Inleiding: de beurs van software
Inleiding: de beurs van software
Wat interessante producten betreft leek de oogst van Mobile World Congress 2013 aan de oppervlakte maar schraal. Het evenement waar in vorige jaren onder meer de HTC One X, Samsung Galaxy S II, HTC Desire en veel andere memorabele toestellen werden gepresenteerd, lijkt verworden tot weinig meer dan een beurs waar zakenlieden uit de telecomindustrie elkaar ontmoeten en fabrikanten de opvulmodellen voor hun line-up laten zien.
Dat komt omdat veel fabrikanten - al dan niet in navolging van Apple - de grote aankondigingen doen op eigen evenementen, waarbij ze de aandacht van de pers niet hoeven te delen en niet het risico lopen dat er tegelijkertijd een interessantere persconferentie in een zaal verderop is. Was het tot een paar jaar geleden belangrijk om de show te stelen, dit jaar leek het een wedstrijd om de show te bagatelliseren; vrijwel geen enkele fabrikant van naam kondigde toestellen van belang aan. Samsung benadrukte dat door bewust vlak voor het openen van de beurs aan te kondigen dat de Galaxy S IV op 14 maart zal worden gepresenteerd. Daardoor wist iedereen: het belangrijkste nieuws op smartphonegebied komt pas over een paar weken.
Maar in de marge van die schrale oogst is duidelijk te zien naar welke kant de smartphonemarkt toe beweegt. Dit jaar was het niet de hardware die het interessantste bleek, maar juist de software: bezoekers konden voor het eerst spelen met Firefox OS, Ubuntu voor smartphones, Samsungs Tizen en het uit Nokia's MeeGo Harmattan voortgekomen Sailfish.
De nieuwe initiatieven krijgen de steun van grote namen: providers als T-Mobile nemen het voortouw, maar ook Intel en Samsung toonden de voortgang van hun samenwerking met Tizen achter gesloten deuren. En Sony, dat al jaren alleen Android-smartphones maakt, maakte bekend met Firefox OS te werken. De signalen zijn subtiel, maar ze zijn zichtbaar: de telecomindustrie zet voorzichtjes de aanval in op de dominantie van Android.
Ook lezers van Tweakers zagen van afstand die trend op de beurs: in een poll stonden de nieuwe besturingssystemen bovenaan als dé highlight van MWC 2013. Daarom gaan we nog een keer in op deze nieuwe besturingsystemen. Wat is de gedachte achter al deze besturingssystemen en heeft deze aanval van de telecomindustrie op Android enige kans van slagen?
/i/1362148677.jpeg?f=imagenormal)
Het waarom: ieder zijn eigen reden
Bij de keynote van Mozilla over Firefox OS verschenen niet minder dan vijf (!) topmannen van providers ten tonele en nog een twaalf andere providers spraken openlijk hun steun uit. Dat is een waanzinnig groot aantal, zeker als je bedenkt dat Mozilla nog nooit actief is geweest op deze markt.

Mozilla gaat de mobiele markt op met een reden: het wil het mobiele internet uit de greep van de gesloten app stores van Apple, Google en Microsoft halen. Mozilla ziet grote overeenkomsten met het internet ten tijde van Internet Explorer 6, waarbij alternatieve browsers als Firefox en Chrome nodig waren om sitebouwers en Microsoft ervan te overtuigen met webstandaarden te werken waar iedereen mee overweg kan.
Die overeenkomst is duidelijk, maar de aanpak van Mozilla verschilt: waar Firefox oorspronkelijk gericht was op tech-savvy mensen en via die fans uiteindelijk mainstream is geworden, gaat Mozilla nu in een keer naar de mainstream: toestellen zijn goedkoop, hebben hardwarematig weinig in hun mars en zullen dus de Firefox-fans van destijds vermoedelijk niet massaal aanspreken. Bovendien is Firefox OS nog niet bepaald snel en kent het veel elementen uit al bestaande besturingssystemen, bleek tijdens de hands-on.
De reden van Mozilla is dus gestoeld op idealen, maar die vijf providers op het podium hebben uiteraard een ander belang: Mozilla heeft beloofd de touwtjes van het ecosysteem niet zelf strak in handen te houden, integendeel. Providers zien daardoor mogelijkheden om geld te verdienen met de verkoop van apps en diensten op Firefox OS. Dat kan momenteel niet op iOS en beperkt op Android en Windows Phone.
Fabrikanten die achter Firefox OS zijn gaan staan hebben ook hun eigen reden: ze hebben genoeg van de dominantie van Samsung op Android en zien dat providers Firefox OS een kans willen geven: ZTE, Alcatel, Huawei, LG en Sony zijn daarom al aan boord. Dat is een imposant rijtje fabrikanten voor een OS dat zichzelf nog niet heeft bewezen en waarvan niet eens duidelijk is of consumenten er op zitten te wachten. ZTE en Alcatel hebben al toestellen aangekondigd, maar ook Sony is serieus: het bracht al een firmware uit voor de Xperia E op basis van Firefox OS.

Die steun komt niet uit de lucht vallen. Android zorgde ervoor dat iedereen een smartphone met mogelijkheid tot het installeren van talloze apps kon kopen. Vrijwel iedereen in de telecomsector, behalve Google en Samsung, is Android echter liever kwijt dan rijk. Google heeft de ontwikkeling in zijn grip, terwijl Samsung als enige bakken met geld verdient aan toestellen. De telecomindustrie zet voorzichtig de aanval in op de dominantie van Android - en als fabrikanten en providers samen iets willen, kan er veel gebeuren; zij bepalen samen immers welke toestellen er op de markt komen. Nu zitten ze nog vast aan de vraag van consumenten naar Android-toestellen, maar ze zullen in de komende jaren proberen de interesse te wekken voor platforms waarin zij zelf meer brood zien.
Die ontwikkeling is al gaande: KPN toont in zijn 4g-reclames louter Lumia-telefoons van Nokia, terwijl wereldwijd binnen een paar maanden enkele honderden providers BlackBerry 10-telefoons in hun assortiment opnemen.
Ubuntu stapt met ongeveer hetzelfde ideaal de mobiele markt in. Bovendien is een mobiel OS voor elke maker van desktop-besturingssystemen onmisbaar. Iedereen is er inmiddels van overtuigd dat het gebruik van mobiele apparaten, of dat nu smartphones of tablets zijn, in de komende jaren nog veel verder gaat stijgen dan nu al het geval is. Wie mee wil blijven doen, moet ook op mobiel meestrijden.
/i/1357718662.png?f=thumb)
Voor Samsung is de reden voor het maken van Tizen, dat op MWC alleen werd getoond op een gesloten evenement waarvoor Tweakers geen uitnodiging had, dat het grotere ambities heeft dan alleen maker te zijn van toestellen. Met de TouchWiz-skin zit er al een dikke laag Samsung-vernis over Android, maar het liefst zou Samsung zijn eigen ecosysteem beheren, met daarin smartphones, tablets, tv's en in de toekomst wellicht elektronica thuis als koelkasten en wasmachines.
:fill(white)/i/1361257109.jpeg?f=thumb)
Jolla tenslotte heeft weer een heel eigen reden voor het maken van Sailfish: de technici van Nokia die aan Maemo en MeeGo werkten, zagen na jaren van inspanningen eindelijk een grote toekomst: Nokia zou Symbian op termijn verruilen voor MeeGo. Maar toen kwam er een nieuwe directeur met een nieuwe strategie, en daarmee een volledige focus op Windows Phone.
Na het grotendeels gedwongen ontslag bleven de engineers geloven in MeeGo en onder de paraplu van de startup Jolla gaan ze nu verder waar ze bij Nokia gebleven waren.
De uitwerking: apps, apps, apps
Besturing
Het was dé verrassing van CES 2009: Palms WebOS. Palm liep al jaren achter en plande een comeback met een nieuw besturingssysteem. De presentatie ervan maakte veel indruk: het was een touchscreen-interface, zoals het toen redelijk nieuwe iOS en Android, maar het ging een paar stappen verder: webdiensten als Gmail zaten ingebakken in het OS en de besturing gebeurde met gebaren, die de gebruiker van buiten het scherm kon beginnen.
Het liep niet goed af met WebOS: provider Verizon draaide Palm naar verluidt een loer in het najaar van 2009 door zijn enorme marketingbudget niet in te zetten voor de Pre-smartphone met WebOS, maar de Motorola Droid met Android. Het bleek de grote doorbraak voor Googles mobiele besturingssysteem. Palm werd gekocht door HP, dat na een jaar al de stekker uit WebOS trok. Tijdens dit Mobile World Congress kwam de cirkel rond: LG bleek delen van WebOS te hebben gekocht voor gebruik op zijn tv's.
Het falen van Palm leerde andere bedrijven twee belangrijke lessen: de eerste is dat besturing met gebaren en integratie van webdiensten in een OS prima kan werken en ten tweede dat je nergens bent zonder de steun van providers.
De besturing via gebaren en integratie van webdiensten en sociale media hebben we inmiddels vaker teruggezien: Nokia gebruikte het in MeeGo Harmattan, werk dat is doorgezet door Jolla's Sailfish. RIM nam het over voor BlackBerry 10 en ook Ubuntu werkt met deze principes. De enige die dat niet heeft is Firefox OS, dat bediend wordt op de klassieke wijze via vegen op het scherm en selecteren door te tikken.
De presentatie van het eerste OS met een focus op besturing via gebaren: WebOS. Dat vond plaatst tijdens CES 2009Apps
Het grootste probleem van elk nieuw platform is applicaties: iOS en Android hebben een voorsprong van enkele jaren en zelfs BlackBerry en Windows Phone hebben dat nog lang niet ingehaald. Het punt is dat ontwikkelaars en bedrijven die ontwikkelaars betalen niet de tijd en het geld overhebben om talloze platformen te ondersteunen en dus kiezen ze voor de twee grootste.
Alle OS'en hebben een andere benadering voor dit probleem: Mozilla probeert ontwikkelaars over te halen te stoppen met native apps en alles te maken in html5, css en Javascript. Daarbij is de interface gelijk op alle smartphones, net als websites op elke browser er hetzelfde uit moeten zien.
De vraag is of dat lukt: Apple, Google en Microsoft hebben standaard interface-elementen voor native applicaties en die wijken behoorlijk af. Het geeft consistentie in een besturingssysteem - maar html-apps zou consistentie geven tussen besturingssystemen.
Tizen en Ubuntu ondersteunen dergelijke apps ook, maar hebben ook native apps. BlackBerry 10 draait naast native apps ook Android-apps, maar die moeten actief worden geconverteerd. Jolla brengt Android-apps ongewijzigd op Sailfish, maar toegang tot de Play Store is uiteraard niet standaard aanwezig. Wellicht kan de Play Store wel handmatig op Sailfish-toestellen worden gezet, maar dat is nog onduidelijk.
Tot slot: andere revoluties
De nieuwe besturingssystemen betreden een volle markt: Android en iOS zijn inmiddels gevestigde namen, terwijl Windows Phone en BlackBerry 10 nadrukkelijk op de deur kloppen. Nu de markt de afgelopen tijd lijkt te stabiliseren - iOS heeft al enkele jaren een ongeveer stabiel marktaandeel en Android kan niet meer zoveel groeien als voorheen - kijkt de industrie verder, naar besturingssystemen die het in de toekomst kunnen gaan maken. Het is definitief een ander tijdperk aan het worden - en Mobile World Congress 2013 was misschien wel de eerste beurs waarop dat duidelijk en voor iedereen zichtbaar werd blootgelegd.
Niet alleen de toon in de industrie, maar ook de doelgroep voor smartphones is veranderd. Naast de lezers van Tweakers, moeten ook hun buurmannen, schoonmoeders en kennissen ervan worden overtuigd voor een bepaalde smartphone te kiezen. Daarvoor worden nieuwe middelen ingezet: smartphones duiken steeds vaker op als product placement in tv-programma's en nieuws over iPhones, Androids en andere toestellen duikt op in alle media, niet alleen meer op sites voor geïnteresseerden.
Het gekke is dat de smartphone zelf nog niet heel mainstream is gemaakt: iedereen in de techsector kent wel anekdotes van mensen in de kennissenkring met een Android-telefoon die niet eens weten wat de Play Store is. Het vormt een deel van het bestaansrecht voor skins als TouchWiz en Sense, waardoor apps als Facebook op het toestel staan en de gebruiker in de setup kan inloggen bij zulke diensten.
De mainstreammarkt vereist dat de komende jaren nieuwe interfaces worden gemaakt, met makkelijk te gebruiken features. Maar er zijn er nog een paar revoluties nodig in deze sector: zaken als Google Glass, de Myo-armband en zelfs de Kinect-besturing van de Xbox verkennen de manieren waarop we interfaces bedienen: het touchscreen hoeft niet de dominante manier van invoer te blijven. Bovendien blijft accuduur nog altijd een zorgenkindje en verkiezen fabrikanten dunnere telefoons boven grotere accu's. Voor sommige mensen is het in leven houden van hun smartphone totdat ze hem thuis aan de lader kunnen leggen een dagelijks terugkerende taak geworden.
De nieuwe besturingssystemen die nu zijn gepresenteerd, bieden geen radicale oplossingen voor die issues op het gebied van accu en bediening: Firefox, Sailfish en Ubuntu zijn nog altijd gewoon op touchscreens en veegbewegingen gerichte besturingssystemen. Maar de periode waarin de interface van smartphones op de schop gaat komt er wel aan.
En wat betreft de alternatieven voor Android? Vooralsnog zijn ze in vrijwel geen enkel opzicht superieur aan Android. Maar de fabrikanten en providers hebben afgelopen jaren Android groot gemaakt. Als zij echt Android weer klein willen krijgen, dan zijn ze gezamenlijk tot veel in staat. De aanval op Android is ingezet en Google zou zich zorgen moeten maken, ondanks dat de concurrentie op het oog nog weinig revolutionairs te bieden heeft.
