Nederland investeert extra in vooral lasersatellietcommunicatie en navigatie

Het demissionaire Nederlandse kabinet steekt de komende jaren 20 miljoen euro meer in ruimtevaart dan eerdere jaren. Dat geld moet naast klimaatwetenschap onder andere naar de doorontwikkeling van lasersatellietcommunicatie gaan, waar TNO onderzoek naar doet, en naar het onderhoud van navigatiediensten zoals Galileo.

Het ministerie van Economische Zaken wil het Nederlandse ruimtevaartbudget voor 2026 tot 2028 vastleggen op 344,4 miljoen euro. Dat moet de inbreng worden die Nederland wil voorleggen op de ministeriële conferentie van het European Space Agency later dit jaar. Daarin doen ESA-lidstaten hun voorstellen voor hun bijdragen aan verplichte en vrijwillige ESA-programma's. Het grootste deel van het Nederlandse ruimtevaartbudget gaat naar ESA, dat weer programma's coördineert in Nederland. Een ander deel gaat naar wetenschappelijke programma's en wordt door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aangedragen.

Nederland had tussen 2023 en 2025 een budget van 319,7 miljoen euro vrijgemaakt voor ruimtevaart. Dat gaat dus omhoog naar 344,3 miljoen euro.

Naast verplichte en langlopende ruimtevaartprogramma's zoals aardobservatie Copernicus en de ontwikkeling van raketten als de Ariane 6 en Vega-C gaat een groot deel van het budget naar technologische ontwikkelingen. Dat gebeurt op aanraden van het Netherlands Space Office, dat de ruimtevaartactiviteiten van Nederland coördineert.

Een belangrijke ontwikkeling is die van lasersatellietcommunicatie. De naam daarvan spreekt voor zich; het moet het mogelijk maken via laserstralen te communiceren tussen grondstations en satellieten. Lasersatellietcommunicatie is een relatief nieuwe technologie waar met name onderzoeksinstituut TNO al jaren stevig op inzet. TNO speelt op Europees en internationaal gebied een grote rol in de ontwikkeling van lasersatellietcommunicatie.

Nederland wil verder investeren in 'betrouwbare satellietnavigatie'. "Gegeven het huidige geopolitieke belang van positioning, navigation and timing en de verstoring ervan wil het kabinet extra investeren in navigatie ten opzichte van de vorige ESA-conferentie", schrijft het ministerie.

Reacties (21)

[slijkie]

Voelt voor mij als een druppel op een hete plaat, zit ik hier naast? Oprechte vraag.

[TijsZonderH]

Nederland zit qua investeringen en ROI op ruimtevaart wel echt voor een dubbeltje op de eerste rang als je de waarde van onderzoekscentrum ESTEC meerekent. Heb de cijfers even niet paraat maar volgens mij (was jaren geleden iig wel zo) betaalden we omgerekend naar BNP bijzonder weinig vergeleken met andere EU-landen, maar het waardevolste ESA-centrum staat wel in Noordwijk en dat levert heel veel werkgelegenheid op.

[Frozen]

Ik heb wel eens gehoord dat de personeelsverdeling (hoeveelheid banen toegewezen aan lidstaten) bij ESA ook wordt bepaald op basis van georeturn. Dat zou dus inhouden dat niet-technische en ondersteunende functies af gaan van de totale hoeveelheid banen die beschikbaar zijn voor Nederland. Dat zou er dus voor zorgen dat er, vanwege de grootte van ESTEC en onze relatief lage bijdrage, dus amper Nederlands technisch personeel met expertise in de ruimtevaart bij ESA kan werken.

[Reactie gewijzigd door Frozen op 10 oktober 2025 21:05]

[TijsZonderH]

Ah, interessant, dat wist ik niet. Van de andere kant, je moet natuurlijk ook kijken naar alle andere dingen die komen kijken bij een plek waar 3000 veelal internationale mensen werken. Alle horeca in de omgeving, al het reizen ernaartoe, zulke zaken. Dat wordt niet meegeteld (kan dat überhaupt?) maar dat moet je volgens mij ook niet onderschatten.

[Hemingr]

Leuk van die 3000 man, die nul inkomstenbelasting betalen in Nederland en over het algemeen huren, en niet kopen.

[JossKp]

Die betalen gewoon belasting hoor, wel 30% minder maar nominaal nog steeds veel meer dan Jan Modaal

[hans235]

het is niet helemaal zoals je schetst. Een ESTEC staff medewerker is inderdaad vrijgesteld van loonbelasting en doet een afdracht aan ESTEC. Komt niet in de buurt van wat we in Nederland aan loonbelasting betalen. Ik gok dat er momenteel zo 3500 ESTEC medewerkers zijn waarvan 1200 staff (die dus geen loonbelasting betalen). De rest zijn contractors die gewoon onderhavig zijn aan het nederlandse belastingstelsel. Uiteraard zouden daarvan een hoop internationale mensen kunnen zijn die van de 30% regel gebruik kunnen maken, maar dat kunnen de programmeurs uit India van ABN-AMRO aan de zuid-as natuurlijk ook. ESA zelf is niet belastingplichtig (betaald dus ook geen BTW) maar zorgt door haar aanwezigheid natuurlijk wel voor bedrijvigheid in de regio. Overigens: de salarissen in ESTEC zouden "marktconform" zijn, maar gezien het loonbelasting voordeel blijft er natuurlijk netto veel meer over. de logica over huren vs kopen ontgaat me een beetje, maar als je een ESA salaris hebt, dan heb je over het algemeen geen probleem om je hypotheek te financieren.

[hans235]

Dat is (deels) correct. er is een relatie tussen doe hoeveelheid geld die de lidstaten inbrengen en het percentage staff members binnen ESTEC met een paspoort van het desbetreffende lidstaat. Daarnaast is er inderdaad sprake van georeturn.

Maar ik heb het hier alleen over staff members. Een heel groot gedeelte van de ESTEC medewerkers is ingehuurd personeel in de vorm van contractors waarvoor deze "beperking" niet geldt en omdat de locatie natuurlijk in Noordwijk is, zul je ook regelmatig nederlanders terug vinden in de ondersteunende diensten.

[skimine]

344,3 miljoen euro is best een aanzienlijk bedrag. Qua verhoging gaat het om (344,3-319,7)/319,7*100% = 7,69%.

Als context: de ESA heeft over een periode van ongeveer 30 jaar zo'n 8 miljard bijgedragen aan het ISS (https://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/International_Space_Station/How_much_does_it_cost) Dat is zo'n 267 miljoen per jaar.

[Robert-Jan]

Lasercommunicatie is inderdaad ook wat de Starlink satellieten onderling gebruiken. Omdat het signaal via laserlicht door het vacuüm reist, gaat het zelfs nog iets sneller dan in glasvezel. Zo kunnen de satellieten direct met elkaar communiceren zonder grondstations.

Bij Starlink is de latency erg laag, dus blijkbaar werkt het erg goed :-)

[Het.Draakje]

En de investering moet volgens het artikel het mogelijk maken via laserstralen te communiceren tussen grondstations en satellieten.

En dus niet wat jij aanhaalt, de directe communicatie tussen satellieten onderling.

[Robert-Jan]

Ze wekken de indruk (zo vat ik het op) dat dit een nieuw concept is dat nog niet bestaat. Mijn punt is juist dat deze technologie niet nieuw is, maar al met succes in de praktijk wordt toegepast.

[Het.Draakje]

Onderzoek gebeurd niet alleen voor nieuwe technieken.

Over het algemeen gaat onderzoek juist over het verbeteren van bestaande technieken.

Wifi is niet nieuw. Bestaat al enige tijd. Wifi 7 is wel nieuw. Een verbeterde versie, hogere snelheden, betere compressie.

Het lijkt mij niet geheel uitgesloten dat de communicatie tussen grondstation en satelliet verbeterd kan worden. Betere codering, wellicht een andere golflengte van het licht. Minder overhead. Betere foutcorrectie.

Daarbij: het gaat over (het verbeteren van) grond naar satelliet verbindingen. De melding dat satelliet naar satelliet verbinding al bestaat voegt daar niets aan toe.

[BvdW1978]

Grondstations worden nogal eens in de weg gezeten door atmosferishe meuk zoals wolken. Da's best een dingetje waar je in een vacuum geen last van hebt.

[BernardV]

Precies dat, ik moest ook denken aan dit bericht.

nieuws: TNO verzendt data over afstand van 10km met laserverbinding als satelliettest

Hier hebben ze het ook over de atmosferische storing.

Ook staat er nog een achtergrondartikel van Tweakers gelinkt in bovenstaande.

[TheBigBorg]

Is deze verhoging niet minder dan de inflatie en daarmee eigenlijk gewoon een verkapte bezuiniging?

[buizenbak]

Nee, want overheidsbudgetten worden jaarlijks geïndexeerd (=correctie voor inflatie). Dit bedrag komt dan boven op de index.

[yevgeny]

Laser communicatie tussen grondstation en satelliet kan kant en klaar gekocht worden bij het duitse bedrijf Mynaric.

https://mynaric.com/products/ground-capabilities/

#not_invented_here

[Reactie gewijzigd door yevgeny op 10 oktober 2025 21:25]

[Het.Draakje]

En uiteraard is onderzoek naar het verbeteren van een techniek die al commercieel aangeboden wordt volstrekt kansloos.

Daarom zitten we nu nog steeds met Wifi versie 1.

Ik heb een nieuwtje voor je: Wifi versie 7 is al beschikbaar. En versie 8 gaat er ook (ooit) komen.

[Blauw_]

Lijkt me een prima investering!

[pauldaytona]

Ik moet dan meteen denken aan een lichtnetwerkverbinding die we op het werk tussen 2 gebouwen hadden. In voor en najaar bij opkomende en ondergaande zon, straalde de zon te hard en hadden we geen verbinding.