Hé Cortana, waar ben je?
Microsoft heeft een nieuwe build van Windows 10 vrijgegeven. Anders dan vooraf werd gedacht gaat het niet om een release die Microsoft als Consumer Preview bestempelt, maar om 'gewoon' een nieuwe update van de Technical Preview, die dan ook de weinig sexy naam 'build 9926' meekrijgt.
Desondanks is er zowel visueel als functioneel het nodige veranderd ten opzichte van de Technical Preview die we in oktober vorig jaar onder ogen kregen. Die vroege versie bracht enkele nieuwe features voor onder andere desktopgebruikers. De grote visuele veranderingen betroffen toen het startmenu en de mogelijkheid apps in vensters te draaien.
Wie het nieuws omtrent Windows 10 heeft gevolgd weet dat de persoonlijke assistent Cortana en de nieuwe Spartan-browser in het oog springende toevoegingen aan het besturingssysteem zijn. Om maar meteen met een teleurstelling in huis te vallen: Cortana werkt nog niet op Nederlandstalige versies van Windows 10 en Spartan schittert voorlopig ook nog door afwezigheid.
Zoals gezegd heeft Microsoft toch de nodige visuele en functionele aanpassingen doorgevoerd, die maken dat de Technical Preview een meer volwassen indruk geeft dan de vorige builds. Microsoft gaat verder op de ingeslagen weg om het besturingssysteem bruikbaarder te maken op zowel traditionele desktops als apparaten met touchscreens, zoals tablets en 2-in-1-apparaten. We keken hoe die strategie ervoor staat.
Startscherm versie zoveel
Bij de vorige versie van de Technical Preview was te zien dat Microsoft flink aan het startmenu had gesleuteld. Op desktops met muis en toetsenbord kreeg je als gebruiker een opklapmenu met links een lijst met bijvoorbeeld veelgebruikte programma's en rechts een aan te passen menu met apps 'nieuwe stijl'. Dat menu was horizontaal uit te breiden met apps, zodat het startmenu zelfs de hele breedte van het scherm kon innemen.
Microsoft was nog niet klaar met sleutelen, want opnieuw is het startmenu bijgeschaafd. Ten eerste is het hele menu opnieuw opgebouwd op basis van xaml. Verder bestaan er twee weergavemodi: standaard en fullscreen. In de standaardweergave is de breedte nu nog vastgezet op maximaal twee brede tegels naast elkaar. Je kunt nog wel schuiven met de Live Tiles, maar breder dan twee grote tegels wordt het menu niet. Je moet dan ook naar beneden scrollen om alle tegels te kunnen bekijken. In komende versies krijgen gebruikers wel de mogelijkheid om de breedte van het startmenu naar believen aan te passen.
Het idee achter de ModernUI was dat je er op een tablet mee van links naar rechts kon scrollen
Het vastzetten van de breedte betekent bij deze preview dat het geen zin meer heeft alle Live Tiles los te koppelen. Bij de vorige build hield je dan een smal startmenu 'à la Windows 7' over, maar nu blijf je de brede weergave zien, alleen zonder tegels. Hopelijk biedt Microsoft bij volgende versies wel de mogelijkheid om het menu te versmallen.
Apps toevoegen kan uit de lijst 'Alle apps', die links in het startmenu is op te roepen. Dit kan niet door ze naar het tegeltjesmenu te slepen, maar het moet via de optie 'Vastmaken aan het startscherm', die verschijnt na een rechtermuisklik op de app. Omgekeerd moeten apps zo ook losgekoppeld worden. Heen en weer slepen was makkelijker geweest en Microsoft heeft dan ook beloofd dit te gaan toevoegen.
Naast de standaardweergave is er de weergave op volledig scherm. Rechtsboven in het menu staat het icoon voor fullscreenweergave. Anders dan voorheen blijven de smalle lijst van locaties en meest gebruikte apps, en de lijst van alle apps links in beeld staan in fullscreenmodus.
Nog een opvallende wijziging is dat de scrollrichting niet meer horizontaal maar verticaal is. Apps worden in het vervolg onder elkaar gezet als er in de breedte geen plek meer is. Het idee achter de ModernUI was altijd dat je er op een tablet, met horizontale veegbewegingen, lekker mee van links naar rechts en vice versa kon scrollen. Met een scrollwiel van een muis werkte het echter contra-intuïtief. Dat is nu verleden tijd; scrollen gaat van boven naar beneden en omgekeerd, net als op webpagina's, en dat is wel zo fijn.
Continuüm
Nieuw in deze build is Continuüm. Deze functionaliteit is vooral bedoeld voor 2-in-1-devices, zoals Microsofts eigen Surface Pro. Windows detecteert of de gebruiker een toetsenbord aan een apparaat met touchscreen toevoegt of dit verwijdert. Bij het loskoppelen van een toetsenbord verschijnt rechtsonder een pop-up met de vraag of de gebruiker de tabletmodus wil activeren; bij het aanhechten van een toetsenbord, kan de gebruiker deze modus afsluiten.
De tabletmodus schotelt de gebruiker automatisch de fullscreenweergave van het startmenu voor en deze kan dan ook niet verkleind weergegeven worden. Ook alle apps draaien op volledig scherm en daaronder vallen eveneens de programma's voor de traditionele desktopomgeving. Die programma's kunnen vervolgens wel geminimaliseerd worden en ook zijn ze aan een kant van het scherm neer te zetten via de snap-functie, maar ze zijn niet in vensterweergave verkleind te draaien.
Wie op een tablet alsnog met vensters wil kunnen slepen, kan de tabletmodus eenvoudig uitschakelen. De optie staat rechtsonder bij het nieuwe meldingencentrum, dat eenvoudig is op te roepen door van rechts naar binnen te swipen op een touchscreen.
Wereldschokkend is Continuüm niet en de marketingafdeling heeft de term mooi bedacht, maar je kunt je afvragen of de functionaliteit een eigen term verdient. Het is hoe dan ook goed dat je bij het schakelen tussen tablet- en laptopmodus een melding en meer controle over de weergavemodi krijgt.
Scrollen met drie vingers
Het gebruik van trackpads was met Windows een wisselende ervaring. Standaard bood Windows ondersteuning voor basale gestures, maar afhankelijk van het type laptop en de trackpadfabrikant kon je uitgebreide functionaliteit tegenkomen. Met Windows 8 kwamen daar diverse gestures bij, zoals het naar binnen vegen vanaf de trackpad om de charms-bar op te roepen.
Die charms-bar is volkomen verdwenen bij Windows 10 en hetzelfde geldt voor de hot corners en de app switch-bar. Bij de vorige Technical Preview konden we de charms-bar nog via Windows-toets+c oproepen, maar dat kan nu ook niet meer.
In plaats van de oude gestures zijn er nieuwe met gebruik van drie vingers gekomen. Door met drie vingers naar boven te vegen op een trackpad is de Task View-functionaliteit op te roepen, waarmee tussen openstaande apps te schakelen is. Door met drie vingers naar beneden te vegen op een trackpad zijn alle vensters te minimaliseren en naar boven vegen maximaliseert de vensters weer. Daarnaast heeft naar links en rechts vegen met drie vingers tot gevolg dat Windows tussen openstaande apps switcht.
Sober zwart-wit en Snelle Acties
Microsoft probeerde bij Windows 8 de hoeveelheid instellingen minimaal te houden voor tabletgebruik, als tegenhanger voor de overdaad aan configuraties van het oude Windows. Het instellingenmenu toont bij Windows 8 een lijst categorieën, met in een venster ernaast de verdere opties. Het was niet altijd eenvoudig snel de juiste instelling te vinden en dat heeft ook Microsoft zich gerealiseerd. Windows 10 introduceert een nieuw instellingenmenu, dat gewoon als app te openen is.
Het nieuwe menu blinkt uit in eenvoud; het is zwart-wit uitgevoerd en toont strak vormgegeven icoontjes met uitleg van de negen categorieën: Systeem, Apparaten, Netwerk en internet, Persoonlijke instellingen, Accounts, Tijd en taal, Toegankelijkheid, Privacy, en Bijwerken en herstellen. Niet alleen wat functie, maar ook wat uiterlijk betreft is het daarmee een vereenvoudigde variant op het configuratiescherm van de traditionele desktopomgeving.
De instellingen zitten een stuk logischer in elkaar dan voorheen
Een klik op een van de categorieën brengt je weer naar een menu-onderdeel in de stijl zoals de pc-instellingen van Windows 8, met links de lijst opties en rechts de instellingen van die opties. Alles is in sober zwart-wit uitgevoerd en linksboven kun je terug naar het hoofdmenu.
De instellingen-app heeft een zoekvenster en hiermee is niet alleen in de instellingen te zoeken, maar ook in het configuratiescherm. Icoontjes geven aan of het zoekresultaat in het instellingenmenu gevonden is of in het configuratiescherm van de traditionele desktopomgeving.
De instellingen zitten hiermee een stuk logischer in elkaar dan voorheen. Je hebt een beperkte hoeveelheid goed te herkennen instellingen waarmee je als tabletgebruiker uit de voeten kunt en als je bij de gedetailleerdere instellingen moet zijn, zijn die direct te benaderen via een zoekopdracht.
Centrum voor meldingen
De icoontjes naast de tijdweergave zullen de meeste Windows-gebruikers bekend voorkomen, op een berichtenicoontje na. Dit is nieuw en vormt de toegang tot Meldingen of, zoals Microsoft het noemt, het Action Center. Hier toont Windows 10 alle meldingen van apps. Welke apps notificaties mogen sturen is te bepalen bij het instellingenmenu. Door via het touchscreen aan de rechterkant naar binnen te vegen, is het Action Center ook tevoorschijn te toveren.
Onderaan bij het actiecentrum staan vier veelgebruikte instellingen, waarnaar Microsoft verwijst met de aanduiding Snelle Acties. Standaard staat hier de Tablet Mode bij, naast Display, Connect en All Settings. Microsoft lijkt de Nederlandse vertaling nog niet klaar te hebben, zoals op wel meer plekken. Gelukkig zijn de vier opties te vervangen, bijvoorbeeld voor Airplane Mode, Location, VPN of Wifi. Daarnaast is de weergave uit te klappen voor meer Snelle Acties.
Zoeken
Hoewel Cortana er dus nog niet is om je in het Nederlands te assisteren, zijn de zoekfuncties wel uitgebreid. Het zoekvenster is geïntegreerd in de taakbalk en hiermee kun je op internet en op je systeem zoeken. Standaard toont het venster bij het uitklappen een selectie populaire onderwerpen op internet en de 'Bing-afbeelding van de dag'.
Bij het invoeren van een zoekterm toont Windows 10 de resultaten direct, onderverdeeld in het merkwaardig verwoorde 'Mijn spullen', web en winkel. Bij het zoeken in 'Mijn spullen' worden de resultaten die op het systeem gevonden zijn verder onderverdeeld. Je kunt bijvoorbeeld de resultaten aanklikken die zijn gevonden in je e-mail, bij muziek of bij foto's en video's. De zoekfunctie werkt erg prettig op deze manier.
In de nieuwe winkel
Microsoft toont bij Windows 10 alvast een blik op de Store zoals die eruit moet gaan zien. Opvallend is dat zowel de oude als de nieuwe Store te bezoeken is, de oude behoudt zijn groene kleur en de bèta is te herkennen aan een grijze kleur. Met de bèta geeft Microsoft een blik op het ontwerp van de Store, zoals het concern dat gaat uitrollen naar niet alleen de pc, maar ook naar tablets, smartphones en de browser. Het gaat om een vroege versie van een nieuwe Store en sommige functionaliteit, zoals een instellingenmenu, ontbreekt nog.
Een eigenschap waarmee de nieuwe Store flink afwijkt van de oude, is de scrollrichting. In plaats van horizontaal scroll je bij de winkel nu verticaal. Die verandering zien we dus bij het startmenu én bij de Store. Verticaal scrollen maakt dat de Store veel logischer werkt in combinatie met het scrollwiel van een muis. Daarnaast is de winkel beter te navigeren bij een smalle vensterweergave.
Horizontaal scrollen is er nog wel, maar dan bij de categorieën. Zo kun je van links naar rechts en omgekeerd door de lijsten van populairste en hoogst gewaardeerde apps bladeren.
Microsoft heeft bij de testversie van de Store een prominent onderscheid tussen apps en games gemaakt. Bij de Store van Windows 8 lopen die segmenten veel meer door elkaar, of moet je per categorie kiezen of je de apps of de games wil zien. De navigatie van de nieuwe Store lijkt prettiger te worden, maar Microsoft werkt er nog aan en gaat in de komende tijd meer details van nieuwe plannen bekendmaken.
Nieuwe apps
Tegelijk met de komst van de nieuwe build heeft een aantal apps een update gekregen. Zo is de app Kaarten bijgewerkt met nieuwe icoontjes, die nu standaard zichtbaar zijn. Bij de Kaarten-app van Windows 8 zijn de meeste opties verborgen en moet je die oproepen via een balk aan de onderkant, maar bij de nieuwe versie zijn alle mogelijkheden direct aan te klikken. Nieuw is de mogelijkheid voor gekantelde weergave, of birdview, en ook zijn kaarten te downloaden voor offlineweergave. Ook handig is de uitbreiding met ov-informatie.
Op vergelijkbare wijze is de Foto's-app bijgewerkt. Links staan nu standaard de opties met icoontjes, waaronder de mogelijkheid om fotoalbums aan te maken en deze te delen met vrienden of kennissen. Deze optie, evenals die voor het navigeren door mappen, werkt echter nog niet. Wel werkt het bewerken van afbeeldingen. Bij de nieuwe app zijn de mogelijkheden hiervoor rondom de afbeelding geplaatst en dat werkt veel logischer dan bij de oude app, omdat je in één keer een volledig overzicht krijgt van de bewerkingsmogelijkheden.
Beide nieuwe apps zijn geoptimaliseerd voor vensterweergave in plaats van alleen fullscreenweergave.
Ten slotte heeft de Xbox-app een flinke upgrade gekregen. De Games-app was altijd een kale bedoening, met alleen basale functionaliteit, maar met de overgang naar Windows 10 moet dat veranderen. De nieuwe app oogt als een professioneel dashboard, waarop je je eigen voortgang en activiteit en die van vrienden kunt bijhouden.
De functionaliteit is enorm uitgebouwd en de Xbox-app geeft je bijvoorbeeld inzicht in je reputatie en achievements. Je kunt berichten sturen, je eigen gameclips terugkijken, populaire gamers of contentmakers volgen, notificaties krijgen bij belangrijke updates, enzovoorts.
Duidelijk is dat de Xbox een grotere rol gaat spelen binnen het Windows-ecosysteem. Microsoft heeft al aangekondigd dat Xbox One-bezitters via het thuisnetwerk games kunnen gaan streamen naar laptops en tablets met Windows 10. Daarnaast moeten ze onderling tegen elkaar kunnen gamen als de spellen hier ondersteuning voor bieden. Dat zit echter nog niet in de huidige Technical Preview.
Overige visuele aanpassingen
Her en der heeft Microsoft de weergave van icoontjes aangepast. De opvallendste wijziging is die van mappen in de verkenner. De mappen voor muziek, bureaublad, downloads, video's en afbeeldingen zijn van fellere kleuren en meer minimalistische icoontjes voorzien.
Nieuw in de verkenner is ook een punaise op de plek waar bij de vorige build nog een ster stond. Hiermee kunnen gebruikers mappen vastpinnen voor snelle toegang. Die mappen komen dan in de lijst van de verkenner te staan.
Bij 'Mijn pc' is het nieuwe instellingenmenu aan de verkenner toegevoegd. Dit is opvallend omdat dit in feite een app voor de tabletomgeving van Windows is; het configuratiescherm is traditioneel het menu waar je de instellingen van de oude desktopomgeving regelt. De aanwezigheid van het nieuwe instellingenmenu toont nog eens aan waar het Microsoft om te doen is: het laten samensmelten van de oude en nieuwe omgeving.
De zoektocht naar One Windows
Wie, na het zien van het volgepakte aankondigingsevenement, hoge verwachtingen had van deze build is waarschijnlijk teleurgesteld. Zo geeft de persoonlijke assistent Cortana niet thuis in het Nederlands, is de Spartan-browser nog niet aanwezig en is de koppeling met de Xbox One nog toekomstmuziek. Spectaculaire veranderingen zijn er niet; het is gewoon een nieuwe alfa-build.
De veranderingen die er zijn, tonen aan dat Microsofts visie voor One Windows vorm begint te krijgen, maar dat het bedrijf tegelijkertijd nog zoekende is. Zo is het startmenu opnieuw wat aangepast, met verdere wijzigingen op komst. Vooral het aanpassen van de scrollrichting van het startmenu en de Store is opvallend. Microsoft was bij Windows 8 van mening dat horizontaal scrollen op tablets de voorkeur had, maar nu kunnen we dan toch verticaal scrollen, wat in ieder geval fijner werkt met het scrollwiel op een muis. Ook zijn enkele apps bijgewerkt, zodat ze zowel fullscreen op touchscreens als met kleinere vensterweergave op desktops goed te gebruiken zijn.
'Je kunt Windows zien als
een van de grootste internetdiensten op deze planeet'
Door steeds te polijsten en bij te schaven probeert Microsoft een balans te vinden tussen optimaal gebruik op een tablet en 2-in1-apparaat, en optimaal gebruik op een laptop en desktop. Daarbij gaat het concern een stuk nederiger te werk dan voorheen. Microsoft vraagt niet alleen feedback via de 'Windows Feedback'-app in Windows 10, maar ook via de Insider-hub. "We hebben uw hulp nodig", stelt het concern onomwonden.
"We willen niet dat mensen Windows gebruiken omdat ze dat moeten, maar omdat ze ervoor kiezen en ervan gaan houden". Zo omschreef Microsoft-ceo Satya Nadella het doel met Windows 10. Microsoft ziet Windows 10 verder als een dienst. "Je kunt Windows voor de komende jaren zien als een van de grootste internetdiensten op deze planeet", stelt de softwaremaker, die belooft continu nieuwe functionaliteit te blijven uitrollen, waarbij versienummers er niet meer toe doen. Microsoft blijft sleutelen aan zijn besturingssysteem en deze build van Windows 10 is weer een stapje in de goede richting.
