Club 3D HD 4850 512MB GDDR3

Inleiding
AMD heeft de afgelopen twee jaar veel werk moeten verzetten om nVidia bij te houden. De HD2900XT kwam veel te laat en bleek uiteindelijk toch niet te overtuigen, ondanks de uitgebreide featureset van die kaart. Later kwam de RV670, die veel zwakke punten van de R600 uit de HD2900XT kaart oploste.

Door een overstap van 80 naar 55nm en door de 512-bits geheugenbus overboord te gooien werd de chip bijna gehalveerd in afmeting, wat natuurlijk zeer gunstig was voor de productiekosten. Ook bleef het stroomverbruik van de nieuwe RV670 veel beter binnen de perken. Door de kleinere videochip en de implementatie van Powerplay technologie was de RV670 uiteindelijk tweemaal zo zuinig als de HD2900XT, terwijl de prestaties door een iets hogere kloksnelheid en wat extra tweaks zich makkelijk konden meten met de 'high-end' HD2900XT. Ondanks de hevige concurrentie met de snellere 8800GT van nVidia wist AMD toch wat marktaandeel af te snoepen van nVidia, en nog belangrijker, ze hadden met de HD3800 serie een product waar ze ook daadwerkelijk een goede winstmarge op konden behalen.

De RV770
Ondertussen werkte AMD verder aan de nieuwe generatie, de RV770. Deze chip zou eveneens gericht worden op het midrange segment, met als speerpunt een uitstekende prijs/performance verhouding en een goede schaalbaarheid voor multi-gpu opstellingen. Van alle kanten kwamen er verschillende geluiden over de RV770 chip. Zo was tot voor kort nog niet duidelijk of de kaart nou 480 of 800 stream processors zou hebben, hoeveel TMU's er op de chip zouden zitten en of er al dan niet hardware AA resolve zou terugkeren op de RV770.

De werkelijke specificaties waren uiteindelijk ver boven verwachting, zeker gezien het prijspunt waarom AMD de kaart zou positioneren. De RV770 chip telt uiteindelijk 956 miljoen transistors en is daarmee bijna 50% gegroeid vergeleken met de RV670. Toch is de chip met 256mm² nog steeds kleiner dan de G92 van nVidia, welke 330mm² meet.

De RV770 beschikt over 160 shaders, die elk 5 streamprocessors bevatten. Daarmee komt de chip op een totaal van 800 streamprocessors. Dat is 2,5x zoveel als de 320 streamprocessors van de RV670. Waar de RV670 16 TMU's had beschikt de RV770 maarliefst over 40 stuks, dat is dus ook 2,5x zoveel.


De RV770 architectuur

Een ander zwak punt van de R6xx generatie was de AA performance. Ook hier heeft AMD de nieuwe RV770 verbeterd door dubbele AA resolve te gebruiken en door de buffer van de ROP's te vergroten, waardoor ze veel meer werk kunnen verzetten. Daarmee zou de RV770 een veel kleinere performance hit moeten hebben bij het gebruik van 4x en 8x AA. Ook zouden de Custom Filter AA mogelijkheden, die al vanaf de R600 in de chip zitten, nu ook echt gebruikt kunnen worden zonder te eindigen met een onspeelbare framerate.



Zoals je op bovenstaande afbeelding ziet heeft de RV770 een centrale hub, waaraan een aantal verschillende zaken gekoppeld zijn. Zo heeft de hub een verbinding naar de PCI-Express connector en is er een CrossfireX sideport toegevoegd. Via deze sideport kan de RV770 chip rechtstreeks verbonden worden aan een andere RV770 GPU, zodat de latencies lager zijn en de overhead verkleind wordt. Een grote switchchip zoals we die op de HD3870 X2 zagen is dus niet meer nodig, waardoor de kaart een stuk compacter kan worden gemaakt.

De HD4850
In deze review ga ik verder in op de HD4850, waarvan ik er zelf onlangs twee heb gekocht. In deze review vergelijk ik dus ook de prestaties tussen één en twee GPU's in een aantal recente games en in 3DMark Vantage.

Mijn HD4850's zijn van Club3D en volgen het referentieontwerp met de single-slot koeler en 512MB aan GDDR3 geheugen. Het geheugen heeft een effectieve kloksnelheid van 1966 MHz en de core werkt op 625 MHz. In de doos vinden we een Crossfire brug, een DVI-HDMI adapter, een DVI-VGA adapter, een component videokabel en een TV-out naar composite adapter. Ook is er een kleine installatiehandleiding en een CD met drivers meegeleverd. De kaarten van Club3D hebben 24 maanden garantie.

Foto's:


Doosjes


De HD4850 kaart, voor- en achterkant

[img=620]91fHz4Ub[/img]
De HD4850 vergeleken met de HD3870 X2

[img=620]aJyZfzwV[/img]
De kaart heeft een singleslot koeler

Featureset:
De HD4850 zit bomvol spannende features, de belangrijkste zijn hieronder weergegeven.

- 1 Teraflop rekenkracht uit 800 streamprocessors
- Verbeterde AA performance
- UVD2 videodecoder (kan overweg met hogere resolutie dan 1080p video en kan twee HD streams tegelijk decoderen)
- Toevoeging 7.1 audio aan HDMI interface (was maximaal 5.1 bij HD3800 serie)
- Twee dual-link DVI connectors
- CrossfireX tot vier GPU's en CrossfireX sideport
- PCI-Express 2.0
- Powerplay

Prestaties:
Ik heb een aantal games getest op mijn eigen systeem, waarbij ik zowel de gemiddelde FPS van één als van twee HD4850's (in Crossfire) heb gemeten. Voor Call of Juarez DX10 en Crysis V1.21 heb ik de ingebouwde benchmark gebruikt. Van beide tests heb ik de gemiddelde framerate uit de tweede run genomen. Voor Call of Duty 4 (V1.6) heb ik de framerate gemeten in het eerste level bij het lopen van de eerste hangar (shooting range) naar de laatste (boot oefening). Voor Race Driver GRID 1.1 heb ik met Fraps de eerste 60 seconden opgenomen van een race op de baan 'okutama'. In alle spellen zijn alle grafische opties op maximaal gezet en er is gebruik gemaakt van de AA opties in het spel zelf. Waar mogelijk is ook de AF ingame aangezet.

Mijn testsysteem:
Q6600 @ 3.6 GHz / 2x2 GB PC8500 CL5 / 2x WD raptor 74GB / ASUS P5E moederbord / Coolermaster M1000 voeding en natuurlijk twee Club3D HD4850's op standaard kloksnelheid.

Het OS is Windows Vista x64 met SP1 en de gebruikte driver is Catalyst HD4800 hotfix.

De resultaten (alles op 1920x1200 resolutie):


Zoals je ziet schaalt Crossfire bijna 100% in Call of Juarez en Race Driver Grid. Ook in Crysis en COD4 levert de tweede kaart aardig wat winst op, al is hier de kloksnelheid van de Q6600 processor wel een beetje de beperkende factor.

3Dmark scores: (2xHD4850 in CF)
3DM06 - 1920x1200 - 0xAA = 17425
3DM06 - 1920x1200 - 4xAA en 8xAF = 14479

3DMVantage: P11601 (link)

Om een korte conclusie bij de performance te maken: Voor 150 euro is dit echt een waanzinnig snelle kaart. Qua prestaties kan de HD4850 zich meten met de 9800GTX van nVidia, terwijl het stroomverbruik van deze kaart een stuk lager is. De nVidia kaart heeft dan als voordeel dat ie Physics kan doen op de GPU, maar de HD4850 heeft dan weer DX10.1, wat met anti-aliasing ook een leuke winst kan geven. Echter is de HD4850 veel goedkoper dan de 9800GTX en daarmee is deze kaart ook een betere koop.

Met twee van deze kaarten in Crossfire kun je in de meeste applicaties makkelijk een GTX 280 van nVidia aan, terwijl deze oplossing van AMD bijna 200 euro goedkoper is (uitgaande dat je een CF moederbord hebt). Gezien de Crossfire scaling in de bovenstaande tests is het dus zeker een zinvolle investering, mits je een CPU hebt die snel genoeg is om zoveel GPU power aan te kunnen sturen.


Twee HD4850's in Crossfire, goedkoper dan een GTX 280 en in veel gevallen minstens zo snel.

Warmte- en geluidsproductie
De HD4850 is in idle stand vrij stil met een ventilatorsnelheid van 1200 to 1600 rpm. Onder volle belasting gaat het toerental omhoog naar ongeveer 4000 rpm en is de koeler duidelijk hoorbaar. Dit is echter niet hinderlijk bij eht gamen, maar voor bijvoorbeeld folding@home tijdens het werken of internetten is het geluid toch iets teveel aanwezig.

AMD heeft duidelijk geprobeerd om deze videokaart zo stil mogelijk te maken, want de temperatuur van de RV770 chip loopt gemakkelijk op tot boven de 80 graden idle, met pieken richting de 90. Bij deze temperaturen werkt de ventilator echter nog maar op halve snelheid.

Modbaarheid
Het is dus lucratief om een andere koeler op de kaart te installeren, want met het enkelslots model dat standaard op de kaart zit is er niet veel speelruimte meer om de kloksnelheid op te hogen. De HD4850 kaart heeft de gaten rondom de core op dezelfde plek zitten als bij de HD3800 serie. Zo kan een koeler voor die kaart waarschijnlijk ook gebruikt worden voor deze kaart, al moet er dan nog wel extra koelblokjes op de stroomregulatoren geplaatst worden.

Drivers en ondersteuning
Met de eerste Hotfix drivers voor de HD4800 serie werkt de kaart al heel stabiel in alle games die ik totnogtoe getest heb. Ook presteert de kaart nu al prima in Crossfire opstelling. AMD kennende zal de volgende Catalyst release wel een aantal optimalisaties doorvoeren voor de HD4800 serie, waardoor de prestaties nog beter kunnen worden. CrossfireX met vier GPU's werkt ook al goed met de huidige drivers. Het enige wat nog niet werkt momenteel is de Powerplay functie, want de kaart blijft idle veel stroom verbruiken. Dit zal in Catalyst 8.7 of 8.8 wel opgelost moeten zijn.

Conclusie
AMD heeft met de RV770 een hele andere weg ingeslagen. De focus is verlegd van pure prestaties naar prestaties per watt en maximale prijs/prestatie. Dit heeft voor AMD goed uitgewerkt, want de RV770 overtreft ieders verwachtingen. De prestaties bij AA zijn flink verbeterd, waardoor de kaart nu zelfs uitloopt op de G92-gebaseerde videokaarten bij het gebruik van 4x of 8x AA. Twee van deze kaarten in Crossfire werkt ook best goed, meer prestaties voor 300 euro kun je gewoon niet krijgen.

Concluderend kan ik zeggen dat je voor 150 tot 200 euro niet verder hoeft te zoeken, dan is de HD4850 de beste deal die je kunt maken. Wie meer geld te besteden heeft kan ook even wachten op de HD4870 videokaart, die met hogere klokfrequenties en snel GDDR5 geheugen een goedkoper alternatief vormt voor de GTX 260. Voor de maximale performance is het wachten op de HD4870 X2, die over ongeveer zes weken de strijd met de GTX 280 mag aanvoeren.

Credit:
Info over de architectuur is deels overgenomen van het ATI Nieuws en discussietopic, dank aan CJ voor de gedetailleerde info aldaar