Koch Media The C64 Mini Beige

Tijdens deze review is er gebruik gemaakt van de nieuwste firmware versie die op het moment van schrijven beschikbaar was (1.6.1).


Persoonlijk heb ik een zwak voor mini-consoles. Voor veel mensen bieden deze consoles nostalgie, maar voor mij is dat niet aan de orde. Alle mini-consoles die ik heb, waaronder de NES mini, SNES mini, Mega Drive mini en Core Grafx mini, zijn gebaseerd op consoles die ver voor mijn geboorte zijn uitgebracht. Ik ben niet met deze consoles opgegroeit, maar deze mini-varianten geven mij wel de mogelijkheid om de oude games op toegankelijke wijze te ervaren.

Toen vier jaar geleden de Commodore 64 mini was uitgebracht (Welke ik voor het gemak C64 mini noem binnen deze review), was ik minder enthousiast. Ik heb thuis een echte C64 liggen welke ik nooit gebruik. Tel daarbij op dat de mini-console (Of eigenlijk mini-homecomputer, maar aangezien het apparaat primair voor games wordt gebruikt noem ik het een mini-console) €89,99 kostte toen deze uitkwam, wat ik te duur vond.

Ondertussen is het vier jaar later en zag ik dat er een Amiga 500 mini in de pijplijn zit. Dit deed mij denken aan de C64 mini die ik nooit had gekocht. Aangezien deze in prijs is gedaald en nog steeds beschikbaar is, heb ik hem na vier jaar toch aangeschaft. Hopelijk was deze mini-console de prijs waard .



De C64 mini is gekocht op Amazon.nl bij een verkoper genaamd 'Bopster'. Deze verkoper heeft een prima rating en verstuurde de C64 mini via Deutsche Post. Helaas werkte de parceltracker niet en stond er geen duidelijk afzendadres op het pakketje zelf. Waarschijnlijk komt het pakketje uit London gevlogen, aangezien Bopster daar opereert. Bopster opereert in Londen maar de C64 mini werd uit Duitsland verstuurd. De zending duurde anderhalve week, dus enig geduld is vereist. Voor mij kostte het extra geduld, want het eerste exemplaar dat ik binnen kreeg had kuren . Deze liep vast en toonde artifacts op het scherm. Bopster bood direct een vervangend model aan en ik hoefde de kapotte niet terug te sturen .



Het moet vermeld worden dat er twee varianten van de C64 mini zijn, de Europese en de Noord-Amerikaanse variant. Het spelaanbod tussen de twee varianten verschilt, maar beide varianten functioneren in Nederland. Bopster verkoopt de Noord-Amerikaanse versie.

Uiteindelijk heeft de C64 mini €42,99 gekost, plus €2,99 voor de verzendkosten. Dat deze na vier jaar nog beschikbaar is voor een lage prijs is noemenswaardig, want alle eerdergenoemde mini-consoles zijn niet meer (Voor een fatsoenlijke prijs) beschikbaar.


De voorkant van de doos bevat een afbeelding van de C64 mini met de controller / joystick. De achterkant laat enkele games zien die voor-geïnstalleerd op de console staan.





In de doos zit nog een doos, deze doos bevat de compartimenten voor de C64 mini en controller.

Meegeleverd	Apart verkrijgbare accessoires
C64 mini	Extra joysticks
Eén joystick (Bedraad)	USB 2.0-stroomadapter
HDMI-kabel
USB 2.0-kabel
Quickstart guide
Kortingscode retro reborn subscriptieservice

Voor multiplayer moet een controller bijgekocht worden, want bij de C64 mini wordt slechts één controller meegeleverd. De officiële controller is lastig te verkrijgen, maar het is beter om de Speedlink Competition Pro Extra joystick te kopen. Deze kost €24,95 en presteert beter dan de officiële joystick; de review gaat hier later dieper op in. Draadloze joysticks zijn niet beschikbaar.



De console wordt gevoed met USB 2.0, maar er wordt geen stroomadapter meegeleverd. Aangezien de meeste mensen een USB-telefoonlader thuis hebben liggen, is dit geen probleem. De C64 mini kan ook van stroom worden voorzien via een USB-poort op een monitor of televisie. Let wel op dat de C64 mini verschillende soorten randapparatuur ondersteund, zoals controllers, toetsenborden, USB-hubs en USB-sticks. Indien er veel randapparatuur tegelijkertijd wordt aangesloten, is de USB-poort op een monitor of televisie mogelijk te zwak.

Met de console wordt dus genoeg meegeleverd om snel van start te gaan met de C64 mini. Het had fijn geweest als er een tweede controller meegeleverd zou worden, maar voor de prijs is dit acceptabel.


Het valt op dat de C64 mini iets zwaarder is dan de andere mini-consoles. Waarschijnlijk gebruikt de C64 mini zwaardere gewichten dan de andere mini-consoles, want het plastic voelt hetzelfde. De C64 mini is voornamelijk beige en er is een logo in de linksbovenste hoek.



Wat de C64 mini uniek maakt van de andere mini-consoles is het toetsenbordje, welke gemaakt is van bruin plastic. Helaas is het geen echt toetsenbord want de toetsen kunnen niet ingedrukt worden. Desalniettemin zorgt dit ervoor dat de C64 mini er leuk uitziet.



Rechtsboven zit een power-LED. Deze licht op als de console aan staat.



Aan de zijkant zitten twee USB 2.0-poorten en de aan-knop. Hier wordt de randapparatuur aangesloten.



Op de achterkant zit een micro USB 2.0-poort voor stroom. Naast deze poort zit een HDMI-poort welke een 720P signaal weergeeft op 60Hz. Een aparte 3.5mm geluidspoort is niet beschikbaar en een ander irritatiepuntje is dat de console automatisch aan gaat wanneer deze wordt verbonden met stroom.



Ook noemenswaardig zijn de rubberen pads die op de onderkant zitten. Dit is de enige mini-console die daadwerkelijk grip heeft met het oppervlak, ondanks dat de NES mini en SNES mini ook (Zinloze) rubberen pads hebben.



De C64 mini is qua grootte iets breder dan de eerdergenoemde mini-consoles, wat komt door het toetsenbord. De andere afmetingen zijn vergelijkbaar.



Vergeleken met een echte C64 is de mini 50% kleiner in elke dimensie. De USB en HDMI-poorten zitten op plekken waar de echte C64 andere poorten heeft zitten.



Helaas mist de C64 mini de symbolen op de voorzijde van de toetsen. Dit had de mini nog leuker gemaakt.



De kleur wijkt aardig af, maar dat kan komen omdat de echte C64 in de afgelopen jaren flink is verkleurd. Voor de rest is het ontwerp erg trouw aan het origineel.



De controller bevat één joystick en acht knoppen. De knoppen voelen prima, maar het is wel belangrijk om de grote knoppen in het midden in te drukken. Als de grote knoppen op de rand worden ingedrukt, registreert de controller de invoer soms niet.



De joystick zelf is enigszins teleurstellend. Ten eerste is deze erg gevoelloos. De joystick geeft weinig feedback door wanneer deze wordt gebruikt. Ten tweede registreert de joystick diagonalen moeilijk. Tijdens gamen moet er aardig wat kracht gezet worden om er zeker van te zijn dat het diagonaal wordt geregistreerd. De controller is voor casual gaming acceptabel, maar als er iets serieuzer gespeeld gaat worden schiet de controller tekort.

De kabellengte is, vergeleken met de andere mini-consoles, gemiddeld. Bij gebruik aan een televisie kan dit tekort komen, maar voor gebruik met een monitor is dit prima. Daarnaast kan er, vanwege de USB 2.0 interface, eenvoudig een USB-verlengkabel tussen gezet worden.

Controller	Lengte
NES mini-controller	0,77 m
SNES mini-controller	1,4 m
C64 mini-controller	1,5 m
Speedlink-controller	1,8 m
Sega Mega Drive mini-controller	1,83 m
PC Engine Coregrafx mini-controller	3 m

Tot slot heeft de controller ook rubberen pads aan de onderkant. Dit geeft veel grip als de controller op een tafel wordt gebruikt.



Indien de meegeleverde joystick tekort komt, kan de eerder genoemde Speedlink Competition Pro Extra de spelervaring verbeteren. De knoppen op deze joystick zijn van betere kwaliteit, maar de joystick is wat de spelervaring naar een hoger niveau tilt. Deze joystick maakt gebruik van microswitches, waardoor de joystick veel feedback geeft. Dit zorgt er wel voor dat de joystick zeer luidruchtig is. Ook heeft de joystick een rapid-fire modus, wat een prettige toevoeging is. De joystick is volledig compatibel met de C64 mini, ondanks dat deze vier knoppen aan de onderkant mist. Voor serieus spelen is deze controller zeker een aanrader.



De speedlink en de originele controller kunnen beide aangesloten worden op een Windows-pc. De Sega Mega Drive mini-controller, PC Engine Coregrafx mini-controller en een generieke Trust-controller functioneren alle drie niet op de C64 mini. Volgens de fabrikant moeten er meer controllers werken met de C64 mini, maar welke dit zijn is niet duidelijk.



Over het algemeen is de bouwkwaliteit dus gemixt. Alhoewel de C64 mini zelf prima is gebouwd, laat de controller steken vallen.


Volgens Koch Media komt de C64 mini standaard met 64 games. In de tabel hieronder staat welke games Europa en Noord-Amerika voor-geïnstalleerd krijgen. Meer informatie hierover staat op de website van retrogames.biz.

Titel	Genre	Jaar	EU	NA
Alleykat	Shoot 'em Up	1986	✓	✓
Anarchy	Puzzle	1987	✓	✓
Armalyte - Competition Edition	Shoot 'em up	1988	X	✓
Avenger	Maze	1987	✓	✓
Battle Valley	Shoot 'em Up	1988	✓	✓
Boulder Dash	Platform	1984	✓	✓
Bounder	Puzzle	1985	✓	X
Break Dance	Sport	1984	X	✓
California Games	Sport	1987	✓	✓
Chip's Challenge	Puzzle	1990	✓	✓
Coil Cop	Platform	1987	X	✓
Confuzion	Puzzle	1985	✓	✓
Cosmic Causeway	Puzzle	1987	✓	✓
Creatures	Platform	1990	✓	X
Cyberdyne Warrior	Platform	1989	✓	✓
Cybernoid: The Fighting Machine	Shoot 'em Up	1988	✓	✓
Cybernoid II: The Revenge	Shoot 'em Up	1988	✓	✓
Deflektor	Puzzle	1987	✓	✓
Destroyer	Shoot 'em Up	1986	X	✓
Everyone's a Wally	Adventure	1985	✓	✓
Firelord	Maze	1986	✓	✓
Gateway to Apshai	Adventure	1983	X	✓
Gribbly's Day Out	Platform	1985	✓	✓
Hawkeye	Platform	1988	✓	X
Heartland	Platform	1985	✓	✓
Herobotix	Maze	1987	✓	✓
Highway Encounter	Puzzle	1986	✓	✓
Hunter's Moon	Shoot 'em Up	1987	✓	✓
Hysteria	Shoot 'em Up	1987	✓	✓
IO	Shoot 'em Up	1988	✓	✓
Impossible Mission	Puzzle	1983	✓	✓
Impossible Mission II	Puzzle	1988	✓	✓
Jumpman	Platform	1983	✓	✓
Jumpman 2	Platform	1983	X	✓
Mega Apocalypse	Shoot 'em Up	1987	✓	✓
Mission A.D.	Platform	1986	✓	✓
Monty Mole	Platform	1984	✓	X
Monty on the Run	Platform	1985	✓	✓
Nebulus	Platform	1987	✓	X
Netherworld	Shoot 'em Up	1988	✓	✓
Nobby the Aardvark	Platform	1992	✓	✓
Nodes of Yesod	Platform	1985	✓	✓
Paradroid	Shoot 'em Up	1985	✓	✓
Pitstop II	Sport	1984	✓	✓
Ranarama	Maze	1987	✓	✓
Robin of the Wood	Maze	1985	✓	✓
Rubicon	Shoot 'em Up	1991	✓	X
Silicon Warrior	Puzzle	1984	X	✓
Skate Crazy	Sport	1988	✓	✓
Skool Daze	Adventure	1985	✓	✓
Snare	Puzzle	1989	✓	✓
Speedball	Sport	1989	✓	✓
Speedball II - Brutal Deluxe	Sport	1991	✓	✓
Spindizzy	Puzzle	1986	✓	✓
Star Paws	Platform	1987	✓	X
Steel	Shoot 'en Up	1989	✓	X
Street Sports Baseball	Sport	1985	✓	✓
Street Sports Basketball	Sport	1987	X	✓
Street Sports Soccer	Sport	1988	X	✓
Summer Games II	Sport	1985	✓	✓
Super Cycle	Sport	1986	✓	✓
Sword of Fargoal	Adventure	1983	X	✓
Temple of Asphai Trilogy	Adventure	1985	✓	✓
The Arc of Yesod	Platform	1985	✓	✓
Thing on a Spring	Platform	1985	✓	✓
Thing Bounces Back	Platform	1987	✓	X
Tower Toppler	Platform	1987	X	✓
Trailblazer	Puzzle	1986	✓	✓
Uchi Mata	Sport	1986	✓	X
Uridium	Shoot 'em Up	1986	✓	✓
West Bank	Shoot 'em Up	1987	X	✓
Who Dares Wins II	Shoot 'em Up	1985	✓	✓
Winter Games	Sport	1986	✓	✓
World Games	Sport	1986	✓	✓
Zynaps	Shoot 'em Up	1987	✓	✓

Een leuke feature die de C64 mini heeft, zijn firmware upgrades. Op deze site kan de laatste firmware gedownload worden. Deze firmware fikst niet alleen softwareproblemen, maar voegt ook nieuwe features toe. Zo hebben firmware upgrades de volgende games toegevoegd:

Titel	Genre	Jaar	EU	NA	Firmwareversie
Barnsley Badger	Platform	2016	✓	✓	1.4.2+
Farming Simulator	Simulator	2018	✓	✓	1.3.1+
Galencia	Shoot 'em Up	2017	✓	✓	1.2.0+
Hessian	Platform	2016	✓	✓	1.5.2+
PET Snake	Puzzle	2020	✓	✓	1.5.2+
Soulless	Platform	2012	✓	✓	1.4.2+

Dit is een grote hoeveelheid games. De games variëren qua genre, al hebben platform, shoot én ups en sportspellen de overmacht.

Alhoewel er veel bekende spellen tussen zitten, zoals Impossible Mission, Summer Games en Jumpman, missen er ook klassiekers. Enkele voorbeelden hiervan zijn The Great Giana Sisters en Maniac Mansion. Hier moet wel bij gezegd worden dat de softwarelibrary van de C64 belachelijk groot is. Daarnaast had de C64 ook veel regionale software. Veel floppies die ik bijvoorbeeld voor mijn echte C64 heb, bevatten Nederlandstalige games en software. Daarom is het lastig om te zeggen of deze spellen een goede representatie zijn van het spelaanbod voor de echte C64, dit verschilt namelijk sterk per land.

Gelukkig hoeft de game-library niet 'perfect' te zijn, want de C64 mini mitigeert dit probleem met de sideload-functie. Deze sideload-functie kan C64-spellen uitvoeren die gedownload zijn via het internet. Deze spellen komen als .d64 bestanden en kunnen op een USB-stick geplaatst worden. Wanneer deze op één van de USB-poorten van de C64 mini wordt aangesloten, verschijnt er een file-browser waarmee het gewenste spel geselecteerd kan worden. Hier zitten wat haken en ogen aan:

• Niet ieder .d64-bestand is compatibel; sommige willen niet opstarten en anderen lopen vast.
• De C64 mini heeft slechts twee USB-poorten; bij tekort wordt een USB-hub ondersteund.
• De C64 mini kan slechts één USB-stick tegelijkertijd lezen; bij het inpluggen van meerdere USB-sticks worden deze genegeerd.
• Externe harde schijven worden niet ondersteund.

Veel C64-spellen kunnen lastig te begrijpen zijn zonder gebruiksaanwijzing. Alhoewel de gebruiksaanwijzingen niet op de C64 mini staan, zijn ze wel online beschikbaar. Het had gebruiksvriendelijker geweest als deze aanwijzingen op de console zelf stonden.

Sommige spellen vereisen invoer via het toetsenbord. Hiervoor is een virtueel toetsenbord toegevoegd, al is het ook mogelijk om een echt toetsenbord via USB te verbinden. Dit is helaas niet de elegantste oplossing en het had beter geweest als de C64 mini en werkend toetsenbord had.



Over de emulatiekwaliteit valt weinig te zeggen. Inputlag en audiolag is amper merkbaar en zullen de spellen niet negatief beïnvloeden.

De conclusie is dat het spelaanbod vrij genereus is. Dat firmware-updates en sideloading games kunnen toevoegen is een unieke feature die de concurrerende mini-consoles niet bieden.


De C64 mini start op met een carousel als hoofdscherm. In dit carousel staan alle games weergegeven inclusief relevante informatie zoals een spelbeschrijving, genre en uitgavejaar. Dit carousel is sorteerbaar op titel, uitgavejaar, auteur, genre en uitgever.



De C64 mini komt met zes beeldschermmodi, waarvan de CRT-varianten scanlines aan het beeld toevoegen om een CRT-monitor te simuleren:

• Pixel perfect
• Pixel perfect CRT
• European 4:3
• European 4:3 CRT
• North American 4:3
• North American 4:3 CRT

De achtergrondkleur van de 4:3-modi kan niet veranderd worden, zoals dat wel bij andere mini-consoles kan. Hier zijn screenshots van pixel perfect, European 4:3, North American 4:3 en pixel perfect CRT respectievelijk.






De C64 mini is beschikbaar in de volgende talen:

• Engels
• Frans
• Duits
• Spaans
• Italiaans

Ook kan er geselecteerd worden of de C64 mini 60Hz NTSC of 50Hz PAL moet emuleren.



De C64 mini ondersteund save-states. Van ieder spel kunnen vier spellen op worden geslagen. Daarnaast wordt er bijgehouden hoelang het spel is gespeeld. Van een terugspoelfunctie, zoals de SNES mini heeft, is hier geen sprake.



Voor de echte C64-fanaten is er ook een BASIC-mode. In deze mode kan BASIC-code getypt worden, al vereist dit wel een USB-toetsenbord. C64 bestanden op USB-sticks kunnen geëmuleerd worden als diskette of casette. Dit heeft als voordeel dat C64-software die uit meerdere floppies bestaat, eenvoudig gebruikt kan worden.





Zoals eerder vermeld kan de C64 mini ook spellen laden van een USB-stick en firmware-upgrades uitvoeren. Het is noemenswaardig dat de laatste firmware uit December 2021 komt. De C64 mini krijgt dus na ruim drie jaar nog steeds aandacht van de ontwikkelaars, hulde daarvoor. Standaard wordt de C64 mini geleverd met de oudste firmware welke veel features mist, dus vergeet deze niet te updaten.





De software-ervaring van de C64 mini is dus zeer indrukwekkend, ondanks het missen van een rewind-functie.


Het moet benoemd worden dat de C64 mini niet de enige mogelijkheid is om op een toegankelijke manier van de C64 te genieten. Koch Media heeft ook een C64 maxi in zijn assortiment. Dit is een full-size C64 welke grotendeels dezelfde software draait als de C64 mini. Ikzelf heb de C64 maxi niet in bezit, maar dit zou betekenen dat de C64 maxi dezelfde pluspunten heeft als de C64 mini. Tel daarbij op dat de C64 maxi wel wordt geleverd met microswitch-joystick en werkend toetsenbord. Helaas is de C64 maxi met €148,- een stuk duurder dan de mini. Daarnaast neemt het grote formaat meer ruimte in beslag.



Voor degene die meer nostalgisch zijn naar de Amiga in plaats van de C64, brengt Koch Media binnenkort de A500 mini uit. Deze wordt geleverd met gamepad, muis en 25 games. Ikzelf ga deze zeker kopen, maar wel nadat de prijs van €129,99 flink is gedaald .




Over het algemeen is de review positief uitgevallen. De C64 mini ziet er leuk uit en heeft een flink aanbod aan games die het spelen waard zijn. Wat de C64 mini uniek maakt zijn de softwarefuncties. Het toevoegen van eigen games is een fantastische functie die andere mini-consoles ontberen. Daarnaast blijft de C64 mini up-to-date met de goede firmware-support. Natuurlijk is het voor veel mensen nostalgisch om met BASIC aan de slag te kunnen op deze C64 mini, maar gelukkig is er voor de eenvoud ook een spel-carousel toegevoegd.

Helaas is er toch een teleurstellend punt, namelijk de invoermethoden. Ten eerste wordt er maar één controller meegeleverd en ten tweede is de kwaliteit van deze controller matig. Alhoewel het met deze controller zeker mogelijk is om van een C64-spel te genieten, is het voor serieuze spelers aan te raden om een betere controller te kopen. Ten derde is de toetsenbordsituatie niet ideaal, al is er wel veel aan gedaan om dit probleem op te lossen.

Als je nostalgisch of nieuwsgierig bent naar de C64, dan wordt de C64 mini aangeraden. Zeker nu de prijs is gedaald naar €45,99 en de beschikbaarheid na vier jaar nog steeds goed is.

8 / 10