Inleiding
Tweakers.net test normaal gesproken vooral 128GB-ssd's en vaak ook 256GB-ssd's. Dat zijn de schijven die fabrikanten ons graag ter beschikking stellen, en niet zonder reden: hoe groter de opslagcapaciteit, hoe beter de prestaties over het algemeen zijn.
Voor een notebook of een htpc is 60 of 64GB opslagcapaciteit echter vaak al genoeg. Ook voor een desktop kan een 64GB-ssd al gauw genoeg zijn voor een besturingssysteem en een paar veelgebruikte programma's.
We ontvingen van Samsung een 64GB-exemplaar uit de populaire 830-serie, terwijl Corsair een 60GB grote Force GT opstuurde. Om de test compleet te maken kochten we er zelf een M4 64GB van Crucial en een Petrol 64GB van OCZ bij. Die laatste is vooral interessant vanwege de lage prijs - deze schijf kost net iets meer dan een euro per GB.
/i/1332357782.jpeg?f=imagenormal)
Synthetische benchmarks
Om de doorvoersnelheid en de random i/o-prestaties met 4kB-blocks te meten, maken we gebruik van AS-SSD. Een bijzondere eigenschap van AS-SSD is dat de schrijftests worden uitgevoerd met niet-comprimeerbare data. Zo zijn we ook bij de Sandforce-ssd's, die realtime-compressie toepassen, in staat om de worstcase-schrijfsnelheid te meten.
Wat betreft de sequentiële leessnelheid doen de kleinere ssd's nauwelijks onder voor elkaar - of voor hun grotere broers. Alleen de Petrol is erg langzaam.
De sequentiële schrijfsnelheid van de ssd's heeft wel te lijden onder de kleinere opslagcapaciteit. De Samsung 830 64GB brengt het er nog relatief goed vanaf, maar alle kleine schijven uit deze test presteren tientallen procenten minder goed dan de 128GB-varianten.
De random leessnelheid wordt minder sterk beïnvloed door de opslagcapaciteit. Alleen de Petrol-ssd stelt opnieuw teleur.
Ook de random schrijfsnelheden van de ssd's zijn prima in orde. De Force GT en Crucial M4 zijn zelfs sneller dan hun grotere variant. Alleen de Petrol blijft weer ver achter bij de concurrentie.
IOMeter: random en sequentiële i/o
Een transfer van 4kB is slechts een van de vele soorten transacties die een ssd in de praktijk voor zijn kiezen krijgt. Om een compleet beeld van de prestaties te krijgen, meten we met behulp van IOMeter ook de lees- en schrijfsnelheden bij sequentiële en random i/o's met een exponentieel oplopende transfergrootte van 512 bytes tot en met 256kB.
Om te onderzoeken in hoeverre de ssd's voor command queuing geoptimaliseerd zijn, worden de tests met een queue-diepte van achtereenvolgens één en acht gelijktijdige i/o's uitgevoerd. Een wachtrij van acht i/o's kan in zware multitaskingscenario's voorkomen. Een hogere queuediepte is voor desktopgebruik onwaarschijnlijk. IOMeter schrijft data die goed gecomprimeerd kan worden door ssd's met een SandForce-controller.
De eerste twee grafieken laten de doorvoersnelheden van random leesacties zien met een queue van respectievelijk één en acht uitstaande i/o's.
De random-readprestaties van de Crucial M4 zijn het best, terwijl de Samsung en de Corsair redelijk aan elkaar gewaagd zijn. Als de queuedepth wordt opgehoogd naar 8 is het de Samsung die het snelst is, al blijft de Crucial niet ver achter. De Petrol weet ongeacht de queuedepth niet boven een leessnelheid van 100MB/s uit te stijgen.


De random-schrijfprestaties van de Samsung 830 zijn zeer goed, ook bij kleine bestandsgroottes. De Corsair Force GT is nogal inconsistent, maar kan in ieder geval heel snel zijn. De Crucial M4 is de traagste van het sata-600 trio. De OCZ Petrol is ronduit langzaam en lijkt niet te profiteren van een hogere queuedepth. Waarschijnlijk doet de controller niets met command queuing.


De sequentiële leesprestaties van de sata-600-ssd's lopen amper uiteen. De Corsair Force GT presteert bij kleinere bestandsgroottes het beste. De Petrol is hier tot bijna vier keer zo langzaam als de rest.

Bij de sequentiële schrijfsnelheid zijn behoorlijke verschillen te zien. De Force GT haalt verreweg de hoogste snelheid, waarschijnlijk dankzij de deduplicatie- en compressietechnieken van de Sandforce-controller. De Samsung is daarna het snelst, terwijl de M4 nog maar net boven de 100MB/s uitkomt. De Petrol-ssd weet zelfs die grens niet te doorbreken.
Trace-based benchmarks
Om een beeld van de praktijkprestaties van de ssd's te geven, gebruiken we de door Tweakers.net ontwikkelde StorageMark-benchmarks. Het hoe en waarom van deze trace-based benchmarks vind je in deze .plan.
Boot StorageMark 2011
Boot StorageMark 2011 laat de prestaties van een bootdrive zien waarop het besturingssysteem, applicaties en games zijn geïnstalleerd, en waarop een kleine hoeveelheid gebruikersdata aanwezig is.
Het indexcijfer bestaat voor zestig procent uit de resultaten van twee traces van het booten van Windows 7 en het starten van veelgebruikte applicaties. De resultaten van de desktopworkload-trace worden voor 15 procent meegewogen. In deze trace worden webbrowsers, e-mailprogramma's, eenvoudige beeldbewerkingsprogramma's en kantoorapplicaties gebruikt. 20 procent wordt bepaald door gametraces. De resterende 5 procent komt voor rekening van een trace waarin een groot softwarepakket wordt geïnstalleerd, terwijl er downloads plaatsvinden en lichte applicaties worden gedraaid, zoals een browser. De traces worden uitgevoerd door Intels NAS Performance Toolkit, die niet-comprimeerbare data genereert.
In de Bootbenchmark laten twee van de vier kleine ssd's een procent of tien liggen ten opzichte van de grotere uitvoeringen van dezelfde schijven. De 60GB Force GT blijft ruim twintig procent achter bij de 120GB-editie. De Petrol van OCZ mag dan goedkoper zijn, de prestaties zijn ook ruim de helft slechter dan die van de snelste 64GB-ssd's. We herinneren er nog even aan dat een score van 100 punten voor de prestaties van een vijf jaar oude harde schijf staat.
Home & Office StorageMark 2011
Deze index geeft een indicatie van het gebruik van een disk als primair opslagmedium voor besturingssysteem, applicaties en data, dat wordt ingezet voor kantoor- en webgebruik. De desktop-workload-trace is goed voor 60 procent van de index. Voor deze trace worden 90.000 lees- en 33.000 schrijfbewerkingen uitgevoerd, die voor de helft uit sequentiële bewerkingen bestaan. In de index zijn verder boot-, game-, kopieer- en software-installatietraces meegenomen.
In de wat zwaardere Home & Office-benchmark hebben de kleine ssd's het al wat moeilijker. De Samsung 830 64GB blijft ruim 25 procent achter op de 128GB-variant, maar is nog steeds ruimschoots de snelste kleine ssd. De m4 presteert minder goed, maar is verhoudingsgewijs sneller in verhouding tot zijn grote broer. De Force GT is wederom de langzaamste sata-600 ssd en deze schijf laat in vergelijking met zijn 120GB-versie ook het meest liggen. De Petrol scoort ook nu weer zowat de helft minder punten dan de andere ssd's.
Workstation StorageMark 2011
De Workstation StorageMark geeft een beeld van de prestaties van de primaire drive in een systeem dat wordt gebruikt voor professionele beeld- en videobewerking. De index wordt voor 55 procent bepaald door twee traces van respectievelijk een grafisch workstation en een video-editing workstation. Het zwaartepunt van deze benchmark wordt gevormd door 370.000 random leesacties en 250.000 random schrijfacties.
In de beeldbewerkingstrace wordt gewerkt aan zeer grote Photoshop-bestanden en worden fotocollecties met grote raw-bestanden bekeken en bewerkt in Lightroom. Deze trace bestaat voor 55 procent uit schrijftransacties; als we naar het datavolume kijken komt zelfs twee derde van het verkeer voor rekening van de schrijfacties. Het gaat daarbij overwegend om niet-sequentiële schrijfacties op de scratchfile van Photoshop en de pagefile van Windows. Voor de videobewerkingstrace wordt Sony Vegas Pro losgelaten op een groot videoproject met tientallen lossless gecomprimeerde full-hd-videofragmenten. Deze trace bestaat bijna helemaal uit niet-sequentiële leestransacties.
Met een geringere weging maken ook de desktop-workload-, boot-, filecopy- en software-installatietraces deel uit van deze index.
De zwaarste benchmark, die de workload van een workstation simuleert, laat de onderlinge verschillen goed zien. De Samsung is afgetekend de snelste, gevolgd door de m4 van Crucial, die weer flink wat sneller is dan de Force GT. De Petrol blijft bedroevend slecht presteren voor een sata-300-ssd.
Gaming StorageMark 2011
De Gaming StorageMark-test biedt inzicht in de prestaties van een drive die in een game-pc wordt gebruikt. De index wordt voor 70 procent bepaald door gametraces en verder door de prestaties in de boot- en software-installatietraces.
In de game-benchmark zijn de verschillen kleiner en haakt de m4 van Crucial aardig aan bij de Samsung 830 64GB. De Force GT is wederom een stuk minder snel, maar nog steeds een pak sneller dan de OCZ Petrol.
Performance-degradatie
In elke ssd- of hdd-review kijken we naar prestatieverschillen die het gevolg zijn van het gebruik van de opslagmedia. Zo maakt het bij hdd's uit of de data zich op de binnen- of de buitenkant van een platter bevindt.
Bij ssd's zijn de prestaties vaak alleen optimaal als er nog voldoende ongebruikt geheugen is. Het flashgeheugen in ssd's zal echter al snel een keer beschreven zijn. Functies als trim en garbage collection kunnen dan met data schuiven om geheugenblokken vrij te maken, maar om fysieke degradatie te voorkomen, zijn controllers hier vaak terughoudend mee.
Om deze kleine ssd's te testen, hebben we onze benchmarkmethode iets aangepast. Waar we normaliter beginnen met het wegschrijven van 80GB aan data, hebben we die hoeveelheid deze keer gehalveerd. Er is dan dus 20 of 24GB aan vrije ruimte beschikbaar. Vervolgens komen we dichter in de buurt van een normaal gebruiksscenario: bij de tweede run laten we 12GB vrije ruimte over en bij de derde run, die bedoeld is om te kijken hoe de schijf presteert als hij nagenoeg vol is, is er 4GB ongebruikte ruimte. Een vierde run heeft, gezien de beperkte bandbreedte van de beschikbare capaciteit, geen zin.


Bij de boot-traces zien we praktisch geen performance-degradatie. In de workstation-test is ongeveer tien procent afname van de prestaties te zien bij de ssd's van Samsung en Crucial. Bij de Petrol is de afname verhoudingsgewijs iets kleiner; de Corsair presteert met een degradatie van ongeveer drie procent significant beter.
Energieverbruik
Het opgenomen vermogen van de ssd's wordt gemeten door de stroomsterkte en de spanning aan de stroomconnector van de drive te meten. Zoals altijd gebruiken we het fileserver-toegangspatroon van IOMeter om het hoogst mogelijke opgenomen vermogen te bepalen. Bij harde schijven levert deze test, die volledig bestaat uit willekeurige i/o's, daadwerkelijk het hoogste energieverbruik op. Flashgeheugen vraagt echter de meeste energie bij het programmeren van de flashcellen. Daarom voeren we ook een meting uit van het energieverbruik tijdens sequentiële schrijfacties.
Het idle-verbruik van met name de Petrol laat aardig te wensen over en ook de m4 is in deze test niet heel zuinig.
Het verbruik tijdens random i/o's ligt bij zowel de m4 als de Petrol juist weer vrij laag. De betere prestaties van de Samsung hebben blijkbaar een prijskaartje, en het verbruik van de Force GT ligt nog hoger.
Ook tijdens het sequentieel beschrijven van het flashgeheugen zijn de m4 en de Petrol het zuinigst. Ditmaal is het de Samsung die het meest verbruikt. De Force GT weet het verbruik nu nog wel enigszins binnen de perken te houden.
Specificaties
Merk en Productserie |
OCZ Petrol 
|
Samsung 830 series 
|
Crucial m4 
|
Corsair Force 
|
Type |
|
Desktop Upgrade Kit |
CT064M4SSD2 |
GT |
|
:fill(white)/i/1323685561.jpeg?f=thumbmini) |
:fill(white)/i/1323078115.jpeg?f=thumbmini) |
:fill(black)/i/1303976519.jpeg?f=thumbmini) |
/i/1309773347.png?f=thumbmini) |
Prijs en waardering |
Prijs |
Onbekend (32 winkels) |
Onbekend (37 winkels) |
Onbekend (46 winkels) |
Onbekend (32 winkels) |
Eerste prijsvermelding |
dinsdag 13 december 2011 |
donderdag 27 oktober 2011 |
zaterdag 30 april 2011 |
dinsdag 12 juli 2011 |
Waardering |
1 van 5 sterren
|
5 van 5 sterren
|
4.5 van 5 sterren
|
4.5 van 5 sterren
|
Euro per GB |
1,048 |
1,436 |
1,319 |
1,365 |
Technische Specificatie |
Opslagcapaciteit |
64GB |
64GB |
64GB |
60GB |
Ssd-type |
multi level cell
|
|
multi level cell |
multi level cell |
Ssd-controller |
|
|
Marvell 88SS9174-BLD2 |
SandForce SF2281 |
Trim |
ja |
|
ja |
ja |
Hardeschijfbus (intern) |
sata-600 |
sata-600 |
sata-600 |
sata-600 |
Technische Specificaties |
Behuizing bay intern |
2,5" |
2,5" |
2,5" |
2,5" |
Hoogte |
9,3mm |
7mm |
9,5mm |
|
Snelheden |
Leessnelheid |
185MB/s |
520MB/s |
500MB/s |
555MB/s |
Schrijfsnelheid |
75MB/s |
160MB/s |
95MB/s |
495MB/s |
Verkoopstatus |
Verkoopstatus |
retail |
retail |
retail |
retail |
Fabrieksgarantie |
3 jaar carry-in |
3 jaar pick-up & return |
3 jaar carry-in |
3 jaar carry-in |
Bijzonderheden |
|
inclusief sata- en powerkabels, Norton Ghost 15 en bracket. |
|
|
Conclusie
Op basis van de trace-based benchmarks lijkt de Samsung 830 64GB de beste keuze. Van de vier geteste schijven is deze het snelst, terwijl hij amper meer kost dan de nog steeds erg snelle Crucial m4 64GB. De prestaties van de Force GT vallen een beetje tegen, en die schijf heeft ook nog eens 4GB opslagcapaciteit minder aan boord. Over de Petrol kunnen we kort zijn. Voor 15 euro extra heb je een heel veel betere en snellere ssd - als je dat geld echt niet hebt, bezuinig dan op een ander computeronderdeel.
Hoewel de 64GB- en 60GB-ssd's ten opzichte van de 128GB-varianten aanzienlijk aan snelheid inboeten, zijn ze relatief toch nog erg snel. Ze zijn prima geschikt om een wat oudere laptop weer snel te laten aanvoelen, en bieden toch voldoende ruimte voor Windows 7 en een paar programma's. In laptops met plek voor een extra disk is de aanschaf al helemaal een aanrader. Menig 5400rpm-laptopschijf is immers tergend traag, en dat wordt alleen maar duidelijker als je eenmaal weet hoe groot het verschil is dat deze kleine ssd's kunnen maken.