Omdat bij een oled de individuele pixels geheel worden uitgeschakeld bij het weergeven van zwart en er dan dus totaal geen licht uit het scherm komt, is het meten van het contrast zinloos. De contrastverhouding komt altijd uit op 1:∞, oftewel perfect. Dit perfecte contrast wordt in de praktijk alleen gehaald in een totaal verduisterde ruimte, doordat reflecties in beeld de zwartweergave negatief beïnvloeden. Dat geldt overigens niet alleen voor oledtelevisies. Het scherm van de AF9 is voorzien van een antireflectielaag die redelijk goed werkt, maar sterke lichtbronnen in de kijkruimte veroorzaken wel degelijk reflecties in beeld.
We hebben de prestaties van de AF9 gemeten met onze SpectraCal C6-colorimeter, die we in CalMAN 5 hebben voorzien van een meterprofiel door middel van een X-Rite i1Pro 2-spectrometer. Van alle beeldpresets levert Bioscoop de nauwkeurigste weergave op.
Het scherm is een tikkeltje te blauw, maar de afwijking is klein. De gemiddelde ΔΕ2000 komt uit op 1,6. Dat is erg goed en betekent dat de te blauwe weergave met het blote oog niet is te zien. Het gammaverloop is zo goed als perfect, waardoor er geen details in beeld verloren gaan. Een zeer goed resultaat dus.
Ook de meting van de primaire en secundaire kleuren levert een zeer goed resultaat op. De gemiddelde ΔΕ2000 komt hier zelf uit op slechts 1,1. We zijn onder de indruk van deze minieme afwijkingen. Een kalibratie is dan ook overbodig, omdat je het resultaat daarvan met het blote oog toch niet zult kunnen waarnemen.
Hdr
De AF9 kan hdr weergeven in de formaten hdr10, hlg en Dolby Vision, waarmee de belangrijkste formaten van dit moment allemaal worden ondersteund. Er is geen ondersteuning voor hdr10+, een formaat dat net als Dolby Vision voorziet in dynamische metadata, maar er is op dit moment geen enkele hdr-tv die zowel hdr10+ als Dolby Vision kan weergeven. We denken dat dit komt doordat een van de voorwaarden voor het gebruik van hdr10+ is dat er geen ondersteuning voor Dolby Vision op de tv mag zitten of andersom. Zeker weten we dit niet, maar het is jammer dat er sprake is van een hdr-formatenoorlog, want daar is de consument de dupe van.
Het kijken naar hdr-beelden op de AF9 is een waar genot dankzij het enorme eigen contrast van het oledscherm. Voor het beste hdr-effect moet je wel in een zo donker mogelijke kamer kijken. Als je ogen eenmaal aan het donker gewend zijn, zien de heldere delen van het scherm er fel uit, maar dit effect neemt, door de relatief lage maximale helderheid van de oledtechniek, sterk af bij meer omgevingslicht.
De hoogste piek die we hebben gemeten, bedroeg 785cd/m², waarbij we een wit vlak dat twee procent van het scherm besloeg, op een zwarte achtergrond weergaven. De hoogste helderheid wordt overigens niet direct gehaald, maar loopt langzaam op en zwakt na een tijdje weer langzaam af. Als er grotere witte vlakken worden weergegeven, schroeft de tv de helderheid steeds verder terug. Deze automatic brightness limiter voorkomt dat de oleds meer stroom verbruiken dan waar de voeding en de 'bekabeling' in het paneel op berekend zijn.
Hierboven zie je hoe de helderheid steeds verder afneemt als er een groter wit vlak moet worden weergegeven. Bij een vlak van 10 procent komt er 622cd/m² uit het scherm, bij 25 procent nog maar 454cd/m² en bij een volledig wit scherm daalt de helderheid tot rond de 183cd/m², waardoor het beeld er een beetje grijs uit begint te zien. Doordat de abl z'n werk zeer snel doet, merk je er over het algemeen niets van als je naar normale beelden kijkt.
Ook bij het weergeven van hdr-beelden levert de beeldmodus Bioscoop de beste resultaten op. De afwijkingen drukken we bij het meten niet meer uit in ΔΕ2000, maar in plaats daarvan gebruiken we voor hdr ΔΕICtCp. Dit is omdat ΔΕ2000 nooit ontworpen was om afwijkingen van, licht uitstralende, beeldschermen uit te drukken en er bij de hogere helderheden grote afwijkingen optreden. Meer over dit onderwerp lees je hier en hier.
Bij het weergeven moeten hdr-beeldschermen helderheidspieken die boven het maximaal mogelijke liggen, afkappen en weergeven met de piekhelderheid van het scherm zelf. Daarbij gaan dus details in de hooglichten verloren. Om wat meer detail in de helderste delen van het scherm te behouden, passen de televisiefabrikanten een bepaalde mate van roll-off toe bij het knikpunt in de electro-optical transfer function. Dat is de functie, vergelijkbaar met gamma bij sdr-beelden, die bepaalt hoe fel een bepaalde signaalwaarde daadwerkelijk moet worden weergegeven.
Door deze roll-off van de helderheid ontstaan er wat grotere afwijkingen rond het kantelpunt. Dit zie je terug in de middelste grafiek. Met een gemiddelde ΔΕICtCp van 2,8 zijn de afwijkingen met het blote oog net niet zichtbaar. In de bovenste grafiek zie je de afwijkingen waarbij de helderheidsfout buiten beschouwing is gelaten. Door de schaal van de grafiek lijken deze afwijkingen flink, maar het tegendeel is waar; er is een zeer kleine kleurafwijking, wat resulteert in een gemiddelde ΔΕICtCp van slechts 1,5. Al met al is de AF9 in de fabriek dus heel nauwkeurig afgesteld en is een kalibratie niet nodig voor een perfecte weergave.
Netflix-modus en automatische kalibratie
Doordat Sony de samenwerking is aangegaan met Netflix en Portrait Displays, beschikt de AF9 over een 'Gekalibreerd voor Netflix'-preset en kun je de tv automatisch kalibreren als je over de juiste meetapparatuur en CalMAN-software beschikt. We hebben de Netflix-stand niet kunnen nameten, doordat deze alleen in te schakelen is als je de Netflix-app gebruikt. We konden onze patroongenerator, waarmee we testbeelden genereren, zo dus niet gebruiken. Op het oog levert deze stand in ieder geval een beeld op dat sterk lijkt op dat van de Bioscoop-modus; prima dus.
Na het draaien van een automatische kalibratie, die ongeveer een kwartiertje in beslag nam, kregen we het bovenstaande resultaat. De kleurbalans is, zonder dat de helderheid daarbij is meegenomen, duidelijk nog wat verbeterd, maar helaas is de helderheid juist wat onnauwkeuriger geworden. Dit komt doordat de automatische kalibratie geen speciale hdr-metingen verricht. Hierdoor is het resultaat erg goed voor het kijken naar sdr, maar voor kijken naar hdr heb je er dus niet zoveel aan. Wellicht dat hierin in de toekomst nog verbetering komt, maar voor nu is het nut van deze mogelijkheid beperkt.
:fill(white):strip_exif()/i/2002188397.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1354102800.png?f=fpa)