G.Skill Flare X5 F5-6000J3238F16GX2-FX5

Inleiding
Ik zocht een setje DDR5 geheugen voor mijn nieuwe AM5 systeem met Ryzen 7800X3D processor. De Ryzen integrated memory controller (IMC) is niet zo geweldig, en gaat tot ongeveer 6200MT/s. Om het maximale eruit te halen moest er dus 6000MT/s komen met een zo laag mogelijke CAS latency. Low profile had de voorkeur ivm compatibiliteit, dus zo kwam ik uit bij deze set met CL32, bijna het snelste wat nu verkrijgbaar is.

Specificaties
Zoals eerder beschreven is dit dus 6000MT/s CL32-38-38-96-134 geheugen. Dit geeft een 'first row latency' van 10,67ns, iets trager dan CL30 (10ns). Secondary timings worden bepaald door je moederbord dus daar kan ik weinig over zeggen; dit verschilt. De hoogte is 33mm en je krijgt levenslange garantie.

Bouwkwaliteit
Dit is een heel simpel setje met NAND chips op 1 kant van het PCB en een metalen heat spreader aan beide kanten. Er zit een thermal pad tussen de chips en de heat spreader. Bij DDR5 zitten de power regulators ook op het DRAM, en die worden ook netjes gekoeld. De bouwkwaliteit is goed, maar dat is ook wel te verwachten bij zo'n simpel product.

Onder de motorkap
Dit geheugen bevat Hynix-M die NAND chips. Momenteel zijn alle DDR5 setjes opgebouwd uit Samsung, Micron of Hynix geheugen. Je kan zien welke fabrikant je hebt aan het laatste nummer in de product code.
G.Skill Flare X5 F5-6000J3238F16GX2-FX5
1x = Samsung
2x = Hynix

Hynix maakt 2 varianten; A-die en M-die.
M-Die gaat tot ongeveer 6800MT/s, A-Die gaat nog veel verder, 7600+. Daar heb je pas voordeel van als je een Intel systeem bouwt. M-Die wordt uitgefaseerd ten faveure van A-Die, maar het maakt niet uit wat je krijgt, want de IMC zal altijd de bottleneck zijn voor Ryzen 7000.

Integrated Memory Controller
De IMC van Ryzen 7000 is dus wat slechter dan die van Intel. Van wat ik lees online kan elke CPU 6000MT/s aan, de meeste doen 6200MT/s en sommige zelfs 6400MT/s. Om duidelijk te zijn, we lopen bij het overklokken dus tegen de limieten van de processor aan, niet die van het geheugen! Hopelijk is de IMC van Ryzen 8000 beter en kan je dit setje verder overklokken.

De infinity fabric van Ryzen draait op 2/3 van de geheugen snelheid, dus is bij dit setje 2000MHz. Hoezo niet op 4000MHz? DDR geheugen is Dual Data Rate: 6000MT/s draait dus eigenlijk op 3000MHz, en 2/3e daarvan geeft een FCLK van 2000Mhz. Bij een OC naar 6200MT/s moet je de FCLK op 2067Mhz zetten, 6400MT/s geeft een FCLK van 2133. Zo loopt alles synchroon.

Waarschuwing
Ik raad je sterk aan de laatste BIOS te downloaden die de VSOC beperkt tot 1.3V.
Er zijn een aantal CPU's ontploft na het instellen van EXPO.



X3D CPU's zijn officieel niet te overklokken, maar door EXPO te selecteren wordt het SOC voltage toch indirect verhoogt tot 1.4-1.5V(!!). Dit kan leiden tot de dood van je processor en moederbord. Omdat EXPO een vorm van overklokken is valt dit niet onder garantie. Wees dus gewaarschuwd!
Gamers Nexus heeft hier een geweldig uitgebreide video serie over gemaakt:



Overklokken
Je hebt de laatste BIOS gedownload, je weet waar je mee bezig bent, en je accepteert de risico's.
Dan kunnen we nu beginnen met het maximale uit je geheugen halen! Ik heb alle mogelijke combinaties getest en gebencht, zie de resultaten hieronder.

1) EXPO werkt perfect; je gaat naar de BIOS, selecteert het EXPO profiel en klaar; je geheugen is nu overklokt. Je haalt een 'gegarandeerd' resultaat binnen de specificaties van de fabrikant. Het is simpel, stabiel en je haalt bijna het maximale uit deze set. Dit dit levert tot wel +28% meer bandbreedte tov JEDEC 4800MT/s en is een absolute must.



2) De volgende 'makkelijke' stap is het aanpassen van de secondary timings. Hiervoor heb ik simpelweg de strakkere secondary timings overgenomen van BuildZoid van 'Actually Hardcore Overclocking'. Deze profesionele overklokker heeft een set timings uitgezocht die op praktisch elke Hynix-M die kit werken. Strakkere secundairy timings geven betere game prestaties, hogere bandbreedte en een lagere latency. (resultaten beneden)


Hardware Unboxed heeft hier een follow-up video over gemaakt en alles gebenchmarkt.
Een tiental games benchmarken en data presenteren kunnen zij veel beter dan ik, dus hier de video;


3) Als laatste stap kan je het geheugen zelf overklokken. Er staan genoeg guides online hoe dat precies moet, daar is deze review niet voor bedoeld. Ik heb in de BIOS 6200MT/s geselecteerd en de primary timings op 32-38-38-96-134 laten staan. Dit draait stabiel en passeert 3 cycles TM5 Extreme1@anta777, Aida64 memory stresstest en P95 Blend. 6400MT/s is bench stable, maar niet 24/7 stable. De primary timings heb ik nog niet aangepast, maar omdat ze al vrij laag zijn verwacht ik niet heel veel winst. Ook was ik na 3 dagen overklokken en stabiliteit testen er wel een beetje klaar mee.

Benchmarks
Alle combinaties heb ik gebencht met Aida64 Extreme. Eerst 6000/6200/6400 met EXPO timings. Let erop dat bij 6200 en 6400MT/s de infinity fabric (FCLK) niet meer synchroon loopt. Het geheugen is wel sneller, maar door de latency penalty is de snelheidswinst beperkt. Daarna 6200 en 6400MT/s met een matchende FCLK. Dit geeft wel betere resultaten. Het viel me op dat read speeds schalen met de FCLK, terwijl write speeds vooral schalen met memory frequency.

Toen ben ik teruggegaan naar 6000MHz en heb de timings van Buildzoid overgenomen. Tot mijn verbazing gaf dit nog betere resultaten dan 6400MHz en EXPO timings. Secundaire timings hebben dus een flinke impact, meer zelfs dan het verhogen van de klokfrequentie. Als laatst heb ik natuurlijk alles gecombineerd, met 6400MT/s, Buildzoid timings en een FCLK van 2133(!!). Dit gaf zoals verwacht de beste resultaten.
Helaas is 6400MHz/Buildzoid+inf@2133 niet volledig stabiel dus ik draai 24/7 op 6200MT/s.




Koeling, verbruik en voltages
Dit is low profile geheugen, dus qua koeling houd het niet over. Het is beter dan 'naked dimms', maar als je de ruimte hebt en verwacht je geheugen te pushen raad ik je een andere set aan zoals de Trident Z5 reeks. Voor normaal gebruik voldoet het echter prima.

Dekstop: 37 °C (1,00w @ 1.35v)
Gaming: 42 °C (1,85w @ 1.35v)
TM5 stress: 79°C (8,63w @ 1.35v)

Tijdens de stresstest loopt de temperatuur fors op. Ook ligt het verbruik vrij hoog met bijna 9 watt.
Dit is een volstrekt onrealistisch scenario, en tijdens normaal gebruik is de koeling voldoende. Het duurt bijna 1 uur voordat er steady state temperaturen zijn, dus kortstondige workloads (<10 min) zullen het RAM nauwelijks opwarmen.

Verbruik tijdens games is bijzonder laag. Beide in Cyberpunk en The Witcher meet ik 1,85 watt voor 2 dimms. Dit heb ik ook gecheckt bij mijn oude DDR4 systeem (3200MHz Cl16) en dat was 3,80 watt! In absolute hoeveelheden natuurlijk een verwaarloosbaar verschil, maar relatief scheelt het bijna de helft. DDR5 is echt veel zuiniger, en daardoor een stuk koeler.

Conclusie
Wat een fijn setje geheugen is dit. De bouwkwaliteit is goed, je hebt levenslange garantie, en met EXPO ben je in een paar klikken klaar. De NAND chips op dit setje gaan nog veel verder, en worden enkel beperkt door de integrated memory controller. Je draait makkelijk 6200MHz met strakkere timings, wat de memory bandwith flink doet toenemen. Dat in combinatie met het lage verbruikt maakt dit geheugen een absolute aanrader.

Prijs tijdens publicatie: €115