MSI MAG X870 TOMAHAWK WIFI

Ik heb voor MSI gekozen vanwege mijn goede ervaringen met mijn vorige moederbord, de MSI Z170A GAMING PRO. Waar Gigabyte niet transparant is over VRM limieten, ASRock 9800X3d boot issues had(?), en ASUS bootloaders van telefoons lockt en ook wat gedoe heeft rondom hun reparatieservice. Nouja, uiteindelijk moet je wat kiezen en ben ik bij het vertrouwde MSI gebleven.

Gebruikt met:
* AMD Ryzen 7 9800X3D
* Kingston Fury Beast KF560C30BBEK2-64 (EXPO 6000MT/s profiel werkt prima, ook XMP profiel wordt herkend)
* Thermalright Peerless Assassin 120 SE
* Antec Performance One P183
* Antec TruePower TP-650
* MSI RX 6750 XT
* Kingston A2000 1TB
* Lexar NM790 4TB

Hier wat puntjes die ik tegenkwam:

Lege BIOS batterij

Bij het uitpakken van het moederbord viel het mij op dat de knopjes voor het flashen en resetten van de BIOS achterop niet in te drukken waren. Ik heb de backpanel opnieuw gemonteerd en daarmee werden de knopjes niet meer geklemd. Wat ik echter niet meteen door had was dat vermoedelijk door het vastzitten van de knop de BIOS batterij ook leeggelopen was. De batterij is een beetje lastig te verwijderen want die zit half onder een koelblok. Met een beetje prutsen kan de batterij echter wel verwijderd worden zonder het koelblok te hoeven verwijderen. Helaas is er geen voltagesensor aanwezig voor de batterij om dit probleem te detecteren.

Wat overigens goed is om te weten: de profielen in de UEFI BIOS blijven wél bewaard met een lege batterij. Een profiel lijkt alle instellingen te omvatten. Dat kan dus handig zijn om sowieso even op te slaan.

Foutcodedisplay

Het display op het moederbord kan foutcodes laten zien, wat enorm handig kan zijn om problemen op te lossen. De eerste keer opstarten kan even duren (ik las dat AM5 wat tijd nodig heeft voor memory trainen), in mijn geval werd er code 15 getoond. Dat is voor de ongeduldige PC-bouwer fijn om te kunnen zien dat we daar nog op aan het wachten zijn, zeker met een lege BIOS batterij waardoor je dit vaker door moet. Zodra het OS opstart verandert het display naar een temperatuurweergave, in de UEFI BIOS is het zelf te kiezen welke temperatuur getoond moet worden.

Geen RGB

In mijn gesloten Antec P183 kast is eventuele RGB toch niet te zien, dus mooi dat het er niet op zit . Ik mis nog altijd wel verlichting aan de buitenkant bij de connectoren achterop. Nadat mijn Grundig USB lampje doorgebrand was zit ik toch met een zaklampje te kijken als ik een stekker in wil pluggen .

MSI Center Privacy policy

MSI heeft een ogenschijnlijk handig tooltje voor Windows om wat instellingen aan te passen, zoals bijvoorbeeld de ventilatorsnelheid. Echter komt die meteen met een privacy policy, waar nogal een hoop in staat. Het lijkt de algemene policy te zijn die ze vermoedelijk overal voor gebruiken: https://account.msi.com/en/terms/privacy_policy . Voor iets dat ik op mijn systeem draai zou ik toch graag wat specifieker willen weten wat ze nu echt verzamelen. Ik vind het prima als ze wat statistiekjes zouden verzamelen maar deze policy is voor mij veel te vaag. Helemaal omdat MSI recentelijk nog een database met garantieaanvragen openbaar had staan.

Fan control

De diverse headers op het moederbord ondersteunen zowel PWM als DC ventilatoren. Per fan header kan een fan curve ingesteld worden die gestuurd wordt door een gekozen temperatuursensor. Hierdoor kan ik een SYS fan inzetten als CPU fan en zo de twee ventilatoren van mijn Thermalright Peerless Assassin 120 SE zonder splitter identiek aansturen.

Vanuit een besturingssysteem zijn de ventilatoren ook aan te sturen. Ik heb MSI Center niet getest, wel Fan Control V217. Deze detecteert het moederbord en de temperatuursensoren. Echter functioneert het regelen en uitlezen van slechts alleen de CPU fan header op dit moment. Er staat nog een pull request open voor betere support. Die heb ik niet getest. Helaas geeft MSI niet vrij hoe er met de fan controller gecommuniceerd moet worden dus is het reverse-engineer werk. HWMonitor laat ook de waardes van de sensoren op het moederbord netjes zien.

Linux heeft helaas standaard geen ondersteuning voor de sensoren/ventilatoren op dit moederbord. Er is wel een project hiervoor: https://github.com/Fred78290/nct6687d/. Gebruik hierbij de 16-fans branch zoals omschreven in https://github.com/Fred78290/nct6687d/issues/107. Een `modprobe nct6687` later en de sensoren zijn zichtbaar in het `sensors` programma. Het aanpassen van de ventilatoren zit helaas nog niet in deze driver.

In de praktijk gebruik ik nu puur de aansturing vanuit de BIOS. In mijn oude opstelling met i7 6700K en Scythe Mugen 4 had ik alle fans op een vaste snelheid draaien en werkte prima. Met deze CPU is het onder load wat warmer in de kast en is een beetje aansturing al voldoende.

Stroomaansluitingen

Extra PCIe voedingsstekker

Het moederbord heeft onderaan een extra PCIe voedingsstekker zitten voor "high-power demands of GPUs used in AI computing and gaming". Nu zit die wel onhandig geplaatst. Hij zit namelijk vlak onder het onderste PCIe slot. Hierdoor zat de voedingskabel het koelblok van mijn Icy Box PCIe card with M.2M-Key socket for one M.2 NVMe SSD in de weg. De SSD heb ik maar direct op het moederbord gemonteerd. Een PCIe kaart verplaatsen naar het middelste slot is niet altijd wenselijk, het middelste slot is namelijk slechts een PCIe 3.0 x1 slot en de onderste een PCIe 4.0 x4 slot (x2 als je het M2_3 slot ook gebruikt).

Het tweede onhandige is dat het clipje van de voedingsstekker aan de onderkant zit. In mijn Antec P183 behuizing past de stekker er wel in maar kan ik er nu slecht bij om hem nog te verwijderen. MSI geeft dit ook aan in hun FAQ.

Voor deze review heb ik de stekker eens aan de kant van mijn Antec TP-650 verwijderd en merk geen verschil.

CPU voedingsstekkers

Er zitten 2x8-pin voedingsaansluitingen naast de CPU. Mijn Antec TP-650 heeft slechts 1x8-pin en 1x4-pin. Dat functioneert ook prima.

10G USB-C niet bruikbaar om UEFI BIOS te openen

Ik maak gebruik van een HP Thunderbolt Dock 120W G4 docking station om met één stekker te wisselen tussen mijn laptop en desktop. Helaas doet deze niets op de USB-C 40G poorten achterop maar werkt wel op de 10G poort. Echter is precies die poort weer niet geschikt om in de UEFI BIOS of het boot menu te komen. Via zowel een USB-C naar USB-A adapter als via het docking station krijg ik de UEFI BIOS niet geopend met mijn Das Keyboard 4 Professional. Eenmaal in de UEFI BIOS werkt die dan wel weer. Als workaround gebruik ik nu de 10G USB-A poort met een converter naar USB-C voor het docking station. Getest met UEFI versie E7E51AMSI.1A30.

Usb-stick

Er wordt een mooie Usb-stick met MSI logo meegeleverd met drivers erop en 24G vrije opslag. De drivers staan op een CD-ROM partitie die je dus niet eenvoudig kan verwijderen. Slordig detail van MSI is dat de stick zich identificeert als VendorC ProductCode.