstanden. Door middel van een geregelde voeding kunnen we hiermee een precieze hoeveelheid warmte opwekken om zo processors met een verschillend stroomverbruik na te bootsen. AMD's socket AM4 is wat oppervlakte betreft het best vergelijkbaar met onze socket 1200-simulator. De AMD-socket is iets groter.
We plaatsen de cpu-simulator met de koeler in een geïsoleerde box met een testcompartiment van 55x55x28cm. Aan de voorzijde van het compartiment zitten drie grote, langzaam draaiende ventilators die lucht aanvoeren, terwijl aan de achterzijde één uitlaatfan is aangebracht. In een gevouwen luchtkanaal aan de voorzijde van de kast zijn twee warmte-elementen aangebracht, elk voorzien van een ventilator. Vlak voor de ingang van de testkamer is een temperatuursensor aangebracht die meet hoe warm de lucht is die de testkamer wordt ingeblazen. Door middel van een closed-loop-systeem met een zelflerende pid-controller kunnen we de temperatuur zeer constant houden. De pid-controller meet continu wat de temperatuur van de aangevoerde lucht is, waarna hij de warmte-elementen extra warmte kan laten opwekken als dat nodig is.
:strip_exif()/i/2004050668.jpeg?f=imagenormal)
Voor onze tests hebben we om verschillende redenen gekozen voor een luchttemperatuur van 35 graden Celsius. Ten eerste zijn de warmte-elementen onder alle omstandigheden krachtig genoeg om deze temperatuur te leveren, zelfs als de omgevingstemperatuur slechts 18 graden is. Daarnaast wordt het in ons testlab (hopelijk) nooit warmer dan 35 graden, zodat we ook nooit lucht zullen aanvoeren die warmer is. Daarbij is de aanwezigheid van enige warmte rondom de koeler realistisch, want in een echt systeem produceren andere componenten, zoals de voeding, het moederbord en de videokaart, ook warmte. De basistemperatuur moet ook niet te hoog zijn, omdat we goed willen zien waartoe de cpu-koelers in staat zijn. Een omgevingstemperatuur van 35 graden is, zo hebben we ook in afzonderlijke tests voor behuizingen gezien, representatief voor de temperatuur in een echt systeem.
Bij het testen van cpu-koelers zijn we vooral geïnteresseerd in de efficiëntie, oftewel hoe de koelprestaties zich verhouden tot de geluidsproductie. Een koeler die goede prestaties levert maar daarbij extreem veel herrie produceert, is immers minder aantrekkelijk dan een model dat vergelijkbare prestaties levert bij een lager geluidsniveau. Om een gelijk speelveld te creëren, testen we alle koelers eerst op geluidsproductie.
Bij waterkoelers bepalen we met welke ventilatorinstelling de waterkoelers respectievelijk 40dB(A) en 50dB(A) geluid produceren, voor het totaal van de pomp en de ventilators, telkens gemeten op 10cm afstand van zowel pomp als radiators. 40dB(A) gemeten op 10cm is de grens die we als 'stil' bestempelen. Daarboven wordt een geluidsbron duidelijk hoorbaar op normale luisterafstand. 50dB(A) is de grens van wat nog plezierig is. Daarboven wordt geluid naar onze mening irritant luid.
Daarnaast meten we bij alle waterkoelers het geluidsniveau dat geproduceerd wordt als we alleen de ventilators op 7V draaien, een veilig lage instelling waarop (vrijwel) alle ventilators nog probleemloos werken, en meten we los daarvan het geluidsniveau van de pomp. De laatste geluidsmetingen die we uitvoeren, zijn die van zowel de pomp als de ventilators op 7V en 12V, waarbij die laatste instelling de maximale koelprestaties weergeeft.
Vervolgens testen we alle koelers op twee cpu-simulators: een kleiner model dat een LGA1200-platform nabootst, en een groter dat LGA2066-processors simuleert. Op het socket 1200-platform testen we alle koelers bij een belasting van 95W, op het socket 2066-platform testen we bij een hogere belasting van 130W. Omdat het contactvlak tussen de koelers en de socket 2066-chip aanzienlijk groter is, wordt warmte gemakkelijker overgedragen, wat bij de meeste koelers resulteert in aanzienlijk betere koelresultaten. De testresultaten met 130W belasting op socket 2066 ontlopen die van 95W op socket 1200 doorgaans dan ook niet veel.
Bij sommige koelers kunnen testdata ontbreken. Doorgaans betekent dit dat een koeler zelfs op de laagste stand te luid is voor 40dB(A) - of op de hoogste stand nog altijd te stil voor 50dB(A).
Testresultaten socket 1200
In onze test hebben we allereerst de prestaties van alle waterkoelers gemeten op socket 1200. Als referentie zijn ook twee luchtkoelers toegevoegd die in het geel in de grafieken verschijnen. De waterkoelers zijn daar allemaal grijs.
Kijken we naar de test waarbij we zowel de ventilators als de waterpomp op de maximale 12 volt gebruiken, dan eindigen de NZXT Krakens op de podiumplaatsen. De vierde plek gaat naar Enermax, dat er met zijn AquaFusion RGB 240 ruim een graad boven zit. Bequiets Pure Loop komt in deze test op de vijfde plek, met 47,5 graden. Vervolgens zien we na Corsair de drie Cooler Master-aio’s zeer vergelijkbaar scoren, wat onderstreept hoeveel overeenkomsten er tussen de ontwerpen van dit trio zijn. DeepCool eindigt ook lager in deze test, met hogere temperaturen. Vooral de Castle 240 RGB V2 doet het nog een stuk minder dan de rest.
Draaien we dezelfde test opnieuw, maar dan met de ventilators op 7 volt om een lagere geluidsproductie te krijgen, dan verschuiven de verhoudingen enigszins. Nu komt Enermax iets dichter bij de NZXT’s Krakens, met een verschil van minder dan een graad. Corsair en ASUS komen samen met de koeler van bequiet in het midden uit, al weet de laatste daarbij de temperatuur niet onder de 50 graden te houden. Dit keer komt DeepCool met zijn waterkoelers net iets beter uit de test dan Cooler Master. De laatstgenoemde fabrikant weet met de Mirage nog wel in de buurt te blijven van de DeepCools, maar de ML240L RGB en Mirror blijven daar toch iets bij achter.
Stellen we op socket 1200 in dat de waterkoelers een specifieke maximale geluidsproductie mogen hebben, dan komen we zowel in de 40dB- als 50dB-test uit op een rangorde die zich goed laat vergelijken met het resultaat uit de eerdere test. De Kraken X53 van NZXT presteert consistent goed en eindigt ook nu in beide tests als eerste. Enermax weet met de AquaFusion opnieuw de vierde plaats te bemachtigen en de Pure Loop van bequiet zien we opnieuw het gevecht met Corsair winnen. Bij de 50 dB-test zijn het vooral de DeepCools die nog iets achterblijven bij de MasterLiquids, de temperaturen liggen dus enkele graden hoger.
- Socket 1200 - 95W - 40 dB(A)
- Socket 1200 - 95W - 50 dB(A)
Testresultaten socket 20xx
Op socket 20xx krijgen alle waterkoelers aanzienlijk meer warmte te verstouwen. De aio’s moeten hier 130W aan warmte afvoeren, in plaats van de 95W zoals bij de socket 1200-tests. Op de luxere socket voeren we verder dezelfde tests uit, dus ventilators en waterpomp op volle snelheid en ventilators op 7 volt, en daarnaast nog twee tests met een vooraf bepaalde geluidsproductie. Ook hier zijn twee luchtkoelers ter vergelijking toegevoegd en te herkennen aan de gele balkjes in de grafieken.
Ook op de grotere socket met meer warmte zien we de NZXT Krakens de leiding nemen. Hier komt het trio op 43 graden uit, terwijl de Enermax AquaFusion RGB als opvolger anderhalve graad achterloopt. Dat is nog steeds een prima score, net als de 45,1 graden van bequiets Pure Loop en de 45,9 graden van Corsair. Vervolgens zien we een klein sprongetje naar de volgende plek, waar we de Cooler Master Mirage tegenkomen. De twee andere koelers van deze fabrikant moeten de DeepCool Castle en Gammaxx voor zich laten.
Zodra we op socket 20xx de ventilators met 7 volt wat langzamer laten draaien, onderscheiden enkele koelers zich van de rest. Het is inmiddels geen verrassing meer dat ook de Krakens van NZXT ook keurige scores neerzetten, net als de op hetzelfde ontwerp gebaseerde RoG Ryuo van ASUS. Ongeveer de helft van de koelers weet hier ruim onder de 50 graden te blijven, terwijl de koelers van Cooler Master en DeepCool juist op of rond die temperatuur uitkomen.
Ten slotte zijn er de 40dB- en 50 dB-tests op socket 20xx, waarbij de minste geluidsproductie in combinatie met 130W voor de meeste waterkoelers de zwaarste test van ons parcours is. De oplettende lezer ziet dat de temperaturen op socket 1200 bij de 40dB- en 50dB-tests hoger zijn dan bij dezelfde tests op socket 20xx. Het kan dus lijken alsof socket 1200 lastiger is om te koelen. Dat is in zekere zin ook zo, deze socket is kleiner en warmte van een kleiner oppervlak wegvoeren is lastiger, al helemaal voor waterkoelers. De 40dB-test op socket 20xx blijft echter uitdagender als het gaat om de hoeveelheid af te voeren warmte, er is hier immers 35W meer warmteontwikkeling dan op onze socket 1200. In de tests op socket 20xx zien we bij zowel 40dB als 50dB dat de bequiet Pure Loop een stuk minder presteert, en de MasterLiquids van Cooler Master er wat beter vanaf komen. De eerste drie plaatsen zijn ook in deze tests voor de NZXT Kraken-modellen, dus ook op socket 20xx zien we daar geen veranderingen. De H100i van Corsair valt in deze test een stuk verder terug.
- Socket 20xx - 130W - 40 dB(A)
- Socket 20xx - 130W - 50 dB(A)
Conclusie
In deze test hebben we elf 240mm grote all-in-one-waterkoelers met elkaar vergeleken. Welke koelers springen eruit? Laten we beginnen met de vermelding dat dit afhangt van je processor. Zoals we in de testresultaten hebben gezien, presteren de geteste aio-waterkoelers op de kleinere socket 115x iets minder dan op socket 20xx. Dat neemt niet weg dat in alle tests de NZXT Krakens op de eerste plek eindigt en dat deze waterkoeler daarmee de onbetwiste winnaar is van deze vergelijkingstest. Met prijzen uiteenlopend van 129 tot 230 euro zijn de drie geteste Krakens ook de duurste aio’s die we voor dit artikel hebben getest. Wie uitstekende koelprestaties wil en de rgb op het waterblok kan waarderen, heeft met de NXZT Kraken X53 een prima keuze. We voorzien hem daarom van een Excellent-award. De meerprijs voor dezelfde koeler met rgb-ventilators is aanzienlijk, maar wie de behuizing goed in de spotlight wil zetten, zal de extra dertig euro voor de Kraken X53 RGB wellicht wel uit willen geven. Anders is dat bij de Kraken Z53. Dankzij zijn oledschermpje op het waterblok heeft deze set een bijzondere feature aan boord, maar voor 230 euro hadden we juist bij dit model rgb-ventilators verwacht zodat hij als ultieme waterkoeler boven de rest uit zou steken.
:strip_exif()/i/2004130148.jpeg?f=imagenormal)
Uitstekende prestaties
Consistent op de hielen van NZXT zagen we de AquaFusion RGB van Enermax. Hij koelt net niet zo goed als de Krakens, maar levert nog steeds prima prestaties. De gemiddelde prijs van deze Enermax ligt iets lager dan die van de goedkoopste NZXT, maar van een koopje kunnen we niet echt spreken. Gelukkig zijn de resultaten voor het geld dat je ervoor neerlegt dermate goed dat we ook de Enermax met een Excellent-award naar huis kunnen sturen.
De Pure Loop van bequiet bevindt zich in iets lastiger vaarwater. Hij koelt op de verschillende sockets wat minder consistent dan de Enermax. Op de grotere 20xx-socket zagen we de Pure Loop iets verder naar de onderkant van de grafieken verschuiven. De prijs is op een paar euro na gelijk aan die van de hierboven besproken Enermax, en dat zorgt ervoor dat de Pure Loop een award misloopt.
De Corsair Hydro Series H100i Pro RGB XT wist op de grotere 20xx-socket een indrukwekkende score bij een lage ventilatorsnelheid neer te zetten. Dat sluit aan bij semi-passieve feature die de fabrikant noemt, waarbij in de software ingesteld kan worden dat de ventilators bij lagere temperaturen uitgeschakeld kunnen worden. In onze overige tests zien we de H100i Pro RGB XT niet zo consistent presteren als zijn directe concurrenten. Dat maakt het lastig om deze waterkoeler van een award te voorzien.
:strip_exif()/i/2004130150.jpeg?f=imagemedium)
Uiterlijk spektakel voor weinig geld
Van de overige waterkoelers weet er niet een zich echt te onderscheiden als we naar de koelprestaties kijken. Dan blijven nog wel de prijs en de toepassing van rgb over, en daarin weet Cooler Masters MasterLiquid ML240L RGB V2 een gat te vullen. Zoals gezegd gooit deze aio-waterkoeler op socket 115x geen bijzonder hoge ogen als het op koeling aankomt, bij socket 20xx is het iets beter. Wie het uiterlijk met rgb voor een scherpe prijs belangrijker vindt, kan met deze MasterLiquid echter wel uit de voeten. Voor zo'n 65 euro heb je namelijk addressable rgb op zowel het waterblok als op de twee meegeleverde ventilators. Zolang het energiegebruik van de processor niet de spuigaten uitloopt, zullen de temperaturen met dit model nog binnen de perken blijven. Het tweede compromis is dat de rgb op het waterblok subtieler is dan op de veel duurdere Mirage. Wie daarmee kan leven, haalt met de MasterLiquid RGB V2 een scherp geprijsde aio in huis en hoeft voor de volgende feestdagen geen kerstverlichting meer te regelen. Daarom voorzien we de Cooler Master MasterLiquid ML240L RGB V2 van een Great value-award.
Update 15:30: Naar aanleiding van verzoeken in comments hebben we data van enkele oudere en eerder geteste modellen toegevoegd.
- NZXT Kraken X53
- Enermax Aquafusion
- Cooler Master ML240L V2 RGB
Pluspunten
-
Uitstekende koelprestaties
-
6 jaar fabrieksgarantie
Minpunten
-
Prijzig
-
Geen ondersteuning oudere AMD-sockets
Pluspunten
-
Prima koelprestaties
-
Uitgebreide RGB
Minpunten
-
Geen extra fabrieksgarantie
Minpunten
-
Gemiddelde koelprestaties
-
Subtiele RGB waterblok