Introductie
AMD introduceerde in het eerste kwartaal van dit jaar zijn eerste apu's in de vorm van de Ontario- en Zacate-series. De Ontario is vooral voor zeer zuinige systemen als ultraportables bedoeld, terwijl de Zacate genoeg kracht moet leveren voor productief laptopgebruik.
/i/1305036241.jpeg?f=imagenormal)
Tweakers.net ontving van Gigabyte diens E350N-USB3-moederbord, een mini-itx-bordje waar een E350-apu op is gesoldeerd. Deze cpu met geïntegreerde gpu moet snel genoeg zijn voor huis-tuin-en-keuken-gebruik. We legden het moederbord op een pijnbankje om te zien hoe het zich in de praktijk weerde.
Prijzen en specificaties
Merk en Type |
Merk |
Gigabyte |
Type |
GA-E350N-USB3 |
Technische Specificaties |
Socket |
onboard |
Chipset |
AMD A50M Fusion |
Formfactor |
mini-itx |
Geheugentype
|
2x ddr3 |
Onboard CPU |
Cpu-type |
AMD Fusion E-350 |
Snelheid |
2x 1,6GHz |
Interfaces |
Card Interface
|
pci-e 2.0 x16 |
Hardeschijfbus (intern) |
4x sata-600 |
Externe verbindingen |
Ethernet |
1Gbps |
Usb/firewire |
4x usb 2.0, 2x usb 3.0 |
Video-uitgangen |
D-sub, dvi-d, hdmi
|
Overige |
ps/2 |
Audio |
Audiokanalen |
8 (7.1) |
Audio-uitgangen |
analoog, optisch s/pdif |
Brazos en Zacate
AMD presenteerde zijn eerste accelerated processing units begin januari, daags voor de CES. De Ontario- en Zacate-apu's waren de eerste AMD-processors waarin cpu en gpu waren geïntegreerd en vormden de voorhoede van AMD's Fusion-platform. Op termijn moeten ook voor mainstream- en high-end-systemen processors met geïntegreerde gpu's verschijnen: de Llano-processors.
Het complete platform, dat uit de Ontario- en Zacate-apu's en de bijbehorende chipset bestaat, heeft AMD Brazos genoemd. De betreffende chipset, die AMD 'fusion controller hub' noemt, is de Hudson M1. Deze fch kan met zes sata-600-poorten overweg en stuurt maximaal 14 usb 2.0-poorten aan. Usb 3.0-poorten moeten door controllers van derden worden aangestuurd. Ook een netwerkpoort ontbreekt en het geïntegreerde geluid is beperkt tot vier kanalen.

De Zacate-apu wordt met 40nm-procestechnologie gebakken en heeft een tdp van 18W. De Ontario kan zelfs met 5 tot 9W toe, afhankelijk van de configuratie. Beide apu's bevatten één of twee Bobcat-cores en een Evergreen-gpu met 80 streamprocessors. De gpu in een Ontario-apu is vergelijkbaar met een HD 6250, terwijl de Zacate-apu op het niveau van een HD 6310 presteert.
/i/1305103442.jpeg?f=imagenormal)
De in het Gigabyte-moederbord gebruikte apu is de E350, een Zacate-apu waarvan de twee cores op 1,6GHz geklokt zijn. De cores beschikken elk over 512kB L2-cache en werken op een spanning van 1,25V tot 1,35V. De gpu heeft een kloksnelheid van 500MHz en telt 80 shaders of streamprocessors, 8 texture mapping units en 4 render output units.
De E350N-USB3 nader bekeken
De E350N-USB3 heeft het mini-itx-formaat, wat het moederbordje geschikt maakt voor bescheiden behuizingen: beide zijdes zijn slechts 17 centimeter lang. Het Gigabyte-bordje, inclusief de vrij opvallende heatsink voor de apu, is verder niet veel hoger dan het i/o-shield.
/i/1305103436.jpeg?f=imagenormal)
Naast de apu biedt het bord twee geheugenslots voor ddr3-geheugen met een maximale kloksnelheid van 1333MHz. Elk reepje mag een capaciteit hebben van 4GB, voor een maximale geheugengrootte van 8GB. De E350 gebruikt overigens single-channelgeheugen: een enkel reepje is derhalve voldoende.
Het moederbord is verder voorzien van een pci-express x16-slot. Elektrisch is het slot echter als x4-slot uitgevoerd, zodat een losse grafische kaart maar van beperkt nut kan zijn.
/i/1305103440.jpeg?f=imagenormal)
Het i/o-shield herbergt de drie video-aansluitingen: een D-sub-poort, een dvi-poort en een hdmi-poort. Via een enkele ps/2-poort kan een muis of een toetsenbord worden aangesloten en er zijn vier usb 2.0-poorten gemonteerd. Een Renesas-chip zorgt voor twee usb 3.0-poorten en naast een optische en zes analoge audio-aansluitingen is er ook nog een gigabit-ethernetaansluiting.
Het bord telt vier sata-600-connectors en er zijn headers voor nog eens vier usb 2.0-poorten. Ten slotte zijn er nog een frontpanel-connector, audio-aansluitingen, fanheaders en de voedingsaansluitingen.
/i/1305103438.jpeg?f=imagenormal)
Het bord is uitgevoerd in Gigabytes gebruikelijke combinatie van blauwe pastelkleuren. De heatsink die southbridge en apu bedekt, is een vrij standaard exemplaar, dat wel stevig met schroeven wordt vastgezet. De ventilator hierop heeft een diameter van 50mm.
/i/1305103439.jpeg?f=imagenormal)
Bij het vrij klassieke bios hoeft alleen te worden gemeld dat de multiplier en baseclock van de apu met het MIT-menu kunnen worden aangepast. Ook de Vcore kan hier worden ingesteld. De apu bleek echter maar marginaal te kunnen worden overgeklokt: meer dan tien procent winst zit er niet in.
Prestaties
Om het Gigabyte-bord te testen, voorzagen we het van een 80GB grote Postville-ssd met Windows 7 Ultimate en twee reepjes van elk 2GB ddr3-geheugen. Verder sloten we nog een blu-ray-drive aan om de apu met flink zware videocontent aan het werk te kunnen zetten. Voor de voeding viel de keuze op een picoPSU met een externe 12V-adapter.
Opgenomen vermogen
De energiemetingen werden verricht aan het stopcontact, zodat ook de energiebehoefte van de 12V-adapter in de cijfers terugkomt. De belasting van het systeem werd zoals gebruikelijk verzorgd door Prime95 en Furmark.
Opgenomen vermogen |
| Opgenomen vermogen in watt: lager is beter |
Load, Furmark & Prime95 |
**********
41 |
Load, Furmark |
**********
39,6 |
Load, Prime95 |
********
33 |
Idle |
*****
22,3 |
Uitgeschakeld |
*
5,3 |
De picoPSU heeft een 80Plus-certificaatje, maar het opgenomen vermogen van het uitgeschakelde systeem is door de losse 12V-adapter met 5,3W vrij hoog. Idle verstookt het platform dik twintig watt en onder belasting van Prime komt daar zo'n tien watt bij. Furmark zet de apu harder aan het werk; het tegelijkertijd draaien van Furmark en Prime heeft nauwelijks een hoger verbruik tot gevolg. Het verschil tussen idle en voluit belast is bijna precies de 18W die AMD als tdp opgeeft.
Synthetische tests
Als synthetische tests draaiden we de 1M-test van SuperPi, Cinebench 11.5, de ingebouwde benchmark van Winrar, PC Mark Vantage en 3DMark 06.
Super Pi Mod 1.5 1M |
| Tijd in secondes (lager is beter) |
AMD E350 |
**
49,4 |
AMD Sempron LE1200 + 785G |
**
50,0 |
Via Nano U2250 |
***
88,4 |
Intel Atom N550 |
***
97,9 |
Intel Atom N450 |
***
99,0 |
Intel Atom N270 |
****
113,7 |
Via Nano C7-M |
**********
307,0 |
Synthetische benchmarks |
| Scores |
Winrar |
******
476 |
Cinebench 11.5 OpenGL |
**********
7,39 |
Cinebench 11.5 mcpu |
********
0,62 |
Cinebench 11.5 1cpu |
***
0,20 |
3DMark 06 |
***
2042 |
PCMark Vantage |
****
3222 |
In vergelijking met de andere, duidelijk oudere processors voor zuinige systemen is AMD's apu de snelste. Alleen een 'echte' processor als de Sempron, met ondersteuning voor out-of-order-instructies, kan tegengas bieden. Intels Atoms blijken 80 tot 130 procent trager. Uiteraard zou het beeld sterk veranderen wanneer we Sandy Bridge-cpu's of Phenom II's in het lijstje zouden zetten: die hebben voor de Pi-test hooguit tien tot twintig seconden nodig.
De overige synthetische benchmarks vergelijken we niet met andere platformen, omdat relevante cijfers ontbreken.
Video-playback
Met behulp van Cyberlinks dvd-suite werd de blu-ray van BBC's Earth-documentaire afgespeeld, zodat we het energieverbruik konden meten. Hetzelfde deden we met de hd-trailer van Avatar: deze YouTube-video werd fullscreen in Internet Explorer afgespeeld.
Afspelen video: processorbelasting |
| Processorbelasting in procenten (lager is beter)
|
Blu-ray Earth |
****
17 |
Youtube Avatar-trailer |
**********
42 |
Afspelen video: opgenomen vermogen |
| Opgenomen vermogen in watt (lager is beter) |
Blu-ray Earth |
**********
37,3 |
Youtube Avatar-trailer |
****
28,3 |
De blu-ray kan voor een groot deel door de gpu worden gedecodeerd, wat een lage cpu-belasting oplevert. Het afspelen van de Youtube-trailer komt echter voor rekening van de cpu, wat een veel hogere belasting oplevert. Bij het energieverbruik is het beeld precies omgekeerd: net als bij de Furmark-test blijkt vooral de gpu het opgenomen vermogen op te stuwen.
Geluid
Ten slotte werd de geluidsproductie gemeten met een Voltcraft-geluidsdrukmeter. Het omgevingsgeluid ten tijde van de test bedroeg 33dBA, en het verschil met het geluid van het ingeschakelde systeem bedroeg slechts 1,8dBA. Het kleine ventilatortje van de apu-koeling is dus vrijwel onhoorbaar.
<p>
Conclusie
AMD heeft met Brazos niet alleen een platform voor laptops, netbooks en andere draagbare computers geïntroduceerd: ook voor eenvoudige desktops zal de apu-chipset-combinatie prima voldoen. Een pc met een Zacate-apu is geen snelheidsmonster, maar voor licht gebruik is het een goed alternatief voor krachtiger systemen. In htpc's komt het platform absoluut tot zijn recht.
Vooral het lage energieverbruik en de grote mate van integratie maken van Brazos een mooi en vooral zuinig startpunt voor de bouw van een htpc. De apu is meer dan krachtig genoeg om alle media af te spelen, terwijl de warmteproductie met een opgenomen vermogen van omstreeks veertig watt gering blijft. En met een gpu die net iets meer kan dan een oudere igp, kan ook hardware-decoding of zelfs een casual game probleemloos door de apu worden afgehandeld.
Het Brazos-moederbord van Gigabyte is zeer compleet, met onder meer sata-600-poorten en usb 3.0-aansluitingen. Het enige gemis van de E350N-USB3 is het ontbreken van wifi en bluetooth. Daarbij zal bluetooth niet door iedereen gemist worden, maar onboard wifi had de inzetbaarheid in een htpc zonder netwerkbekabeling wel vergroot.
De prestaties van het bordje zijn evenwel prima. Hogeresolutievideo wordt zonder problemen afgespeeld en de snelheid van het systeem is voor htpc-doeleinden of eenvoudig browsen meer dan voldoende. Vergeleken met Intels Atom-platform of VIA's verouderde Nano-cpu's is de op 1,6GHz geklokte Zacate-apu gemiddeld twee maal zo snel. Alleen AMD's eigen energiezuinige, maar al wat oudere Sempron LE1200 wist de apu hier bij te benen.
De prijs van de E350N is weer een minpuntje: mini-itx-borden met vergelijkbare specs van andere fabrikanten kunnen voor minder gekocht worden en voor een tientje extra kan een bordje mét wifi worden aangeschaft. Gezien de features en prestaties van de E350N-USB3 kunnen we Gigabyte echter niet anders dan een dikke voldoende geven.
Eindoordeel