VIA KT133A Trio

De nieuwe VIA KT133A chipset

Het lijkt er op dat iedereen vandaag de dag in de ban is van DDR SDRAM en de Pentium 4 icm Rambus geheugen. De release van de nieuwe VIA chipset met ondersteuning voor een 133MHz FSB heeft hiervan wat te lijden gehad wat aandacht betreft. Zoals je verder in deze review kunt lezen zijn de mogelijkheden van deze chipset toch erg leuk, en dan heb ik het voornamelijk over de performancewinst die je kunt behalen met deze chipset en je 'antieke' hardware, namelijk je 100MHz FSB Tbird / Duron en een reepje 'ordinair' 133MHz geheugen.

Zeker het laatste jaar is de variatie aan upgrade mogelijkheden behoorlijk snel gegaan, helaas niet backwards-compatible. Zo hebben we in een korte periode een diversiteit aan sockets & slots voorbij zien komen, was de ene net geïntroduceerd, kwam AMD of Intel weer met een nieuwe. Je 'oude' slot 1 of socket 7 plank kon een aantal generaties processoren meegaan, tegenwoordig ben je haast verplicht om met het ene component ook gelijk het andere te vervangen. Gelukkig passen de nieuwe 133MHz FSB AMD processoren nog steeds in de vertrouwde Socket A. Wanneer je nog niet zo heel lang geleden een 100MHz FSB Duron of Thunderbird hebt aangeschaft en je wilt toch weer een graantje performance meepikken dan zijn moederborden met de nieuwe VIA chipset zeker de moeite van het bekijken waard.

De nieuwe VIA chipset bestaat zowel uit een gewijzigde North als South bridge, het noordelijk deel zorgt voor de extra MHz'en die je FSB moet gaan gebruiken, de chip uit het zuiden zorgt er onder andere voor dat de IDE bus moderne ATA-100 schijfjes kan aanspreken. De vorige versie van deze chipset had alleen ATA-66 ondersteuning, wanneer een plank met deze VIA chipset al ATA-100 ondersteuning had werd dit verzorgd door een on-board IDE RAID controller. De drie borden uit deze review hebben ook allemaal IDE RAID on-board. Abit en Epox gebruiken hiervoor een controller van Highpoint, deze IDE RAID controller is niet zo gek lang geleden de Tweakers.net revue gepasseerd, de review kun je hier lezen. Asus maakt voor het IDE RAID gedeelte gebruik van een Promise controller, bekend van de zogenaamde 'FastTrack' IDE RAID kaartjes. De Highpoint RAID controller ondersteunt zowel RAID 0 als 1 en 0+1. De Promise controller op de Asus A7V133 is enigzinds gehandicapt, er is slechts ondersteuning voor RAID 0. Je kunt echter op beide controllers ook ´gewoon´ een ATA-100 schijf gebruiken. De snelle hoofdrekenaar heeft nu al geconstateerd dat op alle drie de bordjes, met twee IDE controllers, het totaal aan te sluiten ATA-100 schijven op acht komt, voorlopig uitbreidings mogelijkheden genoeg lijkt mij .

De wijzigingen die de diverse moederbordboeren moesten maken waren voor deze metamorfose nihil, VIA heeft er voor gezorgd dat de oude north & south bridge (VT8363 & 686A) pin compatible is met de nieuwe north & south bridge (VT8363A & 686B). Het ontwerp van de moederborden was dan ook een kwestie van de oude chip eruit en de nieuwe chip erin. Je zult dus wat betreft lay-out van de bordjes niets nieuws tegenkomen, al heeft Abit wel de kleurcodering van de IDE connectoren aangepast. De twee connectoren van de RAID controller hebben een oranje kleurtje gekregen, in tegenstelling tot het standaard blauw. Dit kleine detail verhoogt toch de overzichtelijk van het bord en voorkomt het 'misprikken' van je IDE kabels, weer een goede zet van Abit mijn inziens.

133MHz FSB en de prestaties

'Hoe meer megahertzen je processor heeft hoe sneller' is nog vaak de gedachte. Dat een computer buiten haar processor nog meer componenten bevat wordt dan voor het gemak maar even vergeten. De snelheid van het geheugen en de bus (FSB) die tussen de processor en de north bridge zit bepalen ook in belangrijke mate de overall performance van je systeem. De verdubbeling van het aantal MHz bij DDR SDRAM in vergelijking met de huidige PC133 standaard, wat een winst van zo'n 10 à 15 procent laat zien, is hiervan een voorbeeld. Het manipuleren van de FSB is met de release van de eerste KT133 chip begin 2000 wat naar de achtergrond gekropen. De meeste mensen konden hier vaak net _stabiel_ 5 MHz'en bijplakken met soms een uitschieter naar 15MHz voor een paar geluksvogels. Deze beperking lag puur in de capaciteit van de toenmalige VT8363 north bridge van VIA die nauwelijks ruimte over had om buiten de specificaties om te gaan. Met de huidige VT8363A north bridge wordt dit bevestigd, omdat iedere 'oude' 100MHz FSB Duron of Athlon prima loopt op een FSB van 133MHz.

Aangezien je geheugensnelheid ten alle tijden (met deze VIA chip) minimaal je FSB snelheid is moet je er uiteraard wel voor zorgen dat er PC133 geheugen gebruikt wordt. Wil je je grenzen daarna nog eens gaan verleggen dan is _goed_ geheugen een must. Met goed geheugen bedoel ik geheugen die de MHz'en boven de 133MHz aankan, in deze test gebruik ik twee 128MB reepjes van Corsair. Het ene reepje is van het PC133 CAS2 type, het andere is een 150MHz reepje eveneens CAS2. Hoewel ik met zowel een Duron als Athlon normaal kon booten in Windows 98 met een FSB van 145MHz, bleek deze snelheid in de diverse tests niet stabiel. Voor het 150MHz reepje was de snelheid nog zeker niet de limiet, dus het geheugen was hierin niet de bottleneck. De hoogste FSB setting waarmee ik het testsysteem stabiel kreeg was 140MHz, dit was voor zowel het PC133 als het 150MHz geheugen van Corsair geen enkel probleem

Voor we de drie moederborden individueel gaan bekijken eerst een overzicht van de prestatie verschillen tussen de twee FSB snelheden gemeten met een Duron 650 en een Athlon 800, beide 100MHz FSB processoren. Eerst draai ik de test op de standaard snelheid, dus 6,5x100 voor de Duron en 8x100 voor de Athlon, daarna probeer ik deze kloksnelheid te bereiken met een 133MHz FSB door de multiplier iets lager te zetten. Na deze twee tests wordt de limiet van de processor gezocht in MHz'en, die weer met zowel een 100MHz FSB als een 133MHz FSB (of hoger waar mogelijk)aan de tand wordt gevoeld. Voor deze 100 <-> 133 vergelijking gebruik ik het Abit KT7A moederbord, de volgende hard- en software zijn gedurende alle tests in deze review gebruikt :

Corsair PC133 & 150MHz CAS2 128MB

Hercules 3D Prophet II GTS 32MB

Western Digital 20GB 7200rpm HDD

Samsung 52x CD-Rom speler

Windows 98SE

DirectX 8

nVidia Detonator 7.17

VIA 4-in-1 4.28 beta

De volgende bedrijven maakten deze review mogelijk, waarvoor onze dank :

Epox KTA3+ - Epox Europe www.epox.nl

Abit KT7A-RAID - Amor / Abit www.abit.nl

Asus A7V133 - Space Promotion BV www.space-promotion.nl

Corsair memory - Aubade www.aubade.nl

AMD Duron logo De test met de Duron laat duidelijk zien dat rauwe CPU MHzŽen niet heilig zijn. Geklokt op 1GHz wordt de Duron fors ingehaald door de instelling met een FSB van 140MHz die maar 980MHz op de teller zet. De Duron heeft na zijn reanimatie op het KT7A moederbord, in vergelijking met zijn prestaties op standaard snelheid, een winst geboekt van 47 SYSmark 2000 punten.

VIA KT133a Trio - Duron 650 / 100 <-> 133

AMD Athlon logo De Athlon 800 proc was helaas niet zo uit zijn tent te lokken als de Duron. Een FSB van 133MHz was geen enkel probleem, elk MHztje er boven leidde onherroepelijk tot fouten, crashes en andere narigheid. Toch weet de Athlon in combinatie met het Abit bord de prestaties 25 SYSmark 2000 punten omhoog te schroeven, zeker geen misselijke prestatie.

VIA KT133a Trio - Athlon 800 / 100<->133

Asus A7V133

Het bord van Asus met de nieuwe VIA chipset is voorzien van 1 AGP pro slot, 5 PCI sloten en een AMR slot, gelijk aan zijn 100MHz broertje. De chipset biedt 5 busmasters, een zesde PCI slot zoals Epox & Abit die monteren vindt Asus overbodig. Zoals al enige tijd de trend is op moederborden van Asus blinkt een ISA slot uit in afwezigheid. Voor de tweakers die geen afscheid kunnen nemen van hun ISA kaartje is dit bord dus geen geschikte keuze. Ondanks de aanwezige jumpers die onder de geheugenbanken zijn aangebracht zijn alle instellingen m.b.t. voltage, FSB en multipier ook vanuit het BIOS te regelen. De FSB in stapjes van 1MHz tot een maximum van 166, het voltage is instelbaar tot 1,85V in stapjes van 0,05V. De north bridge wordt gekoeld, al is dit niet echt nodig, met een zeer robuust fannetje. Overige koeling kun je aansluiten op de drie aanwezige fan connectors. Verder zitten aan de achterkant van het bord naast de bekende aansluitingen voor muis, keyboard enz. de benodigde connectors voor de geïntegreerde AC97 audiochip. Ook zijn de daar al twee aanwezige USB poorten uitbreidbaar tot vier met de bijgeleverde USB adapter.

Van de drie borden uit deze test heeft de Asus A7V133 het meeste ruimte naast de CPU socket voor het grovere koelwerk. Ook heeft dit bord als enige uit deze test een ATA 100 IDE RAID controller van Promise, Abit & Epox gebruiken hiervoor de HighPoint chip. Zoals ik al eerder zei is de RAID 1 functionaliteit uit de Promise geript, omdat deze controller aanzienlijk duurder is als zijn HighPoint broer lijkt het aannemelijk dat er afspraken tussen Promise & Asus zijn om zo de prijs van het bord te drukken.

Epox 8KTA3+

Het Epox bord is ruim uitgerust: 1 AGP slot met een handig 'veranker' clipje om je kaart stevig te monteren, 6 PCI sloten en 1 ISA slot. Een AMR slot tref je niet aan, wel 4 geheugenbanken en net als het Asus bord on-board sound. Helaas is de ruimte om de CPU socket minimaal, tevens zijn de condensatoren iets boven de CPU socket bijzonder hoog. De door mij gebruikte Alpha cooler ondervindt hiervan geen hinder, maar mensen met een Golden Orb ( of varianten ) moeten zichzelf toch eerst even zeker stellen dat de stellage gebruikt kan worden op dit bord. Erg ongelukkig gekozen is mijn inziens de plaats van de power connector, het was fraaier geweest om deze wat meer naar de rand van het bord te verplaatsen om een kabelwirwar (lees: airflow verzieker) te verkomen. De drie op het bord aanwezige fan connectors geven je de mogelijkheid om je kast wat meer te laten door luchten.

Erg leuk is de PCI debugger die is geïntegreerd op het moederbord. Je ziet links onderin twee cijferdisplays die gedurende het booten exact de status van je systeem aangeven. Via een tabelletje met de corresponderende codes kun je achterhalen wat er op het bord gebeurt, dit is zeker handig wanneer het geheel niet naar wens wil starten en de bekende BIOS piepjes je ook niet verder helpen. Deze debuggers zijn ook als PCI insteekkaart verkrijgbaar, los van de functionaliteit ben je tevens een mooie lichtshow rijker .

Ondanks de mogelijkheid om diverse FSB & voltage settings vanuit het BIOS te regelen moeten er toch een aantal jumpers worden verzet. In ieder geval de jumper om te kiezen tussen een 100MHz of 133MHz FSB. Wanneer je deze op 100MHz laat staan, zullen de FSB keuzemogelijkheden in het BIOS stoppen bij 120MHz ( dit kan tot enige verwarring leiden ). Wanneer deze jumper is omgezet kun je een maximum snelheid van 166MHz instellen, de stappen die daarbij moeten worden genomen zijn wel groot. Zowel Asus als Abit bieden FSB settings aan in stapjes van 1MHz, de Epox gaat van 133-136-140-145-150-155-160 naar 166. Deze stappen beperken je de ŽexacteŽ limiet van je systeem te vinden, maar bieden in ieder geval mogelijkheden de boel te versnellen.

Abit KT7A-RAID

Net als het Epox bordje voorziet de KT7A je van 1 AGP, 6 PCI en 1 ISA sloten. Met vier aansluitingen voor diverse CPU & case fans zijn er koelmogelijkheden genoeg. Je zult geen AMR vinden en ook geen aansluiting voor de, in de southbridge geïntegreerde, AC97 audio faciliteiten. Dit maakt het bord goedkoper te produceren en de kwaliteit van VIA's geïntegreerde geluid is ook niet echt om over naar huis te schrijven, geen ramp dus. De ruimte om het socket is ruim en de power connector zit op een perfecte plaats aan de rand van het bord. Ook ABIT levert een extra connector mee om de twee standaard beschikbare USB poorten uit te breiden naar vier.

Zoals ik in het begin van deze review al opmerkte heeft Abit de moeite genomen om het bord weer iets kleurrijker te maken met het oranje verven van de IDE RAID connectors. Tenzij je vergeet welke kleur nu bij welke aansluiting hoort is het misprikken van je IDE bekabeling verleden tijd.

Waarschijnlijk een overbodige mededeling maar uiteraard heeft Abit het BIOS weer voorzien van SoftMenu. Met zijn zeer uitgebreide config opties heb je de mogelijkheid om de diverse componenten (CPU, geheugen, enz.) maximaal te laten presteren. Tijdens het testen (met de eerste BIOS versie van deze plank) was de optie om de CPU fan controle uit te zetten niet aanwezig. Deze controle kijkt naar het aantal RPM's van de CPU fan en wanneer deze minder dan 2000 omwentelingen maakt wordt het systeem uitgeschakeld. Omdat je Duron of Athlon behoorlijk wat warmte kan produceren is dit een hele aardige feature, helaas zit op de Alpha cooler die ik gebruik tijdens het testen geen extra draadje voor deze RPM controle, dit heeft tot gevolg dat ik mijn systeem niet langer dan 10 seconden in wakkere toestand mag aanschouwen. Dit is uiteraard op te lossen door aan de CPU fan connector een andere fan te hangen die wel de benodigde RPM info kan geven, maar er zijn elegantere oplossingen. Deze CPU fan check zit namelijk ook in de wat latere BIOS versies van o.a. de 'normale' KT7 & KT7-RAID, maar je kunt bij deze versies de RPM check uitzetten in het BIOS. Ik ga er dan ook maar vanuit dat in de toekomstige BIOS versies van de KT7A deze optie wordt meegenomen.

Benchmarks: Quake 3 Arena

Het is tijd om eens te kijken naar de prestaties. Allereerst de Quake 3 Arena benchmark, waarin we voornamelijk bij de lage resoluties goed kunnen zien wat de invloed van het bord is. In hogere resoluties met meer kleuren is het meer de videokaart die het werk moet doen, in de onderstaande grafieken zie je dit duidelijk bij de 1600x1200 benchmarks. Op dit punt is je videokaart niet snel genoeg meer om de processor bij te houden en krijg je een constante in de prestaties.

VIA KT133a Trio - Quake3 16bit 133 Mhz FSB update

Het EPOX bord is in 16-bit kleur en een 100MHz FSB het snelst, alleen in de hoogste resolutie blijft het bord achter op de Asus & Abit. Voorlopig zet de KT7A van Abit de hoogste scores neer met een FSB van 133 Mhz en blijft ie Epox en Asus de baas. Dat alle drie de borden snel genoeg zijn om de videokaart in 1600x1200 te steunen blijkt uit de gelijke resultaten.

VIA KT133a Trio - Quake3 32bit 133 Mhz FSB update

In 32bit modus ziet het plaatje er weer heel anders uit, zowel met 800x600 als 1024x768 is Asus de snelste. Opvallend is dat de Epox, die met een 133 Mhz FSB in 16bit gelijk met de Asus & Abit presteerde op 1600x1200, in 32bit modus beide AŽs niet kan bijbenen.

Benchmarks: SYSmark 2000

Tijdens de SYSmark 2000 testen worden de borden blootgesteld aan een real-life omgeving. Het proggie voert een aantal bewerkingen uit met applicaties als PhotoShop, Office 2000 en Premiere. De resultaten splitsen zich in een Internet Content Creation en een Office Productivity cijfer, het gemiddelde hiervan bepaald de uiteindelijke SYSmark 2000 score. Duidelijk te zien in deze benchmark is dat Abit in alle gevallen de beste prestaties neer zet. Het Epox bord blijft met een 133MHz FSB vooral achter in Office Productivity.

VIA KT133a Trio - SYSmark 2000 133MHz FSB update

Conclusie

Het bestaansrecht van moederborden uitgerust met de nieuwe VIA chipset wordt mijn inziens grotendeels bepaald door de mogelijkheid om 100MHz FSB Athlon processoren op 133MHz te laten draaien. Zo kunnen personen die afgelopen jaar een ŽclassicŽ 100MHz proc gekocht hebben op een relatief eenvoudige manier upgraden en de systeem prestaties weer up-to-date houden. Het gros zal echter wachten op het beschikbaar komen van de nieuwe 760 chip van AMD of KT266 van VIA icm DDR RAM. In principe loopt elke 100MHz FSB processor op 133MHz, alle drie de moederborden hadden hier in ieder geval geen problemen mee. Afhankelijk van de extra capaciteit van je processor kun je vaak daar nog een aantal MHz'en boven. De Duron in de 100<->133 vergelijking op pagina 2 had geen moeite met 140MHz, maar voorbeelden van mensen die snelheden van 160Mhz halen zijn ook al in het nieuws aan bod gekomen. Wat betreft stabiliteit ontlopen de drie moederborden elkaar niet, wat betreft snelheid zijn de Abit KT7A & Asus A7V133 de twee die elkaar nauwelijks ontlopen. De Epox blijft in vergelijking met deze jongens toch wat achter. Echter het ontbreken van RAID 1 functionaliteit op de A7V133 plank en de zeer uitgebreide tweak mogelijkheden van de Abit KT7A doen mij besluiten de tweakers.net Award aan de Abit KT7A toe te kennen.

Het Epox 8KTA3+ bordje is nog niet in de PriceWatch gesignaleerd, de versie zonder RAID ( mist het + teken in type ) staat echter wel genoteerd voor fl 379,-. De Asus A7V133 is een paar tientjes goedkoper dan de Abit KT7A-RAID, de moederborden staan voor respectievelijk fl 419,- en fl 444,- in de PriceWatch.