Lenovo Thinkpad E580 20KSCTO1WW

Ik ga in deze review in op mijn persoonlijke ervaringen, hardware, software, Linux, Meltdown/Spectre, en ik maak hem natuurlijk open.

Achtergrond

Ik heb deze laptop gekocht als vervanging van mijn Lenovo Thinkpad E540. Ik was al erg tevreden over deze laptop, behalve dat deze er na 3 jaar mee ophield. Ik heb een korte flirt gehad met een Dell Latitude, maar die was het in alles net niet. Dat gevoel had ik ook bij de E570. HP viel af vanwege het niet fijne toetsenbord.

Inmiddels was ik zo lang op zoek, dat de Thinkpad E580 inmiddels in de Lenovo webshop te vinden was. Deze voelde eigenlijk in alles goed, en er komt in ieder geval een goed toetsenbord bij, dus ik heb deze besteld.

Mijn werkzaamheden zijn all-round: voornamelijk office taken, maar ook wild browsen, en programmeren. Belangrijke elementen voor mij zijn:
1. Goed toetsenbord
2. Full HD scherm (1920x1080), mat en goed verlicht
3. Goede accuduur

[img]XCR0y4XQ[/img]

Aankoop en configureerbaarheid

In de Lenovo webshop heb je uitgebreide configuratie-opties. De meeste upgrades, zoals opslag, geheugen en software, zijn natuurlijk relatief duur. Echter, de upgrade van een HD naar een FHD IPS scherm is weer minder dan 25 euro. Uitgaande van de meest uitgeklede/goedkope versie, heb ik voor de volgende upgrades gekozen:
1. Core i5-8250U
2. FHD IPS scherm
3. Back-lit toetsenbord

Standaard zit er een 128 GB M.2 NVMe in en 4 GB DDR4 2400MHz geheugen. Dit kun je verder uitbreiden, evenals een extra 2.5" HDD/SSD, vingerafdruklezer, Radeon RX550. Ook lukte het mij om achteraf garantie bij te kopen via Lenovo: je hebt dan meer en goedkopere opties dan in de store.

Het samenstellen en leveren duurt even (2,5 week) dus je moet wel geduld hebben

De laptop zelf

De laptop zelf voelt geweldig aan. Hij doet mij veel denken aan de Dell Latitude 5580. Zowel het scherm als de bodemplaat voelen hard en stevig aan, er weinig speling op. Als het scherm dichtgeklapt is, is het net een plank.

De E580 heeft ook geen VGA poort, waardoor de laptop geen enkele uitsteeksels heeft. Of de VGA poort een gemis is, hangt erg van je omgeving af. Ik heb de laatste 4 jaar altijd ook een HDMI aansluiting gevonden bij presentaties. Anders is een USB-C->VGA converter mogelijk een optie.

Verder zit er ook een optische drive meer in, en de battery is geïntegreerd, dus niet (makkelijk) verwisselbaar. Dit alles draagt bij aan een solide laptop, zonder uitsteeksels en gerammel. Onderop zit een randje zodat de laptop iets schuin staat, en ook de (enige) ventilatie. Langdurig met de laptop op schoot werken of op je bed zetten lijkt mij niet zo verstandig.

Opladen gebeurt via een USB-C aansluiting . Ik ben hier erg blij mee. Niet omdat ik geloof dat deze USB-C poort alle beloften gaat waarmaken, maar ik vind het een belangrijke stap naar universele opladers en dockingstations. Het zou fijn zijn als deze langer mee zouden gaan dan de levensduur van de laptop.

Verder bezit deze laptop HDMI, 3 USB poorten (USB 3.1 Power, USB 3.1 en een USB 2.0 poort), audio/mic combi poort, RJ45 netwerk en een microSD slot. Alle aansluitingen zitten aan de zijkant, de achterkant is vrij.

Het is goed om te weten dat een microSD volledig in het slot gedrukt kan worden. Je kunt deze dus ook gebruiken als (goedkopere) extra opslag voor als je M.2 SSD vol is. Bijvoorbeeld als je een keer op reis gaat en je wilt wat films meenemen, of voor structurelere grote opslag.
[img]0miNs9Rm[/img][img]20yNbA0M[/img]

Toetsenbord en trackpad

Dan nu, het toetstenbord! Het toetsenbord is gewoon heerlijk: de toetsen zijn licht concaaf, je moet ze goed indrukken en veren lekker terug. Heel snel typen gaat goed (in tegen stelling tot een HP ProBook G3 ). De toetsen zijn wel glad, dat vind ik persoonlijk minder fijn omdat je vingers dan eraf lijken te glijden. In mijn herinnering was het bord van de E540 iets fijner, maar dat kan ook gewenning zijn op een goed ingewerkt toetesenbord.

De verlichting is erg subtiel en echt gericht op gebruik in het donker. Bij daglicht zie je geen effect, het is dus geen "kijk-mij-patser-zijn-met-mijn-verlichte-tobo". Dus ik kan er niet me patsen en aangezien ik volledig blind type, is de verlichting voor mij eigenlijk vrij overbodig. Bij elke opstart is de verlichting uit, en hij is in twee standen in te stellen (matig en fel).

Blijkbaar is de positie van de Fn toets behoorlijk omstreden. Persoonlijk vind ik dit niet een probleem, de Ctrl zit nu namelijk precies waar hij hoort te zitten op een toetsen bord. Maar mijn referentie zijn dan ook de F en J toetsen. Enfin, de BIOS biedt een optie om de Fn en Ctrl toets om te wisselen. Voor ieder wat wils.

Het trackpad werkt prima: hij zit bij het typen niet in de weg, is niet overgevoelig, en reageert goed. Je kunt er mee klikken, maar naarnaast zitten er ook 3 echte knoppen boven. Voor Linux gebruikers is het geweldig om een geïntegreerde middelste muisknop te hebben. Dit trackpad is in alles een verbetering ten opzichte van de E540, die een compleet waardeloos pad had.

En voor de liefhebbers: er zit een trackpoint (clitoris) op.

Scherm

Het scherm kan 180 opengeklapt worden: ik weet niet wat hier de toegevoegde waarde van is, maar het biedt in ieder geval voldoende vrijheid voor iedereen Het schermscharnier is solide, kraakt niet en blijft goed op elke stand staan. De kwaliteit van het scherm vind ik er goed. Nu ben ik geen kritische kijker hierop, maar het scherm is prima voor all-round toepassingen, presentaties of films. Het wit is goed wit, zwart is heel zwart. Het is mat en kan erg fel (al heb ik nog geen zon gezien om in zonlicht te testen).

De kijkhoek is enorm, en hoewel het scherm iets donkerder wordt, blijven de kleuren redelijk goed in orde. Qua meekijkers in de trein is dit voordeel natuurlijk een nadeel, maar als dat een issue is moet je er een privacy filter op zetten: zelfs een slechte kijkhoek biedt namelijk geen bescherming tegen mensen die naast je zitten.

Interessant is ook dat het scherm koud aan blijft voelen, zeker de achterkant.

Windows 10 en software

Bijgeleverd is Windows 10 Home. UIteraard werkt deze out-of-the-box, zeker als je al een Windows 8 of 10 account hebt. Een heel positief punt is dat er GEEN bloatware bijgeleverd is. Het start menu staat wel vol met apps die je kunt installeren, maar dat is standaard aan Windows 10. Vanuit Lenovo wordt eigenlijk alleen McAfee meegeleverd voor een maand trial, maar ook deze app moet je eerst aanklikken om te installeren. Met andere woorden, als je 5 minuten de tijd neemt om alle app-opties te unpinnen/deinstallen, dan houd je een erg clean systeem over.

Enige stuk software van Lenovo is Lenovo Vantage. Dit is een app met informatie over je systeem waaruit je deels de specifieke drivers kunt updaten, BIOS updates, batterij opties en een aantal powersave opties. Nu zijn deze stukken software meestal erg bloaterig en overbodig.

Deze Lenovo Vantage niet, en ik vind dit echt een goede toevoeging. Hoewel sommige opties redundant zijn ten opzichte van de Windows configuratiemogelijkheden, zijn er ook specifieke opties die praktisch zijn. Je kunt bijvoorbeeld instellen dat je accu tot 80% oplaadt en je verder op netstroom werkt (zie volgende paragraaf). BIOS en driver updates zijn direct hieruit te doen, je hoeft deze dus niet op de Lenovo site op te zoeken.

BitLocker: ondanks dat dit een Home editie is, is mijn root systeem wel met BitLocker geëncrypt. Ik begrijp dit niet goed, aangezien BitLocker een Pro feature is. Desalniettemin, ik ben hier erg blij mee, dit was namelijk de enige overweging om naar een Pro versie te upgraden, danwel een VeraCrypt container te blijven gebruiken.

Verder werkt alles in Windows zoals verwacht.

Accu en accuduur

De accu is geïntegreerd, en heeft volgens Lenovo een werkduur van tot wel 13 uur. Ik heb geen idee wat voor werk je dan doet, maar het klinkt in ieder geval geweldig.

Ik heb 3 resultaten te delen.

1. Full performance, full load. In deze test begin ik uiteraard met een volle accu, en ik zet alle powersaving opties uit. Optimal performance en scherm, vol fel, aan. Vervolgens zet ik de CPU aan het werk met een dsymm operatie, ofwel: een matrix van 10000x5000 vermenigvuldigen met zichzelf. Dit is een vrij intensieve operatie.

Resultaat: na een uur is de accu op 50%, na iets meer anderhalf uur op 10%. Dat klinkt snel, maar je vraagt hier ook alles van je systeem.

2. Intensief gebruik. In deze test zet ik alle opties op Better Battery life, en ga aan het werk. In mijn geval was dit het installeren van software en het installeren en configureren van Linux. Dit is dus inclusief reboots, en al met al een redelijk intensieve bezigheid.

Resultaat: na 4 uur was de accu nog op 35%, met naar schatting nog 1h20 resterend. Dat is zeker niet slecht.

3. Normaal gebruik. Normaal gebruik is erg relatief, maar als alles geïnstalleerd is, resteert browsen, office en terminal werk (onder Linux overigens, ik neem aan dat het verbruik onder Windows vergelijkbaar is). Het valt mij op dat ik regelmatig zonder oplader werk, en mij niet geroepen voel om de oplader aan te sluiten. Ik haal gemakkelijk 6 uur. Dit is volgens mij een uitstekende prestatie, en ik ben er zeker van dat dit nog flink op te krikken is in lange-vliegtuig-modus (minimale schermhelderheid, alle overbodige apps sluiten, etc).


Ook het opladen gaat snel: in uitstand zit hij in 5 kwartier van 10% op 95%.


Een blijkbaar typische Lenovo Thinkpad feature is de optie om de accu niet helemaal op te laten laden voor als je voornamelijk via netspanning werkt. Het idee is dat de accu minder laadcycli krijgt, en niet 100% volgeladen wordt. Hiermee zou de leeftijd van de accu optimaal moeten zijn. Dit kun je via Lenvo Vantage instelllen, of via de tlp package onder Linux. Hij doet wat het moet doen, dat is 1 Of dit ook helpt om de accu een langere levensduur te geven laat ik over 3 jaar weten

Geluid en performance

De laptop kan helemaal stil zijn. Als je geen intensieve dingen doet (zoals typen), dan slaat de fan af en is het systeem muisstil.

Doe je iets, dan kan hij even flink blazen, maar blijft allemaal binnen wat gebruikelijk is voor laptops.

De performance van de Core i5-8750U verbaasde mij enorm in positieve zin. Deze heeft 4 cores, en een base frequency van 1,7 GHz met een turbo op 3,6 GHz. Ik heb bij geen enkele office applicatie het idee dat de CPU de bottleneck is.

Uit nieuwsgierigheid gekeken wat de netto performance is. Mijn echte werk bestaat voornamelijk uit "rauw rekenen", dus numerieke prestaties is wat mij aanspreekt. Wederom doe ik hier de 10000x5000 dsymm matrix vermenigvuldiging op verschillende aantal threads. Ik vergelijk de performance met een Xeon E5-2690, servertopmodel van 5 jaar geleden. De performance van de i5 van de laptop is nogal variabel vanwege het throttlen, maar gemiddeld erg goed.

Core i5-8750U:
1 thread: 6 sec
2 threads: 4 sec
4 threads: 2,5-3,5 sec

Xeon E5-2690:
1 thread: 13,3 sec
2 threads: 6,6 sec
4 threads: 3,2 sec

Dit laat 2 dingen zien: de variatie bij de i5 neemt enorm af bij minder threads, wat blijkbaar een gevolg is van dat de CPU minder warm wordt, en dus minder gethrottled wordt. Het andere laat zien dat mijn laptop een vergelijkbare tot dubbele per-thread performance biedt dan een server CPU van 5 jaar terug. Ik vind dit verschil gigantisch, en maakt mij enorm nieuwsgierig naar de performance van de nieuwe Xeon Gold lijn. Maar dat is weer een ander verhaal

Bottomline: CPU performance is volkomen adequaat.

Disk performance

Disk performance van de bijgeleverde M.2 NVMe SSD is ook goed. Ik heb kort via de GNOME Disks Utility gemeten wat de snelheden zijn voor lezen en schrijven. Lezen komt op 1,2 GB/s, schrijven rond de 400 MB/s. Voor heel grote bestanden gaat dit laatste richting de 700 MB/s. Latency is 0,12 ms.

Ter vergelijking, de Samsung Evo 840 SSD die ik heb ingebouwd (zie verder) komt op 552/400 MB/s lezen/schrijven, en voor heel grote bestanden op 548/527 MB/s.


De boottimes van het systeem blijven wel hoog. Vanaf het BIOS bootmenu duurt het zo'n 23 seconden voordat ik een webbrowser heb geopend (m'n wachtwoord intypen kan ik natuurlijk retesnel). Linux is marginaal sneller met 21 seconden. Dit is langer dan de 15 en 17 seconden die ik eerder mat voor mijn E540. Ik weet niet precies waar dit aan ligt, maar vanuit de Linux opstartlogs krijg ik de indruk dat de hardwaredetectie zelf verbeterd kan worden. Zie dit soort gaten:
Jan 29 10:50:26 miCycle kernel: [ 4.132704] psmouse serio2: trackpoint: failed to get extended button data, assuming 3 buttons
Jan 29 10:50:26 miCycle kernel: [ 8.708411] psmouse serio2: trackpoint: IBM TrackPoint firmware: 0x10, buttons: 3/3

Detectie van BT en netwerkinterfaces duurt ook 2 seconden. Aangezien de boottijden van Linux en Windows vergelijkbaar zijn, lijkt het erop dat Lenovo nog wat kan verbeteren aan de hardware detectie.

Linux

Wie tot hier heeft gelezen, weet dat Linux erop draait
EDIT Wat maanden verder en nu is ook Ubuntu 18.04 "volwassen". Nagenoeg alles werkt zonder problemen, alleen voor suspend/hibernate is wat werk nodig. Die Ubuntu "howto" vind je hier:
https://ubuntuforums.org/showthread.php?t=2392205

Ik heb Ubuntu 16.04 LTS geïnstalleerd, en eigenlijk werkt alles zonder problemen. Bijna dan:
1. De light-locker screensaver werkt niet goed, vervang deze door xscreensaver
2. Bluetooth staat uit na wake-up from suspend. Installeer hiervoor de tlp package. Configureer in /etc/default/tlp de optie RESTORE_DEVICE_STATE_ON_STARTUP=1, en dan werkt het.
3. De Lenovo oplaadlimiten werken ook onder Linux. Ga naar /etc/default/tlp en zet deze opties aan:
START_CHARGE_THRESH_BAT0=70
STOP_CHARGE_THRESH_BAT0=85
Nou ja, werkt. Op z'n Linux dan (ACPI blijft een struikelblok). De battery indicator geeft 89%, en blijft daarop hangen. Wellicht moeten de accuspanningen onder Linux nog gekalibreerd worden.

Edit: Het lijkt erop dat Linux niet zoveel doet met deze thresholds, maar dat de settings die je in Windows opgeeft gewoon doorgevoerd worden. Dus als je de grens via Lenovo Vantage instelt op 90%, houdt Linux zich daar ook aan. Ook in uitstand laad hij dan niet verder op.

Wat moeizaam werkt is Hibernate. Op m'n vorige laptop heb ik het nooit goed aan de praat gekregen, en hibernate is het ondergeschoven kindje binnen de Linux ontwikkeling nagenoeg 0 prioriteit. Dit vind ik erg jammer, aangezien ik 's morgens graag verder ga waar ik de vorige dag was gebleven. Suspend werkt, maar vraagt wat van je accu.

Het goede nieuws is, hibernate werkt!

Het mindere nieuws is:
1. Niet in combinatie met Secure Boot. Deze feature moet je uitzetten in de BIOS. Wil je in Windows booten, dan moet je deze weer aanzetten, of je BitLocker key uit je hoofd kennen. De reden dat Secure Boot en Hibernate niet combineert in Linux is helder als je je erin wilt verdiepen, wat ik hier niet ga doen
2. Realiseer dat er een bug zit in kernel versie 4.13.0-32 waardoor hibernate niet werkt, downgrade naar 4.10.0-28. Deze tip scheelt je een dag zoeken LET OP: de 4.13 bevat de Meltdown/Spectre patches, 4.10 niet. Correct advies is om 4.13 zonder hibernate te gebruiken en wachten op een patch.
3. Werk je door deze howto's heen:
https://help.ubuntu.com/c...ibernateWithEncryptedSwap
https://ubuntuforums.org/showthread.php?t=2334278
https://askubuntu.com/que...hibernate-on-ubuntu-16-04
De eerste stap is dat je je swap niet moet encrypten met een random key, maar met een wachtwoord. Daarna is het makkelijk. Wellicht biedt 18.04 LTS een optie aan waarin een swapfile wordt gebruikt, of het geheel in ieder geval veel eenvoudiger maakt.

Als dat is gelukt: gefeliciteerd! Je hebt hibernate!

Edits
- Hibernate en Secure Boot lijkt ineens wel te werken, geen idee waarom nu ineens wel
- In Xubuntu 16.04 worden er veel multimediakeys niet geregistreerd (bv Fn+F10 geeft geen bijzondere keycode). In versie 18.04 (alpha) gaat dit wel goed.

Meltdown/Spectre

Relevant voor deze tijd is de vulnerability voor Meltdown/Spectre. Onder Windows 10 heb ik InSpectre gedraaid, en onder Linux dit script.

Het goede nieuws is dat, met up-to-date Windows 10 en Linux (kernel 4.13 dus!) het systeem Meltdown protected is.

Spectre niet helemaal. De E580 kwam met BIOS versie 1.09, en was toen WEL gepatched (InSpectre gaf overal groen licht). Echter, de BIOS update versie 1.12 heeft deze patch ongedaan gemaakt. Wat ik begrijp is dat Intel deze patch heeft revoked vanwege massale problemen, en Lenovo deze dus ook weer uit de BIOS heeft gehaald. Ik neem aan dat er binnenkort een goede patch komt.

Qua performance (mijn dsymm testje) heb ik geen verschil waargenomen.
[img=620]FQVOtjQ2[/img] [img=620]dkCqtx02[/img]
Boven: BIOS v1.09, Onder: BIOS v1.12

The Inside

Een goede tweaker schroeft z'n systeem zo snel mogelijk open nadat alles blijkt te werken. Een betere tweaker zet eerst in de BIOS "Disable Built-in Battery" optie voordat hij/zij de schroevendraaier pakt. Het is m'n eerste "sealed battery" laptop... Let op: zorg wel dat je je oplader bij je hebt, anders krijg je hem niet meer aan.

[img]v0qyrUMa[/img]

Ik merk gelijk dat dit systeem niet gemaakt is om open te maken. In tegenstelling tot de eerdere ThinkPad Edge's, waar je eenvoudige klepjes had om je ThinkPad uit te breiden, heeft de E580 deze niet. Heel de onderplaat moet los. Over de rand verdeeld zitten kleine haakjes. Ik heb met de rand van een betaalpasje voorzichtig elk stukje opengeklikt (de muzikaleren onder ons gebruiken natuurlijk een plectrum). Dit is dan ook het enige, en dan is de onderkant mooi los.

Gelukkig is uitbreiden verder eenvoudig. De geheugenreepjes zitten los, de M.2 SSD zit verstopt onder een afdekplaatje. Deze is half-lang, met verlengstuk. Voor meer details: zie foto's

Zelf heb ik de SSD uit m'n oude laptop overgenomen en in deze laptop geplaats. Deze laptop komt dus inclusief caddy en folie (is dat nodig voor een SSD? ). Sterker nog: hij komt inclusief een dummy. Heeft iemand enig idee waarom er een zware dummy in wordt gedaan? De SSD is een stuk lichter.

Enfin, SSD erin is zo gedaan. Eerst de folie eromheen (dit moet dus aan de BINNENKANT van de laptop, op de foto is dus fout), vervolgens de caddy eromheen prikken en weer aansluiten.

Uitbreiden en upgraden kan dus prima zelf, maar vanwege het lastige openen van de onderkant zou ik dit niet te vaak doen.

Foto's van de binnenkant en onderdelen:
[img]MfhFsQUT[/img] [img]062ybSzI[/img] [img]pb3Ox9D8[/img] [img]4K6v9g2X[/img] [img]3p0kQpr9[/img] [img]lI0tfxLm[/img] [img]hRKxtBzH[/img]

Foto's SSD. Nogmaals: folie moet aan de andere kant:
[img]fTvWamiG[/img] [img]YuKwmmre[/img] [img]nYMTVEns[/img]

En de dummy. Wie biedt er wat voor?
[img]LrMJ3qqB[/img]

Minpunten

Ik heb de ThinkPad E580 nu 5 dagen onder de vingers, en ik heb nauwelijks minpunten kunnen vinden. De Spectre patch zal ongetwijfeld komen, en het opstarten kan sneller. Verder zou het leuk zijn als het puntje op de i van ThinkPad op de palmrest ook rood zou branden, net als op het lid. Volkomen nutteloos, maar het had iets schattigs. Misschien werkt hij alleen bij mij niet.

Er zijn 2 serieuze, hoewel erg kleine dingen die wel voor verbetering vatbaar zijn.
- Ruwere toetsen ipv gladde toetsen. Voelt voor mij, zowel tactiel als typevaardig, beter aan. Is wellicht heel persoonlijk.
- Fysieke knop om camera en microfoon ui te zetten. Nieuwe Lenovo modellen hadden al een fysiek geïntegreerd schuifje over de camera. Ik wacht nog totdat fabrikanten met een eenvoudig knopje komen om hardwarematig cam+mic uit te zetten.

Conclusie

Voor 700 euro heb ik een prachtige laptop die snel is, solide aanvoelt, lange accuduur heeft, goed typt, en eigenlijk aan al mijn wensen voldoet.


EditIn de categorie "niet omdat het moet, maar omdat het kan" een poging gedaan om de netwerkkaart AC3165 te vervangen voor een professioneler model, namelijk de Intel AC8265. NIET DOEN, kaartje wordt niet goed gepakt. De laptop herkent hem wel, maar zowel de laptop als de wifi verbinding wordt erg instabiel, bluetooth valt uit bij wisselen tussen 5 Ghz en 2.4 GHz netwerken, etc. Zowel onder Windows als Linux. Met het originele kaartje werkte alles weer prima. Een mogelijkheid is nog om de RTL8822BE te proberen, maar ik ben klaar met spelen