Meet-up III: Van bijklussende kappers naar robots op de OK

De ontwikkelingen in de operatiekamer hebben in de afgelopen jaren een vlucht genomen. Digitalisering en robotisering maken operaties efficiënter en preciezer, en verkleinen de kans op complicaties. Chirurgen krijgen in de komende jaren zelfs hulp van nieuwe, nóg betere robots.

Eerst een stukje geschiedenis: al in de twaalfde eeuw voerden barbiers, naast het knippen en scheren van baarden, ‘simpele’ operaties uit, zoals amputaties en botbreuken zetten. Vanaf de zestiende eeuw ging het er professioneler aan toe en ontstonden de eerste chirurgengilden. Pas in de negentiende eeuw vond de ware revolutie voor de chirurgie plaats, met de komst van verdovingsmiddelen, steriel werken en antibiotica. Het is deze tijdslijn waarmee Frank Voskens, gastro-intestinale chirurg in opleiding in het UMC, in perspectief zet hoe snel ontwikkelingen in de zorg zich momenteel voltrekken.

Opereren met eetstokjes

Tijdens de komende Tweakers Meet-up 'Tech in de Zorg' is Voskens spreker en behandelt hij de inzet van robots in de operatiekamer. Vroeger behandelde de chirurg patiënten die voor een maag of darmoperatie kwamen, door middel van laparotomie, oftewel een grote incisie in de buikwand. Sinds de jaren negentig wordt dit steeds vaker vervangen door laparoscopie, een minimaal invasieve kijkoperatie. “Tijdens deze operatie blaast de chirurg de buik van de patiënt op met koolstofdioxide, waarna een laparoscoop, een kijkbuis met videocamera, en instrumenten worden ingebracht.

Deze minder ingrijpende methode van opereren levert de patiënt veel voordelen op. De kleine incisie vermindert de pijn, en leidt tot een beter cosmetisch resultaat en een sneller herstel. Ook is de kans op complicaties als verklevingen, ontstekingen en littekenbreuken kleiner. Chirurgen trekken bij deze methode echter wel aan het kortste eind. “Je probeert eigenlijk een operatie te doen met eetstokjes. De langwerpige, starre instrumenten beperken de bewegingsvrijheid, waardoor je als chirurg soms urenlang in een vervelende houding staat. Dit leidt tot rug- en nekklachten, en uiteindelijk tot uitval van personeel.” Daarnaast maakt de beperkte bewegingsvrijheid van deze starre instrumenten zorgvuldige bewegingen moeilijk.

Chirurg in de cockpit

Een operatierobot kan chirurgen bij laparoscopische ingrepen last uit handen nemen en stelt hen in staat om complexe operaties preciezer uit te voeren. “Al kun je erover debatteren of de term robot wel juist is, want de operatie wordt nog steeds volledig door de chirurg uitgevoerd.” De Da Vinci-robot van Intuitive Surgical is wereldwijd de meest gebruikte operatierobot. “De chirurg zit als het ware in de cockpit. Via een console bestuurt hij de robot. Die beschikt over minuscule polsjes die uiterst nauwkeurig te werk gaan en elke hoek bereiken die nodig is. De robot schaalt de bewegingen van de chirurg en filtert eventuele trillingen eruit. Ook kan de chirurg nu zelf de 3d-camera bedienen, wat bij een normale kijkoperatie niet mogelijk is, en kan hij het hd-beeld tot wel tien keer vergroten. Zo kun je de allerkleinste zenuwvaten en bloedtakjes zien en sparen.”

Stroomversnelling

De operatierobot is pas een kleine twintig jaar in de operatiekamer te vinden, maar heeft al veel ontwikkelingen doorgemaakt. “De robot is compacter geworden, de camera is verbeterd en het aantal instrumenten waarover de robot beschikt, is uitgebreid. Ook beschikt de robot nu over Firefly Fluorescence Imaging, een manier om de doorbloeding van organen en tumoren in kaart te brengen.”

Nu de patenten van Intuitive Surgical, de grootste speler op het gebied van robotische chirurgie, aflopen, staat de deur wagenwijd open voor nieuwe ontwikkelingen. “Zo hebben Intuitive en Titan een robot ontwikkeld die slechts via één incisie opereert, wat littekens tot een minimum beperkt. Een andere belangrijke speler wordt Verb Surgical, ontwikkeld door Google en farmareus Johnson & Johnson. De robot is nog in ontwikkeling, maar zal robotica, virtual reality, ai en big data samenbrengen.” Ook is er onlangs één andere robot, die al wel gecertificeerd is, op de Nederlandse markt gekomen: de Senhance van TransEnterix. “Een groot verschil met de Da Vinci-robot, is dat de Senhance een open platform biedt, waardoor elk ziekenhuis snel nieuwe software kan toevoegen.” Dus voor de toekomst van robotisering op de OK liggen nog genoeg spannende ontwikkelingen in het verschiet.

Benieuwd geworden naar de invloed van robots op de OK en de ontwikkelingen die ons in de komende decennia te wachten staan? Voskens legt het allemaal uit aan de hand van video’s, animaties en foto’s tijdens de Meet-up 'Tech in de Zorg'. Die vindt plaats op 19 september in Amsterdam. Voor meer informatie over het programma, tijden en tickets: bezoek de informatiepagina over de Meet-up.

Reacties (4)

[The Zep Man]

Titel is misleidend. Er wordt niets omschreven over de situatie van bijklussende kappers in de OK. Dat vind ik een stuk interessanter. En een operatie, en er met een geweldig kapsel uitkomen.

Iets serieuzer:
Ik kan mij voorstellen dat operatierobots belangrijk worden in de toekomst. Eerst om de menselijke beperkingen te omzeilen, later mogelijk zelfstandig.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 26 juli 2024 12:46]

[teaser]

Eerste alinea:

al in de twaalfde eeuw voerden barbiers, naast het knippen en scheren van baarden, ‘simpele’ operaties uit, zoals amputaties en botbreuken zetten

[WhizzCat]

Er zijn er nog niet veel van in Nederland, maar ik kan eerlijk zeggen dat ik al met die Da Vinci gespeeld heb (duur speeltje hoor). Wat onvermeldt is, is b.v. dat deze robot tot beperkte hoogte wél zelfstandig kan ingrijpen. Hij detecteert ongewenste bewegingen en trillingen van de chirurg. Als deze moet niezen, of toch iets met een gespannen spiertje ergens heeft b.v.

Dit soort zaken is dan weer nóg beter voor de patient natuurlijk en ook de chirurg kan op deze manier efficienter zijn of haar werk doen.

De volgende stap, zo is mij verteld, is de ontwikkeling van compleet flexibele robot armen (a la predator vs alien). Bij Da Vinci zijn ze daar reeds mee aan de slag.

[Xirt]

Volgens mij staat dit tot op zekere hoogte wel in de tekst: De Da Vinci-robot van Intuitive Surgical is wereldwijd de meest gebruikte operatierobot. “De chirurg zit als het ware in de cockpit. Via een console bestuurt hij de robot. Die beschikt over minuscule polsjes die uiterst nauwkeurig te werk gaan en elke hoek bereiken die nodig is. De robot schaalt de bewegingen van de chirurg en filtert eventuele trillingen eruit. Ik heb het er wel mee eens dat Da Vinci dan minstens copiloot is ;-).