Microsoft Surface Pro 11, 13-inch, SD X Elite, Wi-Fi, 16GB ram, 512GB opslag, Win 11 Home, met oplader Zwart

Inleiding

Ik heb deze Surface Pro (SP) 8 gekocht als vervanger van mijn SP7. Daarvan heb ik destijds een vergelijkende review geplaatst inclusief de typecover.
Dat wil ik nu doe vanuit de overstap van de SP 8 naar de SP11.

Ook hier geldt dat het natuurlijk niet nodig, want de SP8 is nog prima maar ik gebruik deze zo veel dat ik gewoon nieuwsgierig was naar de verbeteringen (ARM, OLED, typecover).

Voor benchmarks of testen moet je niet in deze review zijn. Die zijn online genoeg te vinden. Ik concentreer me op de gebruikerservaring en maak als enthousiast Surface Pro gebruiker de vergelijking met de SP8. Als bonus ook nog een kleine vergelijking met de SP11 met de Plus processor en het IPS scherm, maar daarvoor verwijs ik je vooral naar de uitstekende t.net review: review: Welke Surface Pro kies je? - Snapdragon Plus vs. Elite en oled vs. lcd

Omdat ik in de vorige review ook de typecovers vergeleek, zal ik dat nu ook doen. De 'gewone' cover is niet echt veranderd - behalve de Copilot toetst - maar er is inmiddels wel een - nog veel duurdere (!) - Flex typecover. Daarvan zijn online nauwelijks reviews te vinden, dus die neem ik mee.

Hieronder alvast een plaatje met de schermen nog op zwart ;-).



En een plaatje van de 2 apparaten naast elkaar. De SP8 is met de blauwe typecover. De SP11 met de zwarte. .



NB: De lezer van mijn vorige review weet dat de typecover van de SP8 eerst rood was. Daar kom ik zo nog op terug.

Hieronder eerst iets over de aanschaf en een bespreking van de aansluitingen en techniek. Daarna het belangrijkste: de gebruikservaringen en een uitgebreide vergelijking met de SP8.

Tot slot: Als je niets of weinig met het Surface Pro tablet concept hebt is dit niet de juiste review voor jou .

Aanschaf

Model / uitvoering

Ik had van de SP8 het basismodel quadcore (i5) met 128 GB ssd en 8 GB ram gekocht. Voor mij was 128 GB en 8 GB voldoende en het verschil tussen de i5 en i7 is klein. De 7 GB volstaat, maar ik ben wel van 128 GB - toch wel erg krap - naar 512 Gb gegaan.

Bij de overstap van de SP7 naar de 8 was de vorm en het scherm ingrijpend veranderd. Bij SP11 was ik (in eerste instantie) geïnteresseerd in ARM processor en heb ik eerst de Plus processor besteld i.p.v. de Elite, omdat uit de review van t.net bleek dat die elkaar niet veel ontlopen. Maar uiteindelijk toch maar voor de Elite variant gekozen vanwege het OLED scherm, ook omdat ik het apparaat veel in de avond gebruik. De zwarte omdat ik wel eens wat anders wil en het mooi past bij de zwarte Flex typecover. En 512 GB SSD. 512 Gb is voor mij ruim voldoende.

Prijsstelling

Bij mijn vorige review klaagde ik al over de prijs. Dat is nu echt nog veel erger geworden. De prijzen dalen inmiddels, maar 1200 euro voor de Plus versie en 1800 voor de Elite was heel lang de laagste prijs. Let wel: zonder typecover!. Ik heb de Elite als 2e kans voor 1200 euro gehaald en inmiddels zie ik bij webshops de elite ook voor rond die prijs verkrijgbaar.

De typecover is al helemaal absurd duur. 160 tot 200 euro. als kan je soms via aanbiedingen nog wel een wat betere deal scoren.

En dan hebben we het nog niet gehad over de nieuwe Flex Typecover. Die is dus gewoon ruim 400 euro!

Wil je ook nog een pen - niet echt noodzakelijk, wel handig - dan komt er nog eens ruim 100 euro bij! De pen had ik al en is dus niet opnieuw aangeschaft.

Kortom: de officiële prijs van de Elite met OLED scherm, flex typecover en pen loopt zo op tot ruim 2.5k. Dat is natuurlijk feitelijk te duur voor het gebodene, maar als je nu eenmaal fan bent van een productlijn en/of fabrikant dan moet je niet zeuren of het gewoon niet kopen :-)

Aankoop

De SP8 heb ik destijds via de BTW dagen van de Mediamarkt voor een paar tientjes lager dan 1000 euro aan te schaffen (975 euro). Dat vond ik nog een acceptabele prijs. Nu via de 2e kans voor 1200 euro een Elite (eerst nog een 2e kans van 800 euro voor de Plus variant - feitelijk een betere deal).

Ik heb de typecover voor ruim 200 euro (ook) als 2e kans gekocht. Dat is nog steeds (te) veel geld, maar scheelt al fors.

Techniek en aansluitingen

CPU

Microsoft had er een handje van om nieuwe apparaten uit te brengen met een processorgeneratie die meestal al net vervangen is door een nieuwere generatie. Zelfs met de SP8 was dat nog het geval. Nu niet meer.
Met de SP11 generatie ligt de nadruk voor meer op de ARM versie. De x86 versie is begin dit jaar ook nog wel uitgekomen, maar de ARM versie is nu echt doorgebroken.
Ik heb de Plus versie maar 2 dagen gehad en niet vergeleken qua snelheid. De review is daarvoor een veel betere bron.

Aansluitingen

De aansluitingen zijn bekend: 2x thunderbold en de eigen Microsoft aansluiting. Wat ik aardig vind aan de SP apparaten is de flexibiliteit. Je hebt een volwaardige windows PC met alle aansluitingen.. Daarom vind ik de verwijdering van de USB A poort een gemis. Maar dat is al een oude klacht, want die is met de SP 8 al verdwenen. Dat gold ook voor de microSD card aansluiting, maar dat is (deels) oplosbaar door de verwisselbare ssd.
Tov van de SP8 is bij de SP11 ook nog de audiojack verdwenen. Ook jammer. Helaas gaat Microsoft ook wat dat betreft steeds meer de kant op van Apple.

Ik heb de 2 thunderbold poorten getest en die werken uiteraard prima. Prettige bijkomstigheid is dat deze poorten niet erg kritisch zijn t.o.v. de laadstroom. Zelf met een telefoonlader of forse powerbank kan ik de SP11 opladen. Dat lukte met de SP7 niet. Ik vind dat erg handig, want de orginele lader neem ik nooit mee. Mijn USB C lader heb ik eigenlijk altijd wel bij.

Upgrade ssd

Meer omdat het kan dan omdat het moet had ik de SP8 direct van een grotere ssd voorzien. Met de SP11 heb ik dat niet gedaan omdat die al 512 Gb heeft. Let wel op het formaat: PCIe 2230 NVMe M.2

Gebruikservaringen

Genoeg over de techniek. Tijd voor een vergelijking met de SP8. Ik bespreek het scherm, de typecover en de algehele indruk en vergelijking qua handling. Voor het beeldscherm neem ik ook de Plus versie nog even mee.

Beeldscherm

Ook voor het beeldscherm geldt: voor de objectieve metingen moet je de review checken.

Bij de upgrade van de SP7 naar de SP8 ging het scherm er qua formaat fors op vooruit. (11 procent groter en een refrehrate van 120 Hz ipv 60 Hz. De afgelopen generaties is hier niet veel in veranderd.

Bij de SP11 Elite wel. Die heeft een OLED scherm. De Plus versie die ik kort heb gehad had een IPS scherm. Heel mooi, maar feitelijk niet veel anders dan het scherm in de SP8. Ik kan weinig verschil zien, alleen de helderheid van de SP11 plus was wel hoger.

Hieronder een (eigen) vergelijking van de apparaten. Eerlijk gezegd: overdag zie je niet veel verschil.



Ook niet als je de donkere modus aanzet.



In de avond zie je het wel heel goed, zeker als je via het contrast thema zwart ook helemaal op zwart zet. Dan is OLED wel erg fraai en ook prettig aan de ogen.

Grootte apparaten

De SP11 is bijna gelijk aan de SP8. In de officiële specs is het verschil maar dit:

Surface Pro 11 - Surface Pro 8
Lengte 209mm - 208mm
Breedte 287mm - 287mm
Diepte 93 mm - 93mm

Hieronder een foto waarop het verschil uiteraard niet te zien is.



De volumeknoppen en aan/uit zitten bij de SP11 weer aan de zijkant (overigens net als bij de sp7!), terwijl die bij de SP8 nog aan de zijkanten zaten. Geen idee waarom dat steeds wijzigt.

Geluid/speakers

Over het geluid nog een aparte opmerking. Het geluid van de SP8 was echt vele malen beter dan die van de SP7. Veel voller, meer bas en echt een aangenaam klankbeeld. Tussen de SP8 en SP11 is het verschil echter niet groot. Ik hoor het in ieder geval niet.

Accugebruik

het accugebruik van de SP was een zwak punt. De SP8 is was nauwelijks beter. Uit de review van t.net blijkt dat dit nu echt veel beter is. En dat klopt. Ook fijn dat je nu zeker weet dat de standby functie werkt zoals o.a. op een ipad. je klapt het scherm dicht en je weet zeker dat er de volgende dag nauwelijks iets van de accu is verminderd. Dat was naar mijn indruk bij de x86 processors altijd maar de vraag. Soms was op onverklaarbare wijze de accu de volgende ochtend toch opeens leeg.

Warmteontwikkeling en geluid

Ik vond de passieve koeling van de i5 van de SP7 wel een voordeel, maar eerlijk gezegd heb ik bij zowel bij de SP8 of SP1 met actieve koeling bijna nooit een ventilator gehoord. Ook de hittewontwikkeling bij het opstarten van een spel op achterkant van het scherm van de SP8 heb ik nog niet meer gehad. Maar eerlijk gezegd gebruik ik de tablet niet voor dit soort intensieve programma's. Je trekt de accu er ook snel mee leeg en je kunt dan beter de Surface aan een dock hangen. Bij licht gebruik is de fan niet actief of in ieder geval nauwelijks te horen.

Flex Typecover

Inleiding

De typecover vergt een aparte bespreking. Een echt nadeel van de typecover van de SP8 vond ik dat die die wat mij betreft toch wat plomper was dan de oude van de SP7. Dit vooral ter hoogte van de aansluiting. Bij de SP8 e.v. is daar ruimte gemaakt voor de pencil en dat is ontegenzeggelijk een goede oplossing, maar het maakt de typecover wat dikker. Zie verder mijn review van destijds.

Ik gaf destijds aan waarom dat belangrijk is. Nou, de typecover van de SP7 is gewoon sneller en makkelijker weg te vouwen, iets wat ik heel belangrijk vind bij zo'n tablet apparaat. Bij de SP8 vouwt de typecover gewoon wat minder fraai en strak onder de tabel. Dat is bij de SP11 niet anders.

Ik quote even mijzelf omdat dit wat gevolgen heeft gehad.

Bij de SP8 zit de typecover wat sneller in de weg. Als dat zo is, zo is mijn ervaring, dan trek je die snel los en leg je die opzij. Dat kan bij deze apparaten natuurlijk prima, maar dan moet je bij de SP8 nog wel uitkijken dat je het niet te wild doet, want dan valt de pencil er uit. En dat wil je niet met zo'n dure pen. En als je dan weer wat tekst moet invoeren is de bij de SP7 nog aanwezige typecover snel weer teruggevouwen. En dat is natuurlijk vele malen handiger dan zo'n onscreen toetsenbord.

.
Na 1,5 jaar gebruik is door het veelvuldig eraf halen van de typecover deze overleden. In ieder geval doet die niks meer. Ik heb wel onder garantie een nieuwe gehad, maar het bewijs dat deze 'plompere' cover sneller slijt is inmiddels geleverd: ook de 2e variant is na 1,5 jaar overleden. En Microsoft geeft geen sjoege meer.

Mijn wens om ook een variant van de typecover te hebben die wat strakker om de tablet vouwt en die geen pencil opbergmogelijkheid zou hebben is niet gehonoreerd. Wel is dus de Flex Typecover geïntroduceerd.

Wijzingen

De Flex Typecover heeft een aantal wijzigingen t.o.v. de gewone typecover. De belangrijkste verschillen zijn:

- groter touchpad met feedback
- eigen accu zodat de Flex ook los van de SP kan functioneren
- Stevigere backplate

Ook de indeling is iets anders. Hieronder een plaatje.



Er zijn geen andere toetsen, maar zoals je ziet zitten bij de Flex de toetsen iets lager. Ook is het touchpad fors groter en zit de pencil op een wat andere plek. Bij de Flex is in aangekoppelde toestand de pencil bereikbaar. Bij de gewone cover niet. Zie ook het plaatje hieronder.



Ook de 'bobbel' aan de buitenzijde van de cover waar ik kritiek op had bij de SP8 zit op een iets andere plek.



In dichtgevouwen toestand maakt dat overigens niet zoveel verschil. Zie de aansluitingen hieronder.

Gebruik

In gebruik is de Flex cover heel fijn. De type ervaring komt dichter in de buurt van een laptop omdat de cover minder 'veert' bij het typen. Belangrijker nog is dat je de typecover dus kunt loskoppelen en op een afstandje kunt zetten. Dat type nog lekkerder. Bovendien kun je dan het losse uiteinde van de cover omvouwen.



Dan krijg je een lichte verhoging zoals je op de foto's hieronder kan zien



En zo is de aansluiting ook mooi weggewerkt.



Groot voordeel is ook dat als je het keyboard hebt verwijderd omdat je - bijvoorbeeld - op de bank zit, je de cover nog wel (los) kan gebruiken om snel wat tekst in de voeren. Dat is handig, want soms werkt het oncreen van Windows nog steeds niet perfect. En het opnieuw aankoppelen is dan ook weer net iets teveel gedoe. En ik hoop dat dit de slijtage aan het systeem ook voorkomt. Want in 3 jaar 2 keer een typecover verslijten vind ik geen aanbeveling voor de kwaliteit.

Een ander voordeel is de grotere touchpad met feedback. Dat werkt gewoon heel fijn en goed, maar is anderzijds ook weer geen enorme verbetering. Bovendien werk ik vaak met een aparte muis.

wat je dus wel aan Microsoft kan overlaten is de gelikte manier waarop het werkt. Je hoeft de cover maar 1x tysiek te koppelen en het werkt direct ook draadloos. En ook altijd. En goed. Wel gaat de cover na een paar minuten in slaapstand, maar het drukken op een toets is voldoende om deze weer te activeren.

Conclusie

Kortom, veel te duur, maar de Flex cover is wel een hele fijne toevoeging aan de SP lijn. De stevige backplate, de fijne touchpad en - vooral- het draadloze gemak van de cover maakt deze wel een stuk fijner dan de standaard cover.

Conclusie voor SP11 en Flex cover

Kortom een indrukwekkende tablet met veel mogelijkheden en een prachtig scherm en erg goed geluid. Technisch gezien in veel opzichten een stap vooruit t.o.v. de SP8. Maar ook met wat nadelen. Naast het verlies van audiojack en en de hoge prijs, is de overstap naar ARM nog even spannend, hoewel ik tot nu toe nog geen nadelen heb gezien. De voordelen van het OLED scherm, de snelheid en energiezuinigheid van de snapdragon en het Flex keyboard zijn evident.

De Flex Typecover maakt de flexibele SP11 nog beter en - wat mij betreft - een unieke tablet met uitstekende laptopervaring.