Inleiding: doorstart van MeeGo
Inleiding: doorstart van MeeGo
Het was misschien wel het meest verrassende toestel van 2011: de Nokia N9, met MeeGo Harmattan en zijn vernieuwende Swipe-interface. Het was echter ook het meest trieste toestel, want hoewel het de best ontvangen telefoon van Nokia in jaren was, kondigde de fabrikant al van tevoren aan dat het platform niet verder zou worden ontwikkeld.
Ooit had Nokia grootse plannen met MeeGo. Er zouden dure toestellen als de N9 en N950 komen, en goedkopere met een basisversie onder de naam Meltemi. Na de switch naar Windows Phone werden beide plannen afgeblazen. Prototypes van MeeGo-telefoons werden geannuleerd en de technici die werkten aan de op Linux-gebaseerde software, kregen ontslag.
Veel van die oud-Nokia-medewerkers hadden al snel nieuw werk. Een start-up met de naam Jolla wilde het werk dat Nokia aan MeeGo Harmattan had verzet voortzetten. Inmiddels zijn we meer dan een jaar verder en kan Jolla eindelijk iets laten zien: zijn besturingssysteem met de naam Sailfish, niet te verwarren met het Engelse woord 'selfish'. Het is nog niet klaar, maar enkele basiselementen werken.
Jolla is eigenlijk nauwelijks aanwezig op telecombeurs Mobile World Congress, maar in een vergeten hoekje bleek toch een hokje te zijn waarin medewerkers op afspraak het nieuwe besturingssysteem tonen. Tweakers ging ermee aan de slag.
De basics: vegen
Jolla toont Sailfish nog niet op de toestellen waarop het zal uitkomen. Als testtoestellen gebruikt het bedrijf onder meer de N9 en N950 van Nokia, niet toevallig de toestellen waaraan de technici ook bij Nokia hadden gewerkt.
Het besturingssysteem is nog niet af; de notificaties zijn dummy's, de browser is nog niet functioneel en veel instellingen ontbreken nog. Alle interface-elementen zijn er echter wel en het uiterlijk is ook zoals het zou moeten.
Het ontwaken van Sailfish gaat hetzelfde als bij Meego op de N9: met een dubbeltik op het scherm. Vervolgens komt de gebruiker in het hoofdscherm terecht. Daarop staan, net als bij BlackBerry 10, thumbnails van openstaande applicaties. Jolla heeft daar iets aan toegevoegd. De thumbnails kunnen ook werken als widgets door informatie live te updaten en bieden bovendien besturing. De muziek-app toont controls, de contacten-app geeft toegang tot de dialer en zo meer. De functie die links staat, kan geactiveerd worden met een veeg naar links en de functie rechts kan geactiveerd worden door op de thumbnail naar rechts te vegen. De applicatie moet in Qt gemaakt zijn om daarvan gebruik te kunnen maken.
:fill(white)/i/1361889878.jpeg?f=thumb)
Onder de thumbnails staan vier snelkoppelingen. Standaard zijn dat telefoon, berichten, camera en browser. Door die omhoog te vegen breng je een pagina met alle apps tevoorschijn. Die staan in een verticale lijst, op volgorde van installatiedatum. Het is onduidelijk of die volgorde kan worden ingesteld.
:fill(white)/i/1361889876.jpeg?f=thumb)
Boven het scherm met de thumbnails van actieve apps staat een stand-by-scherm met iconen van notificaties, resterende accucapaciteit en de tijd. Het is in feite ook het lockscreen. Door dat naar beneden te schuiven, breng je enkele tekstuele snelkoppelingen tevoorschijn, bijvoorbeeld om van profiel te wisselen.
Notificaties zitten in een lijst die altijd met een veegbeweging vanaf de zijkant bereikbaar is. Daarbij maakt het niet uit of de veeg van links of van rechts komt. Een veegbeweging die helemaal doorgaat naar rechts minimaliseert de app en brengt de gebruiker terug op het home-scherm.
:fill(white)/i/1361889875.jpeg?f=thumb)
Er zitten enkele vernuftige interface-elementen in Sailfish. Zo selecteer je een menu-item door het menu in een app vanaf de bovenkant van het scherm omlaag te trekken. Vervolgens trilt de telefoon bij elk menu-item dat je passeert, waarna je je vinger van het scherm moet halen als de selectiebalk op het juiste item staat. Het is een prima concept en werkt goed in de praktijk. Ook de indicator die door middel van een pad aangeeft hoever je in een bepaalde app zit, werkt goed. Als je in de Instellingen duikt en op een submenu drukt, staan er bijvoorbeeld twee bolletjes. Als je dan nog een keer op een submenu drukt, staan er drie bolletjes, waarvan de laatste het felst is. Het is een makkelijke manier om te zien waar je zit. Terug ga je met een veegbeweging van rechts naar links.
:fill(white)/i/1361889880.jpeg?f=thumb)
Sailfish heeft een modern uiterlijk door de gebruikte fonts, visuele indicators en iconen. Bovendien kun je thema's aanpassen aan een foto met de functie Ambiance. Daarbij worden alle menu's aangepast aan de kleuren in de foto en vormt een wazig gemaakte versie van het plaatje de achtergrond voor het hoofdmenu.
Sailfish werkt al behoorlijk vloeiend, zeker in aanmerking genomen dat het draait op een singlecore-Omap3-processor, die in 2009 al in telefoons werd toegepast. Het besturingssysteem is gebaseerd op het Mer-project, dat MeeGo opvolgde en dat de ontwikkelaars opensource wilden maken op basis van Qt en html5; daar komt de kernel vandaan. De interface zelf is ontwikkeld op basis van het Nemo-framework en werkt in Qt. Jolla hoopt te profiteren van de ervaring van oud-Nokia-medewerkers op het gebied van telefonie en accuduuroptimalisatie.
De apps: alle Android-apps
De vraag anno 2013 is hoe je een ecosysteem van apps opbouwt om klanten over de streep te trekken. BlackBerry probeerde dat op te lossen met een Android Player, waarmee ontwikkelaars makkelijk apps vanaf Android kunnen porten en in de downloadwinkel kunnen zetten. Jolla pakt het anders aan.
Ten eerste kunnen Android-apps ongewijzigd worden gedraaid op Sailfish. Sterker nog: apk-bestanden, de installatiebestanden van Android-apps, kunnen op het toestel worden gezet om de apps te installeren. Geavanceerde gebruikers kunnen dus de /data/app-map op hun Android-toestel leeghalen en al die apps op een Sailfish-toestel zetten.
Minder geoefende gebruikers hebben ook de keuze uit veel Android-apps. Dat wil Jolla bereiken door alternatieve downloadwinkels aan te bieden. Toegang tot de Play Store is niet mogelijk, maar er zijn talloze andere downloadwinkels op Android die veel apps aanbieden. Hoe dat er precies uit gaat zien, is vooralsnog niet helemaal duidelijk.
Ook wil Jolla niet vertellen hoe het ongewijzigd draaien van Android-apps op Sailfish werkt. De meest logische optie is een eigen implementatie van de Dalvik Virtual Machine, waarin veel Android-apps draaien. Ook kan Myriad Alien Dalvik zijn gebruikt. Op het toestel draaiden diverse Android-apps en hoewel de interface afwijkt, draaiden ze prima op de N950.
Native apps worden gemaakt in Qt, het framework dat Nokia ook gebruikte in Symbian en Maemo. Native apps kunnen onder meer controls en info in de thumbnail zetten, waardoor ze een voorsprong hebben op Android-apps.
/i/1361982381.png?f=imagenormal)
Tot slot: een goede kans
Sailfish is nog niet af, evenmin als de andere nieuwe besturingssystemen op dit Mobile World Congress. Er is wel een versie die dichter bij de release zit, maar die toont processormaker ST-Ericsson alleen achter gesloten deuren en niet aan de media.
Van al die nieuwe besturingssystemen is Sailfish misschien wel de meest kansrijke. Het draait immers ongewijzigd Android-apps en dat opent de deur naar honderdduizenden apps bij de release, waarbij alle grote en kleine namen onmiddellijk aanwezig zijn. De apps halen er wellicht veel mensen toe over om een smartphone te halen en dat is een groot voordeel ten opzichte van andere besturingssystemen. Zelfs BlackBerry 10, dat ook Android-apps kan draaien, vereist actie van de ontwikkelaar om de app aan de praat te krijgen op nieuwe BlackBerry's.
Daarnaast is de interface, ondanks een leercurve, binnen een paar minuten aan te leren en ziet die er aantrekkelijk uit. Als Jolla een telefoon met leuke features voor onder de 400 euro op de markt krijgt, dan kan het zomaar een onverwacht succes in handen hebben. KPN overlegt al met Jolla over een Nederlandse release en hopelijk hoeven we niet lang te wachten totdat Sailfish de Nederlandse wateren binnenzwemt.