Inleiding: het grote ideaal
Als in 2004 Mozilla's browser Firefox ter download wordt aangeboden, heeft Microsoft een bijna-monopolie op de browsermarkt. Nadat eerdere pioniers als Mosaic en Netscape in het midden van de jaren negentig de aandacht opeisten, nam Microsoft met zijn Internet Explorer de markt over en in 2004 was de beruchte versie IE6 dominant.
Mozilla probeerde daar met Firefox verandering in te brengen en door betere ondersteuning voor webstandaarden moesten alle browserbouwers, dus ook Microsoft, overgehaald worden om hun browsers beter met standaarden te laten werken, in plaats van met eigen technologie. De strijd om de desktopbrowser is nog steeds in volle gang, maar hoewel Mozilla niet aan de winnende hand lijkt, is de ideologie opgepakt; browsers ondersteunen webstandaarden beter en ook Microsoft heeft de ondersteuning van standaarden verbeterd.
Inmiddels ziet Mozilla de mobiele markt ongeveer als de browsermarkt in 2004. Dominant zijn twee systemen, iOS en Android, die beide potdicht zitten. Apps moeten gemaakt worden met aparte sdk's, op basis van systeemspecifieke programmeertalen en staan in downloadwinkels waartoe je met smartphones met een ander besturingssysteem geen toegang hebt.
Mozilla wil met Firefox OS niet Android van de troon stoten, zo zegt de browserbouwer. Het wil wel een verschil maken; apps en ecosystemen moeten opener worden. Het is een ambitieus doel. Kan dat lukken met Firefox OS? Tweakers probeerde het nieuwe besturingssysteem uit op een Geeksphone Keon.
Met dank aan Fjoerfoks en iisschots voor het beschikbaar stellen en regelen van het testexemplaar van de Geeksphone Keon.
De achtergrond: webtechnieken
Firefox OS steekt in de basis eenvoudig in elkaar; het hele besturingssysteem is in feite een grote browser, vergelijkbaar met Chrome OS. Of beter gezegd, alle apps zijn gemaakt met 'normale' browsertechnologie, zoals html5, css en JavaScript. De rendering-engine is Gecko, die ook gebruikt wordt in Firefox.
In testversies van Firefox OS was het zelfs mogelijk om de broncode van elke app in te zien, als een soort View Source-commando in een browser. In de uiteindelijke versie zit die uiteraard niet meer, maar het toont aan hoe Mozilla over het besturingssysteem denkt; alles moet zo transparant en open mogelijk zijn.
Het is vrij makkelijk om een website om te zetten in een app
Het gebruiken van html5, css en JavaScript heeft duidelijke voordelen. Ten eerste is het vrij makkelijk om een website om te zetten in een app. Een websitebouwer hoeft alleen een 'manifest' in een json-bestand toe te voegen aan de code van een site om er een volledig werkende app voor Firefox OS van te maken. Ook kan de gebruiker zelf een website aan het startscherm toevoegen, waarna die zonder interface van de browser wordt getoond. Daardoor moet de website lijken op een app. Onder meer Tweakers kan zo op het startscherm vastgezet worden.
Wie geavanceerdere functies in apps wil gebruiken, zoals toegang tot de camera of de locatie, kan daarvoor api's aanspreken. Daardoor kan een web-app veel meer dan alleen statische info weergeven. Ook kunnen apps offline werken, behalve als er informatie online moet worden opgezocht.
Firefox OS gebruikt een aangepaste Linux-kernel met een low-level operating system met de naam Gonk, dat sommige elementen deelt met Android. De naam van de gebruikersinterface is Gaia en die kan volgens Mozilla ook naar andere besturingssystemen geport worden. Daardoor kunnen 'apps' voor Firefox OS moeiteloos draaien op bijvoorbeeld Android, al hebben ze dan geen toegang tot systeemfuncties als telefonie of sms. Omgekeerd werkt niet; Firefox OS heeft geen virtuele Java-machine aan boord en kan dus geen Android-apps draaien.
De strategie: onderaan beginnen
Het is verleidelijk om te beginnen met een duur toestel, een waar 'hero device', zoals fabrikanten dat graag noemen. Veel platforms zijn in het verleden ook zo begonnen; de eerste Android-telefoon, de HTC Dream, was een dure telefoon, net als - uiteraard - de eerste iPhone, maar ook de eerste Windows Phone 7-toestellen en BlackBerry 10-telefoons waren bij hun release dure telefoons.
Mozilla wil het anders doen. Firefox OS is helemaal gericht op goedkope telefoons, met ouderwetse hardware en lage prijzen. Bovendien brengen providers die Firefox OS steunen telefoons niet uit in landen als Nederland of de Verenigde Staten; de toestellen zijn te koop in landen als Brazilië en Polen.
Daarmee nemen telefoons met Firefox OS het niet op tegen toestellen als de iPhone 5s of HTC One, maar vooral tegen de allergoedkoopste Android-smartphones. De ZTE Open kost in Spanje bijvoorbeeld vijftig euro, minder dan de goedkoopste Android-telefoons in de Pricewatch.
/i/1361894055.jpeg?f=imagenormal "ZTE Open")
Telefoons met Firefox OS zijn vooral bedoeld voor mensen die voor het eerst een smartphone kopen en niet veel geld willen uitgeven aan een toestel met internetmogelijkheden.
Het hoeft overigens niet altijd zo te blijven; ZTE, Huawei, LG en Sony hebben toestellen met Firefox OS in de planning staan en sommige zullen duurder zijn dan de eerste lichting telefoons met het besturingssysteem. Bovendien, zo heeft Mozilla al gezegd, komt er ondersteuning voor grote telefoons met schermen van rond de 6 inch. Dat gebeurt echter pas in 2014 of later. Mozilla wil louter beginnen in de markt voor low-end telefoons.
Het begin is niet slecht; ZTE verkocht al meer dan 100.000 exemplaren van de Open. Alcatel One Touch heeft nog geen verkoopcijfers bekendgemaakt van zijn model Fire.
Mozilla wil louter beginnen in de markt voor low-end telefoons
Firefox OS heeft bovendien grote steun gekregen van providers. Dat komt doordat een van de doelen van de providers overeenkomt met dat van Mozilla. Ook de providers willen de gesloten ecosystemen van Google, Apple en Microsoft openbreken, uiteraard niet omdat ze verlangen naar een 'open web', maar omdat ze een grotere vinger in de pap willen. Dankzij de openheid van Firefox OS kunnen de providers makkelijk eigen software boven op Firefox OS bouwen, inclusief een eigen downloadwinkel. Bovendien hebben Android en iOS nu samen de macht in handen op de smartphonemarkt, terwijl de rol van providers juist kleiner is geworden. Providers willen wat van die macht terug, in de hoop daarmee geld te verdienen door bijvoorbeeld betaalde services aan te bieden.
Door de steun van providers is het aantrekkelijker voor fabrikanten om toestellen te maken met Firefox OS. Providers zullen immers vermoedelijk orders plaatsen en de toestellen wellicht zelfs promoten, waardoor ze zeker omzet zullen opleveren. Zo gaat het molentje draaien. Of dit een strategie is die zal aanslaan, is natuurlijk nog koffiedik kijken, maar het is in elk geval iets waarmee Firefox OS zich in één klap onderscheidt van de concurrentie en dat is een pluspunt.
Interface: basaal
De interface van Firefox OS is in de basis niet ingewikkeld. Net als in iOS zijn alle apps gerangschikt op pagina's waar je met vegen doorheen kunt scrollen. De eerste pagina bevat echter geen rijen apps, maar alleen een dock met favoriete apps en daarboven een zoekbalk. Standaard staan er vier, maar je kunt er tot zeven toevoegen en daartussen scrollen.
De iconen zijn cirkels met daarin favicons of andere beeldmerken. In de zoekbalk kun je zoeken naar van alles en nog wat. Standaard staat daar de tekst: 'Ik denk aan...'. Daar kun je van alles invullen. De software zoekt er vervolgens een passend achtergrondplaatje bij en geeft allerlei resultaten, variërend van Wikipedia en Google Images tot rechtstreekse links naar zoekopdrachten op Twitter. De functie is aardig uitgewerkt en werkt prima, al is hij niet snel en moet je doorklikken naar resultaten, in plaats van dat de functie zelf de resultaten per categorie geeft. Doel is echter om niet alleen content van de telefoon, maar ook van onlinebronnen te laten zien en dat lukt prima.
Het notificatiescherm werkt ongeveer als dat in Android. Er verschijnen meldingen in, in een half transparant venster. Onderaan staan toggles voor wifi, synchroniseren, bluetooth, vliegtuigmodus en het instellingenmenu. Dat instellingenmenu doet wat styling en opbouw betreft denken aan die van bestaande besturingssystemen.
Het doet denken aan de eerste versies van bijvoorbeeld iOS en Android
De interface-elementen vertonen overeenkomsten met Android. Zo kun je door de contactenlijst scrollen, maar is er net als in Android een optie om over de letters heen te vegen en dan een beginletter te selecteren.
Er is ook een menu om van apps te switchen, wat veel bouwers van besturingssystemen aanduiden als 'multitaskvenster'. Die toont screenshots van de openstaande apps met een titel eronder. De app sluiten kan door op het kruisje te drukken of door hem omhoog te vegen.
Firefox OS is nog verre van compleet. Zo ontbreekt een basale feature als kopiëren/plakken en kunnen web-apps als Twitter en Facebook nog geen push-notificaties sturen. In theorie is dat wel mogelijk, maar het is simpelweg nog niet ingebouwd. Een smartphone die geen push-berichten geeft van sociale media, is voor veel gebruikers vermoedelijk geen echte smartphone; het is dan ook te hopen dat de mogelijkheid voor pushberichten snel wordt benut.
De hardware waarop Firefox OS zijn werk moet doen is allesbehalve modern. De MSM7225a-soc van Qualcomm is niet indrukwekkend. Met zijn enkele Cortex A5-processorkern en Adreno 200-gpu is hij nog het meest vergelijkbaar met de hardware die ergens tussen een HTC Legend en HTC Desire valt, twee toestellen van begin 2010.
/i/1386163454.png?f=thumb)
/i/1386163453.png?f=thumb)
/i/1386163452.png?f=thumb)
/i/1386163451.png?f=thumb)
De werking van Firefox OS op deze hardware is dan ook allesbehalve vlekkeloos. Het geheel is traag, visuele effecten komen niet uit de verf en het ziet er in zijn algemeenheid door de gebruikte hardware en het scherm weinig aantrekkelijk uit. Mozilla heeft voor de eerste implementatie van Firefox OS een slechte etalage gekozen, vooral ook omdat het touchscreen van de Keon niet altijd goed reageert, waardoor hij aanrakingen soms niet registreert.
Het besturingssysteem zelf is bovendien allesbehalve af, waardoor het niet lekker uit de verf komt. Het doet allemaal erg denken aan de eerste versies van bijvoorbeeld iOS en Android, en in 2013 mag je daarom gerust spreken van een testversie die nog niet klaar is voor het grote publiek.
Aan de andere kant maakt het wel nieuwsgierig. Want Firefox OS loopt beduidend beter en heeft ogenschijnlijk een betere accuduur dan Android op vergelijkbare toestellen. Het laat dus de optie open dat Firefox OS op betere hardware een leuk besturingssysteem is. Het is bovendien knap dat Mozilla een besturingssysteem op deze low-end hardware relatief redelijk laat draaien.
/i/1386163450.png?f=thumb)
/i/1386163449.png?f=thumb)
/i/1386163448.png?f=thumb)
/i/1386163447.png?f=thumb)
/i/1386163446.png?f=thumb)
/i/1386163445.png?f=thumb)
/i/1386163444.png?f=thumb)
/i/1386163443.png?f=thumb)
/i/1386163442.png?f=thumb)
/i/1386163441.png?f=thumb)
/i/1386163440.png?f=thumb)
/i/1386163439.png?f=thumb)
/i/1386163438.png?f=thumb)
/i/1386163437.png?f=thumb)
/i/1386163436.png?f=thumb)
/i/1386163435.png?f=thumb)
/i/1386163434.png?f=thumb)
Het toestel: zo goedkoop mogelijk
De Geeksphone Keon is echt iets wat je verwacht in deze prijsklasse. De oranje kleur van de achterklep is een goede keuze voor een ontwikkelaarstoestel dat vermoedelijk bij liefhebbers van Firefox in de broekzak belandt. De behuizing is gemaakt van kunststof en voelt luxueuzer aan dan de prijs doet vermoeden.
/i/1386599571.jpeg?f=imagenormal "Geeksphone Keon")
Het grootste probleem is het scherm. Het is een 3,5"-lcd met een resolutie van 480x320 pixels en dat betekent dat je ook op grote afstand nog pixels kunt tellen. Het scherm is bovendien een kijkdoos; het ligt ongewoon diep onder het oppervlak, waardoor je het idee krijgt dat je de interface niet echt 'aanraakt'. Bovendien kun je teksten onder een kleine hoek al niet meer lezen, niet alleen vanwege de slechte kijkhoeken, maar ook omdat alles aan de zijkanten van het scherm onzichtbaar is doordat het scherm zo diep verzonken ligt.
Onder het scherm zit een enkele aanraakgevoelige knop in de vorm van een cirkel. Hij doet denken aan de homeknop op iPhones en dat is ook precies de functie: de gebruiker altijd terugleiden naar het homescreen. De overige navigatie gebeurt op het scherm zelf.
De telefoon is door zijn kleine scherm compact en aan de dikke kant, hoewel niet overdreven. Hij bevat verder wat je verwacht: ondersteuning voor 3g en wifi, een 3,5mm-aansluiting voor headsets, en een micro-usb-poort voor laden en verbinding met de computer. Via die weg kunnen ook bestanden op de computer worden gezet. Er is ook een micro-sd-slot en die is hard nodig. Dankzij het beperkte interne geheugen van 512MB vereisen veel apps een geheugenkaart in het toestel.
De Keon is geen toestel dat je in de winkel kunt kopen en is vooral bedoeld voor ontwikkelaars. Dat Geeksphone en Mozilla hebben gekozen voor goedkope hardware, is logisch gezien de toestellen die wel in de winkel liggen. Het enige element waarop echter niet bespaard had mogen worden, is het scherm. Dat had mooier moeten zijn, want het laat apps er simpelweg niet mooi uitzien. Bovendien had het touchscreen gevoeliger moeten zijn.
/i/1386599572.jpeg?f=imagenormal)
:fill(white)/i/1386599576.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1386599574.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1386599573.jpeg?f=thumb)
Conclusie: slechte showcase voor grote belofte
Mozilla is lang niet de enige die met een nieuw besturingssysteem de markt wil opschudden. Canonical gaat hetzelfde proberen met Ubuntu Touch, Jolla probeert het met Sailfish, Samsung en Intel proberen hoge ogen te gooien met Tizen en zo gaat het nog wel even door.
Er zijn een paar redenen waarom Firefox OS vooralsnog het meest kansrijke platform is. Mozilla flikte het al eerder een marktmacht te doorbreken, namelijk met de desktopbrowser, en bovendien staan tientallen providers en enkele grote fabrikanten erachter. Daarbij komt dat Firefox OS al daadwerkelijk in diverse landen uit is.
De insteek van Mozilla om te proberen alle platforms ertoe te bewegen web-apps te ondersteunen is een kansrijke. Mobiele, responsive websites worden steeds beter en talrijker, en met enkele aanpassingen zijn het volwaardige apps met push op Firefox OS. Dat staat in schril contrast met iOS en Android, die door de eigen programmeertalen en distributiewinkels forse investeringen vergen.
De strategie om onder aan de markt te beginnen is bovendien slim, omdat veel klanten daar er niet eens bij stilstaan op welk besturingssysteem hun toestel draait en gewoon internet op hun mobiel willen. Bovendien is de besturing makkelijk te leren; er zijn geen gebaren en alle knoppen staan duidelijk op het scherm. Het is echt simpel.
Voor ontwikkelaars is de huidige lijn toestellen echter een klein drama. Apple heeft zijn iPhone 5s, op Android is er de Nexus 5 en zelfs Jolla heeft met zijn Sailfish een redelijk aansprekend toestel in handen. Leg daarnaast de Geeksphone Keon met zijn verouderde hardware en vooral zijn belabberde scherm, en je maakt op niemand indruk.
Het is moeilijk om in Firefox OS een toekomstige marktleider te zien
Firefox OS zit echter bomvol potentie en dankzij de steun van bedrijven als T-Mobile en fabrikanten als Huawei, LG en Sony is het kansrijk om in elk geval een plekje op de markt te veroveren. Met de kanttekening dat ontwikkelingen op de telecommarkt bijzonder lastig te voorspellen zijn, is het moeilijk om in Firefox OS een toekomstige marktleider te zien. Mozilla's doel om web-apps op alle platforms te laten werken klinkt echter een stuk haalbaarder en Firefox OS doet goed zijn best om te laten zien wat je met html5, css en JavaScript kunt.
Aan de andere kant, toen Mozilla Firefox uitbracht was die browser een stuk beter dan de grote concurrent IE6. Firefox OS heeft dat voordeel niet, want laten we eerlijk zijn, het zit nog lang niet op het niveau van iOS, Android, Windows Phone of BlackBerry 10. Sterker nog, het zit nog onder het niveau van bijvoorbeeld Android 1.0 of iOS 1.0, een besturingssysteem dat het volgens Steve Jobs ironisch genoeg ook moest hebben van web-apps. Het zal ook nog een tijd duren voordat veel tweakers serieus een telefoon met Firefox OS overwegen, maar er is een begin.
Dat Mozilla met de steun van grote providers en grote fabrikanten de smartphonemarkt betreedt, is absoluut iets waar Apple, Google en Microsoft zich zorgen over moeten maken, maar we zullen nog wel even moeten wachten voordat Firefox OS volwassen is.
:fill(white)/i/1386599572.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1386599576.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1386599574.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1386599573.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/1361795106.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1358866441.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1375792693.png?f=fpa)
/i/1297784990.png?f=fpa)
/i/1323420658.png?f=fpa)
/u/338364/crop5e15ed4099f84_cropped.png?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/1358866722.jpeg?f=thumbmedium)
/u/269377/arnoud8bit.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/492949/crop627d0c893ea0e_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/28986/javaone6666.gif?f=community){kind=small}
/u/293532/crop602d26dcd0ef0_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/334357/crop55acdc5a546d5_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/311875/crop56564edb7d806_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/217878/Tweakers.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/492360/crop60076319881d9_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/28578/eric%2520copy.gif?f=community){kind=small}