De release van de Z97 chipset brengt weinig nieuws onder de zon als het gaat om de chipset zelf, maar uiteraard hebben alle moederbordfabrikanten een hele serie nieuwe moederborden uitgebracht. Van MSI heb ik onder andere de Z97I GAMING getest, een mini-ITXbordje dat voorzien is van een featureset waar menig groter bord niet tegenop kan.
\
Waar de ITXborden van een paar jaar terug vooral nog interessant waren voor eenvoudige HTPCs of embedded apparaten zijn er steeds meer high-end borden te vinden, waarmee je een volwaardig gamesysteem kan maken. Eerder heb ik al eens gekeken naar een
ASRock M8 gamesysteem op ITX en ik hoop ook de MSI Nightblade nog een keertje te kunnen testen, maar naast dit soort kant en klare gamesystemen zijn er ook steeds meer ITXbordjes te vinden zoals deze Z97I.
Zelf vind ik het ITXplatform erg leuk. Hoewel ik zelf nog steeds met een ATXsysteem werk, denk ik dat er steeds meer en meer systemen prima op de ITXformfactor gebouwd zouden kunnen worden. Vandaar dat ik 't niet kon laten om dit bordje eens te testen.
Specificaties
| Socket | LGA 1150 |
| Formfactor | mITX |
| Chipset | Intel Z97 |
| PCIe x16 | 1x |
| Geheugen | 2x DDR3 |
| SATA | 4x 6Gbps |
| eSATA | 2x 6Gbps |
| USB | 4x USB3.0
2x USB2.0
2x USB3.0 via header
4x USB2.0 via header |
| PS/2 | 1x |
| Audio | Realtek ALC1150
6x 3.5mm jack
optical S/PDIF |
| Video | HDMI 2x
Displayport
|
| Netwerk | 1x 1Gbps RJ45 Killer E2205
Intel AC7260 WiFi 802,11 a/b/g/n/ac
|
De indeling van het bordje is iets anders dan bij de meeste andere borden, simpelweg omdat er minder ruimte is om alles op de 'standaard' manier in te delen.
De socket zit redelijk in het midden van het bord, met daaronder het PCIe x16slot. Iets dat nog redelijk standaard is. De chipset zit bij dit bord echter boven de socket geplaatst, met daarboven de 4SATA 6Gbpspoorten en de ATXstekker en USBheaders. Er zitten 2 DDR3sloten op het bord aan de rechterrand van het bord. Deze zijn voorzien van clipjes aan slechts 1 zijde, waardoor je er zelfs als er een flinke videokaart inzit, je het geheugen er nog makkelijk in kunt klikken.
De 8 pins ATXconnector zit tussen de socket en de backpanel connectoren. Dit maakt dat het een beetje friemelen kan zijn als je een grote CPUkoeler gebruikt om de kabel er goed in te kunnen krijgen.
Op de achterkant van het bord is de indeling evenmin conservatief. Waar de connectoren voor het geluid bij de meeste borden aan de rechterkant, bij deze borden zijn ze helemaal links geplaatst. Verder zitten er 4 USB3.0 porten en 4 USB2.0poorten achterop het bord. In het midden zit de PS/2poort en verder zitten er 3 aansluitingen op voor monitoren, 2 x HDMI en 1 displaypoort.
Achterop zitten verder aansluitingen voor netwerk, in de vorm van een RJ45connector, en een losse WiFimodule die op het bordje ingeprikt kan worden.
Omdat de chipset 6 SATA 6Gbpspoorten ondersteund heeft MSI daar gelukkig gebruik van gemaakt en nog 2 eSATApoorten op het bord geplaatst.
Al met al heb je dus alles op dit bord zitten dat je nodig hebt voor een behoorlijk uitgebreidde setup op een kleine formfactor. 2 eSATApoorten vind ik zelf echt een goede zet, helaas zie je die poorten niet zo heel veel meer op borden, terwijl ik er zelf op ieder systeem eigenlijk wel 2 gebruik. Het enige dat je eigenlijk mist zijn meerdere PCIe-sloten. Maar zelfs dat is natuurlijk geen groot gemis, gezien je met 1 videokaart al een flink systeem kan bouwen, en alles al onboard zit.
Testsetup
| Moederbord | MSI Z97I-Gaming |
| CPU | Intel Core i7 4770K |
| GPU | MSI Radeon R9 290x 4GB |
| Geheugen | 2x 2GB GEiL DDR3-1600 |
| PSU | ADATA HM1200 |
| SSD | Plextor M5M 128GB |
| CPUkoeler | Noctua NH-D15 |
Het systeem heb ik getest met bovenstaande configuratie en vergeleken met dezelfde configuratie maar dan met een Z97M-Gaming bord van MSI.
Benchmarks
Ik heb de volgende benchmarks gedraaid op het systeem om te kijken of er veel verschil zit tussen een ITXje, en een wat groter exemplaar.
• SuperPi – 1M en 32M
• wPrime – 32M en 1024M
• Cinebench 15 – single/multi CPU en OpenGL
• 3DMark 11
• PassMark 8
• Blender
• Bioshock Infinite
• Tomb Raider
• Thief
• Hitman Absolution
• Unigine Valley
| SuperPi - 1M |
|---|
| Z97I |    9.375 s |
| Z97M |    9.501 s |
Lager is beter
| SuperPi - 32M |
|---|
| Z97I | 496.209 s |
| Z97M | 501.634 s |
Lager is beter
| wPrime - 32M |
|---|
| Z97I | 10.748 s |
| Z97M | 11.199 s |
Lager is beter
| wPrime - 1024M |
|---|
| Z97I | 333.747 s |
| Z97M | 334.167 s |
Lager is beter
| CineBench 15 - OpenGL |
|---|
| Z97I | 137.78 fps |
| Z97M | 134.4 fps |
Hoger is beter
| CineBench 15 - single CPU |
|---|
| Z97I | 154 pts |
| Z97M | 152 pts |
Hoger is beter
| CineBench 15 - single CPU |
|---|
| Z97I | 746 pts |
| Z97M | 742 pts |
Hoger is beter
| Blender |
|---|
| Z97I | 208.02 s |
| Z97M | 219.04 s |
Lager is beter
| PassMark 8 |
|---|
| Z97I | 4790.2 |
| Z97M | 4703.8 |
Hoger is beter
| 3DMark 11 - overall |
|---|
| Z97I | 13530 |
| Z97M | 13518 |
Hoger is beter
| 3DMark 11 - graphics |
|---|
| Z97I | 15733 |
| Z97M | 15739 |
Hoger is beter
| 3DMark 11 - physics |
|---|
| Z97I | 9915 |
| Z97M | 9742 |
Hoger is beter
| Valley - 2560x1600 |
|---|
| Z97I | 53.7 fps |
| Z97M | 53.7 fps |
Hoger is beter
| Valley - 2560x1600 |
|---|
| Z97I | 2248 pts |
| Z97M | 2245 pts |
Hoger is beter
| Valley - 1920x1200 |
|---|
| Z97I | 87.5 fps |
| Z97M | 87.4 fps |
Hoger is beter
| Valley - 1920x1200 |
|---|
| Z97I | 3660 pts |
| Z97M | 3655 pts |
Hoger is beter
| Tomb Raider - Ultimate - 2560x1600 |
|---|
| Z97I | 52.2 fps |
| Z97M | 53.2 fps |
Hoger is beter
| Tomb Raider - Ultimate - 1920x1200 |
|---|
| Z97I | 78.9 fps |
| Z97M | 77.9 fps |
Hoger is beter
| Hitman Absolution - Ultimate - 2560x1600 |
|---|
| Z97I | 72.647 fps |
| Z97M | 72.394 fps |
Hoger is beter
| Hitman Absolution - Ultimate - 1920x1200 |
|---|
| Z97I | 74.932 fps |
| Z97M | 79.230 fps |
Hoger is beter
| Thief - High - 2560x1600 |
|---|
| Z97I | 44.5 fps |
| Z97M | 45.0 fps |
Hoger is beter
| Thief - High - 1920x1200 |
|---|
| Z97I | 62.7 fps |
| Z97M | 64.2 fps |
Hoger is beter
| Bioshock Infinite - DX11 Ultimate - 2560x1600 |
|---|
| Z97I | 52.2 fps |
| Z97M | 53.2 fps |
Hoger is beter
| Bioshock Infinite - DX11 Ultimate - 1920x1200 |
|---|
| Z97I | 120.16 fps |
| Z97M | 120.88 fps |
Hoger is beter
De Z97M weet in games vaak net een klein beetje meer prestaties neer te zetten, waar de Z97I in de syntetische benchmark weer een klein stapje sneller is. Maar al met al is het verschil heel klein. Beide borden presteren zoals ik zou verwachten met een i7 4770K erop. Dus wat dat betreft is hier helemaal niets op aan te merken.
Stroomverbruik
Het stroomverbruik van het systeem heb ik gemeten in 4 situaties. Ten eerste het verbruik van het systeem in idle, daarnaast van het systeem tijdens het renderen van de Blender benchmark, verder tijdens het draaien van de Tomb Raider benchmark en als zware test de OCCT Linpack tester om het systeem maximaal te belasten.
| Stroomverbruik - idle |
|---|
| Z97I | 48 W |
| Z97M | 55 W |
Hoger is beter
| Stroomverbruik - Blender |
|---|
| Z97I | 106 W |
| Z97M | 119 W |
Hoger is beter
| Stroomverbruik - Tomb Raider |
|---|
| Z97I | 359 W |
| Z97M | 352 W |
Hoger is beter
| Stroomverbruik - OCCT |
|---|
| Z97I | 441 W |
| Z97M | 477 W |
Hoger is beter
Het ITXbordje is in veel gevallen zuiniger, behalve in de gamebenchmark. In idle scheelt het maar een paar Watt, tijdens de OCCTbenchmark is het verschil wat groter. Dat zou kunnen omdat het Z97M bord wat meer onderdelen heeft die belast kunnen worden, waardoor er bij maximale belasting wat meer stroom verbruikt wordt.
Prijs
Dit moederbord kost momenteel iets minder dan 150 euro. Daarmee is het het duurste Z97 ITXbord dat op dit moment te vinden is, waarmee hij wat prijs misschien niet de beste prijs/prestatie verhouding heeft. De prijs zou op zich nog wel 1 of 2 tientjes naar beneden mogen om wat meer in de buurt te komen van bijvoorbeeld de Gigabyte Z97N-Gaming of de ASRock Z97E-ITX/ac.
Tot slot
De Z97I-Gaming vind ik echt een leuk bordje om een leuk, compact systeem te bouwen dat behoorlijke prestaties weet te bieden. Wat performance betreft maakt het weinig uit of je nu werkt met dit ITXbord, of bijvoorbeeld de Z97M-Gaming die ik ook getest heb, de Z97I weet zelfs nog net iets meer prestaties uit dit platform te trekken dan de Z97M.
De featureset is behoorlijk uitgebreid, alles wat je nodig hebt zit er eigenlijk wel op, met als enige beperking dat je maar een enkel PCIe-slot hebt.
De prijs vind ik nog wel wat aan de hoge kant, die zou van mij nog wel een stukje naar beneden mogen om wat meer in lijn te liggen met de concurrentie.
Moederborden
