Inleiding
Voorafgaand aan het persevenement waarop Apple de iPad mini aankondigde, leek alles eigenlijk al uitgelekt. We hadden de mini op foto's gezien, de specificaties waren bekend en ook het bestaan van de 13"-Macbook Pro Retina was geen geheim meer. Verder was het aannemelijk dat de iPad een opfrisbeurt zou krijgen, waarbij Apple de 30-pinsconnector zou vervangen door de nieuwe lightning-interface.
Wat we echter niet hadden zien aankomen was dat Apple zijn nieuwste iPad ook zou voorzien van een gloednieuwe soc; de Apple A6X. Waar de A5X een speciale versie van de A5 was, met extra geheugenbandbreedte en een krachtigere gpu om het Retina-scherm van de iPad aan te sturen, is de A6X een krachtigere versie van de A6-soc uit de iPhone 5. Dat betekent dat de A6X dezelfde nieuwe processorarchitectuur gebruikt als de A6.
Omdat Apple niets aan de behuizing heeft aangepast en de nieuwe features van iOS 6 ook al bekend zijn, publiceren we geen volledige review van de nieuwste iPad, maar richten we ons op de benchmarks. Wil je dus meer weten over de behuizing, de ergonomie en het Retina-scherm, dan verwijzen we je naar onze review van de iPad die dit voorjaar uitkwam.
De nieuwe A6X-soc nader bekeken
Apples semiconductorteam heeft in de laatste jaren flink aan de weg getimmerd. Voor de iPhone 3GS moest het bedrijf zijn processors nog inkopen bij Samsung, maar de iPhone 4 maakte al gebruik van de eigen A4-chip, al had Apple weinig invloed gehad op het ontwerp. Daarna ging het hard; bij de A5 koos Apple ervoor om een heel krachtige gpu in de soc op te nemen en voor de iPad met Retina-resolutie ontwikkelde het de A5X, een variant met meer geheugenbandbreedte en een nog krachtigere gpu. Dat was allemaal nodig om het paneel met een resolutie van 2048x1536 pixels aan te sturen.
In september verraste Apple menig persoon met de A6 in de iPhone 5, een soc die gebruikmaakt van een nieuw processorontwerp, dat door Apple zelf was ontworpen. Daarmee is Apple de tweede grote speler die zijn eigen processorarchitectuur op basis van de ARM-instructieset ontwerpt. De andere is Qualcomm.
Hoewel de A6 meer instructies per kloktik kan verwerken en hogere kloksnelheden aankan dan zijn voorganger, vereist een iPad met Retina-resolutie twee heel specifieke dingen: een krachtige gpu en een flinke sloot geheugenbandbreedte. Dat deed Apple besluiten om de A6X te ontwerpen.
Soc | Processor | Kloksnelheid | Gpu | Procedé | Bandbreedte |
Apple A5 |
2 x Cortex A9 |
0,8 - 1GHz |
SGX543MP2 |
45nm/32nm |
6,4GB/s |
Apple A5X |
2 x Cortex A9 |
1GHz |
SGX543MP4 |
45nm |
12,8GB/s |
Apple A6 |
2 x Swift |
1,3GHz |
SGX543MP3 |
32nm |
8,5GB/s |
Apple A6X |
2 x Swift |
1,4GHz |
SGX554MP4 |
32nm |
12,8GB/s |
Volgens Apple is de A6X tweemaal zo snel als de A5X, bij zowel algemene als grafische berekeningen. De verdubbeling in processorkracht komt bijna zeker door de overstap naar de nieuwe Swift-architectuur, aangevuld met hogere kloksnelheden.
Toen de nieuwe iPad aangekondigd werd en Apple claimde dat hij op grafisch gebied tweemaal zo snel was als de derdegeneratie-iPad, konden we alleen nog speculeren over de manier waarop dat werd gerealiseerd. Zou Apple meer rekenkernen aan de SGX543 toegevoegd hebben? Dat zou de chip wel heel groot maken. Een andere optie was een verdubbeling van de kloksnelheid, maar daarmee behaal je nog geen verdubbeling van de prestaties.
Apple bleek uiteindelijk te hebben gekozen voor de simpelste oplossing; na voor zowel de A5 en A5X als de A6 een PowerVR SGX543 van Imagination Technologies gebruikt te hebben, is Apple voor de A6X overgestapt naar de krachtigere SGX554, zo blijkt uit de systeeminformatie die GLBenchmark ons biedt. Uit een een analyse van Chipworks blijkt dat de chip daardoor groter is dan de A6; waar de A6 nog een oppervlakte had van 94mm², is dat voor de A6X maar liefst 123mm². Dat is overigens nog steeds kleiner dan de A5X, die een oppervlakte had van maar liefst 165mm². Deze werd overigens nog wel op 45nm geproduceerd.
De verdubbeling in grafische rekenkracht was broodnodig. Hoewel de A5X-chip uit de derdegeneratie-iPad behoorlijk krachtig was, waren veel gameontwikkelaars toch genoodzaakt om intern een lagere resolutie te gebruiken en deze daarna via upscaling te vergroten naar de 2048x1536 pixels van het Retina-paneel. De extra rekenkracht van de A6X zou hier in theorie een einde aan maken.
De processor en gpu getest
GeekBench laat goed zien hoe veel sneller de twee processorkernen in de A6X zijn, vergeleken met hun voorgangers. De nieuwe Swift-architectuur is overduidelijk een verbetering ten opzichte van Cortex A9.
GL Benchmark 2.1.2 - Egypt offscreen |
Telefoon / tablet | Soc | OS | Framerate in fps, hoger is beter |
iPad (4e generatie) |
Apple A6X |
iOS 6 |
*******
171,0 |
iPad (3e generatie) |
Apple A5X |
iOS 6.0 |
*****
123,6 |
Samsung Galaxy Note 10.1 |
Exynos 4412 |
Android 4.0.4 |
****
98,0 |
iPad 2 |
Apple A5 |
iOS 6.0 |
****
87,0 |
Asus Infinity TF700T - Perform... |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
***
76,0 |
Sony Xperia Tablet S |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
***
68,0 |
Acer Iconia Tab A700 |
Tegra 3 |
Android 4.0.4 |
***
65,0 |
Asus Transformer 300T |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
***
63,5 |
Nexus 7 |
Tegra 3 |
Android 4.1 |
***
62,0 |
Samsung Galaxy Tab 2 7.0 |
Omap 4430 |
Android 4.0.3 |
*
27,0 |
Gl Benchmark 2.1.2 - PRO offscreen |
Telefoon / tablet | Soc | OS | Framerate in fps, hoger is beter |
iPad (4e generatie) |
Apple A6X |
iOS 6 |
*******
355,6 |
iPad (3e generatie) |
Apple A5X |
iOS 6.0 |
*****
237,0 |
iPad 2 |
Apple A5 |
iOS 6.0 |
***
145,0 |
Samsung Galaxy Note 10.1 |
Exynos 4412 |
Android 4.0.4 |
**
123,0 |
Asus Infinity TF700T - Perform... |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
**
98,0 |
Sony Xperia Tablet S |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
**
82,0 |
Nexus 7 |
Tegra 3 |
Android 4.1 |
**
82,0 |
Asus Transformer 300T |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
**
80,0 |
Acer Iconia Tab A700 |
Tegra 3 |
Android 4.0.4 |
**
78,0 |
Samsung Galaxy Tab 2 7.0 |
Omap 4430 |
Android 4.0.3 |
*
44,0 |
In de offscreentests van GL Benchmark maakt de SGX554MP4-gpu een goede indruk; hij is een stuk sneller dan de SGX543MP4 uit de vorige iPad. De beloofde verdubbeling in grafische prestaties is in deze test echter niet te zien.
De scores in versie 2.1.x van van GL Benchmark beginnen bij high-end apparaten wel heel hoog uit te vallen. Of je nou 200 of 300 fps haalt, vloeiend gaat het toch wel. Daarom draaien we nu ook de zwaardere Egypt HD-test uit de allernieuwste versie van de benchmark. Deze maakt meer gebruik van shaders en daarnaast is de resolutie bij de offscreentest verhoogd van 1280x720 naar 1920x1080 pixels.
De nieuwste iPad is eigenlijk de enige tablet die in deze test vloeiende framerates weet te produceren, al komt de vorige iPad met 27fps in de buurt. Oudere iPads en ook de geteste Android-tablets worden op grote achterstand gelaten.
Warmteontwikkeling
Toen de derdegeneratie-iPad op de markt kwam, was er redelijk wat heisa over de warmteontwikkeling. Ook wij constateerden in onze review dat hij flink warmer werd dan zijn voorganger, vooral bij het spelen van games waarvoor zowel cpu als gpu aan de bak moest. De tablet werd niet zo heet dat hij niet meer vast te houden was, maar het verschil van meer dan vijf graden met de iPad 2 was goed te voelen.
We waren benieuwd of de nieuwe A6X-soc een ander beeld oplevert bij de warmteontwikkeling en hebben dus opnieuw een foto gemaakt, ditmaal met de derdegeneratie-iPad links en de nieuwste iPad rechts. Het verschil blijkt klein; de hotspot, de haast witte vlek op de oudere iPad, wordt 1,2 graden warmer dan bij de nieuwste iPad. Apple heeft de warmteontwikkeling dus een beetje weten terug te dringen, maar de nieuwste iPad wordt nog steeds warmer dan de oude vertrouwde iPad 2.

Browser, booten en geheugen
De extra rekenkracht van de A6X maakt dat de browser een stuk sneller is geworden. Hij weet de tot nu toe snelste tablet op flinke achterstand te zetten en eindigt boven aan de lijst.
Booten |
Telefoon / tablet | Soc | OS |
In seconden, lager is beter
|
iPad (4e generatie) |
Apple A6X |
iOS 6 |
**
14,70 |
iPad 2 |
Apple A5 |
iOS 6.0 |
**
16,00 |
iPad (3e generatie) |
Apple A5X |
iOS 6.0 |
**
16,80 |
Galaxy Note 10.1 |
Exynos 4412 |
Android 4.0.4 |
****
27,00 |
Nexus 7 |
Tegra 3 |
Android 4.1 |
****
34,00 |
Sony Xperia Tablet S |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
*****
37,37 |
Galaxy Tab 2 7.0 |
Omap 4430 |
Android 4.0.3 |
*****
38,00 |
Asus Transformer Prime |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
*****
38,94 |
Asus Transformer 300T |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
*****
39,25 |
Acer Iconia Tab A700 |
Tegra 3 |
Android 4.0.4 |
*******
54,00 |
Ook de startsnelheid is verbeterd. Apple heeft ten opzichte van de derdegeneratie-iPad grofweg twee seconden van de boottijd weten af te snoepen.
De snelheid waarmee bestanden via de nieuwe lightning-connector naar de tablet gekopieerd kunnen worden, ging eveneens omhoog. De verschillen zijn niet enorm, maar groot genoeg om de nieuwste iPad naar de bovenkant van de lijst te stuwen.
Het vertrouwde Retina-scherm
Net als zijn voorganger is ook de vierdegeneratie-iPad voorzien van een zogeheten Retina-scherm met een resolutie van 2048x1536 pixels. Volgens Apple gaat het om precies hetzelfde scherm als de vorige keer, maar voor de zekerheid hebben we toch onze gebruikelijke schermtests uitgevoerd. Voor een uitgebreide beschrijving van hoe het is om met het Retina-scherm te werken, verwijzen we je naar onze review van de vorige iPad.
Beeldkwaliteit
/i/1352124241.png?f=imagenormal)
/i/1352124250.png?f=imagenormal)
Als we de meetresultaten naast die van de vorige iPad leggen, zien we een klein verschil in de witbalans. De derdegeneratie-iPad had een kleurtemperatuur van ongeveer 7500 kelvin, waardoor wit een blauwe tint had. De kleurtemperatuur is bij de nieuwste iPad wat verlaagd, waardoor de blauwe tint grotendeels is verdwenen. Toch valt ook uit de rgb-grafiek te zien dat er nog iets te veel blauw in de kleurmix zit.
Tot nu toe hebben we altijd Gamut-plaatjes in onze reviews opgenomen om inzicht te geven in de kleurreproductie van een beeldpaneel. Deze plaatjes zijn echter niet erg geschikt om vergelijkingen mee te maken. Daarom nemen we vanaf nu ook een staafdiagram op, waarin de gemiddelde kleurfout van een scherm uitgedrukt wordt in een cijfer.
Bij het meten van de kleurweergave geeft de Calman-software die wij gebruiken, voor zowel de primaire als de secundaire kleuren aan in hoeverre deze afwijken van de ideale weergave. Die afwijking wordt gegepresenteerd door een een getal, ΔE 1994. Wij tellen de delta's van alle kleurkanalen op en pakken hier het gemiddelde van.
Een ΔE tussen 1 en 3 is erg goed te noemen; hierbij zijn de kleurverschillen met het blote oog nauwelijks zichtbaar. Tussen 3 en 6 zouden we nog heel acceptabel noemen. Kleurfouten boven de 6 worden duidelijk zichtbaar in de vorm van bijvoorbeeld een gebrek aan saturatie of een kleurwafwijking.
Met een ΔE 1994 van 1,774 eindigt de nieuwste iPad hier op de tweede plek, alleen de Iconia Tab A700 heeft een betere kleurweergave.
Het scherm van de nieuwste iPad heeft een hogere lichtopbrengst dan dat van zijn voorganger, maar eindigt toch onder aan de middenmoot. Dat komt natuurlijk door de hoge pixeldichtheid. Waarschijnlijk zou een nog feller backlight een te grote wissel op de accu trekken.
Zwartwaarde (250 nits) |
Telefoon / tablet | Soc | OS | In nits, lager is beter |
Samsung Galaxy Tab 2 7.0 |
Omap 4430 |
Android 4.0.3 |
*****
0,230 |
iPad 2 |
Apple A5 |
iOS 6.0 |
******
0,258 |
iPad (3e generatie) |
Apple A5X |
iOS 6.0 |
******
0,280 |
iPad (4e generatie) |
Apple A6X |
iOS 6 |
******
0,284 |
Acer Iconia Tab A700 |
Tegra 3 |
Android 4.0.4 |
******
0,287 |
Samsung Galaxy Tab 2 10.1 |
Omap 4430 |
Android 4.0.3 |
*******
0,300 |
Nexus 7 |
Tegra 3 |
Android 4.1 |
*******
0,310 |
Samsung Galaxy Note 10.1 |
Exynos 4412 |
Android 4.0.4 |
*******
0,310 |
Sony Xperia Tablet S |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
*******
0,313 |
De zwartwaarde en het contrast van de 3e en 4e generatie iPad zijn bij een helderheid van 250 nits nagenoeg gelijk.
Prestaties van de accu
Volgens Apple is de accuduur, ondanks de compleet nieuwe soc, ongewijzigd. Dat hebben we natuurlijk getoetst.
In onze browsingtest, waarbij de tablet continu door een vaste lijst van websites browset, houdt de nieuwste iPad het een kwartiertje langer uit dan zijn voorganger.
Accutest - Film (250 nits) |
Telefoon / tablet | Soc | OS | Tijd in minuten, hoger is beter |
Sony Xperia Tablet S (spaarsta... |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
*******
699,00 |
iPad (3e generatie) |
Apple A5X |
iOS 6.0 |
*******
673,00 |
iPad 2 |
Apple A5 |
iOS 6.0 |
******
648,00 |
iPad (4e generatie) |
Apple A6X |
iOS 6 |
******
586,00 |
Acer Iconia Tab A700 |
Tegra 3 |
Android 4.0.4 |
******
550,00 |
Nexus 7 |
Tegra 3 |
Android 4.1 |
*****
509,00 |
Asus Transformer 300T |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
*****
505,00 |
Samsung Galaxy Note 10.1 |
Exynos 4412 |
Android 4.0.4 |
*****
491,00 |
Sony Xperia Tablet S |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
*****
475,00 |
Asus Infinity TF700T |
Tegra 3 |
Android 4.0 |
*****
455,00 |
In de filmtest is de score zeker goed te noemen, maar de tablet moet flink toegeven op de iPad van de vorige generatie.
Specificaties
Merk en uitvoering |
Merk |
Apple |
Serie |
iPad |
Product |
Apple iPad Retina (najaar 2012) |
Afbeeldingen |
/i/1351068365.png?f=thumblarge) |
Prijs en beoordeling |
Technische specificaties |
Cpu-type |
Apple A6X |
Videointerface |
Schermdiagonaal |
9,7" |
Schermresolutie |
2048x1536 (QXGA) |
Touchscreentechniek |
Capacitief |
Multitouch-touchscreen |
Ja |
Backlight |
Led: Edge-lit |
Opslag |
Hardeschijftype |
Solid state disk |
Interfaces |
Verbinding (wlan) |
802.11a, 802.11n, 802.11b |
Verbinding (bluetooth) |
Bluetooth 4.0 |
Fysieke specificaties |
Gewicht |
652g |
Hoogte |
241mm |
Breedte |
185mm |
Diepte |
9mm |
Kleuren |
Zwart |
Overige specificaties |
Besturingssysteem |
iOS 6.0 |
Accucapaciteit in wattuur |
42Wh |
Conclusie
We snappen nog steeds niet helemaal waarom Apple zo kort na de introductie van de derdegeneratie-iPad alweer met een nieuw model komt. Misschien wil het bedrijf zo snel mogelijk de oude 30-pinsconnector uitfaseren of misschien stoorde Apple zich eraan dat lang niet alle games op de native resolutie konden draaien. Dat laatste zou geen probleem meer moeten zijn, want de nieuwe iPad is veel sneller dan zijn voorganger, bij zowel algemene als grafische berekeningen. Dat lijkt wel zijn weerslag te hebben op de accuduur tijdens het bekijken van video.
De extra snelheid is welkom, maar verandert verder weinig aan de tablet. Toen we derdegeneratie-iPad bespraken, hadden we eigenlijk niet veel aan te merken op de snelheid. Op de ergonomie wel: de derdegeneratie-iPad, maar ook de nieuwste versie, is in vergelijking met andere modellen redelijk zwaar en dik. Daar is met deze refresh niets aan gedaan en dat vinden we een gemiste kans.
Het Retina-scherm in ons testmodel bleek iets beter gekalibreerd dan dat van de derdegeneratie-iPad. We weten echter niet of Apple het scherm doelbewust verbeterd heeft of dat we hier gewoon te maken hebben met de afwijkingen die normaal voorkomen tussen verschillende panelen.
De nieuwste iPad is al met al een prima opfrissing van het vorige model en kan met de flink snellere hardware en de nieuwe Lightning-connector nog wel even vooruit. Gebruikers van de iPad uit maart van dit jaar hoeven echter niet bedroefd te zijn; in de praktijk is de nieuwe iPad wel sneller, maar de verschillen zijn niet zo groot dat de derdegeneratie-iPad in één klap verouderd is.
Eindoordeel