Quizvraag: wanneer opende de eerste MediaMarkt in Nederland en wanneer in België? De winkels zijn voor veel mensen niet meer weg te denken uit de Nederlandse en Belgische elektronicasector. Het gaat vaak om grotere winkels dan elektronicazaken voorheen waren, met vloeroppervlaktes van vaak een paar duizend vierkante meter, soms over meerdere verdiepingen verspreid.
Intussen hóeft dat niet meer het geval te zijn. De BCC-winkels die MediaMarkt overnam, werden kleinere Xpress-winkels met veel minder assortiment. Er zijn in Nederland intussen 55 winkels; in België zijn dat er 22. België heeft niet alleen minder winkels, de keten begon er ook later. In Nederland opende de eerste vestiging, in Rotterdam, zich in 1999. Die in Antwerpen was de eerste Belgische in 2002. Als het moederbedrijf van MediaMarkt en het Chinese JD.com hun zin krijgen, volgt in 2026 een nieuwe stap: dan komt de keten in Chinese handen.
Wat is er aan de hand?
De Chinese retailer JD.com heeft een bod uitgebracht op het moederbedrijf van MediaMarkt. Dat is geen verrassing: het was al bekend dat ze in gesprek waren. Als de aandeelhouders akkoord gaan, dan krijgt JD.com dus controle over het bedrijf. Het bod waardeert Ceconomy, zoals het moederbedrijf heet, op 2,2 miljard euro.
JD.com, of Jingdong, is de grootste online retailer in China met een jaaromzet van ongeveer 140 miljard euro. Het bedrijf bestaat sinds 1998 en is het beste vergelijkbaar met een westerse retailer als Amazon. Net als Amazon biedt JD.com veel verschillende producten aan, van elektronica en huishoudelijke apparaten tot kleding, voedsel en persoonlijkeverzorgingsartikelen. Naast het verkopen van eigen producten fungeert het platform evenals Amazon als marktplaats waar derden hun producten kunnen aanbieden aan consumenten en bedrijven.
Wat JD.com onderscheidt in de Chinese markt, is de sterke focus op logistiek, snelle levering en verlaging van kosten door bijvoorbeeld de automatisering van magazijnen. JD.com richtte zich eerst alleen op China, maar heeft in de afgelopen jaren al voorzichtig stappen richting Europa gezet. Zo begon het in Nederland en al snel ook in België met Ochama, een webwinkel met bezorging en pick-uppoints. Het merk bestaat sinds 2022 en is intussen actief in 24 landen. Wat JD.com nog niet had: fysieke winkels.
Ceconomy is het moederbedrijf van MediaMarkt en ook Saturn. Het nam in Nederland daarnaast een aantal winkels van BCC over. Ooit waren MediaMarkt en retailers als Makro onderdeel van Metro Group, maar die heeft de divisie voor elektronica afgesplitst in 2017. In totaal heeft Ceconomy rond de duizend elektronicawinkels in Europa met in totaal ongeveer 50.000 werknemers en een jaaromzet van rond 22 miljard euro. Het leunt nog vooral op winkels: 76 procent van de omzet komt uit fysieke verkopen, de rest is online.
De gevolgen van de overname
Kom je wel eens bij Kruidvat? De drogisterij is sinds 2002 in Chinese handen. Dat wil zeggen: in handen van Hutchison Whampoa uit Hongkong. Toch voert Kruidvat een typisch Nederlandse drogisterijstrategie uit met hoge standaardprijzen en scherpe aanbiedingen. Hoe en of het assortiment anders is, is lastig na te gaan.
De invloed van de Chinese staat op Chinese bedrijven is groot. Dat geldt voor elk land, maar China is een land met waarden en beleidsmaatregelen waarin wij ons vaak niet kunnen vinden. De Chinese staat kan daardoor beleid afdwingen om bepaalde producten wél of juist níet te verkopen in de MediaMarkt. Dat is de eerste, primaire angst die veel mensen zullen hebben.
Daarnaast kan de invloed ook subtieler door bijvoorbeeld te vereisen dat er meer telefoons van Xiaomi en minder van Samsung in de schappen liggen. Er zijn geen voorbeelden uit de retail dat dit gebeurt, maar het is theoretisch mogelijk. Zeker als er heftigere handelsconflicten komen tussen China en Europa, zijn de winkels een mogelijk wapen in Chinese handen. Dat overheden bedrijven als wapen kunnen gebruiken is wel gebleken afgelopen jaren.
:strip_exif()/i/2007655062.jpeg?f=thumblarge)
Het directste voorbeeld daarvan zijn de Verenigde Staten, die Huawei zijn grote aandeel op de wereldwijde smartphonemarkt ontnamen door Google-diensten op smartphones van de fabrikant te verbieden. De invloed van China is minder goed te bewijzen; de verhalen over de invloed die China probeert uit te oefenen via bijvoorbeeld Huawei en TikTok doen al jaren de ronde.
Aan de andere kant is de Chinese overname niet zo'n grote wijziging. Er zijn geen cijfers bekend, maar een groot deel van de producten in de MediaMarkt komt al uit China. In de afgelopen tientallen jaren heeft China vrijwel de hele toeleveringsketen en productie van elektronica overgenomen. Er zijn fabrieken in andere landen voor de assemblage van producten, maar die leunen nog steeds op China voor onderdelen. Vermoedelijk heeft elk toetsenbord en elk espressoapparaat in de MediaMarkt een link met China.
Er kunnen ook positieve kanten zijn. JD.com is een enorme retailer met enorme inkoopkracht. Hoe meer je als bedrijf van iets koopt, hoe lager de prijs kan. De combinatie van de elektronicawinkels van Ceconomy en JD.com zorgt dus wellicht voor lagere inkoopprijzen en lagere prijzen aan de kassa. Daarnaast kan MediaMarkt wellicht profiteren van de automatisering van JD.com, waardoor de kosten voor voorraad en distributie bijvoorbeeld lager kunnen. Ook dat kan een mogelijke uitkomst zijn.
Tot slot
De overname moet voor het einde van 2026 klaar zijn. Autoriteiten zullen ongetwijfeld meekijken, want meer invloed van China op Europese winkelstraten zal de wenkbrauwen doen fronsen. Aan de andere kant verkleint het de concurrentie niet.
JD.com was al online in Nederland en België aanwezig met Ochama en kan dus met MediaMarkt en Saturn ook fysieke winkels in handen krijgen. Wat de precieze gevolgen zijn is natuurlijk niet te zeggen, maar het is in elk geval een grote stap voor de Chinese retailer om vaste voet aan de grond te krijgen in Europa.
Redactie: Arnoud Wokke, Eindredactie: Marger Verschuur