Intro
Bij de meeste moederbordreviews op Tweakers.net staan moederborden met een standaard formfactor centraal, zoals ATX en µATX. In het verleden waren dit ook de enige beschikbare formfactors. Vandaag de dag is de keuze echter veel ruimer.
Een van die alternatieve formfactors is het mini-ITX-formaat. In deze review kijkt Tweakers.net naar de Minix 780G-SP128MB van J&W: een volwaardig AM2+bord in mini-ITX formaat met een AMD 780G-chipset. Hoewel J&W niet de meest bekende speler op de moederbordmarkt is, levert deze fabrikant momenteel toch een vrij grote selectie moderne moederborden, zoals de site van J&W bewijst. Bovendien wijst op het eerste gezicht niets erop dat de borden van J&W onder zouden doen voor de exemplaren van de meer gevestigde merken.
Uiteraard komen in deze review de features en prestaties van het bordje aan de orde, maar ook wordt de Minix vergeleken met een willekeurig ander AMD 780G-bord. Verder gaan we in op de vraag of het gebruik van het ITX-platform betekent dat er concessies aan de prestaties of het gebruiksgemak gedaan moeten worden.
Specificaties en prijzen
| Merk en type |
|---|
| Merk | J&W |
| Type | Minix 780G-SP128MB |
| Technische specificaties |
|---|
| Socket | AM2+ |
| Moederbord-chipset | AMD 780G + SB700 |
| Form Factor | Mini-ITX |
| Geheugen Type | 2x ddr2 SO-DIMM |
| Interfaces |
|---|
| Card Interface (moederbord) | 1x pcie x16 |
| Hardeschijf bus (intern) | pata-133, 4x sata-300 |
| Raid | Raid 0, raid 1, raid 10 |
| Externe verbindingen |
|---|
| Verbinding (lan) | 1x lan 1Gbps |
| Verbinding (usb/fw) | 10x usb 2.0 |
| Verbinding (video) | VGA (d-sub), single-link DVI, HDMI |
| Verbinding (overige) | Audio (optical + sp/dif), eS-ATA |
Het moederbord
Ook al meet het bordje slechts 170x170mm, toch heeft het vrijwel alles aan boord wat een modern moederbord aan boord zou moeten hebben. Een groot deel van de oppervlakte wordt al in beslag genomen door de AM2-socket met de bijbehorende bracket voor de koeler. Om desondanks ook alle overige componenten op het bordje te krijgen, heeft J&W een aantal handigheden toegepast.
Zo heeft de fabrikant in plaats van normaal ddr2-geheugen gekozen voor de sodimm-variant, die normaliter voornamelijk in notebooks wordt gebruikt. De slots daarvoor zijn overigens wat minder handig geplaatst: sodimm-modules moeten schuin in hun slot worden gezet en vervolgens worden vastgeklikt, en dat is lastig uit te voeren als er al een cpu-koeler op het bordje is gemonteerd. Het zou makkelijker zijn geweest om de slots 180 graden te draaien; het geheugen zou dan beter te bereiken zijn geweest.
Een andere ruimtebesparende truc is dat de north- en southbridge onder één heatsink zijn ondergebracht. De 780G-northbridge en de SB700-southbridge produceren niet bijzonder veel warmte, dus een enkele heatsink zorgt voor meer dan voldoende koeling.
Verder zijn veel van de weerstanden en een aantal chips op de onderkant van de pcb geplaatst. Bij de meeste moederborden wordt, op een paar weerstanden voor de chipset na, enkel de bovenkant gebruikt; bij dit bord echter zitten de meeste weerstanden op de onderkant. Dankzij deze montagemethode restte er aan de bovenkant van de pcb genoeg ruimte voor alle aansluitingen en headers.
:fill(white)/i/1229348274.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1229348275.jpg?f=thumb)
Op het bord zit een enkel pci-e x8-slot, maar slechts weinig gebruikers zullen dat nodig hebben, want alles zit al on-board. Op de achterkant bevinden zich een ps/2-poort, zes usb-poorten, een enkele gblan-connector, geluidsuitgangen in de vorm van zes 3,5mm jackplugs, een spdif-uitgang en een optische uitgang. Daarnaast is er nog een esata-aansluiting, terwijl er drie aansluitingen voor beeld te vinden zijn: D-sub, dvi en hdmi. Op het bord zelf bevinden zich twee usb-headers, een header voor een compoort, vier sata-poorten en een pata-poort. Voor het aansluiten van de fans bevat het bord drie fanheaders, wat voor een ITX-systeem meer dan genoeg zou moeten zijn.
:fill(white)/i/1229348435.jpg?f=thumb)
De geheugentoewijzing van de chip kan op drie verschillende manieren worden ingesteld. De eerste is uma, waarbij alle geheugen voor de videochip van het werkgeheugen af wordt gehaald, met een maximum van 512MB. De tweede manier is uma + Sideport, waarbij er naast het gedeelde geheugen nog eens 128MB dedicated geheugen dat op het moederbord is geplaatst wordt gebruikt . De derde optie stelt het systeem in staat enkel gebruik te maken van het Sideport-geheugen. Deze laatste optie leverde een instabiel testsysteem op, dat continu uitviel en pas na een bios-reset weer wilde starten.
:fill(white)/i/1229349699.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1229349733.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1229349775.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1229349989.jpg?f=thumb)
Het bordje wordt geleverd inclusief een pata-kabel, twee sata-kabels en een stroomsplitter voor sata-disks. Verder levert J&W nog een installatie-cd, een handleiding, een i/o-shield en een casebadge mee.
JustW00T!
Het is de bios-engineers van J&W gelukt een zeer uitgebreide bios af te leveren. Zo is het mogelijk om interleave-ratio's van de uma en Sideport voor de videochip in te stellen. Daarnaast kan er voor de pata-poort een detectie worden ingesteld die kan waarnemen of er een 80-aderige kabel wordt gebruikt, zowel op de controller als op de drives die eraan hangen. Verder kan de gebruiker via de biosschermen precies instellen hoe de configuratie met pata- en sata-apparaten eruit moet zien, waaronder welke apparaten als primair en welke als secundair ingesteld moeten worden, zodat er geen opstartproblemen optreden. Voor de gemiddelde gebruiker is dit overigens niet echt belangrijk en het bord werkt prima met de standaardinstellingen, maar voor de tweaker die het maximale uit het systeem wil halen, biedt de bios meer dan genoeg mogelijkheden.
De Minix biedt daarnaast nog een arsenaal aan overklokopties, die zijn ondergebracht in het zogeheten JustW00T!-gedeelte. Hier vindt de overklokker mogelijkheden om voltages van het geheugen, de cpu, de north- en southbridge en de Hypertransportlink aan te passen. Voor de cpu kan de Htlink-snelheid ingesteld worden, en voor het geheugen zijn bijvoorbeeld de bankinterleaving en de geheugendividers in te stellen.
Software
De meegeleverde software is vrij beperkt. De driver-cd bevat drivers voor zowel Windows XP als Windows Vista; verder worden Directx9.0c en Cpu-Z meegeleverd. Dat lijkt wat karig, maar daar staat tegenover dat er geen onnodige software wordt meegeïnstalleerd.
Systeembenchmarks
Voor het benchmarken van het J&W Minix-systeem is dit vergeleken met een tweede systeem, gebouwd rond een Gigabyte MA78GPM-DS2H-moederbord. De setup van dit systeem was hetzelfde, met als enige uitzondering dat op het Gigabyte-bord normaal ddr2-geheugen is gebruikt: sodimm-geheugen kan op dit bord niet gebruikt worden. De J&W Minix is juist met dit systeem vergeleken omdat de specificaties van de borden grotendeels overeenkomen en omdat de MA78GPM-DS2H momenteel zeer populair is.
Er is voor drie systeembenchmarks gekozen. De eerste is SuperPi 1M, dat voornamelijk een maatstaf voor de cpu-snelheid is. Daarnaast is PCMark '05 gebruikt om een algemene indruk van het systeem te krijgen. Voor renderingtests ten slotte is Cinebench toegepast.
Superpi
Bij het gebruik van Superpi is bij beide borden een gemiddelde van vijf 1M-runs bepaald. De tijd is weergegeven in seconden; hoe lager de score, hoe beter.
| SuperPi 1M |
|---|
| Minix 780G |    40,404 |
| MA78GPM-DS2H |    39,701 |
De Gigabyte is in deze test weliswaar iets sneller, maar niet veel: het verschil van 0,7 seconden verschil is minder dan 2 procent. De borden ontlopen elkaar hier dus slechts weinig.
PCMark '05
Bij het gebruik van PCMark '05 is het gemiddelde van drie runs bepaald. Een hogere score is beter.
| PCmark '05 |
|---|
| Minix 780G | 4270 |
| MA78GPM-DS2H | 4660 |
Ook hier scoort het Gigabyte-systeem beter, waarbij de verschillen iets groter zijn dan bij Superpi.
Cinebench 10
Cinebench is driemaal gerund, zowel voor de single cpu-rendering als voor de multiple cpu-rendering. De Opengl-rendering is bij de videobenchmarks opgenomen.
| Cinebench 10 single cpu |
|---|
| Minix 780G | 2033 |
| MA78GPM-DS2H | 2028 |
| CineBench 10 multi cpu |
|---|
| Minix 780G | 3904 |
| MA78GPM-DS2H | 3992 |
Bij de rendering met een enkele cpu is het J&W-bordje een fractie sneller dan het bord van Gigabyte. Bij de multiple cpu-rendering is de Gigabyte weer iets sneller dan de J&W. De verschillen zijn erg klein, zoals de grafieken duidelijk tonen.
Videobenchmarks
Volwaardig bord
De Minix 780G-SP128MB is een volwaardig AM2-bord op mini-ITX-formaat. Zowel wat betreft de features als de prestaties doet het bord niet of nauwelijks onder voor een bord op µATX-formaat. Het kleine bord van J&W bewijst daarmee dat mini-ITX niet langer kan worden geassocieerd met low power-systemen die te traag voor het serieuze werk zijn: het is prima mogelijk een volwaardig systeem op mini-ITX formaat te maken. Wie een htpc wil maken zonder daarvoor veel ruimte op te willen offeren, heeft aan de Minix 780G-SP128MB een uitstekend moederbord.
Daar staat tegenover dat het bord niet goedkoop is: het ligt op het moment van schrijven in de winkel voor prijzen van rond de 180 euro. Hoewel de meeste andere mini-ITX borden duurder zijn, zijn µATX-borden met dezelfde chipset en een vergelijkbare set features al voor pakweg een derde van dit bedrag te koop.
Tweakers.net bedankt Tecnacom voor het ter beschikking stellen van het moederbordje.
pluspunten
- goede prestaties
- compact formaat
- volwaardige featureset.
minpunten
- pittige prijs vergeleken met µATX-borden
- geheugen lastig te plaatsen
- instabiliteit met sideport-geheugen.
:fill(white)/i/1229351013.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1229351048.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1229351084.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1229351127.jpg?f=thumb)
:fill(white):strip_exif()/i/1230246203.jpg?f=thumbmedium)
/u/3586/bismarck.png?f=community){kind=small}
/u/25594/teef.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/26632/dosprompt2.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/149760/MG_logo.jpg?f=community){kind=logo}
. Eens kijken of er bordjes beschikbaar komen.
/u/5834/crop5b0db275ecfd4_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/53639/iconstar.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/153057/kolibrietattoo.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/131452/01.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/36533/Smaller_J_forum60x60.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/178241/crop55bf7ddade2af_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/28302/apple_icon.png?f=community){kind=icon}
:strip_exif()/u/128173/crop59a1592e54731_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/18115/crop61cacaa1b5fa6_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/206968/325134.jpg?f=community){kind=small}