NASA-wiskundige en computerpionier Katherine Johnson is overleden

Katherine Johnson is op 101-jarige leeftijd overleden. De vrouwelijke wiskundige speelde onder meer in de jaren '60 een belangrijke rol in het ruimtevaartprogramma van de NASA, door haar rekenvaardigheden en inspanningen om computers in te zetten voor de berekeningen.

Jim Bridenstine, het hoofd van de NASA, zegt op Twitter dat Johnson deze ochtend is overleden op 101-jarige leeftijd. Ze werkte van 1953 tot 1986 bij de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie, waar ze ook wel bekendstond als een 'menselijke computer'. Haar carrière begon in 1953 in de gesegregeerde West Computing-sectie van het NACA Langley Aeronautical Laboratory; NACA werd in 1958 omgevormd tot de NASA. De overheidsinstantie begon vrouwen te werven, waaronder vrouwen van Afro-Amerikaanse afkomst, om als 'computers' te dienen en de berekeningen uit te voeren voor de technici en ingenieurs die aan het ruimteprogramma werkten.

Johnson werkte onder meer aan de berekeningen voor de banen die de eerste Amerikaanse astronauten moesten afleggen. Zo berekende ze het traject van Alan Shepard tijdens missie in mei 1961 voor het Mercurius-programma, de eerste bemande Amerikaanse suborbitale ruimtevlucht. Een jaar later was ze belangrijk voor de orbitale vlucht van John Glenn. Een netwerk van computers en trackingstations had het traject al berekend, maar volgens Johnson vroeg Glenn aan de ingenieurs of Johnson het nog eens na wilde rekenen. "Als zij zegt dat ze goed zijn, dan ben ik klaar om te vertrekken", zei Glenn volgens haar voor zijn vertrek. Deze vlucht wordt door de NASA ook wel gezien als een keerpunt in de toenmalige ruimterace met de Sovjet-Unie. Haar berekeningen waren ook belangrijk voor de vlucht uit 1969 die Neil Armstrong naar de maan bracht; ze was onder meer bezig om uit te vogelen waar en wanneer de raket gelanceerd moest worden om hem op het juiste traject te krijgen in de richting van de maan.

Katharine Johnson stelde volgens de NASA altijd vragen en nam geen genoegen met alleen het uitvoeren van berekeningen. Ze wilde ook weten over het hoe en waarom. In haar tijd mochten vrouwen de vergaderingen met de mannelijke ingenieurs en wetenschappers niet bijwonen, maar ze ging toch en werd gaandeweg beschouwd als de leidende figuur. Ook was er toen in de VS nog de rassenscheiding, waardoor Johnson en andere vrouwelijke 'computers' met een donkere huidskleur aparte werkruimtes en wc's moesten gebruiken. Haar kantoor werd aangeduid met de term 'Colored Computers'. In een interview uit 2011 gaf Johnson aan dat ze weliswaar wist dat er sprake was van segregatie, maar dat ze het niet echt voelde, omdat iedereen er onderzoek deed.

In 2016 kwam de Amerikaanse film Hidden Figures uit, waarin de Amerikaanse actrice Taraji P. Henson de rol van Katherine Johnson vertolkte. De film is een biografisch drama die draait om de 'computers' Johnson en haar twee eveneens Afro-Amerikaanse collega’s Dorothy Vaughan en Mary Jackson die werkzaam waren in de West Area Computing Unit van het Langley Research Center van de NACA.