Introductie
Sinds enkele jaren heeft zich op het digitale terrein een nieuwe strijd ontwikkeld. Ditmaal zijn het niet AMD en Intel, nVidia en ATi, of Microsoft en Apple die de spelers vormen. Het gevecht is volledig platformonafhankelijk en speelt zich af op internet tussen bedrijven als Google, Yahoo en MSN. Alle willen niets liever dan klanten aan zich binden om vervolgens winst te maken op basis van de lucratieve reclamemarkt. Momenteel is er een grove verdeling zichtbaar in Europa. Google is heer en meester op het gebied van zoekmachines, terwijl MSN domineert op het gebied van portals, e-mail en instant messaging. In andere continenten is die situatie weer anders. Zo zijn AOL's Instant Messenger-software en de webportal van Yahoo erg populair in Amerika.
Stilstand is achteruitgang, lijkt het credo te zijn van alle internetbedrijven. In hoog tempo worden kleine internet- en softwarebedrijven overgenomen om de gebruikers regelmatig te kunnen voorzien van nieuwe diensten. Van alle spelers is de situatie voor Microsoft het meest opvallend. Het jarenlange monopolie van het bedrijf uit Redmond wat betreft besturingssysteem- en browsergebruik maakte Microsoft traag en liet de competitiedrang in het slop raken. Deze bressen in de verdediging werden pijlsnel uitgebuit door nieuwkomers als Google, Skype en Mozilla, die opeens mogelijkheden kregen om hun eigen terrein te veroveren. En met succes: de webbrowser Firefox bezit inmiddels de cruciale tien procent van de markt, Skype is de standaard voor VoIP-software en het percentage gebruikers van Googles zoekmachine blijft nog altijd groeien.
Als gevolg van deze succesvolle concurrentie op meerdere gebieden lijkt de moloch Microsoft harder dan ooit te willen veranderen. Waar het bedrijf voorheen een synoniem vormde voor gesloten, traag en arrogant, lijkt er in de vorm van MSN een hele andere Microsoft te zijn ontwaakt. Het nieuwe Microsoft is open, experimenteert er actief op los, past zich aan situaties aan, en toont zich gelijkwaardig aan zijn gebruikers. Het resultaat is dat MSN veel en vaak nieuwe diensten ontwikkelt en presenteert. Het meest concrete voorbeeld is het Windows Live-platform, dat in november 2005 door Bill Gates werd gepresenteerd. Dit platform biedt diverse diensten en programma's die tezamen één geheel dienen te vormen. Het is de bedoeling dat Windows Live een breed scala aan producten biedt met een algemene look & feel, de mogelijkheid tot onderlinge integratie, platformonafhankelijk gebruik, en bereikbaarheid vanaf elke locatie en via elk communicatieapparaat.
Tot zover de idylle van wat Windows Live moet zijn. Vorige week gaf Microsoft in Amsterdam een uitgebreide presentatie over zijn dienstenplatform. Bij monde van de internationale Windows Live-directeur Phil Holden werden bestaande en nog te verschijnen Live-onderdelen belicht. Niet minder dan 15 services, 4 programma's en 1 stuks hardware vormen momenteel de fundering voor Windows Live, zodat een overzicht en toelichting geen overbodige luxe is. Tweakers.net was erbij, en in de komende pagina's wordt behandeld wat het belangrijkste is dat Windows Live momenteel te bieden heeft, wat het nog gaat bieden, en wat de sterke en zwakke punten van dit platform zijn.
De geschiedenis van Windows Live
De officieuze start van Windows Live vond plaats in april 2005. Toen werden de weblogdienst MSN Spaces en versie 7 van MSN Messenger gelanceerd, en maakten de internationale Microsoft-teams die zich bezig houden met gebruikersonderzoek een gemeenschappelijke observatie: afnemers van internetdiensten hebben een hele andere benadering nodig dan softwaregebruikers. Waar traditionele software niet noodzakelijk regelmatig vernieuwd hoeft te worden om marktaandeel te behouden, zorgen de snelle ontwikkelingen op internet ervoor dat webproducten een relatief korte levensduur hebben. MSN nam zich voor om te proberen voortaan door middel van aanpassingen of uitbreidingen de internetdiensten ieder kwartaal te vernieuwen.
Een tweede observatie benadrukte het nut van bètaversies van de producten. Hoe vaker bèta's vrijgegeven worden, des te meer kan er gedaan worden met de feedback van de doelgroep. Niet alleen de echte bugs worden verwerkt, maar ook opmerkingen over de usability en het uiterlijk resulteren tegenwoordig regelmatig in aanpassingen van de dienst in kwestie. Een derde ommekeer die Windows Live betekende voor de ontwikkelaars, was het werken vanuit het perspectief van het grote geheel. De eilanden waar de programmeurs van de diverse diensten en programma's zich op bevonden werden samengevoegd, met als doel om bijvoorbeeld Messenger en Spaces eenvoudig informatie te kunnen laten uitwisselen en een uniform uiterlijk mee te geven.
Windows Live: de software en diensten (1)
Live Portal
De uitvalsbasis voor alle Live-services is de Live.com-portal van MSN. Deze website richt zich op twee doelen: direct toegang geven tot de Live-zoekmachine en een aanpasbare startpagina bieden. Die startpagina biedt onder meer de mogelijkheid om via Live Favorites internetfavorieten in op te slaan, inclusief tags en uitwisselingsmogelijkheden met andere gebruikers. Daarnaast biedt de Live-portal de mogelijkheid om nieuwsfeeds toe te voegen, en kunnen zogenaamde gadgets geïnstalleerd worden. Dit zijn webbased applicaties die via een speciale pagina toegevoegd kunnen worden aan Live.com. Gadgets kunnen door iedereen gemaakt worden, aangezien de API's hiervoor zijn vrijgegeven. Ook zullen de gadgets in de nabije toekomst vertaalbaar zijn voor gebruik in Vista en vice versa.
Live Search
De belangrijkste toepassing van het hele Live-platform is vermoedelijk de zoekmachine Live Search. In tegenstelling tot Google en Yahoo maakt deze gebruik van een interface met eigen besturingselementen en directe integratie met Live.com. Live Search heeft als doel om een nuttig resultaat in zo min mogelijk handelingen te bieden. Voor dat doel kan de hoeveelheid contextinformatie per resultaat ingesteld worden en maakt Search gebruik van een oneindig lange scrollbalk voor de resultatenpagina. Microsoft lijkt daarbij de schade voor lief te willen nemen die de gebruiksvriendelijkheid - in ieder geval in eerste instantie - lijdt vanwege het vervangen van standaard besturingselementen voor eigen oplossingen. Werken met een pagina die geen onderkant kent, kan daarnaast erg verwarrend overkomen op het gebied van overzichtelijkheid.

Een interessante extra functie van Live Search is de Safe Search-optie. Dit houdt in dat zoekopdrachten opgeslagen kunnen worden. Iedere keer als de Live-portal bezocht wordt, worden de opgeslagen zoekopdrachten automatisch weer uitgevoerd. Daarnaast biedt Live Search aparte pagina's voor resultaten op het gebied van afbeeldingen, nieuwsfeeds en wetenschappelijke artikelen. Ook is MSN's Virtual Earth direct benaderbaar via de zoekmachine, zodat gezochte termen ook gevonden kunnen worden op basis van locatie. Een nog niet publiekelijk beschikbare functie is om steden driedimensionaal te doorkruisen. Grand Theft Auto-stijl virtueel op zoek naar boodschappen: het moet later dit jaar mogelijk zijn voor de grote steden in de Verenigde Staten via Virtual Earth.
Naast alle extra's is het van cruciaal belang dat de motor die de zoekmachine aandrijft optimaal presteert. Volgens Microsoft zou de onderliggende technologie op het domein van Engelstalige websites in de nabije toekomst even nuttige resultaten moeten bieden als Google doet. Wanneer dit ook het geval wordt voor anderstalige websites, is nog niet bekend.
Live Mail
Met de voor juni geplande transformatie van Hotmail naar Live Mail wil Microsoft een mailservice bieden die wat betreft opslagruimte en zoekmogelijkheden niet onderdoet voor Gmail. Standaard is er een phishing- en virusfilter actief. Ook is de contactlijst grondig vernieuwd, zodat informatie eenvoudiger uit te wisselen is met andere Live-services. Daarnaast biedt Live Mail een interface die grote gelijkenis vertoont met Microsoft Outlook. Niettemin kunnen Hotmail-overstappers er ook voor kiezen om de oude interface te laden. Wel vervallen dan specifieke Ajax-functionaliteiten, zoals drag & drop-opties voor berichten.

Naast de webservice biedt Microsoft ook software voor het offline lezen van e-mail. Onder de noemer Live Mail Desktop kunnen gebruikers hiervan de berichten van Live Mail, maar ook van elk andere pop- of imap-account, op hun computer ontvangen en nalezen. Het doel van de software is om gebruikers Live Mail voor al hun e-mailverkeer te laten gebruiken, zonder bang te hoeven zijn om berichten mis te lopen van bestaande e-mailadressen. Dat voor dat doel niet gewoon Outlook Express gebruikt wordt, heeft te maken met de bekende problemen die Microsoft regelmatig ondervindt wanneer het bedrijf software bundelt met zijn besturingssysteem. De exacte meerwaarde boven Outlook werd niettemin niet duidelijk, afgezien van de ondersteuning om Live Mail uit te lezen. Hiervoor moet wel het nodige aan reclames op de koop toe worden getolereerd. Vermoedelijk zal het via software in de geest van FreePops dan ook niet lang duren voordat het mogelijk is om ook Live Mail in andere e-mailclients te ontvangen.
Windows Live: de software en diensten (2)
Live Messenger
Een ander belangrijk onderdeel van het Live-platform voor de Nederlandse consumentenmarkt is Live Messenger. Medio juni moet dit programma het populaire MSN Messenger vervangen. Een van de belangrijkste veranderingen ten opzichte van de voorganger is de doorgetrokken integratie met de andere Live-services. Zo zal de contactlijst een grotere functie krijgen. Gebruikers konden al anderen via deze lijst laten zien of er updates op hun Live Spaces-weblog zijn en of ze nieuwe foto's hebben geplaatst in hun publieke fotoalbum. In de nieuwe versie wordt dit aangevuld met informatie over of ze producten te koop aanbieden via Live Expo. Daarnaast zal per contactpersoon bepaald kunnen worden wat ze wel en niet van deze gegevens mogen bekijken. Als aanvulling op Live Messenger moet rond juli ook de nieuwe versie van WebMessenger ten tonele verschijnen, zodat Live Messenger ook webbased gebruikt kan worden.

Live Spaces
Ook MSN Spaces moet geloven aan het Live-regime, en zal daarom in juli hernoemd worden naar Live Spaces. In deze nieuwe versie kunnen nieuwe vrienden gezocht worden op basis van gemeenschappelijke interesses of gemeenschappelijke kennissen, vergelijkbaar met de manier waarop de muziekdatabase Last.fm gebruikers aan elkaar koppelt. Ook kunnen er foto's geplaatst worden, inclusief de mogelijkheid voor bezoekers om te reageren. Momenteel is MSN Spaces wat betreft uiterlijk en integratie nog enigszins een vreemde eend in de MSN-bijt, maar dat moet na de transformatie naar de Live-versie opgelost zijn.
Live Expo
De laatste noemenswaardige service die aan bod kwam, was Live Expo. Deze winkel- en ruildienst zal onderdeel worden van Live Spaces, zodat producten gezocht kunnen worden op basis van sociale of geografische afstand. Expo is zo opgesteld dat verkopers en klanten relatief anoniem een transactie kunnen uitvoeren. In de huidige variant is er nog geen ratingsysteem voor deelnemers, waardoor de betrouwbaarheid van aanbieders en afnemers niet ingezien kan worden. Ook ontbreekt er nog een eigen betalingssysteem. Live Expo bevindt daarom dan ook nog in een bètafase voor een besloten groep medewerkers van Microsoft, maar een publieke versie moet ergens in de komende maanden beschikbaar worden.
Conclusie
Browsercompatibiliteit en servicesnelheid
Windows Live-directeur Phil Holden benadrukte dat het de bedoeling is om het gebruik van Windows Live mogelijk te maken voor alle gangbare browsers. Momenteel houden de ontwikkelaars daarom rekening met Internet Explorer 6 en 7, Mozilla Firefox en Opera. Het is daarbij de doelstelling om geen onderdelen in te bouwen die het gebruik van Internet Explorer vereisen. Opvallende afwezige in de lijst is natuurlijk Apples Safari-browser. Holden meldde hierover dat ondersteuning voor deze browser 'overwogen' wordt. Momenteel is de ondersteuning in ieder geval nog niet compleet. Zo werkt in Firefox het gebruik van de middelste muisknop voor tabbladen nog niet in Live Search. Ook benadrukte Phil Holden dat er hard gewerkt wordt aan de traagheid die momenteel kenmerkend is voor de Live-diensten. De huidige code is naar zijn zeggen nog niet of nauwelijks geoptimaliseerd, en dus moet er nog flink wat te winnen zijn op het gebied van snelheid.
Het potentieel van Windows Live
De nieuwe houding van Microsoft ten opzichte van gebruikers en het ontwikkelproces is hoopgevend. Het zal het Windows Live-platform zeker ten goede komen dat Microsoft serieus werk maakt van publiekelijk toegankelijke en frequent verschijnende bèta's, vrij bruikbare API's, experimenteerdrang en gebruikersfeedback. Ook de aandacht voor onderlinge integratie van diensten biedt mogelijkheden voor een sterk en bruikbaar platform. Microsoft heeft daarnaast een prima uitgangspositie vanwege de naamsbekendheid en de gebruikersaantallen van Windows, Hotmail en MSN Messenger.
Mogelijke valkuilen voor het platform
Niettemin zijn er ook de nodige valkuilen waar het Live-platform gedeeltelijk in kan vallen. Het is bijvoorbeeld de vraag in hoeverre gebruikers bereid zijn om het hele scala Live-diensten over te nemen ten koste van hun bestaande services. Voor veel mensen is het gemeengoed om populaire producten van diverse aanbieders naast elkaar te gebruiken. Een combinatie als Google voor zoeken, Skype voor VoIP en MSN voor instant-messaging is eerder regel dan uitzondering, terwijl zowel Google als MSN alle drie de producten aanbieden. Ook het imago van Windows kan in de weg staan. Microsoft is vooral bekend om zijn besturingssysteem, en niet vanwege zijn innoverende karakter of succes met webapplicaties. Ook heeft Microsoft de naam traag te zijn met het lanceren en updaten van producten. Als laatste speelt er een algemener probleem: hoe groot is het potentieel eigenlijk van webdiensten? Marktspeler Google kampt bijvoorbeeld met een lage bekendheid van zijn diensten in Nederland. Daarnaast zit er meestal een flink verschil in het aantal mensen dat een dienst kent en daadwerkelijk gebruikt. Zoals de meeste zaken in de computerwereld zal de tijd dus moeten uitwijzen of Windows Live een succes wordt.
Hoe belangrijk is Windows Live voor Microsoft?
Als laatste de vraag hoe belangrijk het Live-platform is voor Microsoft. Het bedrijf genereert vooral omzet met zijn Client-, Server and Tools- en Worker-segment, waar respectievelijk Windows en de Office-software onder vallen. Deze drie zijn tezamen goed voor meer dan tachtig procent van het inkomen van Microsoft en zijn daarnaast uitermate winstgevend. MSN is met iets meer dan een miljard dollar 'slechts' goed voor vijf procent van het globale inkomen, terwijl de afdeling de afgelopen jaren constant verlies maakte. Microsoft staat of valt dus niet met het succes van MSN, maar wel met het gebruik van Windows en Office. En alhoewel er tijdens de presentatie verzekerd werd dat Windows Live slechts gezien moet worden als een extensie op bestaande besturingssystemen en traditionele software, dreigen andere partijen met oplossingen die de afhankelijkheid van Microsofts melkkoeien verkleinen. De begrenzing dat Microsoft zijn eigen kernproducten niet buitenspel mag zetten via zijn webplatform, biedt de concurrentie de kans des te meer afstand te nemen.