Inleiding
Inleiding
In deze videokaartreview betreden de Ares II en de Titan het strijdperk. Niet toevallig is Ares de god van de oorlog en is een titan een mythologische figuur uit de Grieks-Romeinse oudheid, en gingen beide ook daadwerkelijk met elkaar de strijd aan. Ares overwon overigens, net zoals bij ons het geval zal zijn, met enkele mitsen en maren.
Als Ares en Titan je niets zeggen: we hebben het over de Asus Ares II, een videokaart met twee van AMD's snelste gpu's aan boord, die met behulp van water koel worden gehouden. De Nvidia GTX Titan is het vlaggenschip van Nvidia, met een kolossale gpu, die ook voor Nvidia's zakelijke 'videokaarten' wordt gebruikt. Met prijzen van respectievelijk 1300 en 900 euro zijn het geen videokaarten voor alledaagse computers.
Zo gaan we er eigenlijk vanuit dat iemand die een dergelijke videokaart wil kopen, ook een 27"-monitor met een resolutie van 2560x1440 pixels heeft of zelfs drie beeldschermen in een Surround- of Eyefinity-opstelling, goed voor een resolutie van 5760x1080 pixels. Een van deze videokaarten in combinatie met een 1920x1080-monitor, is pure onzin.
:fill(white)/i/1365425586.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1365425483.jpeg?f=thumb)
Asus Ares II
De Ares II is Asus' meest prestigieuze videokaart tot nog toe. Het Taiwanese bedrijf bengt vaker speciale dual-gpu-kaarten uit, waarvan de recentste de Mars II is. De naam Ares is voorbehouden aan AMD-kaarten, Mars aan Nvidia-kaarten. De Mars II stamt uit 2011 en het werd dan ook tijd voor een nieuwe geweldenaar uit het lab van Asus. De Ares II stelt niet teleur.
De videokaart is voorzien van twee Tahiti-chips, die AMD voor de HD 7970 GHz Edition ontwierp. Twee van AMD's snelste gpu's dus, die elk over 3GB gddr5-geheugen beschikken. Maar Asus ging nog een stapje verder, de gpu tikt standaard op 1050MHz en heeft een Boost Clock van 1100MHz, 50MHz meer dan de HD 7970 GHz Edition. Het geheugen tikt ook nog eens op 6600MHz, in plaats van 6000MHz, tien procent hoger dus.
Dat de videokaart snel zal zijn, staat buiten kijf, maar Asus kon al deze rekenkracht niet zonder aanpassingen op een enkele videokaart kwijt. Zo zijn er drie pci-e-achtpinsconnectors aanwezig, waardoor de videokaart in theorie 525W kan verstoken. Twee HD 7970 GHz Editions komen samen in de buurt van 500W, dus het zal niet veel schelen. Twintig vrm's leiden die energie in goede banen naar het geheugen en de gpu's. Aangezien dat vermogen grotendeels als warmte vrijkomt, moet die warmte ook afgevoerd worden.
Waar de eerste Ares en de Mars II nog van gigantische drieslotskoelers werden voorzien, koos Asus deze keer voor een andere aanpak. Ditmaal levert een closed-loop-waterkoeling de nodige koelte, samen met een 80mm-ventilator, die het pcb en het geheugen op temperatuur moet houden. De waterkoeling is vergelijkbaar met veel closed-loop-cpu-koelers, zoals die van Intel of Corsairs H80. Op de radiator kunnen twee ventilators gemonteerd worden. De videokaart neemt zo slechts twee slots in beslag, maar de radiator moet nog wel ergens gehuisvest worden.
:fill(white)/i/1357634647.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1365425843.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1365425845.jpeg?f=thumb)
Nvidia GTX Titan
De GTX Titan is net zoals de Ares II een slag apart. De gpu tart eigenlijk alle verbeelding. Met maar liefst 7,1 miljard transistors is het voor zover wij weten de ingewikkeldste processor op aarde. De gpu, met codenaam GK110, werd door Nvidia ontwikkeld om dienst te doen als compute-processor, en verscheen dan ook voor het eerst op de Tesla K20X, die later in groten getale onderdak vond in de supercomputer Titan. Vandaar dus ook de naam.
Met 7,1 miljard transistors op een oppervlakte van 561mm² is de GK110-gpu een echte kolos. Zo meet de GK104-gpu, die voor de GTX 680 wordt gebruikt, slechts 294mm². AMD's grootste gpu heeft 4,3 miljard transistors op een oppervlakte van 365mm². De GTX Titan is dan ook niet goedkoop, maar dan krijg je ook 2688-cuda-cores, 75 procent meer dan een GTX 680, die over 1536 cuda-cores beschikt. Ook krijg je 75 procent extra texture units, een geheugenbus van 384bit in plaats van 256bit en 48 in plaats van 32 rops. Een heleboel dus. Overigens zijn er meer cuda-cores aanwezig op de GK110-gpu, 2880 om precies te zijn. Nvidia heeft echter een van de 15 blokken met 192 cuda-cores uitgeschakeld.
De oplettende lezer denkt meteen: maar een GTX 690 heeft twee GK104-gpu's aan boord, en effectief dus meer rekenkracht dan een GTX Titan. Dat is correct, maar dan moet er wel gebruik worden gemaakt van sli, wat zijn nadelen kan hebben. Ook heeft de GTX 690 een tdp van 300W, terwijl de GTX Titan ruwweg 250W zou verstoken. Daarbovenop staat de gpu van de Titan in contact met maar liefst 6GB geheugen, terwijl de GTX 690 maar over 2GB geheugen per gpu beschikt.
:fill(white)/i/1361530336.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1361535033.jpeg?f=thumb)
Testsysteem
Vorig jaar hebben we een nieuw testsysteem op basis van Intels Sandy Bridge E-cpu's en de X79-chipset in gebruik genomen. Van Intel kregen we een Core i7 3960X-cpu, die in een Asus Rampage IV Extreme-moederbord werd gestoken. Deze cpu werd naar 4,3GHz overgeklokt en wordt met de standaardwaterkoeling van Intel op temperatuur gehouden. Verder gebruikten we 8GB op 1600MHz geklokt ddr3-geheugen, een Kingston Sandforce 2281-ssd van 240GB en een Corsair AX750W Gold-voeding. Alle hardware werd op een benchtable van CoolerMaster gemonteerd.
| Testsysteem | |
|---|
| Moederbord |
Asus RoG Rampage IV Extreme |
| Processor |
Intel Core i7 3960X |
| Geheugen |
Kingston KHX1600C9D3K4/8GX |
| Ssd |
Kingston HyperX 240GB |
| Videokaarten |
Nvidia GTX Titan
Asus Ares II
EVGA GTX 690
AMD HD 7970 GHz Edition
GTX 680
|
| Koeler |
Intel Thermal Solution RTS2011LC |
| Voeding |
Corsair Professional Gold AX750 |
We streven ernaar om altijd de nieuwste drivers te gebruiken en als er bètadrivers zijn gebruikt, vermelden we dat.
Als benchmarks kozen we de games Battlefield 3, Alien vs. Predator, DiRT: Showdown, Sleeping Dogs, The Witcher 2, Shogun 2: Total War, Far Cry 3 en Crysis 3. Van deze games werden, voor zover beschikbaar, alle patches geïnstalleerd. Waar mogelijk werden de interne benchmarks van de games gebruikt.
:fill(black)/i/1285675715.jpeg?f=thumb)
Elke game is getest met een Dell U2711-beeldscherm op de resolutie 2560x1440 pixels en in combinatie met drie full-hd-schermen, die samen een resolutie vormen van 5760x1080 pixels. De instellingen verschillen per game en worden daarom telkens vermeld. In principe wordt altijd anti-aliasing toegepast, tenzij dit resulteert in onspeelbaar lage framerates. Hetzelfde geldt voor sommige in-game-instellingen, die naar beneden worden bijgesteld als de videokaart anders onvoldoende fps produceert. Ook wordt altijd 16x af toegepast. Bij games die dat niet ondersteunen, wordt deze instelling afgedwongen met behulp van AMD's Catalyst Control Center of Nvidia's Control Panel.
In AMD's CCC staat adaptive aliasing op multisampling en is mipmapping op de hoogste kwaliteit ingesteld. In Nvidia's Control Panel staat de anti-aliasing-transparancy-modus op multisampling en is de texture-kwaliteit op 'quality' ingesteld.
Frametijden
De discussie over frametijden is al een tijdje gaande, maar werd voor het eerst aangewakkerd door de website Techreport. In het kort komt het erop neer dat het minimumaantal fps en het gemiddelde aantal fps die meestal vermeld worden, nog verder ontleed kunnen worden. In een seconde zitten namelijk al snel 30 frames en vaak zelfs meer. Dat wil echter niet zeggen dat het voor elk frame even lang duurt voordat het op het beeldscherm terechtkomt. In een seconde met in totaal 60 frames kunnen namelijk 59 frames zitten die er elk 10ms over doen, terwijl een frame er 410ms over doet. Dat ene frame zal een behoorlijke stotter opleveren, hoewel het aantal frames per seconde gewoon 60 is. Het vermelden van het minimumaantal fps biedt echter evenmin uitkomst.
Tech Report geeft uitschieters weer door aan te geven in welke mate frames er langer over doen dan bijvoorbeeld 50ms. Dus als er een frame is dat er 70ms over doet, geeft dat een score van 20ms. Dat levert dus geen minima op, maar wel een maatstaf. 50ms komt overeen met 20fps en als er dus veel tijd besteed wordt aan frames die langer dan 50ms nodig hebben om gemaakt te worden, zal er redelijk veel stotter zichtbaar zijn. Daarnaast werkt Tech Report met het 99e percentiel. Daarmee geven ze aan dat 99 procent van alle frames binnen een bepaald aantal milliseconden op het beeldscherm verschijnt. Dat zou een betere maat opleveren dan het gemiddelde aantal fps. Vaak levert dat dezelfde resultaten op als gemiddelde framerates, maar niet altijd.
Het verhaal gaat echter nog verder, en wel met sli en CrossFire. Met behulp van frametijden kon worden aangetoond dat deze technieken lang niet altijd zo goed presteerden als het gemiddelde aantal fps deed denken. Dit hangt samen met microstuttering, wat veroorzaakt zou worden doordat een frame relatief lang in de maak is, terwijl het volgende frame extreem snel klaar is. Na het eerste artikel van Tech Report duurde het niet lang of AMD ging aan de slag en sinds de 13.2-drivers hebben AMD-videokaarten een stuk minder last van hoge frametijden dan voorheen.
Tot nog toe leken frametijden de heilige graal te worden van het benchmarken van videokaarten. Totdat zowel AMD als Nvidia opmerkten dat Fraps, het programma dat gebruikt wordt om de frametijden te meten, misschien niet meet wat men wilde meten. Fraps meet de frametijd namelijk aan het begin van het renderen van een frame en niet wanneer het klaar is of zelfs wanneer het frame op het beeldscherm verschijnt. Voordat een frame op het scherm verschijnt, gaat het namelijk eerst nog door een buffer heen, wat invloed kan hebben op de timing waarmee een frame wordt doorgegeven. Voor een uitgebreide uitleg kun je het beste verder lezen op Anandtech of Tech Report zelf.
Fraps meet dus niet wat we eigenlijk willen meten. Desondanks komen de metingen van de frametijden overeen met de gebruikerservaringen. Sommige spellen stotteren meer dan andere, en de frametijden lijken daarvoor een verklaring te geven. Nvidia kwam echter op de proppen met FCAT, waarmee met behulp van een redelijke ingewikkelde opstelling ook frametijden gemeten kunnen worden, maar dan wel op het moment dat deze op het beeldscherm zijn aangekomen. Ook voor uitleg over deze techniek verwijzen we je graag naar Anandtech en Tech Report.
De conclusie luidt dat het gebruik van FCAT bijna dezelfde resultaten oplevert als Fraps. Het leverde echter ook zeer interessante informatie op omtrent multi-gpu-opstellingen. Zo blijkt dat bijna de helft van alle frames geproduceerd door CrossFire-opstellingen, slechts voor een fractie op het scherm verschijnen. Fraps telt die frames wel en rapporteert zelfs lagere frametijden dan FCAT. AMD's antwoord hierop is dat er halverwege 2013 drivers uitkomen die dit deels kunnen verhelpen, namelijk door een vertraging mee te geven aan frames, zoals Nvidia dat al doet. AMD is echter ook van mening dat zijn manier de minste input-lag oplevert. Input van de speler, zoals een muisbeweging, is daardoor sneller zichtbaar op het scherm.
Conclusie
Van één ding zijn we overtuigd: het gebruik van FCAT levert erg precieze data op, maar het is ook overkill voor het testen van videokaarten. Het kan een handige tool zijn om zo nu en dan een spel te testen, als er een indicatie is dat er iets fout gaat, maar om het standaard in te zetten voor videokaartreviews gaat ons in ieder geval te ver.
Het meten van frametijden daarentegen is een optie die we vooralsnog aan het uitwerken zijn. We realiseren ons immers maar al te goed dat bijvoorbeeld Far Cry 3 lang niet zo soepel loopt op AMD-kaarten als op Nvidia-kaarten, hoewel het gemiddelde aantal fps, maar ook de minima, hiervan geen indicatie geven. In deze review werken we in ieder geval nog met gemiddelden en minima.
3DMark & Unigine
De opvolger van 3DMark 11 zag in februari eindelijk het levenslicht. Na 3DMark 05, 06, Vantage en 11, zijn we weer terug bij af, met simpelweg 3DMark. De Windows-versie is sinds enige tijd te downloaden, maar de langverwachte iOS-, Android- en RT-versies laten nog op zich wachten. Gelukkig hebben we aan de Windows-versie genoeg. We maken gebruik van het FireStrike-onderdeel en dan de niet-extreme uitvoering. De andere benchmarks zijn te licht, terwijl FireStrike Extreme te zwaar is, zelfs voor de voor deze review geteste geweldenaren. Wij noteren de gpu-score, aangezien de cpu-score voor ons weinig nut heeft, terwijl die wel in de algehele score is verwerkt.
De Ares II is de snelste van het stel, ruimschoots sneller dan de Titan. De GTX 690 zit er tussenin.
In Unigine wordt de pikorde grotendeels gehandhaafd. De Ares II staat fier bovenaan, terwijl ook de GTX 690 de Titan te snel af is.
Battlefield 3 & Shogun 2
Battlefield 3 is door het uitkomen van Crysis 3 en Far Cry 3 niet langer de mooiste shooter, maar het is nog steeds behoorlijk veeleisend. Uiteraard is het vooral in de multiplayermodus van belang dat de framerates zo hoog mogelijk zijn. We hebben de kaarten getest op de hoogste instellingen, inclusief 4x aa en 16x af.
| Battlefield 3 - 2560x1440 - Ultra |
|---|
| Videokaart | Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| Ares II |
******
+
**
71,0 / 92,4 |
| EVGA GTX 690 |
*****
+
**
55,0 / 73,5 |
| GTX Titan |
****
+
**
42,6 / 59,9 |
| HD 7970 GHz |
***
+
*
36,5 / 44,9 |
| Nvidia GTX 680 |
***
+
*
29,8 / 41,5 |
De Ares II is met afstand de snelste; maar liefst 66 procent sneller dan de Titan, die op zijn beurt niet veel sneller is dan de HD 7970 GHz.
Shogun 2: Total War
Het strategiespel Shogun 2: Total War gebruikt enkele DirectX 11-technieken en weet de gpu's daarmee behoorlijk op de proef te stellen. Het verlagen van de instellingen naar High doet overigens wonderen voor de framerates, zonder dat je al te veel op de graphics hoeft in te leveren.
| Shogun 2: Total War - 2560x1440 - Ultra |
|---|
| Videokaart | Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| Ares II |
******
+
***
50,0 / 70,7 |
| EVGA GTX 690 |
******
+
**
57,0 / 70,5 |
| GTX Titan |
*****
+
*
45,0 / 55,8 |
| Nvidia GTX 680 |
***
+
*
30,0 / 38,1 |
| HD 7970 GHz |
**
+
*
21,5 / 33,4 |
In Shogun zijn de videokaarten een stuk beter aan elkaar gewaagd. De Ares II lijkt het snelste, maar de GTX 690 laat hogere minima zien. De Titan is ruwweg anderhalf keer zo snel als de GTX 680.
Sleeping Dogs & Crysis 3
Het nieuwe actie-en-avonturenspel Sleeping Dogs maakt volop gebruik van DirectX 11. We draaiden de ingebouwde benchmark met alle instellingen op maximaal; alleen anti-aliasing stond op High in plaats van Extreme.
| Sleeping Dogs - 2560x1440 - Ultra |
|---|
| Videokaart | Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| Ares II |
*****
+
***
67,0 / 114,0 |
| EVGA GTX 690 |
****
+
**
52,7 / 85,5 |
| GTX Titan |
***
+
**
41,6 / 67,0 |
| HD 7970 GHz |
***
+
*
42,5 / 61,4 |
| Nvidia GTX 680 |
**
+
*
31,6 / 48,1 |
In Sleeping Dogs gaat de Ares II weer fier aan kop. Zowel de GTX 690 als GTX Titan is aanzienlijk langzamer. Vreemd genoeg is de Titan amper sneller dan de HD 7970 GHz.
Crysis 3
Crysis 3 is een nieuwe toevoeging aan onze benchmarksuite en behoeft amper introductie. Het is het mooiste spel op de markt, maar ook het meest veeleisende. Een GTX 680 of HD 7970 GHz Edition is nodig om het spel op 1920x1080 beeldpunten te kunnen draaien met de hoogste instellingen. Het verlagen van de instellingen doet echter wonderen en dan ziet Crysis 3 er nog steeds prachtig uit.
| Crysis 3 - 2560x1440 - Very High |
|---|
| Videokaart | Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| Ares II |
******
+
**
49,3 / 61,3 |
| EVGA GTX 690 |
******
+
*
45,3 / 55,0 |
| GTX Titan |
****
+
*
33,0 / 42,3 |
| HD 7970 GHz |
***
+
*
24,5 / 30,9 |
| Nvidia GTX 680 |
***
+
*
24,0 / 28,9 |
De videokaarten hebben een behoorlijke kluif aan Crysis 3, maar de top-driekaarten weten er allemaal speelbare framerates uit te persen. De Ares II is opnieuw de snelste, terwijl de GTX 690 de Titan te snel af is, die op zijn beurt de HD 7970 GHz en GTX 680 achter zich weet te laten.
Far Cry 3 & AvP
Far Cry 3 is net zoals Crysis 3 een nieuwe toevoeging aan onze benchmarksuite. Tot op het moment dat Crysis 3 uitkwam, was Far Cry 3 het mooiste spel en bijna net zo veeleisend als Crysis 3. We testten het spel met de instellingen op de hoogste stand, waaronder 4x aa. Hoe we het spel testen, kun je in onze hardware-test van Far Cry 3 lezen.
| Far Cry 3 - 2560x1440 - Ultra |
|---|
| Videokaart | Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| Ares II |
*****
+
***
41,0 / 61,4 |
| EVGA GTX 690 |
******
+
*
48,5 / 56,2 |
| GTX Titan |
*****
+
*
39,7 / 45,4 |
| HD 7970 GHz |
****
+
*
28,0 / 32,6 |
| Nvidia GTX 680 |
***
+
*
27,0 / 30,7 |
In Far Cry 3 produceert de Ares II gemiddeld de meeste frames per seconde, maar de minima liggen lager dan bij de GTX 690. Al met al voelt het spel soepeler aan op de GTX 690 en de Titan.
Alien vs. Predator
AvP is een van de oudste spellen in onze benchmarksuite, maar nog steeds behoorlijk veeleisend. We hopen het in de nabije toekomst te kunnen vervangen door Metro: Last Light.
| Alien vs Predator - 2560x1440 - High - 2x aa |
|---|
| Videokaart | Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| Ares II |
*****
+
***
65,4 / 102,7 |
| EVGA GTX 690 |
****
+
***
48,7 / 82,3 |
| GTX Titan |
***
+
**
40,7 / 64,5 |
| HD 7970 GHz |
**
+
**
33,0 / 54,8 |
| Nvidia GTX 680 |
**
+
*
25,5 / 43,6 |
In AvP is de GTX Titan aanzienlijk langzamer dan de Ares II, maar wel ruimschoots sneller dan de GTX 680, terwijl het verschil met de GTX 690 ongeveer 20 procent bedraagt.
DiRT: Showdown & The Witcher 2
DiRT: Showdown is het nieuwste racespel van Codemasters, op basis van de EGO-engine, die Codemasters voor al zijn racespellen gebruikt, inclusief GRID 2, dat over enige tijd moet uitkomen. Alle instellingen staan op de hoogst mogelijke stand, maar Global Illumination en Enhanced Lighting staan uit.
| DiRT: Showdown - 2560x1440 - Ultra - 4x aa |
|---|
| Videokaart | Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| EVGA GTX 690 |
******
+
**
92,5 / 121,8 |
| GTX Titan |
******
+
*
90,9 / 110,8 |
| Ares II |
******
+
**
87,2 / 110,3 |
| HD 7970 GHz |
*****
+
*
82,5 / 102,1 |
| Nvidia GTX 680 |
****
+
*
66,6 / 80,8 |
In DIRT hadden we Global Illumination en Enhanced Lighting toch moeten aanzetten, aangezien alle videokaarten gelijkwaardig presteren door een cpu-bottleneck.
The Witcher 2
The Witcher 2 is opgenomen om wat variatie in onze benchmarksuite te hebben. Waar ontwikkelaar Bethesda Softworks enkele jaren geleden de toon voor rpg's zette, is het nu The Witcher 2 dat grafisch voor de muziek uitloopt. Alle instellingen staan zo hoog mogelijk, maar übersampling staat uit.
| The Witcher 2 - 2560x1440 - Ultra |
|---|
| Videokaart | Minimum- / gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
|---|
| EVGA GTX 690 |
******
+
**
60,5 / 79,0 |
| Ares II |
****
+
****
35,4 / 74,3 |
| GTX Titan |
***
+
***
30,0 / 54,4 |
| HD 7970 GHz |
***
+
**
26,5 / 42,4 |
| Nvidia GTX 680 |
***
+
*
30,0 / 41,5 |
The Witcher 2 is niet bepaald vriendelijk voor AMD-kaarten, laat staan twee AMD-gpu's in CrossFire. De Ares II presteert dan ook onder de maat. De Titan weet gek genoeg amper betere resultaten neer te zetten dan de GTX 680.
Benchmarks op 5760x1080 pixels
Aangezien de power waarover de GTX 690, GTX Titan en Ares II beschikken, amper tot zijn recht komt op 2560x1440 pixels, hebben we de kaarten ook op 5760x1080 beeldpunten getest, met behulp van drie full-hd-monitoren in een Eyefinity of Surround-opstelling. We gebruikten daarvoor de spellen Battlefield 3, DiRT: Showdown, Far Cry 3 en Crysis 3. Aangezien de resolutie wel erg veeleisend is, werd zowel op de hoogste als op Medium-instellingen getest.
Far Cry 3 is met Medium-instellingen nog redelijk speelbaar op 5760x1080 pixels, met elk van de drie videokaarten. De Titan laat zien waarom een enkele gpu soms te preferen valt boven twee, aangezien de minima hoger liggen.
Met de instellingen op Ultra is Far Cry 3 niet langer lekker speelbaar. Opvallend is dat de minima bij de drie kaarten identiek zijn. De Ares II blijft wel de meeste fps produceren.
Battlefield 3 is met Medium-instellingen prima speelbaar op alle kaarten. De gebruikelijke rangorde blijft gehandhaafd, met de Ares II aan kop, gevolgd door de GTX 690, die iets sneller is dan de GTX Titan.
Op Ultra kan alleen de Ares II nog voor ruimschoots genoeg fps zorgen, terwijl de GTX 690 op het randje zit. De GTX Titan zakt door het ijs met minima die zo nu en dan onder de 30fps schieten.
Benchmarks op 5760x1080 pixels (2)
Behalve Battlefield 3 en Far Cry 3, werden ook Crysis 3 en DiRT: Showdown getest op 5760x1080 beeldpunten.
Ook in Crysis 3 helpt het om de instellingen op Medium te zetten. Het verschil tussen de Ares II en de Titan is ook hier vrij groot, terwijl ook de GTX 690 de Titan te snel af is.
Op de hoogste instellingen hebben alle kaarten de grootste moeite met Crysis 3. Enkel de Ares II weet net het hoofd boven water te houden met minima van halverwege de 30fps.
DiRT is niet dusdanig zwaar dat het ook op Medium getest moest worden. We zien namelijk dat de Ultra-instellingen al prima resultaten opleveren. Ook nu staat de Ares II bovenaan, op de voet gevolgd door de GTX 690. De Titan twee presteert prima, als we in het achterhoofd houden dat het slechts één gpu is.
Energieverbruik
We hebben het energieverbruik van het hele systeem aan het stopcontact gemeten. Het onbelaste systeem gaf enkel de Windows-desktop weer, op één scherm.
Zowel Nvidia als AMD heeft het idle-verbruik al lange tijd goed onder controle. De Ares II verbruikt iets meer door onder andere de plx-chip en verschillende ventilators op de radiator en de videokaart zelf.
In Furmark zien we dat de Titan amper meer verbruikt dan de GTX 680. Nvidia beperkt het verbruik echter in Furmark, dus al te veel waarde hechten we niet aan deze metingen. Wel zien we dat de Ares II in staat is om gigantisch veel energie te verstoken.
Als we naar het ingame-verbruik kijken, dat we tegenwoordig meten met behulp van Crysis 3 en Far Cry 3, dan ligt het verbruik lager dan in Furmark. Ook zien we een groter verschil tussen de Titan en de GTX 680. De Ares II verbruikt al met al 35 procent meer stroom dan de GTX 690, en 55 procent meer dan de Titan.
Geluid
Naast het energieverbruik hebben we ook de geluidsproductie in kaart gebracht. De geluidsproductie werd gemeten op een afstand van 20cm, in een afgesloten ruimte met een omgevingsgeluid van 31 tot 31,5dBA.
Alle videokaarten zijn erg stil, op de Ares II na. Nu is het lastig om de geluidsproductie van de Ares in kaart te brengen, aangezien er een ventilator op het pcb zit, maar de radiator ook over een ventilator beschikt. Aangezien de radiator het meeste geluid produceerde, hebben we onze metingen daarop gericht.
Onder load valt de geluidsproductie van de Ares II alleszins mee. Ook de Titan blijft behoorlijk stil, bijna net zo stil als de GTX 680, en dat is indrukwekkend, omdat de videokaart meer warmte kwijt moet zien te raken dan de GTX 680.
Conclusie
De Ares II en de GTX Titan zijn twee videokaarten die hetzelfde spelletje spelen, maar dat totaal anders aanpakken. In brute rekenkracht is de Ares II onverslaanbaar, de GTX 690 komt soms aardig in de buurt, maar is net zo vaak 25 tot 30 procent langzamer. De GTX Titan moet vaak zelfs 40 procent of meer toegeven op de Ares II.
Luidt het advies dan: ren naar de winkel en koop een Ares II? Niet helemaal. De Ares II mag dan snel zijn, de videokaart verbruikt ook aanzienlijk meer dan zowel de GTX Titan als de GTX 690. Nog belangrijker is dat de Ares II twee gpu's nodig heeft om de enkele gpu van de Titan te verslaan. Dat is dan ook de reden dat we beide videokaarten los van elkaar moeten beoordelen, het prijsverschil nog daargelaten.
De Ares II is een sublieme videokaart, met twee van AMD's snelste gpu's, die ook nog eens overgeklokt werden door Asus. De watergekoelde gpu's zijn een unicum, maar de radiator kan problemen opleveren in minder grote behuizingen. Het stroomgedeelte werd zo ontworpen dat de gpu's nog verder overgeklokt kunnen worden. Zo werd al een kloksnelheid gehaald van 1325MHz. Het stroomverbruik en de prijs schalen echter mee met de prestaties. Sterker nog, twee HD 7970 GHz Editions kunnen al voor rond de 750 euro aangeschaft worden.
Voor net geen 1300 euro kun je in principe een compleet gamesysteem samenstellen. Daarbovenop geeft het duo gpu's soms problemen. De prestaties schalen in veel spellen prima, maar door de manier waarop CrossFire (en sli) werkt, voelt niet elk spel altijd even vloeiend. Dat hangt weer samen met het frametijdverhaal en als je er gevoelig voor bent, kan een CrossFire of sli-opstelling een minder prettige ervaring opleveren dan een systeem met een enkele gpu erin.
De Titan is net zoals de Ares II een klasse apart. Het is de grootste en met afstand snelste gpu op aarde. Daarvoor betaal je echter ook. De GTX 690 is in alle spellen met gemak sneller, maar kost rond de 900 euro, terwijl een Titan bij 1000 euro begint. En dat maakt het aanraden van de Titan lastig. Ja, het is een immens snelle gpu, het verbruik ligt laag en de koeler is erg stil, maar de GTX 690 is sneller en ook vrij stil, en het verbruik is niet dusdanig hoog dat je energierekening omhoogschiet.
Met de GTX 690 zit je echter wel weer opgescheept met een sli-opstelling en dat is dus niet altijd ideaal. Misschien komt het dan ook neer op welke resolutie je gaat gebruiken. Voor 2560x1440 pixels is een Titan eigenlijk in alle gevallen afdoende of zelfs ruimschoots voldoende. Ga je op 5760x1080 beeldpunten (of hoger) gamen, dan is een GTX 690, of zelfs een Ares II, aan te raden. En voor de waaghalzen zijn twee GTX 680's voor een bedrag van 850 euro ook nog het overwegen waard.
Overigens heeft AMD onlangs de HD 7990 laten zien en is de kans groot dat er een betaalbaardere versie uitgebracht wordt dan de Ares II. Zo kan Club3D's HD 7990 al voor minder dan 900 euro aangeschaft worden en wordt AMD's versie nog goedkoper.
/i/1365425586.jpeg?f=imagegallery)
/i/1365425483.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1365425843.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1365425845.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/1361265254.png?f=thumbsmall "Nvidia GeForce GTX Titan")
:fill(white):strip_exif()/i/1357653588.jpeg?f=thumbsmall "Asus ARES2-6GD5")
:fill(white):strip_exif()/i/1357653588.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1361529835.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1221730219.png?f=fpa)
/i/1208164214.png?f=fpa)
/i/1237031931.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/434930/crop5b9567e2e994b_cropped.jpeg?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/1361535033.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1361530279.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1361530263.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1361530298.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1361530129.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/1361265254.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1361530318.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1363874531.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/1123776957.jpg?f=fpa)
/i/1361114754.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1277371338.jpeg?f=fpa)
/i/1239798739.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/370750/Welcome2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/501216/image.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/445621/A-Bomba.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/320605/images.jpg?f=community){kind=small}
/u/280351/vd.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/211054/pica.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/6764/cergorach.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/25132/kaypro-mini.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/397182/doge.jpeg?f=community){kind=small}
/u/475916/Globalstripe%2520Avatar%252060x60.png?f=community){kind=avatar}
/u/157772/crop646e49fe679e7_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/85308/mirko.jpg?f=community){kind=small}
/u/191053/EUE-LEGO-me_AVATAR.png?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/425234/forumsmiley.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/116283/crop5814e3224425d_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/459477/crop59d6548954db7_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/423791/rsz_tribal_jester_by_terryrism.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/235429/crop5ec389b86a87b_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/165291/Beholder60.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/438947/crop575c94eea6d14.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/192015/crop609667eb665d7_cropped.jpg?f=community){kind=small}
